پارادیپلماسی اقتصادی دیاسپورای ایرانی در امارات متحده عربی: ظرفیت‌‌ها و چالش‌‌ها
محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)
عبدالمجید سیفی
1
,
مریم خالقی نژاد
2
*
1 - گروه علوم سیاسی، دانشگاه آیت‌الله بروجردی، بروجرد، ایران.
2 - گروه علوم سیاسی، دانشگاه آیت‌الله بروجردی، بروجرد، ایران
کلید واژه: دیاسپورای ایرانی, پارادیپلماسی اقتصادی, امارات متحده عربی, ایران, دیپلماسی, سیاست خارجی.,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر به ظرفیتهای پارادیپلماتیک اقتصادی جامعه ایرانیان مقیم در امارات پرداخته است. هدف اصلی پژوهش، تحلیل نقش ایرانیان مقیم امارات به عنوان بازیگران غیردولتی در توسعه روابط اقتصادی دوجانبه از طریق مکانیسم‌های پارادیپلماسی اقتصادی است. پرسش اصلی آن است که دیاسپورای ایرانی در امارات، چه ظرفیتهای پارادیپلماتیک اقتصادی دارند و در این مسیر چه چالش‌‌هایی وجود دارد؟ پژوهش حاضر با روش کیفی و با رویکرد توصیفی- تحلیلی انجام شده است. فرضیه پژوهش بر این اصل استوار است که دیاسپورای ایرانی در امارات، می‌‌توانند با ظرفیتهای پارادیپلماتیک اقتصادی خود به افزایش روابط اقتصادی میان ایران و امارات کمک نمایند. اما عمدتاً در چارچوب شبکههای غیررسمی و فراساختاری (مانند پیوندهای قومی- خانوادگی و سرمایه اجتماعی متراکم) عمل می‌‌کند و چالش‌‌های مختلف اعم از عدم امکان انتقال وجوه، مشکل در افتتاح حساب بانکی سهامداران ایرانی، ایجاد موانع تحریم‌‌ها بر استفاده از خدمات بانکی، موانع گمرکی و صدور گواهی بازرگانی ناشی از کالاهای تحریمی و سیاست‌‌های متحدان غربی امارات، به عنوان مانعی در این مسیروجود دارد. با توجه به قرارگرفتن امارات در لیست مهم‌ترین مقصد ایرانیان خارج از کشور و جایگاه امارات در واردات و صادرات ایران، یافته‌‌های پژوهش نشان می‌‌دهد که جامعه ایرانیان مقیم، ظرفیتهای پارادیپلماتیک سرمایه‌های اقتصادی، شبکههای تجاری و پیوندهای فرهنگی را دارا می‌‌باشند و می‌‌توانند به عنوان پلی برای توسعه همکاری‌های اقتصادی، کاهش تنش‌های سیاسی و ارتقای منافع ملی ایران در دیپلماسی اقتصادی عمل کنند.
This study explores the economic paradiplomatic capacities of the Iranian expatriate community residing in the United Arab Emirates (UAE). The primary objective is to analyze
the role of Iranians in the UAE as non-state actors in fostering bilateral economic relations through mechanisms of economic paradiplomacy. The central research question examines
what economic paradiplomatic capacities the Iranian diaspora in the UAE possesses and what challenges they encounter in this process. Conducted using a qualitative research methodology with a descriptive-analytical approach, the study hypothesizes that the Iranian diaspora in the UAE can contribute to strengthening economic relations between Iran and the UAE through their economic paradiplomatic capacities. However, their activities predominantly operate within informal and suprastructural networks, such as ethnic-family ties and dense social capital, and face various challenges including restrictions on fund transfers, difficulties in opening bank accounts for Iranian shareholders, sanctions-related barriers to accessing banking services, customs obstacles, and the issuance of commercial certificates due to sanctioned goods and the policies of the UAE’s Western allies. Considering the UAE’s position as one of the most significant destinations for Iranians abroad and its role in Iran’s imports and exports, the findings indicate that the Iranian expatriate community possesses economic capital, business networks, and cultural ties, enabling them to act as a bridge for developing economic cooperation, reducing political tensions, and advancing Iran’s national interests within economic diplomacy.
آمار جمعیت ایرانی‌های مهاجر به تفکیک کشور (1403). قابل دسترس در: https://B2n.ir/rw1510
اتاق بازرگانی صنایع و معادن و کشاورزی تهران (1403 ب). آمار کل صادرات به کشور امارات متحده عربی: گمرک فرودگاه لار. قابل دسترس در:
https://service.tccim.ir/stats_detail?slcImpExp=Export&sYear=1403&
اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان تهران (1403 الف). آمار واردات و صادرات امارات متحده عربی. قابل دسترس در: https://service.tccim.ir/stats?mode=doit
ایرانیان دبی (1404). نقش ایرانیان در توسعه تجارت امارات متحده عربی. قابل دسترس در: https://B2n.ir/pj3010
باشگاه رهبران کسب‌وکار: تجارت ایران و امارات در هفت ماهه نخست سال به ۲.۹ میلیارد دلار رسید (۱۴۰۳). Business Leaders HUB. قابل دسترس در: https://B2n.ir/tt3935
بهمنی، مهدی؛ امیری، جهاندار؛ میناوند، محمدقلی (1400). بررسی بهره‌‌مندی از ظرفیتهای ایرانیان خارج از کشور (با تاکید بر کارکردهای شبکههای برون‌مرزی صداوسیما). پژوهشنامه رسانه بین‌الملل، 6(8)، ص283-309.
توکلی خمینی، عاطفه (1395). مجموعه مقالات ایرانیان خارج از کشور. انتشارات بین‌المللی الهدی.
توکلی، زهرا؛ برزگر، کیهان (1400). دیپلماسی اقتصادی و سیاست همسایگی ایران و ترکمنستان. مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، پیاپی116، ص3-27.
خالقی‌‌نژاد، مریم (1401). پارادیپلماسی فرامرزی: منطقه‌گرایی پارادیپلماتیک از چشم‌انداز ایران فرهنگی. تهران: قومس.
دانشنامه ملل (1404). روابط سیاسی و اقتصادی امارات متحده عربی و ایران. قابل دسترس در:
https://B2n.ir/xs5609
دانش‌‌نیا، فرهاد (1391). دیپلماسی اقتصادی و سیاست خارجی توسعه‌‌گرا؛ ابزارهای موفقیت راهبرد توسعه‌‌ای جمهوری اسلامی ایران در اقتصاد جهانی. مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 3(9)، ص86-67.
دبیرخانه شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور (1399 الف). آمار پراکندگی ایرانیان خارج از کشور. قابل دسترس در: https://iranian.mfa.ir/files/mfairanian/Amar.pdf
دبیرخانه شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور (1399 ب). آمار پراکندگی ایرانیان خارج از کشور. قابل دسترس در:
https://iranian.mfa.ir/portal/viewpage/14931
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال؛ بهرامی، سمیه (1396). ارزیابی تأثیر کنشهای دیاسپوریک بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی جامعه ایرانیان مقیم ایالات متحده. پژوهشنامه علوم سیاسی، 12(4)، ص68-39.
ذوالفقاری، مهدی؛ زینی‌‌وند، حسین (1397). جایگاه دیپلماسی اقتصادی در سیاست خارجی ایران: دولت‌‌های احمدی‌نژاد و روحانی. پژوهش‌‌های روابط بین‌الملل، 8(27)، ص94-67.
رایزنی بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در امارات متحده عربی (1403). گزارش ویژه کشوری 12ماهه سال 1402. قابل دسترس در: https://B2n.ir/ru7181
ربیهاوی، عبدالامیر(1403). پروژه‌های موفق تجاری ایران در منطقه/ امارات؛ بزرگ‌ترین مبدأ واردات کالا به ایران. ایسنا. قابل دسترس در: https://B2n.ir/zj9885
رسانا (1402). موفق‌‌ترین ایرنیان امارات. قابل دسترس در:
https://resanauae.com/blog/live-uae/successful-iranians-in-the-uae
الست گروپ (1401). لیست شرکت‌‌های ایرانی در امارات. قابل دسترس در: https://B2n.ir/xj4899
سلاورزی‌زاده، صالح؛ کبیری، زهره (1402). تحلیل کارآمدی دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در کشورهای آسیای مرکزی: مطالعه موردی ترکمنستان و تاجیکستان. نظریه‌پردازی، 2(2)، ص100-83.
مشفق، زهرا (1401). فرصت‌‌ها و چالش‌‌های همکاری ایران و امارات. امنیت اقتصادی، 10(99)، ص50-41.
موسسه مطالعات و پژوهش‌‌های بازرگانی (1402). رصد تحولات اقتصادی کشورهای اصلی طرف تجاری (توسعه روابط تجاری ایران و امارات متحده عربی). قابل دسترس در:
https://itsr.ir/Content/upload/VBXPV-1402.06.08%20%D8
هفت صبح (1403). مرد گیاهی، تاجر ایرانی ادویه در سوق دیره. قابل دسترس در:
https://7sobh.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4
یزدانیان، حمید (1398). راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در اداره امور ایرانیان خارج از کشور. دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی.
Bergeijk, P.A.G., Moons, S.J.V. (2018). Introduction to the Research Handbook on Economic Diplomacy. In: P.A.G. Van Bergeijk & S.J.V. Moons (eds), Research Handbook on Economic Diplomacy. Edward Elgar Publishing Limited.
Shain, Y. & Barth, A. (2003). Diasporas and International Relations Theory. International Organization, 57(3), p. 449-479.
Yia, L. & Saner, R. (2002). International Economic Diplomacy: Mutations in Post-modern Times.
URL=https://www.clingendael.org/sites/default/files/2016-02/20030100_cli_paper_dip_issue84.pdf