واکاوی محرکهای کلیدی اثرگذار بر مشارکت شهروندان در حفاظت از محیط‌زیست شهری با رویکرد آیندهپژوهی (مطالعه موردی: شهر هندیجان)
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
صادق الهیاری
1
*
,
پرویز سلیمانی مقدم
2
,
عبدالنبی شریفی
3
,
روح الله درخشان
4
1 - استادیار گروه جغرافیا،دانشگاه پیام نور،تهران، ایران
2 - گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
3 - استادیار جغرافیا،دانشگاه پیام نور،تهران،ایران
4 - فارغ التحصیل رشته جغرافیا و آمایش شهری
کلید واژه: محیط زیست, محیط زیست شهری, مشارکت شهروندان, رویکرد آینده پژوهی, شهر هندیجان,
چکیده مقاله :
مقدمه: سرعت رو به افزایش شهرنشینی و اثرات مخرب اجتماعی-اقتصادی و زیست محیطی آن بر کیفیت زندگی جامعه شهری در حال تبدیل شدن به یک پدیده جهانی است امروزه با توسعه الگوهای توسعه مشارکتی، توجه مشارکت شهروندان به عنوان یکی از اصلیترین سازوکارهای دستیابی به توسعه پایدار شهری مطرح شده است. در این بین شناسایی عوامل و محرکهایی که باعث افزایش مشارکت شهروندان در حفاظت از محیط‌زیست شهری اهمیت بسیاری دارد. . با توجه به اهمیت این موضوع در پژوهش حاضر به واکاوی محرکهای کلیدی اثرگذار بر مشارکت شهروندان در حفاظت از محیط‌زیست شهری با رویکرد آیندهپژوهی در شهر هندیجان پرداخته شده است.
روش‌شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش آمیخته (کمی و کیفی) است. جامعه آماری کارشناسان/خبرگان مسائل شهری و محیط زیست شهری در شهر هندیجان بوده است که با استفاده از نمونهگیری غیراحتمالی و به صورت هدفمند 30 کارشناس انتخاب شد. برای گردآوری دادهها از پرسشنامه تاثیرات متقابل آیندهپژوهی استفاده شد. جهت تحلیل دادهها از مدل ساختاری و نرمافزار میک مک استفاده شد.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهرهندیجان دراستان خوزستان میباشد.
یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که در شهر هندیجان مشارکت شهروندی در مسائل زیست محیطی در مولفه های تعریف شده از نظر خبرگان جامعه آماری رضایت بخش نبوده است. کارشناسان شهری و مسئولین مرتبط با این موضوع خاطر نشان کردند که میزان مشارکت شهروندی در خصوص مسائل زیست محیطی شهری هندیجان از حد متوسط پایین تر بوده است. به همین خاطر لازم است با برنامه ریزی درست مسئولین شهری و شهرداری این شهر پیشرانها و محرکهای کلیدی اثرگذار بر مشارکت شهروندان در حفاظت از محیط‌زیست شهری در افق بلند مدت شناسایی و مورد استفاده قرار گیرد.
نتایج: نتایج پژوهش اختلاف جمع سطری و ستونی داده ها در ماتریس مورد مطالعه گویای آن بود که پیشرانها و محرکهای دانش شهروندان در خصوص حفظ و احیا محیط زیست (25+)، اعتقادات شهروندان به پایداری محیط زیست شهری (24+)، برخورداری از دانش زیست محیطی شهروندان (19+)، دلبستگی شهروندان نسبت به محیط زیست شهر خود (18+)، مهمترین محرکهای کلیدی اثرگذار بر مشارکت شهروندان در حفاظت از محیط‌زیست شهر هندیجان در افق 1414 است.
Introduction: The rapid increase in urbanization and its detrimental socio-economic and environmental impacts on the quality of life in urban communities is becoming a global phenomenon. Nowadays, with the development of participatory development patterns, the involvement of citizens has been highlighted as one of the essential mechanisms for achieving sustainable urban development. In this regard, identifying the factors and drivers that can increase citizens' participation in the protection of the urban environment is of great importance.
Research aim: Given the significance of this issue, the present research has explored the key drivers affecting citizens' participation in the protection of the urban environment using a futures research approach in the city of Hendijan.
Methodology: : The present research is applied in terms of purpose and uses a mixed-method (quantitative and qualitative) approach. The statistical population consisted of urban and environmental experts in the city of Hendijan, from which 30 experts were selected using non-probability and purposive sampling. To collect the data, a futures research cross-impact questionnaire was used. For data analysis, the Structural Model and MICMAC (cross-impact matrix multiplication applied to classification) software were employed.
Studied Areas: The geographic scope of this research is the city of Hendijan, located in Khuzestan province.
Results: The research findings showed that in the city of Hendijan, citizens' participation in environmental issues has not been satisfactory for urban experts and managers. Urban experts and relevant officials noted that the level of citizens' participation in urban environmental issues in Hendijan was below average. Therefore, it is necessary for the city officials and municipality to properly plan and identify the key drivers and motivators affecting citizens' participation in the protection of the urban environment in the long-term horizon, and utilize them.
Conclusion: The research results showed that the key drivers and motivators affecting citizens' participation in the protection of the urban environment in the city of Hendijan by the year 1414 (2035) are:Citizens' knowledge about preserving and restoring the environment (25+)Citizens' beliefs in the sustainability of the urban environment (24+)Citizens' environmental knowledge (19+)Citizens' attachment to their city's environment (18+)These were identified as the most important key drivers affecting citizens' participation in the protection of the urban environment in Hendijan.
الملوک لاهیجانیان،اکرم و شیعه بیکی،شادی(1400). بررسی موانع و تنگناهای مدیریت محله در پایداری محیط زیست تهران،فصلنامه پایداری ومحیط زیست 2(2) 95-85
حسنوند، امین، طولابی نژاد، مهرشاد. (1402). تبیین مدل قانون حکمرانی زیست محیطی روستایی در ایران: معضلات، مسیرها و پیامدها. جغرافیا و پایداری محیط، 13(4)، 35-53. 10.22126/GES.2023.9134.2661 DOI:
خواجه شاهکوهی، علیرضا، نجفی کانی، علی اکبر، بابائیان، طاهره، (1393)، بررسی میزان مشارکت شهروندان حاشیه شهرهای میانی در مدیریت شهری. مطالعه موردی: شهر بابل. مجله آمایش جغرافیایی فضا،4 (12)، 19- 1
ریاحی، وحید، طولابی نژاد، میثم، طولابی نژاد، مهرشاد. (1399). عوامل مؤثر بر تخلیه اضطراری روستاهای کوهستانی در مواقع خطر سیل (مورد مطالعه: شهرستان پل دختر). پژوهشهای جغرافیای انسانی، 52(2)، 401-418.
سلامی، شهرام، مظهری، محمد. (1400). تکالیف مدیریت شهری در تحقق حقوق زیست محیطی شهروندان (با نگاهی به مصوبات شورای شهر تهران). فصلنامه تحقیق و توسعه در حقوق تطبیقی، 4(11)، 84-111.
علائی، ریحانه، رهنما، محمدرحیم، اجزاء شکوهی، دکتر محّمد، فرقانی، علی. (1401). شناسایی و تحلیل ساختاری تأثیر متقابل پیشران های محیط زیست هوشمند در کلانشهر مشهد. جغرافیاوتوسعه ناحیه ای، 24(4)، 20- 34.
عنابستانی، علی اکبر، شیخی، پرنیان، (1403)، تحلیل محرکهای کلیدی اثرگذار بر مشارکت شهروندان در حفاظت از محیط‌زیست شهری با رویکرد آیندهپژوهی (مطالعه موردی: شهرکرد)، برنامه ریزی و توسعه محیط شهری 12 (4)، 1- 19.
غیرتی آرانی، لیلا، مهاجر، رضا. (1402). تحلیل ساختاری پیشران‌های تاثیرگذار بر وضعیت آینده محیط زیست شهری، مطالعه موردی: منطقه 22 کلانشهر تهران. فصلنامه علمی پژوهش های بوم شناسی شهری، 12 (3)، 1- 19.
فتاحی، ناصر, ابراهیمی جمنانی، لیلا، زلفعلی پورفر، فاطمه. (1400). بررسی و تحلیل علل مشارکت شهروندان و گردشگران در حفاظت از محیط‌زیست (مطالعه موردی: شهرستان محمودآباد ). فصلنامه علمی کارافن، 18(2)، 111-132.
Ahmed, N. O., El-Halafawy, A. M., & Amin, A. M. (2019). A critical reviewof urbanlivability. European Journal of Sustainable Development, 8(1), 165-165.
Arnstein, S. R. (1996). A ladder of citizen participation. Journal of the American Institute of planners, 35(4), 216-224. Assefa, S., Kessler, A., & Fleskens, L. (2024). Factors affecting farmers’ decision to participate in Campaign-Based Watershed
Management program in Boset District, Ethiopia. Land Use Policy, 137, 106-115. Beiser-McGrath, L. F., & Bernauer, T. (2024). How do pocketbook and distributional concerns affect citizens’ preferences for
carbon taxation?. The Journal of Politics, 86(2), 551-564.
Cornwall, A. (2022). Locating citizen participation. IDS bulletin, 33(2), 20- 31. Eneh, N. E., Adeniyi, A. O., Akpuokwe, C. U., Bakare, S. S., & Titor-Addingi, M. C. (2024). Urban resilience against environmental disasters: Comparing Lagos and New York. World Journal of Advanced Research and Reviews, 21(2), 1909-1917.
Ercoli, R. F., Matias, V. R. D. S., & Zago, V. C. P. (2020). Urban expansion and erosion processes in an area of environmental protection in Nova Lima, Minas Gerais State, Brazil. Frontiers in Environmental Science, 8, 52.
Fan, Y., Fang, C., & Zhang, Q. (2019). Coupling coordinated development between social economy and ecological environment in Chinese provincial capital cities-assessment and policy implications. Journal of Cleaner Production, 229, 289-298.
Farooq,U, Wen,J, Tabash,M, Fadoul,M.(2024). Reviewing environmental regulations and investment, and the factors affecting them".International Review of Economics&Finance.878-893.
Foroughi, M., de Andrade, B., Roders, A. P., & Wang, T. (2023). Public participation and consensus building in urban planning from the lens of heritage planning: A systematic literature review. Cities, 135, 104-116.
Gaventa, J. (2020). Exploring citizenship, participation and accountability. IDS bulletin, 33(2), 1-11.
Kallbekken, S., & Sælen, H. (2011). Public acceptance for environmental taxes: Self-interest, environmental and distributional concerns. Energy Policy, 39(5), 2966-2973.
Kim, J., Schmöcker, J. D., Fujii, S., & Noland, R. B. (2013). Attitudes towards road pricing and environmental taxation among UK students and US. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 48, 50-62.
Lautze, J. De Silva, S. Giordano, M. and Sanford, L., (2011), putting the cart before the horse: water governance and IWRM, Natural Resources Forum, 35(1), 1- 8.
Li, L., Zheng, Y., Ma, S., & Li, M. (2023). Environmental infrastructure and urban residents’ well-being: a system dynamics approach. Journal of Environmental Planning and Management, 66(12), 2576-2602.
Liu, T. K., Chang, H., & Chen, Y. S. (2023). Public awareness of marine environmental quality and its relationship for policy support on marine waste management. Marine Pollution Bulletin, 195, 1154-1156.
Pahl-Wostl, C. Holtz, G. Kastens, B. and Knieper, C., (2010), Analyzing complex water governance regimes: the Management and Transition Framework, Environmental Science and Policy, 13(7), 571- 581.
Reed, M. S. (2008). Stakeholder participation for environmental management:literaturereview. Biological conservation, 141(10), 2417-2431.
Rijke, J. Brown, R. Zevenbergen, C. Ashley, R. Farrelly, M. Morison, P. and Van Herk, S., (2012), Fit-for-purpose governance: a framework to make adaptive governance operational, Environmental Science & Policy, 22(3), 73- 84.
Wan, C., Shen, G. Q., & Choi, S. (2017). A review on political factors influencing public support for urban environmental policy
. Environmental Science & Policy, 75, 70-80 Wehn, J., Tabash, M. I., & Fadoul, M. (2024). Environmental regulations and capital investment: Does green innovation allow to grow?. International Review of Economics & Finance, 89, 878-893.
White, I. Kingston, R. and Barker, A., (2010), Participatory geographic information systems and public engagement within
flood risk management, Journal of Flood Risk Management, 3(4), 337-346 Wilson, A., Tewdwr-Jones, M., & Comber, R. (2019). Urban planning, public participation and digital technology: App development as a method of generating citizen involvement in local planning processes. Environment and Planning B: Urban Analytics and City Science, 46(2), 286-302.
Zhang, H., Xu, T., & Feng, C. (2022). Does public participation promote environmental efficiency? Evidence from a quasi-natural experiment of environmental information disclosure in China. Energy Economics, 108, 105-118.
Zhang, Y., Xiao, X., Cao, R., Zheng, C., Guo, Y., Gong, W., & Wei, Z. (2020). How important is community participation to eco-environmental conservation in protected areas? From the perspective of predicting locals' pro-environmental behaviours. Science of the Total Environment, 739(4), 139-149.