ارزیابی شاخص های مؤثر بر مشارکت شهروندان در امور شهری (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه)

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای

نگین هاشمی ¹ , مسلم رستمی ^{2 *} , جعفر نصیرناتری ³

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت امور شهری، گروه مدیریت امور شهری، واحد الکترونیکی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران
3 - استادیار گروه مدیریت آموزش، دانشگاه فرهنگیان نوشهر، نوشهر، ایران

تاریخ دریافت : 1402/02/23 تاریخ پذیرش : 1402/07/16 تاریخ انتشار : 1403/12/01

کلید واژه: عملکرد, مدیریت شهری, مشارکت, مشارکت شهروندان, کرمانشاه,

چکیده مقاله :

مقدمه: مشارکت شهروندان در روند تصمیم‌گیری شهری یکی از عناصراصلی توسعه همه جانبه شهری بوده که نقش مهمی در ایجاد تعادل شهری ایفا نماید‌.

هدف: هدف پژوهش حاضر ارزیابی شاخص­های مؤثر در مشارکت شهروندان در امور شهری با رویکرد مدلسازی است.

روش‌شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف­گذاری کاربردی و از نظر روش­شناسی به صورت توصیفی- تحلیلی است. که از نظرات 30 نفر از متخصصین این موضوع با استفاده از روش دلفی شناسایی شده­است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات 6 عامل به عنوان عوامل تأثیرگذار قوی مشارکت شهروندان در امور شهری از مدلسازی تفسیری - ساختاری ISM و سپس با نرم افزار میک­مک و نرم افزار  SPSS بهره گرفته شده ­است.

قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه شهر کرمانشاه است.

یافته ­ها: نتایج پژوهش نشان داد که میزان اثرگذاری شاخص شفافیت نسبت به سایر عوامل تأثیرگذاری بیشتری داشته­است. همچنین نتایج نشان داد که شاخص­های شفافیت، پاسخگویی، کارایی و مشارکت مندی و شاخص­های عینی جز متغیرهای پیوندی هست که از قدرت نفوذ و وابستگی بالایی برخوردارند ولی شاخص شفافیت و پاسخگویی به سمت عوامل کلیدی سوق دارند و در مرز بین شاخص­های پیوندی و کلیدی قرار دارند که از قدرت نفوذ بالا و وابستگی پایینی برخوردارند و بیشترین تاثیر بر امور شهری می­گذارد و همچنین شاخص­های ذهنی از قدرت نفوذ ضعیف، ولی وابستگی بالایی برخوردار است و بیشترین تأثیر را از عوامل کلیدی و پیوندی می­پذیرد. و در نهایت به ارائه پیشنهادها برای توسعه مشارکت شهروندان در امور شهری در شهر کرمانشاه پرداخته شده­است.

نتایج: نتایج پژوهش نشان داد از بین شاخص­های تاثیر گذار بر مشارکت شهروندان در امور شهری شاخص شفافیت و پاسخگویی بالاترین امتیاز را به خود اختصاص داده­اند و شاخص عینی دارای وضیعت نامطلوبی می باشد. به همین منظور مسئولین و  برنامه­ریزان شهری باید توجه ویژه­ای به شاخص­های عینی داشته باشند.

چکیده انگلیسی:

Introduction: Participation of citizens in the urban decision-making process is one of the main elements of comprehensive urban development that plays an important role in creating urban balance.

Research Aim: The purpose of the current research is to evaluate the effective indicators in the participation of citizens in urban affairs with a modeling approach.

Methodology: The current research is applied in terms of goal setting and descriptive-analytical in terms of methodology. which has been identified from the opinions of 30 experts on this topic using the Delphi method. In order to analyze the information of 6 factors as strong influencing factors of citizens' participation in urban affairs, ISM interpretive-structural modeling was used, and then with Mic-Mac software and SPSS software.

Studied Area: The area under study is the city of Kermanshah.

Results: The results of the research showed that the effectiveness of the transparency index was more effective than other factors. Also, the results showed that the indicators of transparency, responsiveness, efficiency and participation and objective indicators are among the linked variables that have a high power of influence and dependence, but the transparency and accountability index are directed towards key factors and are at the border between the linked indicators and There are key factors that have high power of influence and low dependence and have the greatest impact on urban affairs, as well as subjective indicators of weak influence but high dependence and are most influenced by key and connected factors. And finally, suggestions have been made for the development of citizens' participation in urban affairs in Kermanshah.

Conclusion: The results of the research showed that among the indicators that affect citizens' participation in urban affairs, the transparency and accountability index have the highest score, and the objective index has an unfavorable situation. For this reason, city officials and planners should pay special attention to objective indicators.

منابع و مأخذ:

احمدی، مهرداد و رضایی، صمد. (1400). شناسایی عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان در فرآیند مدیریت شهری. پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه، 4(2)، 52-37.
ایراندوست، کیومرث؛ غلامی زارچی، مصطفی و فائزی، سید فرزین. (1398). تحلیل فضای عمومی مردم سالار به منظور ارتقاء مشارکت مردم (مطالعه موردی: شهر یزد). جغرافیا و توسعه فضای شهری، 6(2)، 193-171. doi:10.22067/gusd.v6i2.47003
ایمانی، بهرام. (1399). آینده¬پژوهی توسعه متوازن منقطه¬ای بر مبنای برنامه ریزی سناریوی مبنا مطالعه موردی: استان اردبیل. جغرافیا و توسعه، 18(58 )، 44-17. 10.22111/GDIJ.2020.5323doi:
پارسا، شقایق و برک پور، ناصر. (1399). تدوین دستورالعمل شفاف‌سازی عملکرد مدیریت شهری، موردپژوهی: شهر مشهد. جغرافیا و توسعه فضای شهری، 7(1)، 207-187. doi:10.22067/jgusd.v7i1.86627
تقوایی، مسعود؛ بابانسب، رسول و موسوی، چمران. (1388). تحلیلی بر سنجش عوامل موثر بر مشارکت شهروندان در مدیریت شهری (مطالعه موردی: منطقه 4 شهر تبریز). مطالعات و پژوهش¬های شهری منطقه¬ای، 1(2)، 36-19.
توکلی¬نیا، جمیله؛ ایمانی جاجرمی، حسین و یداله¬نیا، حسین. (1400). تحلیل جایگاه حکمروایی خوب در عملکرد مدیریت شهری (مطالعه موردی: شهر بابل). آمایش محیط، 14(53 )، 108-85. 20.1001.1.2676783.1400.14.53.5.1 dor:
توکلی¬نیا، جمیله و شالی، محمد. (1394). امکان¬سنجی راهبرد توسعه شهر (CDS) درتوانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه¬های غیررسمی منطقه یک کلانشهر تبریز. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 15(36)، 138-117. 20.1001.1.22287736.1394.15.36.7.3 dor:
چراغی، رامین. (1392). نقش سرمایه اجتماعی شهروندان در حکمروایی خوب شهری مطالعه موردی: شهر قروه. پایان نامه کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشگاه تربيت مدرس، دانشکده علوم انسانی.
حسینی، شکیلا. (1400). سنجش میزان مشارکت شهروندان در مدیریت شهری بر اساس الگوی حکمرانی شهری (نمونه موردی: منطقه 5 شهرداری تهران). مطالعات مدیریت شهری، 13(46 )، 49-35. 10.30495/ums.2021.19262doi:
رحیم¬زاده اوچتپه، آزاد. (1398). آینده¬پژوهی تحقق معیارهای شهر خلاق (مورد مطالعه: کلانشهر تهران). پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه خوارزمی، دانشکده علوم جغرافیایی.
رحیم‌زاده، سیروس؛ شیخ الاسلامی، علیرضا و ذاکرحقیقی، کیانوش. (1401). تدوین الگوی مشارکت سازمان‌‌های مردم‌نهاد در نظام مدیریت شهری (نمونه موردی: کلان‌شهر تهران). تحقیقات جغرافیایی، ۳۷ (۲)، ۲۵۱-۲۴۱. http://georesearch.ir/article-1271-fa.html
رشادی، منوچهر. (1399). بررسی ارتباط میان اعتماد و مشارکت اجتماعی (مورد مطالعه: شهروندان شهرهای استان همدان). مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 9(4)، 930-907. 10.22059/JISR.2020.300138.1045doi:
شاوردی، عارف. (1398). بررسی همبستگی بین مشارکت شهروندان در امور شهری با اعتماد اجتماعی (مورد مطالعه: شهروندان شهر شادگان). جامعه شناسی فرهنگی، ۱(۳)،۵۴-۳۴. http://jcsjs.ir/article-1-70-fa.html
شریف¬زاده، فتاح و صادقی، جواد. (1388)، عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان در اداره امور شهر. مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 19(59)، 70-47. 20.1001.1.22518037.1388.19.59.3.8 dor:
عنابستانی، علی¬اکبر. عنابستانی، زهرا. (1400). تحلیل پیشران‌های کلیدی موثر بر افزایش اثربخشی برنامه‌های راهبردی-عملیاتی شهر و شهرداری‌ها با رویکرد آینده پژوهی در شهرهای استان خراسان رضوی. مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه¬ای،2(4)، 68-43.
https://www.srds.ir/article_146343.html
محمدزاده، علی؛ پورعزت، علی اصغر؛ رضایان قیه باشی، احد و پیران¬نژاد، علی. (1399). تصویرپردازی از مشارکت شهروندی با هدف بهبود حکمرانی شهری (مورد مطالعه: شهر تهران). دانش شهرسازی، 4(4)، 135-117. 10.22124/UPK.2020.16986.1507doi:
محمدزاده، علی؛ پورعزت، علی اصغر؛ پیران‌نژاد، علی؛ مختاریان‌پور، مجید و پندار، مهدی. (1401). مدل جامع مشارکت شهروندی، مورد پژوهش: شهر تهران. مدیریت سازمان‌های دولتی، 10(4)، 34-17. doi:10.30473/ipom.2021.57578.4320
مرکز آمار ایران. ( 1395). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن، کرمانشاه.
ملکشاهی، غلامرضا؛ نیکپور، عامر و غلامی، سپیده. (1397). شناخت و ارزیابی عوامل مرتبط با مشارکت شهروندان در مدیریت شهری. دو فصلنامه جامعه شناسی نهادهای اجتماعی، 5(12)، 350-327. 10.22080/SSI.1970.2142dor:
نظم¬فر، حسین و علی بخشی، آمنه. (1400). آینده پژوهی برنامه¬ریزی توسعه گردشگری (نمونه موردی: استان اردبیل). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ۲۱ (۶۳)، ۷۹-۵۹. 10.52547/jgs.21.63.59doi:
Chen G, Yao R, Chen J, Li T. (2021). A smart urban management information public opinion analysis system. International Journal of Security and Networks, 16(2), 92-97.
Erico Przeybilovicz, Maria Alexandra Cunha, Stan Geertman, Charles Leleux, Ank Michels, Zsuzsanna Tomor, C. William R. Webster & Albert Meijer. (2022). Citizen participation in the smart city: findings from an international comparative study, Local Government Studies, 48(1), 23-47, doi: 10.1080/03003930.2020.1851204.
Li, W., Feng T., Timmermans, H., Li Z., Zhang, M., & Li, B. (2021). Analysis of citizens' motivation and participation intention in urban planning. Cities, 106:102921. doi:10.1016/j.cities.2020.102921
Mitlin, D. (2021). A framework to scale citizen participation in urban development: Learning from experiences of multi-stakeholder collaboration. GDI Working Paper 2021-058. Manchester: The University of Manchester.
Nyama, V., & Mukwada, G. (2022). Factors Affecting Citizen Participation in Local Development Planning in Murewa District. Zimbabwe. Journal of Asian and African Studies, 58(2), 002190962110696. doi:10.1177/00219096211069643
Siyam, N., Alqaryouti, O., & Abdallah, S. (2020). Mining government tweets to identify and predict citizens engagement. Technology in Society, 60, 101211. doi:10.1016/j.techsoc.2019.101211
van – Dijk, MP. (2006). Managing cities in developing countries: the theory and practice of urban management. Edward Elgar Publishing.
Wong, S., Tang, W., & Horen B. (2006). Strategic Urban Management in China: A Case Study of Guanzhou Development District. Habitat International. 30(3), 645- 667. doi:10.1016/j.habitatint.2005.04.001
Yu, B. (2021). Ecological effects of new-type urbanization in China. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 135,110239. doi:10.1016/j.rser.2020.110239