امروزه در برنامههای توسعه و اسنادبالادستی کشورها، سیاستگذاری علم و فناوری به یکی از مهمترین مولفهها تبدیل شده است. از این منظر، بسته به اینکه علم و فناوری در چه حوزۀ گفتمانی قرار دارد، معانی و هویتهای مختلفی به خود میگیرد. از اینرو مطالعه حاضر، به بررسی تحلیل گفتم چکیده کامل
امروزه در برنامههای توسعه و اسنادبالادستی کشورها، سیاستگذاری علم و فناوری به یکی از مهمترین مولفهها تبدیل شده است. از این منظر، بسته به اینکه علم و فناوری در چه حوزۀ گفتمانی قرار دارد، معانی و هویتهای مختلفی به خود میگیرد. از اینرو مطالعه حاضر، به بررسی تحلیل گفتمان سیاست علم و فناوری در برنامۀ پنجم توسعه با روش تحلیل گفتمان لاکلائو و موف پرداخته است. جامعه مورد مطالعه کلیه مواد، بندها و تبصرههای مندرج در قانون برنامه پنجم توسعه بودند که به صورت تمامشماری مورد مطالعه قرار گرفتند. یافتهها نشان میدهد که گفتمان سیاست علم و فناوری در قانون برنامه پنجم با مدلولهایی همچون، تجاری-سازی دانش و فناوری، حمایتهای هدفمند مادی و شایستگی حرفهای احاطه شده است. دال شناور توانمندسازی انسانی، ایدهمحوری است. در اطراف دال مرکزی، دالهای تهی در گفتمان برنامه پنجم توسعه نفی وابستگی درونی و عدالت آموزشی قرار دارند که با وجود هژمونی عاممحور/جهانمحور غربی، شرایط را برای ساختشکنی هژمونیِ مسلط فرهنگ-محور/بوممحور فراهم ساختهاند. مهمترین وقفهها و لحظهها در اطراف دال مرکزی، گسترش کمیت و کیفیت دانش و فناوری، نزدیکی به استانداردهای جهانی، راهاندازی قطبها و پارکهای علم و فناوری و تحول بنیادین در علم و فناوری (جهش نرم-افزاری علم) هستند که این نشانهها به دلیل برجستگی زیاد و نادیدگی قدرت عام محور/جهانمحور با نوعی اسطورهسازی نیز همراه هستند؛ به این معنا، هژمونی فرهنگمحور/بوممحور با به حاشیهراندن دانشگاه و علم غربی و سکولار سعی کرده است که اسطوره دستیابی به جایگاه دوم علمی و فناوری در منطقه و تثبیت آن تا پایان برنامه پنجم را مسیر سازد.
پرونده مقاله