فلسفه تحلیلی: 1 (15)

دسترسی آزاد مقاله

1 - جایگاه وجودی انسان در فلسفه صدرایی و سنت فلسفی- جامعه شناسی پست مدرن
دکتر عباس گوهری سید مهدی بیابانکی

آن چه در این نوشتار بدان میپردازیم ارائه ی دو تصویر از انسان است که درست مقابل هم قرارگرفتهاند. تصویر نخست، تصویری است که سنت فلسفی-جامعه شناسی پست مدرن از انسان امروزیمغرب زمین ارائه میدهد و تصویر دوم تصویری است که فلسفه صدرایی با تکیه بر متون غنیاسلامی از انسان ارائه چکیده کامل

آن چه در این نوشتار بدان میپردازیم ارائه ی دو تصویر از انسان است که درست مقابل هم قرارگرفتهاند. تصویر نخست، تصویری است که سنت فلسفی-جامعه شناسی پست مدرن از انسان امروزیمغرب زمین ارائه میدهد و تصویر دوم تصویری است که فلسفه صدرایی با تکیه بر متون غنیاسلامی از انسان ارائه میدهد. در تصویر نخست، انسان هم چون مجسمه ای بیروح و راکد است کهتماماً شیفته و فریفته خود است و در خلائی کویر گونه در پی التذاذ حداکثری خود است. اما درتصویر دوم، انسان مسافری است غای تمند که سفرش را از خاک آغاز کرده است و لحظه به لحظه باشوری وصف ناپذیر به سمت غایت خود حرکت میکند. تصویر نخست به زعم اندیشمندان مذکور،تصویر بالفعل انسان امروزی جوامع غربی و تصویر دوم، تصویر بالقوه و مدل و نقشه راه انسان به ماهوانسان است. مقایسه ی این دو رویکرد و نتایج آن هدف این نوشتار است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - نگاهی جامعه شناختی به رابطه ی میان مهندسی و جامعه
علیرضا ثقه الاسلامی

در این مقاله از نگاهی جامع هشناسانه به بررسی جایگاه مهندسی به عنوان نهادی اجتماعی پرداخته ورابطه ی میان مهندسی و جامعه بررسی م یشود. در چارچوب نگاهی جامع هشناسانه به مهندسی، برارتقای کیفیت آموزش مهندسی و تربیت مهندسانی حساس به ارز شهای اجتماعی تأکید م یشود.ابتدا با نگاه چکیده کامل

در این مقاله از نگاهی جامع هشناسانه به بررسی جایگاه مهندسی به عنوان نهادی اجتماعی پرداخته ورابطه ی میان مهندسی و جامعه بررسی م یشود. در چارچوب نگاهی جامع هشناسانه به مهندسی، برارتقای کیفیت آموزش مهندسی و تربیت مهندسانی حساس به ارز شهای اجتماعی تأکید م یشود.ابتدا با نگاهی توصیفی، به رابطه ی میان فناوری و جامعه و سهم تأثیرگذاری هر یک بر شک لگیریدیگری اشاره م یگردد. سپس نقش مهندسی در جامع هی مدرن نسبت به جامع هی سنتی پررن گتر وژرف تر شناخته می شود آن چنان که پس از معرفی 14 چالش اجتماعی مهم مهندسی در دورانمعاصر، آن را م یتوان فعالیتی به مراتب اجتماع یتر و ناگسستنی تر از بافت جامعه ملاحظه کرد. براست. ایده ی مهندس -جامعه شناس این اساس، مه مترین دستاورد چنین نگرشی، آموزش و تربیتمهندس -جامعه شناس به عنوان سیاست و تدبیری راهبردی در حوزه ی آموزش مهندسی اولویتیافته، به طوری که چنین امری در خدمت ارتقای ارز شهای انسانی، اخلاقی و اجتماعی در تولید،گسترش و نگهداری فناوری و مصنوعات فناورانه به کار گرفته می شود. استادان و دانشجویانمهندسی و جامعه شناسی، پیشگامان اصلی این فرآیند آموزشی و تحقیقاتی هستند، آ نچنان کهنگرش گسترده و نقادانه ای را نسبت به مسائل و موضوعات اجتماعی مطرح در این چارچوب کسبکرده و ابعاد آن را در فرآیند شکل گیری فعالیت مهندسی مورد توجه قرار م یدهند. از این رو، بهرسمیت شناختن حوز هی مطالعات میا نرشته ای مهندسی و جامع هشناسی به عنوان حوز هیمطالعاتی مستقلی ضرورت م ییابد، به طوری که در این قلمروی مطالعاتی فرصت بررسی چالش هایاجتماعی مطرح در فناوری ها و فعالیت های مهندسی بیش از پیش فراهم م یگردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - مک اینتایر در مقابل عقل گرایی و نسبی گرایی
هادی صمدی

مک اینتایر، فیلسوف معاصر اسکاتلندی، در فصل پانزدهم کتاب عدالت چه کسی؟ کدام عقلانیت؟(1988 ) نظریه ای درباره عقلانیت ارائه می دهد که مطابق آن سنت ها نه تنها تهدیدی برای عقلانیتنیستند بلکه عقلانیت اساساً وابسته به سنت است. وی در آن جا از یک سو استدلال هایی بر علیهنسبی گرای چکیده کامل

مک اینتایر، فیلسوف معاصر اسکاتلندی، در فصل پانزدهم کتاب عدالت چه کسی؟ کدام عقلانیت؟(1988 ) نظریه ای درباره عقلانیت ارائه می دهد که مطابق آن سنت ها نه تنها تهدیدی برای عقلانیتنیستند بلکه عقلانیت اساساً وابسته به سنت است. وی در آن جا از یک سو استدلال هایی بر علیهنسبی گرایی و منظرگرایی مطرح می کند و از سوی دیگر روی خوشی به عق لگرایی مرسوم نشاننمی دهد. چنین موضعی او را در حالتی برزخی قرار م یدهد. حیوانات عقلانی وابسته ( 1999 ) کتابیاست از او که در آن مواضع م کاینتایر در باب عقلانیت به اردوگاه عقل گرایان نزدیک تر م یشود، هرچند که کماکان فاصله خود را با عقل گرایان سنتی حفظ می کند. مقاله حاضر نگاهی دارد به اینتغییر موضع وی در مورد عقلانیت پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - مطالعه تطبیقی کیفیت ادراک مفاهیم کلی از دیدگاه ابن سینا و صدرالمتألهین
بیوک علیزاده داود زندی

ویژگی اساسی معقولات در مقابل محسوسات اتصاف آنها به کلیت و عمومیت است. صورت محسوسکه جزیی است، در مرتب هی ادراک عقلی به کلیت می رسد. حال سوال این است که چه تحولی درصورت محسوس به وجود م یآید که متصف به کلی بودن م یشود؟ در فلسف هی اسلامی دو نظری هیاساسی در باب نحوه ی ادراک چکیده کامل

ویژگی اساسی معقولات در مقابل محسوسات اتصاف آنها به کلیت و عمومیت است. صورت محسوسکه جزیی است، در مرتب هی ادراک عقلی به کلیت می رسد. حال سوال این است که چه تحولی درصورت محسوس به وجود م یآید که متصف به کلی بودن م یشود؟ در فلسف هی اسلامی دو نظری هیاساسی در باب نحوه ی ادراک مفاهیم کلی ارائه شده است. به سخن دیگر، به سوال بالا، دو پاسخمعروف است و دیگری به تعبیر مرحوم نظریه تجرید اساسی ارائه شده است که یکی از آنها بهنام دارد. بر اساس نظریه تجرید که عمدتا در آثار ابن سینا و پیروان او مطرح نظریه تعالی مطهریشده است صورت محسوس به واسطه تجرید و حذف عوارض مادی و خصوصیات شخصی متصف بهکه در آثار ملاصدرا و پیروان او مطرح شده است ذهن نظریه تعالی کلیت می شود. اما مطابقمفاهیم و معانی کلی را هم چون یک مفهوم مبهم و کاهش یافته که قابل صدق بر کثیر است درک نم یکند. بلکه در واقع همان صور و معانی جزئی حسی و خیالی به وسیله ی تعملات عقلی ونفسانی ترقی و تعالی یافته و به شمول و سعه بیشتری م یرسند. نوشتار حاضر به تبیین و مقایسهدیدگاه این دو فیلسوف درباره ی کیفیت ادراک مفاهیم کلی پرداخته است و از این رهگذر نقاطاشتراک و اختلاف دیدگاه آنان در این زمینه بیان شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - نگاهی گذرا بر تاریخچه معنای فنومن و تقویم آن در فنومنولوژی هگل و هوسرل
سعید کشاورزی عیش آبادی

واژه فنومن از ابتدا تا زمان هوسرل معانی مختلفی به خود گرفته است اولین بار یونانیان بین آنچه درعالم خارج از ذهن وجود دارد و آنچه در درون ذهن است، تمایز قائل شده اند. آنها آن چه در عالمخارج از ذهن وجود دارد نومن و آن چه بر ذهن ما آشکار می شود، فنومن نامیدند. فلاسفه پس ازی چکیده کامل

واژه فنومن از ابتدا تا زمان هوسرل معانی مختلفی به خود گرفته است اولین بار یونانیان بین آنچه درعالم خارج از ذهن وجود دارد و آنچه در درون ذهن است، تمایز قائل شده اند. آنها آن چه در عالمخارج از ذهن وجود دارد نومن و آن چه بر ذهن ما آشکار می شود، فنومن نامیدند. فلاسفه پس ازیونان توجه چندانی به این واژه نداشتند تا این که لامبرت و کانت با استفاده از آن واژه، فنومنولوژیرا ابداء کردند و آ نرا برای نوعی شناسایی بکار بردند. پس از کانت، هگل این واژه را به معنایی وسیعبکار برد و نام اصل یترین کتاب خود را فنومنولوژی روح گذاشت و منظور او از فنومنولوژی، شناختجلوههای روح بود. پس از هگل، هوسرل نیز معنایی متفاوت با فلاسفه پیشین خود از واژهفنومنولوژی وضع کرد و آن را روشی دانست که با بکار بردن آن می توان به ماهیات اشیاء پی برد وساختار آگاهی را شناخت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - رد پای پراگماتیسم در تعبیر نیلز بوهر از مکانیک کوانتومی
سید رضا ملیح افسانه آشکاری

دیدگاه رایج آن است که بسیاری از عناصر تعبیر کپنهاگی، ب هعنوان اولین و مشهورترین تعبیرمکانیک کوانتومی، به لحاظ تاریخی و فلسفی مبتنی بر پوزیتیویسم منطقی است. هدف از ارائه ی اینمقاله نشان دادن این امر است که مکتب پراگماتیسم بیش از پوزیتیویسم منطقی فلسفهپشتیبانی کننده تعبیر چکیده کامل

دیدگاه رایج آن است که بسیاری از عناصر تعبیر کپنهاگی، ب هعنوان اولین و مشهورترین تعبیرمکانیک کوانتومی، به لحاظ تاریخی و فلسفی مبتنی بر پوزیتیویسم منطقی است. هدف از ارائه ی اینمقاله نشان دادن این امر است که مکتب پراگماتیسم بیش از پوزیتیویسم منطقی فلسفهپشتیبانی کننده تعبیر کپنهاگی است، فارغ از اینکه واضعان تعبیر، که نیلز بوهر از اصل یترینآنهاست، آگاهانه یا ناآگاهانه این جه تگیری پراگماتیستی را اتخاذ کرده باشند. خواهیم دید کهمولفه هایی از تعبیر کپنهاگی نظیر دیدگاه واق عگرایی ضعیف، ب یمعنا خواندن مفهوم شی فی نفسه،نگرش ابزارانگارانه و پرهیز از پرداختن به مسائل هستی شناختیِ فارغ از تجربه که با مبانی فلسفیپوزیتیویسم منطقی سازگار است در مرز مشترک سن تهای پوزیتیویسم منطقی و پراگماتیسم واقعشده اند و علاوه بر اینها، پراگماتیسم به ویژه از دیگر عناصر مهم تعبیر کپنهاگی، نظیر کلیتمشاهده کننده، مورد مشاهده و دستگاه اندازه گیری، اصل عدم قطعیت و اصل مکملیت پشتیبانیمی کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - تفسیر موقعیت اولیه رالز با توجه به نظریه ی خودآیینی کانت
فاطمه هاشمی حسین گلچینی

جان رالز ( 2002-1921)مهمترین فیلسوف سیاسی قرن بیستم است. او دو دورهی فکری دارد، دردورهی اول فکری خود که در کتاب نظریهای دربارهی عدالت نمایان میشود، از کانت در حوزهیفلسفهی اخلاق اثر پذیرفته است. کانت انسان را خودآیین میداند؛ هرگاه شخص بر اساس عقل خود،به انتخاب اصول بپردا چکیده کامل

جان رالز ( 2002-1921)مهمترین فیلسوف سیاسی قرن بیستم است. او دو دورهی فکری دارد، دردورهی اول فکری خود که در کتاب نظریهای دربارهی عدالت نمایان میشود، از کانت در حوزهیفلسفهی اخلاق اثر پذیرفته است. کانت انسان را خودآیین میداند؛ هرگاه شخص بر اساس عقل خود،به انتخاب اصول بپردازد به صورت خودآیین عمل کرده است. شخص فقط باید بر اساس اصولی کهخودش انتخاب کرده است عمل کند. در نظر کانت، تصمیم شخص به پیروی از امیال به جایمتابعت از عقل خویش، نمونهی اعلای دیگرآیینی است. رالز در نظریهی عدالت خویش از موقعیتیبه نام موقعیت اولیه نام میبرد که در آن موقعیت فرد نسبت به منافع فردی خویش ناآگاه است و ازاین طریق به انتخاب اصول عدالت میپردازد. اصولی که در این موقعیت انتخاب میشود، عین عدالتاست. فرد حاضر در موقعیت اولیهی رالز که در پشت پردهی بیخبری قرار گرفته است شباهتفراوانی با فرد عقلانی و خودآیین کانت دارد. هر دو برای فردی که میخواهد دربارهی اصول عدالتداوری کند و اساس و پایهای اخلاقی را پی بریزد، شرایطی را در نظر میگیرند: این فرد باید خودآیینو آزاد باشد و این خودآیینی در سایهی نادیده گرفتن منافع فردی حاصل میشود. همچنین در هردو نظریه، اصول توسط افرادی عقلانی انتخاب میشوند و این افراد تنها تحت قوانینی که خودانتخاب کردهاند، عمل میکنند. پرونده مقاله

XML

فهرست مقالات