معرفي نشريه
علمی
فصلنامه مدیریت و حقوق محیط زیست یک فصلنامه علمی، الکترونیکی و دسترسی آزاد است که در سال 1402 توسط دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (به عنوان ناشر) با همکاری مرکز تحقیقات پسماند و پساب تأسیس شد. سیاست کلان مجله بر این است که مقالات ارسالی اصیل و بر اساس یافته‌های نویسندگان باشد. همپوشانی تمام مقالات قبل از ارسال به فرآیند داوری بررسی می‌شود. این فصلنامه بصورت دسترسی آزاد و رایگان بوده و هزینه بررسی و چاپ مقاله تا اطلاع ثانوی در این فصلنامه رایگان است.
آخرین مقالات منتشر شده
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بررسی اثربخشی برنامه آموزش محیط زیستی بر مهارت‌های محیط زیستی کارکنان شرکت نفت فلات قاره ایران (مطالعه موردی: کارکنان جزیره سیری)
محمد فارابی محبوبه سادات فدوی زهرا جوهریشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402هدف این پژوهش بررسی اثربخشی برنامه آموزش محیط زیستی بر اساس روش سخنرانی و نمایش فیلم و روش تلفیقی (سخنرانی و نمایش فیلم) بر مهارت‌های محیط زیستی کارکنان شرکت نفت فلات قاره ایران (مطالعه موردی: کارکنان جزیره سیری) بود. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان شرکت نفت فلات قاره ایر چکیده کاملهدف این پژوهش بررسی اثربخشی برنامه آموزش محیط زیستی بر اساس روش سخنرانی و نمایش فیلم و روش تلفیقی (سخنرانی و نمایش فیلم) بر مهارت‌های محیط زیستی کارکنان شرکت نفت فلات قاره ایران (مطالعه موردی: کارکنان جزیره سیری) بود. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان شرکت نفت فلات قاره ایران جزیره سیری به تعداد 600 نفر بود که تعداد 45 نفر انتخاب شده به طور تصادفی در سه گروه قرار گرفتند. این پژوهش به روش نیمه تجربی بوده و جهت گردآوری داده‌های مورد نیاز از پرسشنامه مهارت‌های محیط زیستی 20 گویه استفاده شده است. پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 85/0 برآورد شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از دو سطح آمار توصیفی و استنباطی تحلیل کوواریانس استفاده گردید. نتایج نشان داد که نمرات مهارت‌های محیط زیستی نرمال بوده و در راستاي فرضيه پژوهش كه مبتني بر مقايسه روش‌های آموزش سخنرانی، نمایش فیلم و روش تلفیقی (روش سخنرانی و نمایش فیلم) بوده. نمرات در سه روش آموزشی در مرحله پس‌آزمون تفاوت معنی‌دار وجود داشته، یعنی آموزش توانسته است نمرات مهارت‌های محیط زیستی کارکنان شرکت نفت فلات قاره ایران جزیره سیری را در مرحله پس‌آزمون افزایش دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - موضوع شناسی فقهي تله‌هاي رایج جانوری با تاکید بر حقوق حیوانات
محمد شفیعیشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402به‌رغم کاربرد وسیع امروزی تله (به ویژه مدل‌های چسبی و فنری)، احکام فقهی تله‌های جانوری در پژوهش‌های فقه محیط زیست مورد بحث قرار نگرفته و فقط در لابه‌لای سایر مباحث به شکل کاملا جزئی مورد اشاره قرار گرفته‌اند. هدف از این تحقیق که با روش توصیفی-تحلیلی نگاشته شده بررسی موض چکیده کاملبهرغم کاربرد وسیع امروزی تله (به ویژه مدل‌های چسبی و فنری)، احکام فقهی تله‌های جانوری در پژوهش‌های فقه محیط زیست مورد بحث قرار نگرفته و فقط در لابه‌لای سایر مباحث به شکل کاملا جزئی مورد اشاره قرار گرفته‌اند. هدف از این تحقیق که با روش توصیفی-تحلیلی نگاشته شده بررسی موضوع شناسانه تله‌های جانوران خشکی است. به این منظور ابتدا مهمترین احکام پر بسامد در بهره‌گیری از تله‌ها، به عنوان متغیرهایی که در موضوع شناسی فقهی لازم به توجه هستند مورد اشاره قرار گرفته تا در گام بعد، رایج‌ترین انواع تله به لحاظ فقهی بررسی شوند. پس از تحقیق و بررسی معلوم شد که هرچند نسبت به اصل استفاده از انواع تله‌ها محدودیتی وجود ندارد، اما ضروری است در صورت احتمال آسیب و وجود راهکارهای جایگزین، اگر آسیب احتمالی متوجه انسان باشد از راه‌های کم آسیب به تله‌گذاری مبادرت شود. در مورد تله‌های زنده‌گیر باید سریع‌تر نسبت به آزادسازی یا قتل جانور تصمیم‌گیری شود. این مقاله از سنخ تحقیقات تطبیقی بوده، تمرکز آن بر مصداق‌یابی کبریات فقهی در بحث تله‌های رایج جانوری است؛ از این رو بررسی تحلیلی ادله و مبانی فقهی و اصولی در هر یک از کبراهای کارآمد در بحث، خارج از حیطه این تحقیق قرار می‌گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - بررسی تدوین برنامه مدیریت تالاب گاوخونی با رویکرد زیست بومی
محمد کوشافر فرهاد امینی پیام نجفیشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402رویکرد زیست بومی در مدیریت تالاب با در نظر داشتن مشارکت ذینفعان، منطبق با روش پیشنهادی کنوانسیون رامسر برای تهیه برنامه مدیریتی یک تالاب است و تاکنون برای چندین تالاب در ایران از جمله تالاب گاوخونی انجام شده است. تدوین برنامه مدیریت زیست بومی تالاب گاوخونی بر اساس مراحل چکیده کاملرویکرد زیست بومی در مدیریت تالاب با در نظر داشتن مشارکت ذینفعان، منطبق با روش پیشنهادی کنوانسیون رامسر برای تهیه برنامه مدیریتی یک تالاب است و تاکنون برای چندین تالاب در ایران از جمله تالاب گاوخونی انجام شده است. تدوین برنامه مدیریت زیست بومی تالاب گاوخونی بر اساس مراحل پنجگانه تدوین برنامه مدیریت تالاب‌ها انجام شده است. در این راستا، ابتدا خلاصه‌ای از اطلاعات پایه تالاب با روش توصیفی و کتابخانه‌ای گردآوری و همزمان، کارگاه‌های تدوین برنامه با شرکت نمایندگان کلیه ذینفعان برگزار شد. پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها، شناسایی ذینفعان و تحلیل آن‌ها، تعیین محدوده فعالیت طرح، تعیین ارزش‌ها و کارکردهای تالاب گاوخونی، تعیین مشکلات و تهدیدهای تالاب گاوخونی، تعیین هدف کلی، دسته‌بندی مشکلات، تهیه جداول راهبردی برای رویارویی با مشکلات شناسایی شده، ساختار سازمانی و برنامه پایش به عنوان خروجی‌های حاصل در فرایند طرح تدوین برنامه مشخص شد. مشکلات در چهار گروه منابع آب و خاک، فرهنگی-اجتماعی-اقتصادی، محیط زیستی و مدیریتی-سیاستگذاری قرار گرفته و برای هر کدام هدف راهبردی و مسایل اولویت‌دار تعیین شد. مدیریت غیریکپارچه حوضه زاینده رود که یکی از موانع پایش ذکر شده است اکنون در سطوح بالاتر مانع اجرای برنامه شده است. با توجه به مشاهده پیامدهای خشکی رودخانه زاینده رود و تالاب گاوخونی، اجرای به موقع طرح‌ها یک عامل اساسی در موفقیت برنامه و پایداری سرزمین است و این برنامه نیز لازم است از محصول به فرایند تبدیل شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - تجزیه و تحلیل ریسک‌های بهداشتی، ایمنی و محیط زیستی بوستان پلیس شهر تهران
زهرا گلچین شاد رخشاد حجازیشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402این تحقیق به منظور ارزیابی وضعیت بهداشت، ایمنی و محیط زیستی در بوستان‌های شهری به انجام رسیده است. در فرآیند ارزیابی از روش تجزی و تحلیل نقاط شکست و اثرات آن FMEA بهره‌گیری شد. پس از جمع‌آوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و گزارشات و اسناد و مدارک و مجلات معتبر و چکیده کاملاین تحقیق به منظور ارزیابی وضعیت بهداشت، ایمنی و محیط زیستی در بوستان‌های شهری به انجام رسیده است. در فرآیند ارزیابی از روش تجزی و تحلیل نقاط شکست و اثرات آن FMEA بهره‌گیری شد. پس از جمع‌آوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و گزارشات و اسناد و مدارک و مجلات معتبر و همچنین مطالعات میدانی، خطرات و عوامل بالقوه آسیب‌رسان و پیامدهای آن شناسایی شد. سپس RPN مربوط به هریک از عوامل با توجه به شدت اثر، درجه احتمال وقوع و احتمال کشف، محاسبه و اولویت‌بندی شد. نتایج ارزیابی نشان می‌دهد بالاترین RPN مربوط به وسایل بازی موجود در زمینهای بازی و نیز ساختار کلید، تابلو وکابل‌های خطوط برق منابع روشنایی است که می‌تواند واجد پیامدهای ناگواری باشد. بنابراین در اولویت اول قرار گرفته و راهکارهای مدیریتی مناسب جهت حذف یا کاهش و کنترل خطرات ارائه گردید. در انتها نتایج ارزیابی دوره پایانی کارشناسی مرکز بهداشت کار شهرداری تهران با نتایج حاصل از ارزیابی موارد مشابه تکنیک FMEA مقایسه و بررسی گردید و نتایج نشان می‌دهد که روشFMEA می‌تواند به عنوان یک روش کارآمد و نوین جهت شناسایی و پیشگیری از وقوع احتمالی حوادث در آینده، در راستای خلق فضای شهری ایده‌آل، توسط کارشناسان شهری مورد استفاده قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - تأثیرآموزش محیط زیست با رویکرد تنوع زیستی و تأکید بر حفظ حیات وحش بر نگرش مردان روستایی ساکن روستای میرآباد واقع در حاشیه پارک ملی قمیشلو
فیروزه سادات سعادتی محمدعلی نادیشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402امروزه، بخش عمده مشکلات محیط زیستی، ریشه در فقدان آگاهی لازم و ضعف فرهنگی در زمینه ارتباط انسان و طبیعت دارد و در واقع نوعی مشکل فرهنگی محسوب می‌شود. لذا نیازمند عزم ملی و بین‌المللی برای تقویت فرهنگ حفاظت از محیط زیست در سطح اقشار مختلف جامعه است. این پژوهش با هدف بررس چکیده کاملامروزه، بخش عمده مشکلات محیط زیستی، ریشه در فقدان آگاهی لازم و ضعف فرهنگی در زمینه ارتباط انسان و طبیعت دارد و در واقع نوعی مشکل فرهنگی محسوب می‌شود. لذا نیازمند عزم ملی و بین‌المللی برای تقویت فرهنگ حفاظت از محیط زیست در سطح اقشار مختلف جامعه است. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر آموزش محیط زیست با رویکرد تنوع زیستی و تأکید بر حفظ حیات وحش بر نگرش مردان روستایی با روش نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری انجام شد. جامعه آماری 746 نفر مرد روستایی ساکن روستاهای حاشیه مناطق تحت مدیریت حفاظت محیط زیست استان اصفهان بود. نمونه مورد مطالعه 50 نفر بودند که به روش غیرتصادفی انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده‌های پژوهش از پرسشنامه نگرش سنج محقق ساخته متناسب با هدف پژوهش که دارای روایی (صوری، محتوایی و سازه) و پایایی (80/0= α) مطلوب بود، استفاده گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون تحلیل واریانس اندازه‌های تکراری استفاده شد. نتایج آزمون تحلیل واریانس اندازه‌های تکراری نشان داد که آموزش‌های ارائه شده در محورهای فرهنگ و آگاهی‌های محیط زیستی، معیشت و اقتصاد منطقه و زیست بوم و کارکردهای اکولوژیک تاثیر به سزایی بر نگرش روستائیان نسبت به حفاظت محیط زیست داشت، ولی در سه محور کشاورزی، دامپروری و قوانین و مقررات محیط زیستی، آموزش‌ها اثربخش نبود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - بررسی عملکرد محیط زیستی دو سیستم دفن سنتی و استقرار سیستم بازیافت پسماند ساختمانی با استفاده از رویکرد ارزیابی چرخه حیات (مطالعه موردی: اصفهان)
علی فردوسی حسین نعمت الهی فرشاد مستاجران غلامرضا ساکتیشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402در سراسر جهان، مدیریت نامناسب پسماند ساختمانی به عنوان یکی از مشکلات اساسی در صنعت ساخت و ساز شناخته می‌شود از جمله این مشکلات تولید بیش از حد زباله‌های ساختمانی، نابسامانی در دفن و تخلیه این پسماندها و تأثیرات محیط زیستی و اقتصادی منفی مانند آلودگی خاک و آب، انتشار گاز چکیده کاملدر سراسر جهان، مدیریت نامناسب پسماند ساختمانی به عنوان یکی از مشکلات اساسی در صنعت ساخت و ساز شناخته می‌شود از جمله این مشکلات تولید بیش از حد زباله‌های ساختمانی، نابسامانی در دفن و تخلیه این پسماندها و تأثیرات محیط زیستی و اقتصادی منفی مانند آلودگی خاک و آب، انتشار گازهای گلخانه‌ای، و مصرف اضافی منابع طبیعی است. هدف این پروژه، بررسی عملکرد محیط زیستی دو سیستم دفن سنتی و استقرار سیستم بازیافت پسماند ساختمانی با استفاده از رویکرد ارزیابی چرخه حیات در منطقه گردنه زینل اصفهان است. با استفاده از روش ارزیابی چرخه حیات و نرم‌افزار SimaPro، اثرات محیط زیستی برای دو سناریو مدیریت نخاله‌های ساختمانی (دفن و بازیافت) تعیین شد. نتایج ارزیابی نشان می‌دهد که اثرگذاری دفن نخاله‌های ساختمانی در گردنه زینل بر سلامت انسان، آسیب به اکوسیستم، تغییرات آب و هوا و منابع به ترتیب 1/86٪، 3/4٪، 1/8٪ و 2/4٪ است. اما با بازیافت نخاله‌ها، به دلیل کاهش استخراج از منابع طبیعی، این تأثیرات به ترتیب 1/114٪، 3/1٪، 3/7٪ و 5/5٪ می‌رسد. پرونده مقاله
پربازدیدترین مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - جاسوسی محیط زیستی توهم یا واقعیت
رخشاد حجازی الهه پهلوانشماره 1 , دوره 1 , پاییز 1402جنگ نرم در عصر حاضر، بـا توجـه بـه ویژگـی¬هـاي رسانه‌های جدیـد (سرعت، قابلیت پخش گسترده جهانی، ارزان بودن و در دسترس بودن) دیگر منحصـر بـه زمـان وقوع جنگ نیست، بلکه حتی در زمان صلح نیز، فعال است. جنگ نرم اکنون، بسیار زیرکانه‌تر رخ می‌دهد چون غیرمستقیم و نامحسوس است و ال چکیده کاملجنگ نرم در عصر حاضر، بـا توجـه بـه ویژگـی¬هـاي رسانه‌های جدیـد (سرعت، قابلیت پخش گسترده جهانی، ارزان بودن و در دسترس بودن) دیگر منحصـر بـه زمـان وقوع جنگ نیست، بلکه حتی در زمان صلح نیز، فعال است. جنگ نرم اکنون، بسیار زیرکانه‌تر رخ می‌دهد چون غیرمستقیم و نامحسوس است و البته درعین¬حال نسبت به گذشـته تأثیرگذارتر و عمیق¬تر است. با توجه به نکـات فـوق، لـزوم اسـتفاده و بهـره‌گیـري کشـورها از فنـاوري¬هـاي نوین خصوصا دفاع در برابر جاسوسی از طریق حشرات رباتی بسیار مهم است. در این پژوهش ابتدا به بررسی سابقه¬ی جاسوسی به وسیله-ی حیوانات پرداخته شد و یافت شد که به علت اندازه¬ی نسبتا بزرگ و محو نشدن حیوانات در محیط و نتیجتا معلوم شدن عملیات¬های جاسوسی، دیگر گزینه¬های مناسبی جهت جاسوسی نیستند و به همین دلیل به جدیدترین نحوه¬ی جاسوسی، یعنی جاسوسی از طریق ربات¬های حشره پرداخته شد. علت استفاده از این حشرات مهارت بالا در پرواز و قدرت استتار بالا بوده است. یافته‌های این پژوهش نشان داد استفاده¬ی ابزاری از حشرات رباتی محتمل است، زیرا امروزه هر کشوري که خواهان حفظ قدرت و بقا در دنیای بین¬الملل است، ضروري به نظر می¬رسد تا براي حفظ موجودیـت خـود از ابزارهـا و فنـاوري¬هـاي نوین جنگی استفاده کند و تلاش کند خود را به این فناوري¬هاي نوین جنگی مجهـز گردانـد تـا از بقاي خود در مقابل دشمنان محافظت کند. این مطلب اهمیت و ارزش این پژوهش را بـه وضـوح نمایان و روشن می¬کند و نتیجتا و از این حیث لزوم شناخت تهدیدهات حشرات رباتی یا به عبارت دیگر شبه حشرات احتمالی و به تبع آن آمادگی¬های متناسب آن، امری ضروری به نظر می¬رسد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - بررسی اثربخشی آموزش تفکیک پسماند بر ارتقای نگرش محیط زیستی بانوان عضو فرهنگسراهای شهرداری اصفهان
محمد علی نادی حمیدرضا رضوانیشماره 1 , دوره 1 , پاییز 1402رشد سریع جمعیت و شهرنشینی، توسعه اقتصادی مستمر، صنعتی شدن و افزایش رفاه زندگی مردم منجر به افزایش تولید پسماندهای جامد شهری شده است. یکی از راهکارهای موثر به منظور تحقق بازیافت، آموزش و نهادینه کردن تفکیک از مبدا پسماندهاست. در این مطالعه، اثربخشی آموزش تفکیک پسماند بر چکیده کاملرشد سریع جمعیت و شهرنشینی، توسعه اقتصادی مستمر، صنعتی شدن و افزایش رفاه زندگی مردم منجر به افزایش تولید پسماندهای جامد شهری شده است. یکی از راهکارهای موثر به منظور تحقق بازیافت، آموزش و نهادینه کردن تفکیک از مبدا پسماندهاست. در این مطالعه، اثربخشی آموزش تفکیک پسماند بر نگرش محیط‌زیستی زنان عضو فرهنگسراهای شهرداری اصفهان مورد بررسی قرار گرفته است. این مطالعه از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ فرایند یک پژوهش اکتشافی دومرحله¬ای یا روش آمیخته (کیفی و کمی) است. مرحله اول این مطالعه ترکیبی، پژوهشی کیفی بود که بسته‌ی آموزشی تفکیک پسماند مبتنی بر تحلیل موضوعی (مضمون) استقرایی تدوین گردید و پس از آن، مرحله کمی تعیین اثربخشی آموزش تفکیک پسماند انجام شد. در بخش کمی، اثربخشی آموزش تفکیک پسماند در قالب یک مطالعه نیمه تجربی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری با استفاده از 60 نفر از زنان عضو فرهنگسراهای شهر اصفهان که به طور تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند، تعیین گردید. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزار SPSS23 انجام شد. نتایج نشان داد در متغیر نگرش محیط‌زیستی در هر دو مرحله پس‌آزمون و پیگیری بین گروه کنترل با گروه آزمایش تفاوت معنی‌داری مشاهده شد (001/0>p). میانگین نمرات نگرش محیط‌زیستی در هر دو مرحله پس‌آزمون و پیگیری در گروه آزمایش بالاتر از گروه کنترل قرار گرفته است. با توجه به نتایج این مطالعه و نیز اهمیت مدیریت پسماند، به دولت و مسئولین رده‌های بالای دولتی پیشنهاد می‌گردد که پشتیبانی مالی جهت برگزاری آموزش¬های محیط‌زیستی در جامعه را فراهم نمایند. برنامه¬های آموزشی محیط‌زیستی و مخصوصاٌ آموزش تفکیک پسماند نه تنها باعث کمک به حفظ محیط‌زیست می‌گردد بلکه صرفه¬جویی¬های زیادی در مصرف انرژی را به دنبال دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - آثار ناشی از آلودگی هوا بر عملکرد کلیه ها در شهر اصفهان
سمانه محمدسلیمانی مژگان احمدی ندوشن مژگان مرتضوی فیروزه معین زاده رویا کلیشادیشماره 1 , دوره 1 , پاییز 1402آلودگی هوای محیط به عنوان یکی از جدی‌ترین مسائل در سراسر جهان شناخته شده است. بخشي از اثرات آلودگي هوا بر سلامت انسان ناشي از نفوذ آلاينده‌ها به داخل بدن است كه می‌تواند منجر به اثرات بر دستگاه داخلی بدن گردد. به منظور انجام این مطالعه در شهر اصفهان، توزیع مکانی دی‌اکسی چکیده کاملآلودگی هوای محیط به عنوان یکی از جدی‌ترین مسائل در سراسر جهان شناخته شده است. بخشي از اثرات آلودگي هوا بر سلامت انسان ناشي از نفوذ آلاينده‌ها به داخل بدن است كه می‌تواند منجر به اثرات بر دستگاه داخلی بدن گردد. به منظور انجام این مطالعه در شهر اصفهان، توزیع مکانی دی‌اکسید نیتروژن، منوکسید کربن، دی‌اکسید گوگرد و ازون حاصل از میانگین سالانه (1401) پروداکت¬های ماهواره سنتینل P5 بر حسب مول بر مترمکعب به‌دست آمد. نتایج حاصل از ارزیابی صحت تراکم آلاینده¬ها در محدوده قابل قبول 738/0 > R2 > 366/0 قرار داشت. همچنین سطح کراتینین خون و مختصات جغرافیایی محل سکونت 92 فرد بیمار نیز محاسبه و ارتباط مکانی آن¬ها با غلظت آلاینده¬ها توسط مدل رگرسیون خطی بررسی گردید. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت هر یک از آلاینده¬ها، مقدار کراتینین خون نیز افزایش پیدا کرده است. بهترین مدل رگرسیون (234/0 = R2) برای مونوکسید کربن به‌دست آمد. مدل ساخته شده برای ازون نیز مقدار بسیار پایین ضریب تشخیص برابر (023/0) را از خود نشان داد. بر اساس نتایج اینطور به نظر می¬رسد که بالا رفتن غلظت این آلاینده¬ها باعث افزایش فشار خون و تحریک سیستم رنین- آنژیوتانسین- آلدوسترون شـده اسـت کـه مـی‌تـوانـد به اختـلال در کارکـرد کلیه و افزایش سطح کراتینین در خون منجر شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - چالش‌های محیط زیستی پسماندها در حقوق بین الملل
زینب پورخاقان شاهرضایی زهراسادات حسینیشماره 1 , دوره 1 , پاییز 1402امروزه، خطرهای محیط‌زیستی ناشی از سوء مدیریت پسماندها به عنوان یکی از مشکلات اساسی در کشورهای جهان محسوب می‌شود. با رشد روز افزون تکنولوژی، مدیریت زباله‌ها و پسماندها، از مباحث مهم در زمینه قوانین بین‌المللی محیط‌زیستی بوده که تنها شامل حفاظت از طبیعت و محیط‌زیست نبوده چکیده کاملامروزه، خطرهای محیط‌زیستی ناشی از سوء مدیریت پسماندها به عنوان یکی از مشکلات اساسی در کشورهای جهان محسوب می‌شود. با رشد روز افزون تکنولوژی، مدیریت زباله‌ها و پسماندها، از مباحث مهم در زمینه قوانین بین‌المللی محیط‌زیستی بوده که تنها شامل حفاظت از طبیعت و محیط‌زیست نبوده و باید به عنوان یک مجموعه از هنجارها، نهادها و شیوه‌های طراحی شده برای مدیریت پسماندهای مختلف در ابعاد جهانی محسوب شود. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، چالش‌های محیط‌زیستی پسماندها در حقوق بین‌الملل بررسی می‌شود. روش کار این مقاله به صورت کتابخانه‌ای بوده و با بررسی پژوهش‌های انجام شده و همچنین قوانین و مقررات بین‌المللی موجود در زمینه پسماندها انجام شده است. در زمینه نتایج حاصل از پژوهش می‌توان عنوان نمود که آلودگی‌های ناشی از پسماندها یکی از دغدغه‌های اساسی بشر بوده و سندهای بین‌المللی متعددی در ارتباط با چالش‌های محیط‌زیستی ناشی از پسماندها چه در ابعاد داخلی کشورها و چه در ابعاد بین‌المللی به تصویب رسیده که سبب ایجاد مسئولیت‌های محیط‌زیستی برای دولت‌ها می‌گردد. همچنین با پیشرفت تکنولوژی و ایجاد پسماندهای الکترونیکی، چالش‌های جدیدی در زمینه محیط‌زیست و حفاظت از آن برای کشورها ایجاد شده که بازیافت نمودن آن‌ها از عوامل مهم در زمینه مدیریت پسماندها بوده است. می‌توان عنوان نمود که موضوع پسماندها موضوعی داخلی و محدود به قوانین و سیاست‌های هر کشور خاص نبوده و نیازمند همکاری تمامی کشورهاست و پیشنهاد می‌شود که سازمان‌های ذیربط در زمینه ایجاد یک رویه واحد در زمینه مدیریت پسماند با دارا بودن ضمانت اجرای قوی اقدام نمایند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - شناسایی عوامل زمینه¬ای موثر بر مدیریت فرهنگ محور محیط زیست از طریق رسانه
رضا خلیلی فایزه تقی پور زهرا جعفریشماره 1 , دوره 1 , پاییز 1402پژوهش حاضر به شناسایی عوامل زمینهای موثر بر مدیریت فرهنگ محور محیط‌زیست از طریق رسانه می‌پردازد. بدین منظور در پارادایم تفسیری مبتنی بر روش‌شناسی کیفی، با استفاده ازروش تحلیل محتوای کیفی پژوهش انجام شد. نمونه آماری به صورت هدفمند وابسته به معیار، انتخاب و شامل 31 مصاحب چکیده کاملپژوهش حاضر به شناسایی عوامل زمینهای موثر بر مدیریت فرهنگ محور محیط‌زیست از طریق رسانه می‌پردازد. بدین منظور در پارادایم تفسیری مبتنی بر روش‌شناسی کیفی، با استفاده ازروش تحلیل محتوای کیفی پژوهش انجام شد. نمونه آماری به صورت هدفمند وابسته به معیار، انتخاب و شامل 31 مصاحبه‌ی عمیق و نیمه‌ساختاریافته با صاحب‌نظران رسانه و محیط‌زیست، فرهنگ و رسانه، کارشناسان سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان بود. معیار انتخاب این افراد تجربه، تخصص وسابقه کار در این حوزه بوده است. برای ارزیابی اعتبار، مصاحبه‌شوندگان تفسیر مصاحبه‌ها را تأیید کردند و در پایان خلاصه‌ای از الگوی صورتبندیشده به چند نفر از متخصصان، ارائه و نظرهای آن‌ها برای اصلاح و تعدیل جمع‌آوری شد. پس از پیاده‌سازی مصاحبه‌ها، مقوله اصلی پژوهش «رسانه و ارتقاء فرهنگ محیط‌زیست و منابع طبیعی» نام گرفت. شرایط زمینهای در ارتقاء فرهنگ حفظ محیط‌زیست و منابع طبیعی شامل برخورد غیر علمی مدیران با رسانه؛ فراگیر نبودن امکانات رسانه‌ها؛ عدم اعتقاد به رسانه‌ای نمودن فعالیت‌ها؛ رعایت جوانب امنیتی؛ موازی بودن فعالیت‌های محیط‌زیست و منابع طبیعی؛ کمبود رسانه‌های محیط‌زیستی و نقش ضعیف سازمان‌های مردم نهاد بود؛ همچنین در شرایط اقتصادی و مدیریتی عوامل کمبود اعتبارات و نبود نظام ارتباطی رسانه و محیط‌زیست بود که از مراحل کدگذاری به‌دست آمد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - تدوین پروتکل آموزشی مبتنی بر فرهنگ محیط‌زیستی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهین شهر
احسان شجاعی نرگس عطریان مهری مهدیخانیشماره 1 , دوره 1 , پاییز 1402هدف این پژوهش تدوین پروتکل آموزشی مبتنی بر فرهنگ محیط‌زیستی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهین‌شهر است. پژوهش کاربردی و به روش ترکیبی از نوع اکتشافی متوالی است. در راستای تدوین پروتکل آموزشی مبتنی بر فرهنگ محیط‌زیستی کیفی و در قالب یک پژوهش نیمه آزمایشی با پیش‌آزمون و پس چکیده کاملهدف این پژوهش تدوین پروتکل آموزشی مبتنی بر فرهنگ محیط‌زیستی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهین‌شهر است. پژوهش کاربردی و به روش ترکیبی از نوع اکتشافی متوالی است. در راستای تدوین پروتکل آموزشی مبتنی بر فرهنگ محیط‌زیستی کیفی و در قالب یک پژوهش نیمه آزمایشی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون و گروه کنترل، در راستای تعیین اعتبار اجرایی پروتکل، کمی است. جامعه آماری در بخش کیفی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهین‌شهر در سال 1400 و متون مرجع در بازه زمانی 1380 تا 1399 و در بخش کمی متخصصان مداخلات آموزشی فرهنگ محیط‌زیستی و دانشجویان در سال 1400 است. از جوامع آماری به روش نمونه‌گیری هدفمند در بخش کیفی 20 دانشجو و 11 مرجع و در بخش کمی نیز از بین متخصصان مداخلات آموزشی فرهنگ محیط‌زیستی تعداد 5 نفر و از میان دانشجویان تعداد 30 نفر انتخاب شدند. نتایج نشان داد دو تم عوامل فردی شامل افزایش آگاهی محیط‌زیستی، اصلاح نگرش محیط‌زیستی و افزایش انگیزه محیط‌زیستی و عوامل موقعیتی شامل استفاده از امکانات شخصی در جهت حفظ محیط‌زیست، تقویت مسئولیت‌پذیری و ایجاد فشار اجتماعی وجود دارد. بر اساس تم‌های اصلی پروتکل آموزشی تدوین‌شده مبتنی بر فرهنگ محیط‌زیستی بر فرهنگ محیط‌زیستی و ابعاد آن (آگاهی، نگرش و عملکرد) از نظر اعتبار اجرایی بر دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهین‌شهر تأثیرگذار است. ازاین‌رو می‌توان مدعی بود مفید است که به‌منظور ارتقاء فرهنگ محیط‌زیستی دانشجویان از بسته آموزشی مبتنی بر فرهنگ محیط‌زیستی استفاده شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - شاخص‌های ماهواره‌ای در پایش خشکسالی ایران
سيدمهدي پژوهانشماره 1 , دوره 1 , پاییز 1402خشکسالی یکی از مظاهر طبیعی متأثر از وضعیت اقلیمی و از پدیده‌های مهم مورفوکلیماتیک کشور ایران محسوب می‌شود به شکلی که افزایش یا کاهش یک یا چند عنصر اقلیمی مثل دما، بارش موجب پیدایش این پدیده می‌شود. خشکسالی یکی از پدیدهای مخرب اقلیمی است که در صورت عدم مدیریت اثرات ناگوا چکیده کاملخشکسالی یکی از مظاهر طبیعی متأثر از وضعیت اقلیمی و از پدیده‌های مهم مورفوکلیماتیک کشور ایران محسوب می‌شود به شکلی که افزایش یا کاهش یک یا چند عنصر اقلیمی مثل دما، بارش موجب پیدایش این پدیده می‌شود. خشکسالی یکی از پدیدهای مخرب اقلیمی است که در صورت عدم مدیریت اثرات ناگواری بر اکولوژی هر منطقه وارد می‌کند. مهمترین بازخورد این پدیده زیان‌های اقتصادی آن است. پايش خشکسالی به‌منظور مدیریت آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این تحقیق ابتدا به تعریف کاربردی‌ترین شاخص‌های پایش ماهواره‌ای از پدیده خشکسالی شده است و سپس اقدام به اجرای آن در باندهای تصاویر ماهواره‌های هواشناسی شده است. این روش از نظر اقتصادی و زمانی هم به‌صرفه‌تر از روش‌های قدیمی و هم روش مکمل مبتنی بر پایش میدانی است. نتایج حاصل از بررسی شاخص‌های ماهواره‌ای نشان داده است که اولاً در همه شاخص‌های گیاهی از محدوده متوسط طیف الکترومغناطیس 670 نانومتر و محدوده متوسط 765 نانومتر که به ترتیب به باندهای سرخ و فروسرخ معروف‌اند، استفاده می‌شود. ثانیاً نتایج حاصل از اجرای نقشه خروجی مؤید توانایی بالای این شاخص‌ها در نمایش تغییرات پوشش گیاهی و در نهایت پایش خشکسالی است. نتایج این تحقیق می‌تواند در پایش به‌روز خشکسالی و موسسات ذیربط مورد استفاده قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - بررسی تدوین برنامه مدیریت تالاب گاوخونی با رویکرد زیست بومی
محمد کوشافر فرهاد امینی پیام نجفیشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402رویکرد زیست بومی در مدیریت تالاب با در نظر داشتن مشارکت ذینفعان، منطبق با روش پیشنهادی کنوانسیون رامسر برای تهیه برنامه مدیریتی یک تالاب است و تاکنون برای چندین تالاب در ایران از جمله تالاب گاوخونی انجام شده است. تدوین برنامه مدیریت زیست بومی تالاب گاوخونی بر اساس مراحل چکیده کاملرویکرد زیست بومی در مدیریت تالاب با در نظر داشتن مشارکت ذینفعان، منطبق با روش پیشنهادی کنوانسیون رامسر برای تهیه برنامه مدیریتی یک تالاب است و تاکنون برای چندین تالاب در ایران از جمله تالاب گاوخونی انجام شده است. تدوین برنامه مدیریت زیست بومی تالاب گاوخونی بر اساس مراحل پنجگانه تدوین برنامه مدیریت تالاب‌ها انجام شده است. در این راستا، ابتدا خلاصه‌ای از اطلاعات پایه تالاب با روش توصیفی و کتابخانه‌ای گردآوری و همزمان، کارگاه‌های تدوین برنامه با شرکت نمایندگان کلیه ذینفعان برگزار شد. پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها، شناسایی ذینفعان و تحلیل آن‌ها، تعیین محدوده فعالیت طرح، تعیین ارزش‌ها و کارکردهای تالاب گاوخونی، تعیین مشکلات و تهدیدهای تالاب گاوخونی، تعیین هدف کلی، دسته‌بندی مشکلات، تهیه جداول راهبردی برای رویارویی با مشکلات شناسایی شده، ساختار سازمانی و برنامه پایش به عنوان خروجی‌های حاصل در فرایند طرح تدوین برنامه مشخص شد. مشکلات در چهار گروه منابع آب و خاک، فرهنگی-اجتماعی-اقتصادی، محیط زیستی و مدیریتی-سیاستگذاری قرار گرفته و برای هر کدام هدف راهبردی و مسایل اولویت‌دار تعیین شد. مدیریت غیریکپارچه حوضه زاینده رود که یکی از موانع پایش ذکر شده است اکنون در سطوح بالاتر مانع اجرای برنامه شده است. با توجه به مشاهده پیامدهای خشکی رودخانه زاینده رود و تالاب گاوخونی، اجرای به موقع طرح‌ها یک عامل اساسی در موفقیت برنامه و پایداری سرزمین است و این برنامه نیز لازم است از محصول به فرایند تبدیل شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - موضوع شناسی فقهي تله‌هاي رایج جانوری با تاکید بر حقوق حیوانات
محمد شفیعیشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402به‌رغم کاربرد وسیع امروزی تله (به ویژه مدل‌های چسبی و فنری)، احکام فقهی تله‌های جانوری در پژوهش‌های فقه محیط زیست مورد بحث قرار نگرفته و فقط در لابه‌لای سایر مباحث به شکل کاملا جزئی مورد اشاره قرار گرفته‌اند. هدف از این تحقیق که با روش توصیفی-تحلیلی نگاشته شده بررسی موض چکیده کاملبهرغم کاربرد وسیع امروزی تله (به ویژه مدل‌های چسبی و فنری)، احکام فقهی تله‌های جانوری در پژوهش‌های فقه محیط زیست مورد بحث قرار نگرفته و فقط در لابه‌لای سایر مباحث به شکل کاملا جزئی مورد اشاره قرار گرفته‌اند. هدف از این تحقیق که با روش توصیفی-تحلیلی نگاشته شده بررسی موضوع شناسانه تله‌های جانوران خشکی است. به این منظور ابتدا مهمترین احکام پر بسامد در بهره‌گیری از تله‌ها، به عنوان متغیرهایی که در موضوع شناسی فقهی لازم به توجه هستند مورد اشاره قرار گرفته تا در گام بعد، رایج‌ترین انواع تله به لحاظ فقهی بررسی شوند. پس از تحقیق و بررسی معلوم شد که هرچند نسبت به اصل استفاده از انواع تله‌ها محدودیتی وجود ندارد، اما ضروری است در صورت احتمال آسیب و وجود راهکارهای جایگزین، اگر آسیب احتمالی متوجه انسان باشد از راه‌های کم آسیب به تله‌گذاری مبادرت شود. در مورد تله‌های زنده‌گیر باید سریع‌تر نسبت به آزادسازی یا قتل جانور تصمیم‌گیری شود. این مقاله از سنخ تحقیقات تطبیقی بوده، تمرکز آن بر مصداق‌یابی کبریات فقهی در بحث تله‌های رایج جانوری است؛ از این رو بررسی تحلیلی ادله و مبانی فقهی و اصولی در هر یک از کبراهای کارآمد در بحث، خارج از حیطه این تحقیق قرار می‌گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - بررسی عملکرد محیط زیستی دو سیستم دفن سنتی و استقرار سیستم بازیافت پسماند ساختمانی با استفاده از رویکرد ارزیابی چرخه حیات (مطالعه موردی: اصفهان)
علی فردوسی حسین نعمت الهی فرشاد مستاجران غلامرضا ساکتیشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402در سراسر جهان، مدیریت نامناسب پسماند ساختمانی به عنوان یکی از مشکلات اساسی در صنعت ساخت و ساز شناخته می‌شود از جمله این مشکلات تولید بیش از حد زباله‌های ساختمانی، نابسامانی در دفن و تخلیه این پسماندها و تأثیرات محیط زیستی و اقتصادی منفی مانند آلودگی خاک و آب، انتشار گاز چکیده کاملدر سراسر جهان، مدیریت نامناسب پسماند ساختمانی به عنوان یکی از مشکلات اساسی در صنعت ساخت و ساز شناخته می‌شود از جمله این مشکلات تولید بیش از حد زباله‌های ساختمانی، نابسامانی در دفن و تخلیه این پسماندها و تأثیرات محیط زیستی و اقتصادی منفی مانند آلودگی خاک و آب، انتشار گازهای گلخانه‌ای، و مصرف اضافی منابع طبیعی است. هدف این پروژه، بررسی عملکرد محیط زیستی دو سیستم دفن سنتی و استقرار سیستم بازیافت پسماند ساختمانی با استفاده از رویکرد ارزیابی چرخه حیات در منطقه گردنه زینل اصفهان است. با استفاده از روش ارزیابی چرخه حیات و نرم‌افزار SimaPro، اثرات محیط زیستی برای دو سناریو مدیریت نخاله‌های ساختمانی (دفن و بازیافت) تعیین شد. نتایج ارزیابی نشان می‌دهد که اثرگذاری دفن نخاله‌های ساختمانی در گردنه زینل بر سلامت انسان، آسیب به اکوسیستم، تغییرات آب و هوا و منابع به ترتیب 1/86٪، 3/4٪، 1/8٪ و 2/4٪ است. اما با بازیافت نخاله‌ها، به دلیل کاهش استخراج از منابع طبیعی، این تأثیرات به ترتیب 1/114٪، 3/1٪، 3/7٪ و 5/5٪ می‌رسد. پرونده مقاله