در این پژوهش با بهره گیری از رویکرد تحلیلی نشانه- معناشناسی به بررسی حضور کنشگران در جریان شکل گیری معنا میپردازد تا شرایط تولید و دریافت معنا را در گفتمان نشان دهد. همچنین روابط معنایی موجود در داستان را، که علاوه بر نشانههای روایی، نشانههای گفتمانی نیز، در جهت دهی چکیده کامل
در این پژوهش با بهره گیری از رویکرد تحلیلی نشانه- معناشناسی به بررسی حضور کنشگران در جریان شکل گیری معنا میپردازد تا شرایط تولید و دریافت معنا را در گفتمان نشان دهد. همچنین روابط معنایی موجود در داستان را، که علاوه بر نشانههای روایی، نشانههای گفتمانی نیز، در جهت دهی معنای داستان نقش دارد. از این رو در این پژوهش به بررسی فیلم ملخ دریایی بر اساس داستان ماهی نوشته هوشنگ مرادی کرمانی از قصههای مجید و به کارگردانی کیومرث پوراحمد خواهیم پرداخت. این داستان حول محور شخصیت مجید و کنشهای او در محیط پیرامونش شکل میگیرد؛ در واقع کنشگر در طول داستان دچار بحرانهایی میشود که به ترک وضعیت قبلی و نفی آن برای رسیدن به موقعیتی جدید است. هدف این پژوهش بررسی زنجیرههای نشانه- معناشناسی گفتمان، مربع معناشناسی گریماس، فرآیند تنشی معنا، که با هدف نشانه- معناشناسی و روابط معنایی موجود در داستان که علاوه بر نشانههای روایی، نشانههای گفتمانی نیز در جهت دهی معنایی داستان نقش دارد.
پرونده مقاله
محمّد خرّمشاهی از شاعران و نویسندگان معاصر و یکی از مستعارگویان عرصه طنز است که در طول نود سال فعالیت، با بیش از نود نام مستعار در این حوزه قلمفرسائی نموده تا جایی که به یکی از رکوردداران اسم مستعار در فضای مطبوعاتی ایران بدل شده است؛ اما با این همه فعالیت، از دید پژو چکیده کامل
محمّد خرّمشاهی از شاعران و نویسندگان معاصر و یکی از مستعارگویان عرصه طنز است که در طول نود سال فعالیت، با بیش از نود نام مستعار در این حوزه قلمفرسائی نموده تا جایی که به یکی از رکوردداران اسم مستعار در فضای مطبوعاتی ایران بدل شده است؛ اما با این همه فعالیت، از دید پژوهشگران هم مغفول مانده است. از آنجایی که وظیفه طنز، ضمن آگاه کردن مسئولان از مشکلات و نارسائیها باید تا حدّ امکان، درمان را نیز بازگو کرده و رفع موانع و مشکلات، ساعی و کوشا باشد. نگارنده در این مقاله تلاش نموده علاوه بر معرفی و شناساندن این شخصیت، رابطه و محتوای اسامی مستعار را با محتوا و مضامین اشعار و مطالب طنز وی بررسی کند. نتیجه پژوهش نشان میدهد که به طور نسبی بین اشعار و مطالب طنز خرّمشاهی با اسامی مستعار انتخابی، ارتباطی معنادار وجود دارد.
پرونده مقاله
در پژوهش حاضر، دو اقتباس از مزاحم، اثر خورخه لوئیس بورخس(1966) مورد مطالعه قرار گرفته است. فیلم غزل، ساخته مسعود کیمیایی(1975) و بازی ویدئویی مزاحم ساخته ناتالی بوکچین هستند. از آنجا که داستان بورخس روایتی از دنیای ماچوئست(مردسالار) و تبعیض جنسیتی زده آمریکای لاتین است. چکیده کامل
در پژوهش حاضر، دو اقتباس از مزاحم، اثر خورخه لوئیس بورخس(1966) مورد مطالعه قرار گرفته است. فیلم غزل، ساخته مسعود کیمیایی(1975) و بازی ویدئویی مزاحم ساخته ناتالی بوکچین هستند. از آنجا که داستان بورخس روایتی از دنیای ماچوئست(مردسالار) و تبعیض جنسیتی زده آمریکای لاتین است. هدف این پژوهش کشف و آشکارسازی نحوه بازنمایی این تبعیض جنسیتی در چارچوب ضرورتهای بافتی هر یک از این اقتباسهاست. مطالب این پژوهش عمدتاً بر این تأکید دارند که چگونه جریانهای اجتماعی میتوانند از حالت بیانی یا داستانی تغییر شکل یابند و در قالب نمایشی و تعاملی درآیند. جدا از روشی که هر یک از اقتباسها در تبدیل از نسخه نوشتاری به نسخه بصری به کار گرفتهاند، تمرکز بر اقتباس پذیری داستان کوتاه مزاحم در بافت ایران(فیلم غزل) و بازی ویدئویی(بازی مزاحم) است. نظریه نگاه خیره مردانه لورا مالوی، مردسالاری جامعی ایران را در فیلم غزل به خوبی آشکار میسازد. در بررسی بازی مزاحم تلاش بر این است که نشان دهیم ناتالی بوکچین چگونه از هنر اینترنتی خود برای ترویج یک کنشگری اجتماعی استفاده کرده است.
پرونده مقاله
پژوهش حاضر با هدف بررسی تیپ شناسی شخصیتهای داستانی هدایت و داستایفسکی با تأکید بر طبقه بندی نُه گانه اینه گرام است؛ که عبارتاند از: تیپهای کمال طلب، کمک گرا، موفق و بازیگر، رمانتیک محزون، مشاهده گر و فکور، وفاجو و وفاخو، خوشگذران، رئیس و میانجی؛ و هر کدام دارای ویژگی چکیده کامل
پژوهش حاضر با هدف بررسی تیپ شناسی شخصیتهای داستانی هدایت و داستایفسکی با تأکید بر طبقه بندی نُه گانه اینه گرام است؛ که عبارتاند از: تیپهای کمال طلب، کمک گرا، موفق و بازیگر، رمانتیک محزون، مشاهده گر و فکور، وفاجو و وفاخو، خوشگذران، رئیس و میانجی؛ و هر کدام دارای ویژگی های خاصی می باشند. در این نوشتار، پنج داستان هدایت و یک رمان داستایفسکی بررسی می گردد. نظریه اینه گرام ساختاری است که به بررسی نُه شخصیت اصلی انسان و روابط پیچیده درون آن می پردازد. این روش که از سوی پژوهشگران و روان شناسان آمریکایی مورد مطالعه و بررسی علمی و تجربی واقع شده است، ساختاری است که آن را پژوهشگری یونانی- روسی به نام ایوانویچ گوردجیف ترسیم کرده است و نتیجه پژوهش های او درباره فرهنگ، ادیان و فلسفه های اسطوره ای عرفانی است. روش پژوهش، توصیفی است و دادهها با توجه به تکنیک تحلیل محتوا، به شیوه کتابخانه ای و سندکاوی بررسی شده است.
پرونده مقاله
یکی از ابزارهایی که شاعران برای نقد جامعه استفاده میشود طنز است. طنز گونهای از ادبیات غنایی است که در ایجاد اشتیاق و جلب خواننده قدرت بی نظیری دارد و با نگرش نقادانه محقق میشود. در تاریخ فرهنگ مکتوب ایران موقعیت ویژه دارد و آن را بالاترین درجه نقد ادبی می دانند. ظرفی چکیده کامل
یکی از ابزارهایی که شاعران برای نقد جامعه استفاده میشود طنز است. طنز گونهای از ادبیات غنایی است که در ایجاد اشتیاق و جلب خواننده قدرت بی نظیری دارد و با نگرش نقادانه محقق میشود. در تاریخ فرهنگ مکتوب ایران موقعیت ویژه دارد و آن را بالاترین درجه نقد ادبی می دانند. ظرفیت زبان طنز و دیگر شاخه های شوخطبعی، در بیان ابهامآمیز مسائل و ابتلائات بشری، خصوصاً در زمانه اختناق و فشار، آن را به یکی از اثرگذارترین انواع ادبی مبدل ساخته است. شاعران آزادیخواه و اجتماعی و پای بند به تعالی انسان، در دوره خویش با مشکلاتی اجتماعی، استبداد و بیعدالتی روبهرو بوده که مخالفت خود را به طرق مختلف آشکار و نهان و در قالب طنز و ابهام از این مشکلات انتقاد میکرد. این پژوهش به تحلیل شیوههای پرداخت طنز و مطایبه در مجموعه اشعار پرداخته است و هدف آن نشان دادن شگردهای طنز و مطایبه در اشعار شاعر معاصر ایرانی شاملو بوده است و شعرهای او را در فضای جامعه شاعر تحلیل میکند.
پرونده مقاله
عطار با شناختی که از خود، خدا، خلق و خلقت دارد و با بهره بردن از قدرت نامحدود قلم و سخن به شرح ادراکات و شهودات خود پرداخته است. انتخاب زبان شعر و هنر به او مدد رسانده است تا گفتنی های خود را مؤثرتر بیان کند. با نظر به اینکه او از برجسته ترین شاعران عارف است که بر شعر ش چکیده کامل
عطار با شناختی که از خود، خدا، خلق و خلقت دارد و با بهره بردن از قدرت نامحدود قلم و سخن به شرح ادراکات و شهودات خود پرداخته است. انتخاب زبان شعر و هنر به او مدد رسانده است تا گفتنی های خود را مؤثرتر بیان کند. با نظر به اینکه او از برجسته ترین شاعران عارف است که بر شعر شاعران بعد از خود تأثیری شگرف گذاشته است و اقبال به آثار او با گذر زمان و قرن ها بیشتر شده است؛ این پژوهش با روش تحلیلی- تطبیقی بر آن است با هدف دستیابی به شناخت بهتر و دقیق تر الهی نامه از دریچه نظریه نقش های زبانی یاکوبسن، این اثر را مورد کاوش قرار دهد. بررسی کتاب الهی نامه بر اساس نظریه ارتباطی یاکوبسن روشن می نماید که در شعر عطار کلیه کارکردهای زبانی یاکوبسن دیده می شود، به فراخور این مؤلفه های محتوایی است که مخاطب با اثر عطار ارتباط برقرار می سازد، عطار به خوبی مخاطب خود را می شناسد و با روش های گوناگون با او ارتباط همدلانه برقرار می کند.
پرونده مقاله
با بررسی عوامل شادی در غزلیات مولانا به این نکته میرسیم که طلب و کشف حقیقت و کسب رضایت حق تعالی است که بر کمال طلبی و بندگی انسان در برابر معبودش دلالت دارد و فرح روحانی را در او پدید میآورد. نوع شادی مولانا انفسی و درونی است. در کنار هم بودن غم و شادی در جهان بینی مو چکیده کامل
با بررسی عوامل شادی در غزلیات مولانا به این نکته میرسیم که طلب و کشف حقیقت و کسب رضایت حق تعالی است که بر کمال طلبی و بندگی انسان در برابر معبودش دلالت دارد و فرح روحانی را در او پدید میآورد. نوع شادی مولانا انفسی و درونی است. در کنار هم بودن غم و شادی در جهان بینی مولانا با جلوههای موسیقایی و صور خیال پویا برای بیان مستی و شعف و شادی روحانی مولانا است که او را از عالم آفاق به انفس میرساند. میتوان رویکرد مولوی را در وادی معرفت الهی، به ویژه در دیوان کبیر، مبتنی بر شور و نشاط، عنوان کرد؛ و در اثبات چنین مدعایی، ابیات قابل توجهی، در این اثر ارزشمند عرفانی، خودنمایی میکند. از طرفی غم و شادی در غزلیات حافظ نیز نقش پررنگی دارد؛ حافظ غم و شادی را دو روی زندگی میداند و نقش آنها را در زندگی مورد تأکید قرار میدهد. مقاله حاضر، حاصل تأمل و تعمّق در برجستهترین مضامین مربوط به شادابی در کلّیات شمس و دیوان حافظ است.
پرونده مقاله
در منظومههای ایرانی، زنان نقشهای گوناگون را عهده دار بودهاند. بر اساس تعالیم اسلامی و نصّ قرآن کریم، انسان خلیفه خدا بر روی زمین محسوب میشود و انسانها از هر نژاد و جنسی با هم برابرند. شاعران و نویسندگان ایرانی در حقیقت زیباترین تشبیهات و مضمونهای بکر و بدیع را در چکیده کامل
در منظومههای ایرانی، زنان نقشهای گوناگون را عهده دار بودهاند. بر اساس تعالیم اسلامی و نصّ قرآن کریم، انسان خلیفه خدا بر روی زمین محسوب میشود و انسانها از هر نژاد و جنسی با هم برابرند. شاعران و نویسندگان ایرانی در حقیقت زیباترین تشبیهات و مضمونهای بکر و بدیع را در وصف زنان آفریدهاند و با الهام آزاد، آثار جاودان از خود به یادگار گذاشتهاند. از نظر آنان، نگاه به زن زندگی میبخشد و تبسّمش عشق آفرین است. محققان در تحلیل وگردآوری دادهها از روش تحقیق تحلیلی-تاریخی به ویژه کتب شاهنامه و مثنوی معنوی مولوی استفاده کردهاند. نتایج تحقیق نشان میدهد: از نظر فردوسی، بزرگترین شاخص و جلوه زن در شاهنامه این است که موجودی خردمند، هنرمند، صاحب رأی، وفادار به شوی خویش باشد و خوارمایه نباشد و نیز او حافظ هویّت اندیشه ایرانشهری و ارزشهای والای قومی و نژادی خویش است. نگاه مولوی به زن نگاهی نسبی و دوسویه است.
پرونده مقاله
بازیهای فولکلوری بخش مهمی از فرهنگ عمومی هر ملت را تشکیل میدهند. این بازیها بیشتر جنبه قومی و محلی داشته و به عنوان میراثی گرانبها، هویت ملی و فرهنگی اقوام گذشته را بیان میکنند. بررسیهای تاریخی نشان میدهند که ورزش و بازی جزء تفکیک ناپذیر زندگی اجتماعی انسان است چکیده کامل
بازیهای فولکلوری بخش مهمی از فرهنگ عمومی هر ملت را تشکیل میدهند. این بازیها بیشتر جنبه قومی و محلی داشته و به عنوان میراثی گرانبها، هویت ملی و فرهنگی اقوام گذشته را بیان میکنند. بررسیهای تاریخی نشان میدهند که ورزش و بازی جزء تفکیک ناپذیر زندگی اجتماعی انسان است و با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی هر منطقه بازیها و ورزشهایی رواج دارد که در بسیاری از موارد نفوذ بیشتری در سرزمینهای پیرامونی پیدا کرده است. شعر جاهلی دیوان دانشها، باورها، بازیها، آداب و رسوم، اعتقادات و تاریخ و فرهنگ عرب در این عصر به شمار میرود. از این رو بسیاری از بازیهای بومی محلّی آنها در شعر این دوره تجلّی یافته است. در دوره معاصر شاعرانی مانند احمد شوقی، نزار قبانی، حافظ ابراهیم، سامی البارودی و خلیل مطران به بازیهای فولکلوری به صورت ضمنی در اشعارشان اشاراتی داشتهاند. همچنین این شاعران در اشعارشان مطالبی را در مورد مسابقات و شمشیربازیها و بازی در نوادی(باشگاهها) ایراد فرمودند.
پرونده مقاله
این مقاله تحلیلی است بر اساس نظریه نورمن فرکلاف در عتبة الکتبة با رویکرد کاربردگرا که به بررسی و تجزیه و تحلیل صورت های زبانی، اهداف و کارکردهای آنها میپردازد. مبنای نظری پژوهش در چارچوب الگوی سه سطحی(لایهای) توصیف، تفسیر و تبیین میباشد. در مکاتیب و ترسلات عتبة الکت چکیده کامل
این مقاله تحلیلی است بر اساس نظریه نورمن فرکلاف در عتبة الکتبة با رویکرد کاربردگرا که به بررسی و تجزیه و تحلیل صورت های زبانی، اهداف و کارکردهای آنها میپردازد. مبنای نظری پژوهش در چارچوب الگوی سه سطحی(لایهای) توصیف، تفسیر و تبیین میباشد. در مکاتیب و ترسلات عتبة الکتبة، به دلیل ارتباط نزدیک زبان و ساختارهای اجتماعی و تأثر متن از روابط اجتماعی، ابعاد گفتمانی بسیار برجسته است. در این متن علاوه بر تأثیر روابط قدرت، گزینشهای زبانی خاص که مختص سبک این دوره است، در فرآیند تولید معنا متمایز میشود. هدف از این پژوهش نشان دادن نوع و سبک گفتمان قرن بیستم و نشان دادن قدرت نویسنده(منتجب جوینی) در شکل گفتمان وی است همچنین نگاه متفاوت بر ترسلات و معرفی و تحلیل بنیادی عتبة الکتبة از دیگر اهداف این مقاله می باشد. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است و به شیوه تحلیل محتوای کیفی و استناد به متن مکتوبات و ذکر شواهد مثال بررسی میگردد.
پرونده مقاله
حقیقت نقد، یا همان زنجیره احوال ما آدمیان مهمترین شاخصه شناخت چگونه زیستن است. تأثیر دقیق و اندیشه ژرف و عمیقِ کسانی همچون مولوی، در راستای نشاندن اهداف صحیح چه در محوریت فردی و چه در محوریت اجتماعی، پخته کردن دقیقترین داستانهاست در قالب مثنوی. یکی از مرکزهای ثقل مثن چکیده کامل
حقیقت نقد، یا همان زنجیره احوال ما آدمیان مهمترین شاخصه شناخت چگونه زیستن است. تأثیر دقیق و اندیشه ژرف و عمیقِ کسانی همچون مولوی، در راستای نشاندن اهداف صحیح چه در محوریت فردی و چه در محوریت اجتماعی، پخته کردن دقیقترین داستانهاست در قالب مثنوی. یکی از مرکزهای ثقل مثنوی معنوی داستان پادشاه و کنیزک است که نقد حقیقت آن باعث بوجود آمدن شاهراههایی میشود که هرچه بیشتر به عمق آن پی میبریم عجز ما را در برابر آن بیشتر میکند و تاریکیها را در برابر دیدگانمان افزونتر. شرحهای بسیار بر این داستان، نمایانگر قدرت معانی و رستاخیز کلماتی است که در قالب نظم ریخته شده، و هر اندیشمند بر اساس ذوق و قریحه نقاد خود آن را به گونهای شکل میدهد و چه هنرمندانه گمانها یار و همراه مولوی میشوند. در این پژوهش نگاه متفاوت ما، مبانی اصیل حکومت داری را هدف قرار داده است و اگر به دیده انصاف بنگریم به بدیع بودن و متفاوت بودن آن پی خواهیم برد.
پرونده مقاله
از مسائل مهم مربوط به انسان و ابعاد وجودیاش، مسأله تمایز و یگانگی نفس و روح است. در حوزه تفسیر و فلسفه اسلامی، غالباً مسأله تعدد روح و نفس کمتر مطرح بوده است به این دلیل که این دو را، حقیقت واحد قلمداد نموده و نفس را به جای روح و روح را به جای نفس استعمال کرده و بیان چکیده کامل
از مسائل مهم مربوط به انسان و ابعاد وجودیاش، مسأله تمایز و یگانگی نفس و روح است. در حوزه تفسیر و فلسفه اسلامی، غالباً مسأله تعدد روح و نفس کمتر مطرح بوده است به این دلیل که این دو را، حقیقت واحد قلمداد نموده و نفس را به جای روح و روح را به جای نفس استعمال کرده و بیان میدارند که نفس و روح مفهومِ واحدی داشته است و لذا در کلمات مفسّرین و بزرگان نفس و روح در کنار هم استفاده شده است. ولی از نظر فلسفی آنها دو مفهوم متفاوتاند به این معنا که نفس جوهری است که ذاتاً مجرد ولی در عمل مادی می باشد؛ یعنی افعال خود را از طریق ابزارهای مادی انجام می دهد؛ بر خلاف روح که ذاتاً و فعلاً مجرد است؛ یعنی همانطور که خود ماده نیست در کنش ها و فعالیت هایش نیز نیازمند به ابزار مادی نمی باشد. قابل ذکر است دانستن این مطلب از آن جهت دارای اهمیت است که اختلاف اندیشمندان در مسائلی مانند تجردیا عدم تجرد نفس، حدوث نفس و حرکت نفس به سبب عدم تفکیک این دو حقیقت رخ داده است.
پرونده مقاله
کنکاش در اعماق ادبیات کهن ایران، به عنوان یک سند مهم تاریخی، موجب آشنایی بیشتر ما با گذشته اجتماعی خویش میشود؛ کار و تلاش برای استمرار حیات و رفع نیازهای خویشتن و همنوعان به عنوان یک ضرورت از گذشته تا به امروز بوده است. وجود ضرب المثلهای فراوان در خصوص کار و تلاش نشا چکیده کامل
کنکاش در اعماق ادبیات کهن ایران، به عنوان یک سند مهم تاریخی، موجب آشنایی بیشتر ما با گذشته اجتماعی خویش میشود؛ کار و تلاش برای استمرار حیات و رفع نیازهای خویشتن و همنوعان به عنوان یک ضرورت از گذشته تا به امروز بوده است. وجود ضرب المثلهای فراوان در خصوص کار و تلاش نشاندهنده اهمیت آن نزد بزرگان و دقت مردمان در گسترش فرهنگ کار میباشد. به عنوان فرهنگ ادب عامه و نگاه جامعه شناختی با مراجعه به دیوان سنایی، انوری و خاقانی، به عنوان سردمداران نقد اجتماعی، میبینیم که سنایی پس از دوران تحول، به نقد جامعه و به ویژه مشاغل پرداخته و با شجاعتی کم نظیر از نقد شاه تا گدا پروا ندارد و مخالف سرسخت بیکاری است. انوری تعدد و تنوع مشاغل را لازمه کار اجتماعی دانسته و با توجه به زبان و بیان ساده و نزدیک به گفتارش، امثال و حکم بسیاری در خصوص کار از او به جا مانده است.
پرونده مقاله
در حوزه ادبیات تطبیقی با بررسی مضامین مشترک در ادبیات ملل مختلف میتوان به اشتراکات بیشماری دست یافت که بر تأثیرگذاری متقابل شعرا یا نویسندگان تأکید میکند. زایش هر متن شعری، برخاسته از شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی حاکم بر جامعه است که با قلم شاعر متعهد بازگو و منعکس چکیده کامل
در حوزه ادبیات تطبیقی با بررسی مضامین مشترک در ادبیات ملل مختلف میتوان به اشتراکات بیشماری دست یافت که بر تأثیرگذاری متقابل شعرا یا نویسندگان تأکید میکند. زایش هر متن شعری، برخاسته از شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی حاکم بر جامعه است که با قلم شاعر متعهد بازگو و منعکس میشود. در این مقاله با تأکید بر مفاهیم پایه مانند صلح، عدالت، آزادی، عشق و آرمان- اتوپیا- بر اساس روش جامعهشناختی و نقد ایدئولوژی به بررسی تطبیقی اشعار ایدئولوژیک دو شاعر بلندآوازه از دو فرهنگ و تمدن متفاوت پل الوآر(1895-1952م) فرانسوی و احمد شاملو ایرانی (1305-1379ش) خواهیم پرداخت. رویکرد مورد نظر برای مقایسه اشعار این دو شاعر بزرگ، رویکرد جامعه شناختی است؛ چراکه این دو شاعر، تا حد زیادی تحت تأثیر زمانهای بودهاند که در آن میزیستهاند و در آثارشان رویدادهای اجتماعی را منعکس نمودهاند. در واقع هدف نقد اجتماعی، مطالعه تأثیرات متقابل ادبیات و جامعه میباشد. افزون بر این، در این مقاله از نقد ایدئولوژی نیز استفاده خواهیم نمود.
پرونده مقاله
بحث اصلی عرفان اسلامی، بحث درباره هستی و هستیشناسی است که در طول قرنها نسل به نسل ادامه یافته است، هستی شناسی یک اصطلاح امروزی است و با این عنوان در ادب عرفانی مطرح نبوده و اغلب با عنوان معرفت شناسی، انسان شناسی و شناخت جهان توأمان شده است، عرفا با نگاهی متفاوت از فلا چکیده کامل
بحث اصلی عرفان اسلامی، بحث درباره هستی و هستیشناسی است که در طول قرنها نسل به نسل ادامه یافته است، هستی شناسی یک اصطلاح امروزی است و با این عنوان در ادب عرفانی مطرح نبوده و اغلب با عنوان معرفت شناسی، انسان شناسی و شناخت جهان توأمان شده است، عرفا با نگاهی متفاوت از فلاسفه به هستی شناسی نگریستهاند و در تبیین مباحث آن طبق طریقت عرفانی سخن گفته اند و آفرینش جهان را با نظریه تجلی و وحدت وجود حل کرده و به انسان نگاهی فراتر از جسمیت مادی داشته و معتقدند، انسان با فنا در همین دنیا می تواند به بقای معبود برسد. در این پژوهش اشعار حسین بن منصور حلاج و عطار نیشابوری دو تن از سرآمدان شعر عرفانی در ادب عربی و فارسی، به لحاظ نمودهای هستی شناسانه دو شاعر، با رویکرد تحلیلی- تطبیقی بررسی شده است، هستی شناسی موضوع اصلی عرفان دو شاعر است که در محورهای، خدا، جهان و انسان قابل تقسیم است.
پرونده مقاله
سیمای پیر در عرفان اسلامی دارای جایگاه ویژهای است. کتابهای عرفانی نیز کم و بیش، به ترسیم و توصیف سیمای پیر پرداختهاند و اهمیت و لزوم آن را به روشنی برشمردهاند که در این میان حدیقه سنائی، منطق الطیر عطار، مثنوی مولوی و دیوان حافظ دارای اهمیت خاص و نقش بنیادی بودهاند چکیده کامل
سیمای پیر در عرفان اسلامی دارای جایگاه ویژهای است. کتابهای عرفانی نیز کم و بیش، به ترسیم و توصیف سیمای پیر پرداختهاند و اهمیت و لزوم آن را به روشنی برشمردهاند که در این میان حدیقه سنائی، منطق الطیر عطار، مثنوی مولوی و دیوان حافظ دارای اهمیت خاص و نقش بنیادی بودهاند. این بزرگان با آفرینش این آثار به فهم هرچه بیشتر اوضاع و احوال عرفانی شاعران بزرگ از ورای آموزههای عرفانی و تجربیات شخصی آنان کمک شایانی کردهاند. مقایسه سیمای پیر در این چهار اثر در روشن شدن هرچه بهتر برخی از زوایای اعمال و رفتار پیر و درک صحیح این متون بیتأثیر نخواهد بود. عطار و مولوی شخصیت پیر را با تعابیر متعددی نظیر شیخ، ساقی و رند و با بهره مندی از نام مقدس انبیای الهی مانند عیسی(ع)، خضر(ع)، و رسول اکرم(ص) به خواننده می شناساند. این نوشتار در صدد است به تبیین و تشریح سیمای پیران و مشایخ در اندیشه های صوفیانه عطار و مولوی بپردازد.
پرونده مقاله
یکی از انواع جدید نقد متون ادبی، نقد کهنالگویی متون میباشد که مبتنی بر نقد روانشناختی بوده و بر اساس نظریات کارل گوستاو یونگ، روانشناس معروف و معاصر سوئیسی شکل گرفته است. یونگ، فرآوردههای ناخودآگاه جمعی را، نمونههای اولیه، کهنالگو مینامد که مظاهر مختلفی مانند ما چکیده کامل
یکی از انواع جدید نقد متون ادبی، نقد کهنالگویی متون میباشد که مبتنی بر نقد روانشناختی بوده و بر اساس نظریات کارل گوستاو یونگ، روانشناس معروف و معاصر سوئیسی شکل گرفته است. یونگ، فرآوردههای ناخودآگاه جمعی را، نمونههای اولیه، کهنالگو مینامد که مظاهر مختلفی مانند مادر، پیر خردمند، قهرمان، آنیما، آنیموس، تولد مجدد، سایه و نقاب دارد. بر اساس نظر یونگ صور مثالی به تنهایی محتوایی ندارند بنابراین خود را در قالب نمادهایی در رؤیا و اساطیر به ظهور میرسانند. امروزه کهنالگو از مباحث اصلی نقد ادبی و به ویژه نقد اسطورهای است و جستوجو در نمادهای کهنالگویی، از مسائل مورد علاقه پژوهشگران ادبیات عرفانی به شمار میآید. از آنجایی که مولانا عارفی است که دارای ذهن نمادگرا بوده و مثنوی را در قالب یک اثر رمزی سروده است که پهنه بیکران نمادهای کهنالگویی است و دارای قابلیت بررسی کهنالگویی است، لذا در این تحقیق، نمادهای کهنالگویی مثنوی معنوی مولانا در طبقه کهن الگوی فرعی و در زیرشاخه رنگ مورد بررسی قرار گرفت.
پرونده مقاله
ایران و پادشاهان فارس چون یکی از تمدنهای باستان و قدیم کره خاکی به حساب میآیند، توانستهاند نظر ملتهای مختلف از جمله أعراب را به خود جلب نمایند و اعشی اکبر که شیفته این تمدن و رفتار فارسها شده بود با رفت و آمد و مدح و وصف پادشاهان و بزرگان ایرانی چون کسری انوشیروان چکیده کامل
ایران و پادشاهان فارس چون یکی از تمدنهای باستان و قدیم کره خاکی به حساب میآیند، توانستهاند نظر ملتهای مختلف از جمله أعراب را به خود جلب نمایند و اعشی اکبر که شیفته این تمدن و رفتار فارسها شده بود با رفت و آمد و مدح و وصف پادشاهان و بزرگان ایرانی چون کسری انوشیروان و شاهپور، جای خود را در دستگاه حکومتی و دربار فارسها باز کرد و شعرش سرشار از واژههای فارسی شد که وی از فارسها به عاریت گرفت و نحوه نگارش و انشاء آن الفاظ هم عیناً مانند همانی بود که در میان فارسها متداول بود. این تحقیق که در نوبه خود یکی از مقالات خاص در حوزه ادبیات تطبیقی و آن هم تطبیق در میان دو زبان فارسی و عربی، بر آن است تا با ذکر واژگان فارسی در میان ابیات شعری به جای مانده از اعشی، آنها را بیان و درخشش زبان فارسی را در دیگر زبانها مخصوصاً زبان عربی نشان دهد.
پرونده مقاله
اسطوره زرقاء نمود واقعیتهای تلخ جامعه بوده به دلیل بنمایههای تاریخی در متون ادبی کهن و ادبیات عامیانه، تجلی یافته است. نگارندگان در این جستار به روش نقد ادبی به بررسی کهنالگوهای داستان زرقاء بر اساس کتاب مجمع الأمثال میدانی به روش نقد روانشناسانه و با هدف تحلیل که چکیده کامل
اسطوره زرقاء نمود واقعیتهای تلخ جامعه بوده به دلیل بنمایههای تاریخی در متون ادبی کهن و ادبیات عامیانه، تجلی یافته است. نگارندگان در این جستار به روش نقد ادبی به بررسی کهنالگوهای داستان زرقاء بر اساس کتاب مجمع الأمثال میدانی به روش نقد روانشناسانه و با هدف تحلیل کهن الگوهای موجود در حکایت پرداختهاند. این نقد بر اساس اندیشههای یونگ صورت گرفته است. این کهن الگوها در ادب کهن فارسی، از جمله اشعار شاعرانی چون سنایی، خاقانی و... تجلی یافته است. از یافتههای تحقیق برمیآید که این اسطوره دارای کهن الگوهای چون آنیما، آنیموس و شب، و... میباشد. از نتایج پژوهش این است که در دایره فرآیند سفر تکامل از من به خود، فقط نیمه هبوط به ظلمت اتفاق افتاده است. در این حکایت شر و بدی، همان غرایز حیوانی است که در بحران روانی عرب غالب شده است. این کهن الگوها ریشه در داستان حوا و آدم(ع) داشته از حیطه ناخودآگاه شخصی اقوام به جمعی منتقل شده و در اذهان جاودان گردیده اند و با گذشت زمان از بین نرفتهاند. چهبسا در موقعیتهای خاص از ناخودآگاه به خودآگاه منتقل شدهاند.
پرونده مقاله
مقامه یکی از انواع داستانهای کهن است که با نثر مصنوع آمیخته با شعر، در مورد قهرمانی است که به صورت ناشناس در حکایت ها ظاهر می شود و به قصد گدایی، حوادثی را به وجود می آورد و همین که در پایان کار شخصیتش شناخته می شود، ناپدید می گردد تا آنکه دوباره در هیبتی دیگر در مقامه چکیده کامل
مقامه یکی از انواع داستانهای کهن است که با نثر مصنوع آمیخته با شعر، در مورد قهرمانی است که به صورت ناشناس در حکایت ها ظاهر می شود و به قصد گدایی، حوادثی را به وجود می آورد و همین که در پایان کار شخصیتش شناخته می شود، ناپدید می گردد تا آنکه دوباره در هیبتی دیگر در مقامه بعدی ظاهر گردد. مقامات حمیدی در شمار کتابهای بسیار مهم در زبان عربی و فارسی است. حمیدی با برگزیدن قالب داستان و بهرهگیری از اصول داستاننویسی، همچنین گزینش حوادث این داستانها از واقعیتهای زندگی و انتخاب شخصیتهای داستانی از مردمی که در میانشان زندگی میکند، همراه با ویژگیهای فردی و اجتماعی آنان، شیوه نویسندگی مقامات را به سبک نویسندگان رئالیستی نزدیک گرداند. جوشش زندگی از درون حوادث مقامات، به همراه کنش شخصیتهای واقعی در صحنههای آن و تأثیر فضای معنوی، اخلاقی، اجتماعی، مادی، علمی و ادبی بر شخصیتها، حقیقت مانندی داستانها را تحقق میبخشد. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی تلاش شده است تا مهم ترین داستان در مقامات حمیدی و حریری بررسی گردد.
پرونده مقاله
شناختن و شناساندن شاهنامه و سیاستنامه در زمینه دادخواهی و دادن رهنمود برای مقایسه تطبیقی سایر آثار ادبی و همچنین روشن کردن ابعاد ادبیات حماسی منظوم و مقایسه آن با آثار منثور بسیار حایز اهمیت است؛ چرا که سیاستنامه کتابی صرفاً تاریخی نیست، بلکه آرمانهای نویسنده را مخصوصا چکیده کامل
شناختن و شناساندن شاهنامه و سیاستنامه در زمینه دادخواهی و دادن رهنمود برای مقایسه تطبیقی سایر آثار ادبی و همچنین روشن کردن ابعاد ادبیات حماسی منظوم و مقایسه آن با آثار منثور بسیار حایز اهمیت است؛ چرا که سیاستنامه کتابی صرفاً تاریخی نیست، بلکه آرمانهای نویسنده را مخصوصاً در قالب تابلوی دادگری به ما ارائه میدهد. همچنین شاهنامه، فقط داستان جنگها و پیروزیهای رستم نیست، بلکه بیانگر آرمانها و باورهای یک ملت و زیباتر از همه دادخواهی و عدالتگری است. در همین راستا پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی بر پایه اطلاعات کتابخانهای تدوین یافته است. یافتههای تحقیق نشان میدهد: فردوسی و نظام الملک در سراسر شاهنامه و سیاستنامه، زورمداران و مستبدّین روزگار را به دادخواهی دعوت و به اصل دادگری توجه دادند، منتها در شاهنامه، موضوع دادخواهی به تفصیل و جامع بررسی گردیده است، حال آنکه در سیاستنامه به موضوع دادخواهی به اجمال و اختصار اشاره شده است.
پرونده مقاله
موسیقی از برجسته ترین عناصر شعری در ادبیات هر ملتی است. در این میان ادبیات برخی ملت ها چون ادبیات فارسی و عربی از عناصر موسیقایی یکسانی در اشعارشان برخوردارند. در این پژوهش، سعی بر آن است تا با تکیه بر این عنصر، اشعار دو شاعر برجسته و معاصر عربی و ایرانی محمود سامی البا چکیده کامل
موسیقی از برجسته ترین عناصر شعری در ادبیات هر ملتی است. در این میان ادبیات برخی ملت ها چون ادبیات فارسی و عربی از عناصر موسیقایی یکسانی در اشعارشان برخوردارند. در این پژوهش، سعی بر آن است تا با تکیه بر این عنصر، اشعار دو شاعر برجسته و معاصر عربی و ایرانی محمود سامی البارودی و ملک الشعرای بهار تحلیل و بررسی شوند، تا نحوه بکارگیری عوامل موسیقی ساز در اشعار این دو شاعر آشکار شود. برای رسیدن به این مقصود موسیقی اشعار آنها از دو جنبه مهم: موسیقی بیرونی (وزن، قافیه وردیف) و موسیقی درونی(جناس و سجع و تکرار با زیرشاخه واجآرایی و تکرار لفظ و تکرار هجا همچنین رد العجز علی الصدر و طرد و عکس) بررسی شده است. با این فرضیه که هر دو شاعر توانسته اند با استفاده از ابزارهای موسیقی ساز نغمههای دلنشینی را بر تارهای شعرشان تصنیف نمایند. نتایج این بررسی نشان میدهد شباهت زیادی میان این دو شاعر مشهود است.
پرونده مقاله
ادبیات زنانه، علی رغم قدمت ادبیات عربی و فارسی، به دلیل موانع اجتماعی و فرهنگی به عنوان بستری برای نمود تفکرات زنانه و بیان مشکلات آن؛ از تبلور چندانی در سرزمینهای عربی و ایران برخوردار نبوده است. پس از تحولات اجتماعی و سیاسی در کشورهای عربی و انقلاب مشروطیت در ایران ش چکیده کامل
ادبیات زنانه، علی رغم قدمت ادبیات عربی و فارسی، به دلیل موانع اجتماعی و فرهنگی به عنوان بستری برای نمود تفکرات زنانه و بیان مشکلات آن؛ از تبلور چندانی در سرزمینهای عربی و ایران برخوردار نبوده است. پس از تحولات اجتماعی و سیاسی در کشورهای عربی و انقلاب مشروطیت در ایران شعر زنان به تبلور قابل توجهی دست یافت و به نحوی معرف اندیشه زنان شاعر و جهان بینی آنان گشت. این پژوهش کوشیده است مضامین شعری دو شاعر فارسی و عربی، فروغ فرخزاد و نبیله الخطیب شاعر اردنی را از لحاظ محتوای شعری و نمود اندیشههای زنانه تحلیل و بررسی کند. شعر این دو شاعر دربردارنده مسائل زنان میباشد. در نگاهی اجمالی به آثار این دو شاعر نمود اندیشههای زنانه در رد کردن محدودیّتها و سنّتهای دست و پا گیر شخصی و اجتماعی زندگی زنان به ویژه در شرق مربوط میشود و همچنین مسائلی چون عشق، حس مادرانه و غیره را نیز شامل میشود.
پرونده مقاله
ضرورت دین در عصر ما بیش از هر عصر دیگری احساس میشود و آدمیان گاه در اثر توجه بیش از حد به دنیا از آخرت دور ماندهاند و گاه در اثر رویکرد به سوی آخرت دنیای خود را تباه ساختهاند. در این مقاله کوشش بر این بوده است. طبق گفتههای شاهنامه فردوسی و کشف الأسرار میبدی به خصوصی چکیده کامل
ضرورت دین در عصر ما بیش از هر عصر دیگری احساس میشود و آدمیان گاه در اثر توجه بیش از حد به دنیا از آخرت دور ماندهاند و گاه در اثر رویکرد به سوی آخرت دنیای خود را تباه ساختهاند. در این مقاله کوشش بر این بوده است. طبق گفتههای شاهنامه فردوسی و کشف الأسرار میبدی به خصوصیات دین و دنیا پی ببریم و این دو اثر گرانسنگ بدون هیچ گونه طرفداری و عناد مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد و هدف تنها درک دقیق وکشف چهره واقعی دنیا در نظر این بزرگان بوده است. با توجه به وسعت ادبیات حماسی و عرفانی حق مطلب را ادا کردن کار سختی است. فردوسی و میبدی هر دو معتقدند به جهانی که همه چیزش چون باد در گذر است نبایستی دل بست. میبدی معتقد است مال و حیات و عمر طولانی از مظاهری است که انسان را از آخرت بازمیدارد ولی فردوسی میگوید دنیا آغازش گنج و پایانش رنج است و دنیایی را به تصویر میکشد که سراسر درس عبرت است.
پرونده مقاله