کاربست تعلیمی نظریۀ ژان‌ژاک روسو در مطالعۀ رمان «به هادس خوش آمدید» اثر بلقیس سلیمانی
محورهای موضوعی : تعلیمی
1 - استادیار گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
کلید واژه: تربیت اخلاقی, نظریۀ روسو, بلقیس سلیمانی, به هادس خوش آمدید,
چکیده مقاله :
به هادس خوش آمدید داستانی واقع‌گرا و در بافت خانواده با محوریت شخصیت زن اثرِ بلقیس سلیمانی است. این رمان در زمان جنگ و با توجه به اجتماع دهۀ شصت ایران ترسیم شده است. روسو ناقد «واقعیات جامعه» از انسان، عدالت و حق به‌صورت فلسفۀ سیاسی بحث میکند. او انسان ایده‌ال / بالغ را حاصل تربیتی بر محوریت قانون و آزادی اخلاقی می‌داند. پژوهش پیش‌رو با روش کتاب‌خانه‌ای و به شیوۀ توصیفی- تحلیلی درپیِ بررسی تعلیم و تربیت در بستر خانواده و نشان دادن آسیب‌های موجود در این بستر و بازتاب آن در آیندۀ فرزندان است. در این رمان، شخصیت اصلی یا قهرمان سرخورده می‌شود؛ زیرا در خانواده‌ای رشد کرده که قانون آن را پدری سنتی و مستبد تدوین کرده و با زور و ارعاب حق انتخاب را از اعضای خانواده و فامیل گرفته است. براثر نظام فئودالی، گفتمان غالب با پدر است و بر خاندان و ایل نفوذ دارد. اعضای خانواده تعلیم و تهذیب نشده‌اند، لذا به آزادی اخلاقی تن نمی‌دهند. از طرف دیگر قانون بدون در نظر گرفتن منفعت عمومی و بدون رضایت اعضا تدوین شده است. شخصیت‌های داستان که نسخه‌ای از افراد جامعه هستند، در گذر زمان استحاله می‌شوند و این تغییر به‌سوی سراشیبی و خسران است. خانواده پرآسیب و غیرایمن و اعضا بالغ نیستند. از این‌رو عقوبت و مجازات در شخصیت‌های داستان به‌ویژ قهرمان داستان دیده می‌شود.
Welcome to Hades is a realistic story in the context of family with a female character as the central character by Belghis Soleimani. This novel is set during the war and with regard to the Iranian society of the 1960s. Rousseau, the critic of the "Realities of Society", discusses man, justice and right as a political philosophy. He considers the ideal/adult human being to be the result of an education centered on law and moral freedom. The present research, using a library method and a descriptive-analytical approach, seeks to examine education and upbringing in the context of the family and to show the harms existing in this context and its reflection in the future of children. In this novel, the main character or hero becomes disillusioned because he grew up in a family whose law was formulated by a traditional and tyrannical father and who took away the right to choose from the family members and relatives by force and intimidation. Due to the feudal system, the dominant discourse is with the father and he has influence over the family and tribe. The family members are not educated and refined, so they do not tolerate moral freedom. On the other hand, the law is formulated without considering the public interest and without the consent of the members. The characters of the story, who are a copy of the people of the society, are transformed over time, and this change is towards decline and loss. .
-ابراهیمی، معصومه وهمکاران. (1400). تحلیل عاطفی داستان مارون اثر بلقیس سلیمانی. پژوهشنامۀ ادبیات داستانی. سال:1400، صفحات :1-13.
ام کراور، ساموئل و اوزمن، هواردای (1385) فلسفۀ تعلیم و تربیت و چالش پست‌مدرنیسم، ترجمۀ سعید بهشتی، مجلۀ روان‌شناسی رشد، صص 19 – 62.
اعرافی، علی‌رضا(1395). روش‌های تربیت، تحقیق و نگارش گروهی از محققان، چاپ اول، قم: مؤسسۀ اشراق و عرفان.
رزاق‌شعار، زینب(1387). بررسی درون‌مایه‌های تعلیمی در رباعیات مولوی، نامۀ پارسی، شمارۀ 46 و 47، صص 114 -133.
رفیع‌پور، فرامرز. (1378). آناتومی جامعه. تهران: سهامی‌انتشار.
رضی، احمد(1391). کارکردهای ادبیات تعلیمی، پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمیی، شمارۀ 15، صص 97 – 120.
روسو، ژان‌ژاک. (1341). قرارداد اجتماعی. ترجمۀ غلام‌حسین زیرک‌زاده. چاپ چهارم. تهران: شرکت سهامی‌چهر.
_______. (1371). امیل یا آموزش و پرورش. ترجمۀ منوچهر کیا. تهران: گنجینه.
_______ . (1403). امیل. ترجمۀ غلام‌حسین زیرک‌زاده. چاپ دوازدهم. تهران: ناهید.
سلیمانی، بلقیس. (1393). به هادس خوش آمدید. چاپ سوم. تهران: چشمه.
کاپلستون، فردریک. (1380). تاریخ فلسفه. اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر. تهران: علمی - فرهنگی.
لوکاچ، جورج. (1379). تاریخ و آگاهی طبقاتی. ترجمۀ مجمدجعفر پوینده. چاپ دوم. تهران: نشر تجربه.
مجلسی، محمدباقر(1386). بحارالأنوار، جلدِ ، نوبت چاپ پنجم، تهران: انتشارات اسلامیه.
نقیبزاده، میرعبدالحسین. (1377). گفتارهایی در فلسفه و فلسفه تربیت. تهران: طهوری.
یلمه‌ها، احمدرضا(1395). بررسی خاستگاه ادبیات تعلیمی منظوم و سیر تطور و تحول آن در ایران، پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی، سال هشتم، شمارۀ بیست‌و‌نهم، صص 61-90.