مطالعه تطبیقی مصادیق شروط ناعادلانه در نظام حقوقی ایران و انگلستان

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

پری خالدی ¹ , حسین جلالی ²

1 - استادیار گروه حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، مهاباد، ایران. (نویسنده مسئول): [e-mail]
2 - استادیار گروه حقوق، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد کرج ،دانشگاه آزاد اسلامی، البرز، ایران. [e-mail]

تاریخ دریافت : 1401/03/12 تاریخ پذیرش : 1401/05/25 تاریخ انتشار : 1401/07/01

کلید واژه: نظام حقوقی ایران, شروط ناعادلانه, نظام حقوقی انگلستان,

چکیده مقاله :

منظور از شروط ناعادلانه شروطی هستند که یکی از متعاقدین با سوء استفاده از وضعیت اقتصادی، اجتماعی یا تخصص خویش به طرف دیگر تحمیل می کند. با توجه به حکومت اصل آزادی اراده قانون گذار در راستای حل مشکلات ناشی از پذیرش مطلق این اصل، در قوانین خاص و به معاذیر مختلف ورود پیدا کرده است. محاکم نیز با تأسی از قاعده ی انصاف به برخورد با این دسته از شروط ناعادلانه پرداخته و مواضعی چون بطلان تمام یا بخشی از قرارداد یا تعدیل آن را برگزیده اند. هدف این پژوهش بررسی مصادیق این شروط و راه کار نظام حقوقی ایران و انگلستان در مقابله با این شروط است.از جمله مصادیق شروط غیر منصفانه شرط عدم مسئولیت، شرط وجه التزام و قراردادهای الحاقی و استاندارداست. مهم ترین منابع قانونی شروط ناعادلانه در حقوق ایران علاوه بر قانون عام (قانون مدنی) قوانین خاصی چون قانون دریایی، قانون کار، قانون تجارت الکترونیکی و قانون حمایت از مصرف کنندگکان خودروست. در انگلستان کنترل قانونی شروط قراردادی ناعادلانه توسط مقنن و واگذاری ارزیابی این شروط به محاکم دو روش نظارتی به شمار می آید که در حقوق ایران این روش ها به جز در قوانین خاص و به صورت استثنایی مورد پذیرش قرار نگرفته است.

چکیده انگلیسی:

Unfair terms are imposed by one of the parties on the other party by abusing his/her socio-economic status or expertise. Given the governance of the principle of freedom of will, to solve the problems arising from the absolute acceptance of this principle, the legislator has intervened in special lawa under various excuses. By abiding the rule of fairness and justice, the courts have dealt with this category of unfair terms and have decided to invalidated all or parts of the contract or modify it. This study aimed to investigate some examples of unfair terms and the strategies applied by legal systems of Iran and England in dealing with such terms. Of the examples of unfair terms, we can refer to limitation of liability clause, penal clause, as well as additional and standard contracts. The most important legal sources of unfair terms in Iranian law, in addition to the common law (civil law), include special laws such as maritime law, labor law, e-commerce law, and protection law for motor vehicle consumers. The legal control of unjust contract terms by the legislator and assigning the evaluation of these terms to the courts are considered as two monitoring methods in England, whaich are not accepted in Iranian law except in special laws and under exceptional conditions.