سلب مالکیت توسط دولت و نهادهای وابسته به آن در پرتو دیدگاه‏های فقهی نوین

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

حسین رنجبر ¹ , حسین رجبی ²

1 - دانشجوی دکتری فقه مقارن و حقوق اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران. [e-mail]
2 - استادیار گروه فقه مقارن و حقوق، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران (نویسنده مسئول)، [e-mail]

تاریخ دریافت : 1402/08/02 تاریخ پذیرش : 1402/09/06 تاریخ انتشار : 1403/01/01

کلید واژه: شهرداری, خدمات عمومی, حکومت اسلامی, ولی فقیه, تملک,

چکیده مقاله :

موضوعی که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته، سلب مالکیت توسط دولت و نهادهای وابسته به آن در پرتو دیدگاه های فقهی نوین می باشد. از این رو ابتدا به تحلیل در مورد کلیات راجع به شهرداری و تملکات آن پرداخته ایم و پس از آن موضوع را به لحاظ فقهی و حقوقی مورد بررسی قرار داده‌ایم. لازم به ذکر است که موارد سلب مالکیت در قوانین و مقررات موضوعه ایران مواد 6 و 9 و 22 قانون زمین شهری و موارد تحدید مالکیت از جمله مواردی همچون تراکم ساختمانی، پروانه ساخت می باشد که با اصول 46 و 47 قانون اساسی در تعارض است؛ به نظر می رسد از لحاظ فقهی مبانی مانند لاضرر، مصلحت و مواردی نظیر آن شهرداری را مجاز به تملک می کند و از سوی دیگر همین مبانی مانعی برای تملک این نهاد است. از سوی دیگر برخی از مبانی در حقوق کشورهای غربی و از جمله فرانسه مطرح شده اند و در حقوق داخلی وارد شده و آن را به کار گرفته ایم. این مبانی که در مهمترین وجه آن عبارت از خدمت عمومی و قدرت عمومی و نفع عمومی اند در جای خود تحلیل شده اند.

چکیده انگلیسی:

The subject investigated in this article is expropriation by the government and its related institutions in the light of modern jurisprudential views. Therefore, we have first analyzed the generalities about the municipality and its possessions, and after that we have examined the issue from a jurisprudential and legal point of view. It seems that from the point of view of jurisprudence, bases such as harmlessness, expediency, and such things allow the municipality to acquire, and on the other hand, these bases are an obstacle to the acquisition of this institution. On the other hand, some principles have been proposed in the laws of western countries, including France, and we have entered and applied them in domestic laws. These foundations, which in their most important aspect are public service, public power, and public benefit, have been analyzed in their place.