دشمن شناسی و شیوه های تعامل با دشمنان از دیدگاه قرآن، روایات و فقه امامیه

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

عیسی حقی ¹ (گروه فقه و مبانی حقوق، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران. [e-mail])
مصطفی رجائی پور ² (گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران. (نویسنده مسئول)، [e-mail])
حسین احمری ³ (گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران. [e-mail])

تاریخ دریافت : 1401/10/27 تاریخ پذیرش : 1402/04/16 تاریخ انتشار : 1403/01/01

کلید واژه: قرآن کریم, فقه امامیه, سنت, دشمن, مذاکره و تعامل,

چکیده مقاله :

یکی از مسائل مهم در زندگی انسان، شناخت دشمن و راهکارهای برخورد موفقیت‌آمیز با دشمن، است. قرآن کریم پنج گروه از دشمنان را نام برده است: "شیطان و همراهان او، کفار، مشرکان، منافقان و برخی از همسران و فرزندان". از مهمترین شاخصه های دین اسلام این است که براساس فطرت و عقلانیت حکم کرده و جامعه بشری را به آن راهنمایی می کند. با کمی دقت در آیات قرآن کریم به این نکته پی می بریم که در مورد اختلافات در سطح کلان نیز خداوند راهکار ارائه کرده تا صلح و آرامش را مردم بدست آورند. سنت نبوی نیز بر این امر قائم است، البته شروطی هم برای مذاکره با غیر مسلمانان ذکر شده که حائز اهمیت است. این پژوهش که با روش تحلیلی توصیفی،صورت گرفته، سعی شده که به بررسی دشمنان اسلام و انواع آن و نیز به مسئله مذاکره و تعامل با آنها و مشروعیت مذاکره با غیر مسلمانان و شرایط مذاکره موفق و راهکارهای آن از منظر قرآن و سنت و فقهای امامیه ،با ذکر نمونه و مصادیق که از نتایج این پزوهش است، بپردازد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که اسلام هر گونه ارتباط با دشمن مستکبری که هدف او سلطه گری و غارت و چپاول است را نهی و ممنوع کرده است، اما مذاکره را بر اساس شرایط و ضوابطی می پذیرد که عزت اسلام و مسلمین حفظ شود و نیز راه سلطه و تسلط دشمن بسته شود.

چکیده انگلیسی:

One of the most important issues in human life is enemyology and an appropriate understanding of the strategies to deal successfully with the enemy. The Holy Qur'an has named six groups of enemies: "Satan and his companions", "Nafs-Amara (lasciviousness)", "some of wives and children", "infidels and polytheists", "some People of the Book, especially Jews" and "hypocrites". The Prophet, on the one hand, fought culturally and socially against idolatry, atheism, and hypocrisy in belief and practice, and the triangle of atheism, polytheism, and hypocrisy was also placed against him during his mission and did not give up any struggle against and monotheism. The current research aims to know the components of interaction with the enemy according to the Qur'an, hadiths and Imamiyah Jurisprudence. The research method is descriptive-analytical using library and documentary sources. The results of the research show that Holy Qur'an teaches us what special method we should use in confronting each of the enemies. In clearer words, it teaches Muslims the way to deal with Satan, Nafs-Amara, infidels, etc. separately, and also, it puts a special way to deal with every enemy's method. Among these methods are Faith and trust in God, abandoning sins, constant remembrance of God, seeking refuge in God, self-purification, fearing God and restraining the soul from whims and desires, surrendering oneself and affairs to God, cutting off all communication and friendship other than God, declaring a clear position of disliking them, cultural struggle through the Qur'an, religious insight and tolerance, interaction with the enemy.