تحلیل مبانی لزوم و جواز عقد هبه در فقه امامیه و حقوق ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

مهدی بیکی شورکی ¹ , امیرمحمد صدیقیان ^{2 *} , سیدجعفر هاشمی باجگانی ³

1 - دانشجوی دکترای حقوق خصوصی، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران. [e-mail]
2 - استادیار گروه حقوق، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران (نویسنده مسئول)، [e-mail]
3 - استادیار گروه حقوق، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران.dr. [e-mail]

تاریخ دریافت : 1402/04/07 تاریخ پذیرش : 1402/06/05 تاریخ انتشار : 1403/01/01

کلید واژه: فسخ, رجوع, لزوم, جواز, هبه,

چکیده مقاله :

در مورد لزوم یا جواز هبه در فقه امامیه و حقوق ایران اختلاف نظر است. در قوانین موضوعه نیز حکمی در این زمینه نیامده است. با عنایت به اینکه لزوم یا جواز یک عقد، از جمله عقد هبه آثار بسیار مهمی را به دنبال دارد، انجام پژوهش در این زمینه ضروری است. در این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع معتبر فقهی و حقوقی به این مهم پرداخته شده است. در مقام تحلیل مبانی لزوم و جواز هبه، باید ادله ای مبنایی را ارائه نمود؛ که در این راستا تفاوت های زیاد بین فسخ و رجوع و ادله ی دیگری از جمله: آیه اوفوبالعقود، اصل لزوم قراردادها، عدم امکان رجوع متهب در عقد هبه، در مقام بیان بودن قانونگذار، عدم تغییر خود به خودی عقد جایز به لازم و همچنین بی ارتباطی جاری بودن اصل قابلیت رجوع با جواز یا لزوم هبه مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه چنین حاصل شد که عقد هبه را باید از دو جهت تفکیک کرد، یکی از حیث قابلیت رجوع و دیگری از حیث جواز یا لزوم. بر این اساس هبه یک عقد لازم است که اصل قابل رجوع بودن در آن جاری است

چکیده انگلیسی:

There is a difference of opinion regarding the irrevocability or revocability of gift in Imami jurisprudence and Iranian law. There is also no provision in the relevant laws. Given that the irrevocability or revocability of a contract, including a gift contract, has very important effects; it is necessary to conduct research in this field. In this research, descriptive-analytical method and sources of valid jurisprudence and law have been used to address this important issue. In order to analyze the principles of the irrevocability and revocability of the gift, the basic evidence should be provided. In this regard, there are many differences between rescission and revocation and other evidence, such as the verse of Quran “fulfill your obligations”, the principle of the irrevocability of contracts, the impossibility of revocation in the gift contract, in the capacity of the legislator, not unplanned changing of the contract from revocable to irrevocable, as well as the inapplicability of the principle of revocation to the irrevocability or revocability of the gift is examined. The result was that the gift contract should be separated from two aspects, one in terms of revocation and another in terms of irrevocability and revocability. Based on this, the gift contract is a revocable contract, in which the principle of revocation is valid.