طراحی بسته های خط مشی سناریو مبنا ملت سازی در جهت توسعه پایدار با رويكرد پويايي شناسي سيستم ها
محورهای موضوعی : مدیریت بازرگانی- بازرگانی
احمد شجاعیان
1
,
علی اصغر پورعزت
2
,
غلامرضا معمارزاده طهران
3
1 - دانشجوی گروه مدیریت، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه مدیریت، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، تهران، ایران. (نویسنده مسئول).
3 - دانشیارگروه مدیریت، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: واژگان کلیدی: خط مشی, ملت سازی, توسعه پایدار, پويايي شناسي, انسجام اجتماعی,
چکیده مقاله :
از آنجا که عصر حاضر، عصری پیچیده همراه با ابهام، نوآوری و تغییر است، در این عصر، بیشترین تاکید بر استفاده از تکنیک¬های برنامه¬ریزی سناریو مبنا است. سناریو¬هایی که در زمان عدم قطعیت و پیچیدگی، بسیار مهم هستند، با داشتن یک جامعه یکپارچه و هماهنگ، نظام سیاسی می¬تواند برای توسعه و بهبود شرایط زندگی شهروندان تمرکز بیشتری نماید و بسترساز توسعه پایدار در کشور گردد. این پژوهش به دنبال طراحی بسته¬های خط¬مشی ملت سازی در جهت توسعه پایدار در پرتو روش خط¬مشی¬گذاری سناریو مبنا می¬باشد.در این مقاله از روش پویایی سیستم در طراحی بسته¬های خط¬مشی ملت سازی در جهت توسعه پایداراستفاده شده است. ابتدا در بخش کیفی با روش مصاحبه با خبرگان مرتبط با موضوع تحقیق استفاده گردید که پس از 12 خبره به اشباع نظری رسیدیم، که برای تحلیل از روش تحلیل مضمون استفاده گردید و به ترسیم نمودارهای علت و معلولی پرداخته شده است. و برای طراحی الگوی پویایی سیستم از نرم‌افزارVensim استفاده شده است و در نهایت پنج سناریو برای تحلیل ملت سازی در جهت توسعه پایدار تدوین گردید. سناریو اول بررسی تغییرات متغیر انباشت با افزایش انسجام اجتماعی، سناریو دوم بررسی تغییرات متغیر انباشت با افزایش کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی، سناریوی سوم بررسی تغییرات متغیر انباشت با افزایش پایداری اقتصادی، سناریو چهارم بررسی تغییرات متغیر انباشت با کاهش فساد سازمان یافته، سناریو پنجم بررسی تغییرات متغیر انباشت با کاهش کنترل و سانسور رسانه ای تدوین شد.
Ajaebili, C. N. (2015). A CENTURY AFTER AMALGAMATION: REFLECTIONS ON HISTORY AND NATION BUILDING IN NIGERIA, 1914-2014. Journal of the Historical Society of Nigeria, 24, 95–107. http://www.jstor.org/stable/24768931
Alix, S. A. (2019). Citizens in their right place: Nation building and mass schooling in nineteenth-century France. School Acts and the Rise of Mass Schooling: Education Policy in the Long Nineteenth Century, 145-169. https://doi.org/10.1007/978-3-030-13570-6_7
Anderson, B. (2001)، Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism، London، Verso. Anderson, Benedict, Imagined Communities(London: Verso,1983).
Asuelime, L. L. E. (2021). Nation-Building, Democratic Transitions and the Military Generals in Zimbabwe and Sudan. Journal of Nation-building & Policy Studies, 5(2), 29-46. https://hdl.handle.net/10520/ejc-aa_jonps_v5_n2_a2
Bhatia, J., Jareer, N., & Mcintosh, R. (2018). Community-Driven Development in Afghanistan: A Case Study of the National Solidarity Programme in Wardak. Asian Survey, 58(6), 1042–1065. University of California. DOI:10.1525/as.2018.58.6.1042
Bornman, E. (2021). The Idea of the South African Nation: National versus Subnational Identification and its Implications for National Unity. Journal of Nation-building & Policy Studies, 5(2), 47-74. https://hdl.handle.net/10520/ejc-aa_jonps_v5_n2_a3
Davoodvandi, N., Zargar, A., & Shirzadi, R. (2020). The Interaction of National-Regional Conflicts on Incomplete Nation-Building in Iraq. International Studies Journal (ISJ), 16(4), 157-183. doi: 10.22034/isj.2020.118374 [In Persian].
Delirpour, Pa.( 2014). Nation-building crises and development strategy in Iran, Political Information, Vol. 218 and 217, pp. 40-53.. [In Persian]. https://elmnet.ir/account/login?returnUrl=%2Fdoc%2F92889-27081
Doi: 10.1017/9781009235471
farhoodi moghadam, M. R., & ghavam, A. A. (2020). Incomplete Nation-State building based recent Middle East Crisis. Journal of Politics and International Relations, 4(7), 279-310. doi: 10.22080/jpir.2020.2955 [In Persian].
Fenni, Z. (2008). An income for development, globalization and sustainability. Publications of the Organization of Geography of the Armed Forces. [In Persian].
Godarzi, Hossein,2019, political development and participation of Kurdish society in Iran, National Studies Quarterly, No. [In Persian].
Hamidizadeh, M. 2014. System dynamics (second edition). Shahid Beheshti University - Tehran, Iran, 2014, ISBN: 9789644573187
Hilali, A. Z. (2022). Nation-Building Process of Pakistan: Traditional and Non-Traditional Challenges. South Asian Studies, 37(1).
http://dx.doi.org/10.1080/00139157.2005.10524444
https://doi.org/10.47413/vidya.v2i1.125
KADHUM, O. (2021). Iraqi Diaspora Mobilization and the Future Development of Iraq. Atlantic Council. https://www.atlanticcouncil.org/in-depth-research-reports/iraqi-diaspora-mobilization-and-the-future-development-of-iraq/
Karakhani, M. (2015). Social policy in Iran, the gap between the government and the nation. Social Sciences Quarterly, No. 7. [In Persian]. https://doi.org/10.22054/qjss.2017.7595
Kpessa-Whyte, M., & Tsekpo, K. (2021). The Politics of Nation-building in Sub-Saharan Africa: A Retrospective Analysis of Early Postcolonial Education Policy in Ghana. Journal of Nation-building & Policy Studies, 5(1), 5-26. https://hdl.handle.net/10520/ejc-aa_jonps-v5-n1-a1
Liebisch-Gümüş, C. (2020). Embedded Turkification: Nation Building and Violence within the Framework of the League of Nations 1919–1937. International Journal of Middle East Studies, 52(2), 229-244. doi:10.1017/S0020743819000904
Matil, A .(2003) Nationalismmovement, personalities, concepts. Translated by: Kamran Khani-Noorlalah Moradi, Tehran: Ministry of Foreign Affairs. [In Persian].
Meijer, A. J., Lips, M., & Chen, K. (2019). Open Governance: A New Paradigm for Understanding Urban Governance in an Information Age. Frontiers in Sustainable Cities, 1 (August), 1–9. Volume 1 - 2019 | https://doi.org/10.3389/frsc.2019.00003
Pourezat, A. Taheri Attar, Gh. (2010). Application of good governance for nation building in the light of interdisciplinary studies. Quarterly Journal of Interdisciplinary Studies in Humanities, 3(1), 173-193. [In Persian]. https://doi.org/10.7508/isih.2011.09.006
Pourezat, A.Taheri Attar, Gh. and Saadabadi, A.(2012) Nation-building in the thought and ethics of Imam Khomeini's rule, Islamic Management Quarterly, (1) 21. [In Persian].https://www.noormags.ir/view/ar/articlepage/1018860
Rahimi, A. (2016). Nation building strategies and unbalanced development in Iran. Strategic Studies, 20(4 (series 78)), 101-65.. [In Persian]. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1329849
Rapanyane, M. B., & Legodi, L. T. (2021). Coups, Rebel Movements, Civil Strife and Ethnic Violence as Symptoms of the Crisis in the Nation-building Process in Central African Republic. Journal of Nation-building & Policy Studies, 5(2), 5-28. https://hdl.handle.net/10520/ejc-aa_jonps_v5_n2_a1
Reny, M. E.2022. Nation-Building and the State’s War on Communism: Malaysia Before and After Decolonization.
Robert, K. W., Parris, T. M., & Leiserowitz, A. A. (2005). What is sustainable development? Goals, indicators, values, and practice. Environment: science and policy for sustainable development, 47(3), 8-21. Meijer, A. J., Lips, M., & Chen, K. (2019). Open Governance: A New Paradigm for Understanding Urban Governance in an Information Age. Frontiers in Sustainable Cities, 1 (August), 1–9.
Roelofs P. (2023). Good Governance in Nigeria: Rethinking Accountability and Transparency in the Twenty-First Century. Cambridge: Cambridge University Press; 2023.
Sardarnia, Khaliloullah. (2020). Ethnic-Religious violence in the Arab Middle East in context of the Nation-state crisis. FUNDAMENTAL AND APPLIED STUDIES OF THE ISLAMIC WORLD, 2(1), 94-114. SID. https://sid.ir/paper/270565/en [In Persian].
Singh, A. (2023). A THEORETICAL UNDERSTANDING OF GOVERNANCE AND GOOD GOVERNANCE. VIDYA - A JOURNAL OF GUJARAT UNIVERSITY, 2(1), 39–47.
https://doi.org/10.47413/vidya.v2i1.125
Smith, Anthony (2004). Nationalism: theory, ideology, history. Translated by Mansour Ansari. Tehran: Iranian civilization [In Persian].
Sotoudeh, M., & badrabadi, H. (2019). Investigating the dimensions of political instability in new Iraq; The role of the conflict between particular and general groups in ethnic-religious violence. Political Science, 21(Issue 84), 63-92. doi: 10.22081/psq.2019.67122
Taheri Attar, Ghazaleh, 2013. Designing and explaining the model of sustainable nation building. Quarterly Journal of Strategic Policy Research. 7. pp. 33-67. [In Persian].
Udayashani, E. (2022). A Study of the Modern Trends in the Political Role of the Buddhist Monk in the Nation-building Process of Sri Lanka. Available at SSRN 4186277. https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4186277
Ugwu, A. K. (2020). A critical approach to the problem of Nigeria and the struggle for nation building. Sociology Study, 10(5), 223-51. doi: 10.17265/2159-5526/2020.05.005
van der Veer, P. (2021). What Transcends the Nation? Asian Ethnology, 80(1), 19–30. Nanzan University. https://www.jstor.org/stable/27032437
Wilmers, L. (2022). The Local Dynamics of Nation Building: Identity Politics and Constructions of the Russian Nation in Kazan and Ekaterinburg. Nationalities Papers, 1-22. https://doi.org/10.1017/nps.2022.13
Zargar, A. (2008). State-nation models; From the European model to the Eurasian model. Journal of Political Science, 4(7), 160-97. [In Persian]. SID. https://sid.ir/paper/174006/fa
فصلنامه مهندسی مدیریت نوین
سال دهم ، شماره دوم ، تابستان 1403
طراحی بستههای خطمشی سناریو مبنا ملت سازی در جهت توسعه پایدار با رويكرد پويايي شناسي سيستم ها
احمد شجاعیان1، علی اصغر پورعزت2، غلامرضا معمارزاده طهران3
چکیده
از آنجا که عصر حاضر، عصری پیچیده همراه با ابهام، نوآوری و تغییر است، در این عصر، بیشترین تاکید بر استفاده از تکنیکهای برنامهریزی سناریو مبنا است. سناریوهایی که در زمان عدم قطعیت و پیچیدگی، بسیار مهم هستند، با داشتن یک جامعه یکپارچه و هماهنگ، نظام سیاسی میتواند برای توسعه و بهبود شرایط زندگی شهروندان تمرکز بیشتری نماید و بسترساز توسعه پایدار در کشور گردد. این پژوهش به دنبال طراحی بستههای خطمشی ملت سازی در جهت توسعه پایدار در پرتو روش خطمشیگذاری سناریو مبنا میباشد.در این مقاله از روش پویایی سیستم در طراحی بستههای خطمشی ملت سازی در جهت توسعه پایداراستفاده شده است. ابتدا در بخش کیفی با روش مصاحبه با خبرگان مرتبط با موضوع تحقیق استفاده گردید که پس از 12 خبره به اشباع نظری رسیدیم، که برای تحلیل از روش تحلیل مضمون استفاده گردید و به ترسیم نمودارهای علت و معلولی پرداخته شده است. و برای طراحی الگوی پویایی سیستم از نرم‌افزارVensim استفاده شده است و در نهایت پنج سناریو برای تحلیل ملت سازی در جهت توسعه پایدار تدوین گردید. سناریو اول بررسی تغییرات متغیر انباشت با افزایش انسجام اجتماعی، سناریو دوم بررسی تغییرات متغیر انباشت با افزایش کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی، سناریوی سوم بررسی تغییرات متغیر انباشت با افزایش پایداری اقتصادی، سناریو چهارم بررسی تغییرات متغیر انباشت با کاهش فساد سازمان یافته، سناریو پنجم بررسی تغییرات متغیر انباشت با کاهش کنترل و سانسور رسانهای تدوین شد.
واژگان کلیدی: خطمشی، ملت سازی، توسعه پایدار، پويايي شناسي، انسجام اجتماعی
طبقه بندی موضوعی: B22, C61, D63, D72, D73, E24, E61, E70, G38, H12,Q01, Q15,Q20,Q53, Z18
مقدمه:
« ملتسازی 4» : روندی جامعه شناختی – تاریخی است که از طریق آن با کم رنگ شدن تمایزهای قومی، قبیلهای، نژادی، جنسیتی، زبانی و ...... تعداد متنابهی از« مردم » در « سرزمینی مشخص » به « هویت مشترک تاریخی » دست مییابند و بدان مرجع ملی احساس تعلق میکنند و حفظ ارزشهای آن را از وظایف حیاتی خود تلقی میکنند(Gooderzi,2008 ). ملتسازي، امري راهبردي با دید آیندهنگرانه و آینده پژوهانه است. که با هدف شکلدهی جامعهاي برتر و آرمانی انجام میپذیرد. ملتسازي، توسعه ارزش و هدفی مشترك است؛ هدفی دست یافتنی که از طریق ساماندهی خردمندانه ملت، مقدمات کامیابی در تحقق آن فراهم شود(Wilmers,2022). یکی از ابزارهاي پیوند میان دولت و ملت، خطمشیهای اجتماعی، به ویژه در قلمرو تأمین رفاه و تحقق عدالت اجتماعی هستند. تدوین خطمشیهای اجتماعی به منظور برقراري رفاه اجتماعی و گسترش عدالت اجتماعی از دغدغه‌هاي همیشگی بسیاری از دولتها بوده است؛ از این رو، دولتها تلاش میکنند تا از طریق تدوین خطمشیهاي اجتماعی، بقا و مشروعیتشان را تضمین کنند. خطمشیهاي اجتماعی از طریق باز توریع عادلانه منابع جامعه، به برقراري عدالت اجتماعی و تأمین مشروعیت نظام سیاسی منجر میشوند و زمینه پیشبرد فراگرد دولت– ملتسازي را فراهم می سازند(Karakhani,2015). در معنای مدرن، دولت و ملت یک ارتباط دو سویه با یکدیگر دارند؛ لذا هر چه ارتباط و وابستگی تنگاتنگ دولت و ملت افزایش یافته و تحکیم یابد، در نظام بینالملل به منزله کشورهای برخوردار از اقتدار ملی بالا، شناخته میشود(Sardarnia,2019). در رویکرد توسعه پایدار به عنوان یکی از بزرگترین چالش های جهانی، تلاش برای توسعه اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی با حفظ حقوق و منافع نسل های آینده مورد تاکید قرار می گیرد (Robert et al,2005). با ناتوانی دولت ها در پاسخگویی به نیازهای گوناگون مردم و منطبق نبودن نیازها و خواسته های شهروندان با طرح ها و برنامه های ارائه شده و ضرورت مسئولیت پذیری بیشتر در اداره امور عمومی، امروزه الگویی از اداره امور عمومی بر پایه نگرش نوینی از حکمروایی مطرح شده است که همسو با دولت، جامعه مدنی و بخش خصوصی به مشارکت جدی در اداره امور عمومی می پردازد. بررسی عناصر اصلی و تحولات اجتماعی- فنی اساسی پارادایم جدید حکمرانی و برجسته کردن ارزش آن برای درک پویایی شهرهای هوشمند با مقایسه و تضاد حکمرانی باز با پارادایم های حاکمیتی موجود است، در واقع ما به یک پارادایم جدید نیاز داریم که بهتر بتواند این اشکال نوظهور حکومت را توضیح دهدMeijer et al,2019).
هر چند پژوهشهای متعددی درباره ملتسازی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه انجام شده است(Udayashani,2022؛Alix,2019 ؛2022Hilali,؛ Zargar.2008 ؛ Rahimi,2016 ؛ Pourezzat, A. Taheri Attar,2010)،کمتر به مقوله ملتسازی با رویکرد توسعه پایدار توجه شده است و عمدتا بر جنبه های هویتی و سیاسی آن تاکید شده است. ضمن اینکه ماهیت تکاملپذیر و فراگردي ملتسازي و استمرار حفظ موجودیـت و هویت هر ملت، مقوله‌ي پیچیده‌اي است که کمتر مورد توجه پژوهشگران و صاحبنظران قـرار گرفتـه است. امروزه سازمان های ایرانی دچار چالش چند بعدی هستند که ناشی از تعارض «نظام فهم» انسان ایرانی با منطق «عمل عقلانی» در سازمانهای نو است. برای توسعه منابع انسانی و متعاقبا توسعه کشور، باید عوامل سازنده و موثر بر چند و چون فهم انسان ایرانی را در افق زمانی حال فهم کرد. توسعه باید حداقل سه جنبه عمده اقتصادی، سیاسی و فرهنگی را در برگیرد(Fenni.2008). در جامعه ایران ملتسازی اولویت بالایی دارد زیرا کششهایی بسوی تفرقه میتواند عاملی در جهت مخالفت با توسعه باشد، در صورتیکه ملت سازی عادلانه انجام نشود، کشش گریز از مرکز زیاد میگردد و همواره احتمال دارد که تفرقه اقوام به منزله مانع توسعه، ظهور و بروز کند. شیوه خطمشی گذاری کنونی ما در ارتباط با آنچه برای حکمرانی مؤثر در ارتباط با ملتسازی و ارتباط با اقوام لازم است، از نظر ابزارها و ظرفیت‌ها بسیار ضعیف است و از هر سمت کشور صدای اعتراض به وضع موجود و محرومیت و عدم تناسب از برخورداری از امکانات را میشنویم. با توجه به تنوع اقوام در کشورمان ایران و بالاخص تنوع قومی در کنار مرزها و پیوستگی قومی آنها با خارج مرز، نظیر کردها، اعراب و آذری ها در غرب، بلوچها در شرق، ترکمنها در شمال شرق، در صورتیکه فرایند ملتسازی به درستی انجام نگردد، تعلق خاطر به میهن اصلی، جایش را به تعلق خاطر به وطن خارجی میدهد؛ بنابراین تبیین بستههای خطمشی ملتسازی در جهت توسعه پایدار ، یک ضرورت اساسی بوده که نظریات دولت و مدیریت دولتی، پاسخ هایمتعدد و متنوعی به آن دادهاند و در این میان استخراج پاسخ متناسب با شرایط خاص کشور از ضرورت بالایی برخوردار است. از این رو، می‌توان گفت که این پژوهش درصدد آن است که با رصد الزامات ملتسازي و طراحی خطمشیهای خوب، راهکارهایی را براي توسعه پایدار، به منظور دفع تهدیدها و بهره‌گیري از فرصت‌هاي ناشی از تنوع فرهنگی و قومی تدوین کند.در بررسی های انجام شده در بین مقالات و کتب داخلی و بین المللی از پژوهشهای ذکر شده ، غالبا از 4 مولفه توسعه پایدار، خطمشی گذاری، جهانیشدن و ملتسازی ، رابطه دو مولفه و تاثیرگذاری آن بر جامعه آماری بررسی گردیده و به دلیل فقر منابع در این حوزه، منابع اندکی در دسترس پژوهشگر قرار داشت و این میتواند خلا نظری در این حوزه ایجاد کند و نقش خطمشی گذاری ملتسازی در جهت دستیابی به توسعه پایدار در عصر جهانی شدن ارتباطات را بررسی نماید. در دنیای امروز، توسعه پایدار به عنوان یک هدف بلندمدت، نیازمند رویکردی سیستمی و پویایی در تدوین خط‌مشی‌ها است. لذا طراحی بستههای خطمشی سناریو مبنا با استفاده از رویکرد پویایی شناسی سیستمها، یک چارچوب گسترده و کامل برای ملتسازی و توسعه پایدار ارائه میدهد. با توجه به پیچیدگی جوامع مدرن، این رویکرد امکان اجتناب از مشکلات ناشی از تغییرات غیرمنتظره را فراهم میسازد و به مسئولان ابزارهای لازم برای سازگاری با دینامیک‌های جامعه را ارائه میدهد.
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
ملتسازی به مثابه یک مفهوم، طی سال های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ در میان آن دسته از دانشمندان علوم سیاسی که رهیافتی تاریخی داشتند، رواج یافت ملتسازی نخست به منظور توصیف فراگردهای انسجام و پیوستگی ملی به کار می رفت؛ سطحی از انسجام ملی که منجر به استقرار دولت- ملتهای جدید و متمایز ساختن آنها از اشکال متنوع دولتهای سنتی مثل دولتهای فئودالی و پادشاهی، دولتهای کلیسایی و امپراتوریها شد. واژه‌ی «ساختن» در ملتسازی، استعاره و تمثیلی است بر گرفته از معماری که بر وجود عاملانی آگاه و مدبر در مدیریت در سطح ملی دلالت دارد؛ عاملانی همچون معماران، مهندسان، و نجاران که با آگاهی و اشراف بر امور، برای خلق پدیده ای نوین اقدام می کنند. به هنگام ملت سازی نیز عاملان و بازیگران در صدد ایجاد و خلق ملتی نوین یا احياء ملتی فروپاشیده اند. اما در فراگرد ملتسازی این اقدام دو جنبه دارد، هم مشتمل بر راهبردهای آگاهانهای است که رهبران دولتها در پیش میگیرند، و هم بر تغییرات و تحولات ناخواسته اجتماعی دلالت دارد(Taheri, 2013).
مفهوم ملت، مفهومی اعتبـاري است که تحقق آن در جهان خارج، منوط به تعهد مسـتمر عامـه مردم به حفظ آن است. مفهومجدید ملت، حاصل تغییر معنایی طولانی و پیچیده است. این مفهوم با واژه لاتین نیشن5 به معنی« چیزی زاده شده » پدید آمد(Udayashani,2022). معنی غالب واژه « ملت »، در اواخر قرون وسطی « جمعیت صاحب عقیده » بود. واژه ملت در ادوار تاریخی معانی متفاوتی به خود دیده و دگرگون شد تا اینکه امروز «ملت» را مترادف «مردم» میدانند(Matil, 2003).
ملتسازي، نخست به منظور توصیف فراگردهاي انسجام و پیوسـتگی ملـی بـه کار می‌رفت؛ سطحی از انسجام ملی کـه منجـر بـه اسـتقرار دولـت - ملـتهـاي جدیـد و متمـایز ساختن آنها از اشکال متنوع دولت‌هاي سنتی شد. ملتسازي، توصیفگر همگرایی و انسجام گسترده میان دولت و جامعـه، توسـعه و بسـط یک هویت مشترك است. نظریههاي بعدي مطروحه در باب ملتسازي به نوعی حاشیه‌نویسی بر تفکرات اولیه در ایـن حیطه بوده، و الهام گرفته شده از افکار و ایـدههـاي نخسـتین در سـاحت ملـتسـازي محسـوب مـیشـوند.(Anderson, 2001)
پژوهش های متعددی درباره ملتسازی انجام شده، مولفههایی چون یکپارچگی ملی و جنبشهای اجتماعی، خطمشی و قدرت را عامل ملتسازی دانسته، عواملی چون ایدئولوژی و نژادپرستی را مانع آن میداند(Udayashani, 2022) راهبرد‌ها و اقدامات نخبگان، ارتباطات عمومی(Wilmers, 2022)؛ کنترل فساد، مبارزه با خشونت و ترور، توسعه معیارهای اخلاقی، عدالت طلبی، گسترش مساوات، دریافت مالیات، توسعه علمی و فرهنگی، استقلال، تمامیت ارضی (Ugwu, 2020)، نوسازی، دموکراتیزه شدن، سیاست باثبات، همگرایی ملی و اقتصادی پایدار، توسعه فرهنگها و مذاهب، همبستگی(Hilali, 2022)، هویت ملی، تاریخ مشترک، آئینها و رسوم کهن(Reny, 2022) ، کنترل تناقضات درونی، توافق و اتحاد، احترام به قانون(Alix, 2019) ، افق ذهنی ملتسازان، نهادهای ملی Liebisch,2020))؛ چشمانداز مشترک اقوام، تحکیم انسجام اجتماعی، حکمرانی خوب، خدمات دولتی نوین (Pourezzat ,2012)، تدارک زيربناي فناورانه، حقوق شهروندي، تفاوتگذاري هويتي و استانداردهاي مشترک رفتاري(Zargar,2008) همه حکایت از موانع ملت سازی است .
پورعزت و همکاران (2012) در مقاله با عنوان"ملتسازی در اندیشه و اخلاق حکمرانی امام خمینی (ره)" اشاره دارد، اهتمام به ملت سازی مستلزم فراهم آوردن مجموعه عواملی است که ممکن است در هم افزایی خود به تحقق ملتی واحد بینجامد و گویا مهمترین عاملی که هر ملت را متحد میسازد و حفظ میکند، هدف مشترك و مقصد و راهی است که به پیروي از رهبران خود طی میکند. دلیرپور(2014) در مقاله با عنوان "بحرانهای دولت-ملتسازی و استراتژیهای توسعه در ایران" اشاره دارد، فرایند همرایی نیازمند هویتیابی است. هویتیابی فرایند دشوار گذار از خرده فرهنگهای سنتی و گروهی و رسیدن به خرد جمعی است. (Singh, 2023) در پژوهشی با عنوان “درک نظری از حکمرانی و حکمرانی خوب"اذعان کرد، تحلیل حکمرانی خوب نیازمند دیدگاهی یکپارچه است و چالش هایی را در برآوردن انتظارات شهروندان ایجاد می کند. (Roelofs, 2023) در پژوهشی با عنوان " حکمرانی خوب در نیجریه" با تکیه بر کار میدانی اصلی در نیجریه، برای مفهوم‌سازی مجدد نوآورانه از حکمرانی خوب بحث کرده وگزارش جدیدی از معنای پاسخگو بودن و شفاف بودن رهبران ارائه داده است حکمرانی خوب در نیجریه با محوریت ظهور «مدل لاگوس6» در جنوب غربی یوروبا7، صدای تاجران کنار جاده‌ای8 و رهبران بازارهای کوتاه‌مدت9 را در کنار صدای مقامات دولتی محلی، پدرخوانده‌های سیاسی و تکنوکرات‌ها قرار داده و با انجام این کار، حکمرانی خوب «اجتماعی شده»10 را تئوری می کرد. رولوف ارزش کار میدانی برای تئوری سیاسی و احتمالات مرتبط با آن برای استعمارزدایی از مطالعه سیاست را نشان می دهد. رولوفز با به چالش کشیدن مفروضات دیرینه بانک جهانی و سایر نهادهای بین‌المللی مبنی بر اینکه سیستمهای سیاسی آفریقا از نظر آسیب‌شناسی ناکارآمد هستند، نشان داد که سیاست در نیجریه چیزهای زیادی در مورد حکمرانی خوب به ما می‌آموزد.
(Rapanyane & Legodi, 2021) در مقاله ای با عنوان "کودتا، جنبشهای شورشی، درگیری‌های داخلی و خشونت قومی به عنوان نشانه‌های بحران در فرآیند ملتسازی در جمهوری آفریقای مرکزی" به تجزیه و تحلیل ناآرامیهای مدنی در جمهوری آفریقای مرکزی پرداختند که توسط یک خصومت قدیمی و پیچیده بر سر دسترسی به شبکه های مالی، کنترل تجارت و دسترسی به منابع طبیعی صورت پذیرفته است. (Bornman, 2021) در پژوهشی با عنوان"ایده ملت آفریقای جنوبی: شناسایی ملی و پیامدهای آن برای وحدت ملی" به مرور گفتمان های نظری متفاوت و تحقیقات ثانویه در مورد ملت آفریقای جنوبی و نحوه نگرش و اداره آن پرداخته و بیان کردند به جای پیروی از استراتژی های بحث برانگیز ملت سازی، باید سیاست هایی برای به رسمیت شناختن و تطبیق اشکال متنوع هویت اجتماعی اجرا شود. (Veer, 2021) در مقاله ای با عنوان “چه چیزی فراتر از ملت است؟" به مفهوم ملت سازی و اصالت مردم بر وکالت حاکمان پرداخته است. (Asuelime, 2021) در پژوهش خود با عنوان"ملت سازی، انتقال دموکراتیک و ژنرال های نظامی در زیمبابوه و سودان" بیان داشته است که بی اعتمادی بین نخبگان سیاسی و ژنرال های نظامی، رقابت برای نفوذ بین ارگان های امنیتی دولت ها، بی اعتمادی بین ارتش و غیرنظامیان در طول دوران مختلف، همه اینها بر عدم گذار دموکراتیک مناسب برای ملت سازی پایدار تأثیر گذاشته است. (Ajaebili, 2015)در مقاله ای با عنوان" یک قرن پس از ادغام: تأملاتی در مورد تاریخ و ملت سازی در نیجریه، 1914-2014" بیان کرد که ائتلاف ناشی از ادغام، قادر به توسعه سرمایه داری پایدار و توانمندسازی واقعی اکثریت سیاه پوست گردید و این امر را یک پیشرفت مثبت از نظر ایجاد و تحکیم دموکراسی در آفریقای جنوبی میداند.
فرایند پویایی سیستم ها: در این رویکرد سعی شده با بهره گیری از تفکر سیستمی، مسائل سیستم های پیچیده با استفاده از مدلسازی ریاضی کشف شود. اولین مرحله تعریف مسئله است که باید به گونه ای پویا و بر حسب رفتار متغیرها ارائه شود. مفهوم سازی مدل در واقع تجرید معانی پدیده های جهان واقعیات برای مدل است که در چارچوب متغیرها و سازه ها تحقق می یابد و مسیری رااز سطح کلی تا سطح جزئی می پیماید. دسترسی به منابع اطلاعات و گردآوری بسیار مهم است. از این رو مدل سازی باید اطلاعات و نتایج شبیه سازی مدل را برای استفاده در تصمیمگیری مجریان سیستم و ارزیابی سیاست های اتخاذ شده ارائه دهد. در فرمولبندی حلقه های بازخورد حاصل از تبادل اطلاعات سیستم، نقش اطلاع رسانی مهمی بر عهده دارند. چنانچه متغیر A بر B تاثیر بگذارد، حلقه ی بازخوردی تاثیر B بر A چگونه خواهد بود؟ گزاره های ساختاری بازخوردی در مدل بر اساس فرضیه های پویا شکل می گیرند و برای استفاده در ایجاد رفتار پدیده ی موردنظر یا حداقل کمک به آن بکار میروند.این فرضیه های پویا در مرحلهی مفهوم سازی مدل تدوین می شوند، هر چند که وضعیت سازگاری در ساختارهای بازخوردی فقط پس از چندین تکرار در مراحل مفهوم سازی، فرمول بندی، شبیه سازی و ارزیابی امکان پذیر میشود. تعیین خط مشی ها، رویه ها و راهبری های برنامه ها و سیاست های اتخاذ شده در چارچوب تحلیل سیاست ها به عنوان اجزای مختلف گام ششم به حساب می آیندگام پایانی مرحله بهره برداری از مدل است. در این مرحله الگوهای تصمیم گیری مربوط به واقعیتی شکل می گیرد که مدل در جهت معرفی آن تدوین شده است. بطور خلاصه گام های فرایند به شرح جدول(1) است.
جدول (1)مراحل نظری مدل سازی (حمیدی زاده،2014)
ردیف | مراحل | وظایف و ارتباطات |
1 | تعریف مسئله | - محتوی مسئله و نمادها - رفتار متغیرها و پدیده های مسئله - هدف های مدل |
2 | مفهوم سازی مدل | - هدفهای مدل - مرز سیستم و مدل - ساختار بازخوردها |
3 | فرمول بندی مدل | - ساختار بازخوردها - تدوین معادلات ریاضی - تبیین رفتار مدل |
4 | شبیه سازی | - تبیین رفتار مدل |
5 | ارزیابی | - تبیین رفتار مدل - حالات و رفتارهای مدل |
6 | تحلیل سیاست ها | - تعیین خط مشیها و راهبری ها - تطبیق سیاست ها با واقعیات سیستم |
7 | اجرای مدل | - تدوین الگوهای تصمیم گیری |
صحه گذاری و اعتبار مدل در روش پویایی سیستم با توجه به جدول شماره(2) انجام میشود.
ردیف | آزمون | هدف آزمون | روش |
1 | کفایت محدوده مدل | آیا مفاهیم مهم برای شناخت مشکل مورد شناسایی قرار گرفته اند؟ محدوده مدل باید با هدف آن تطبیق داشته باشند. مدل باید شامل عوامل اصلی اثر گذار بر رفتار پدیده باشد. | توسعه نمودارهای زیر سیستم، علی و معلولی و تاثیر و بررسی معادلات |
2 | ارزیابی ساختارها | آیا ساختار مدل قادر به توضیح بر مبنای دانش بدست آمده در مورد سیستم می باشد؟ آیا رفتار مدل هنگامی که مدل توسعه می یابد تغییر می کند؟ آیا ساختار مدل با دنیای واقعی سنخیت دارد؟ | توسعه نمودارهای علی و معلولی و بررسی معادلات سیستم |
3 | سازگاری بین اجزا و ابعاد | آیا معادلات و روابط بدون در نظر گرفتن روابط واقعی پارامترها در جهان وافعی با یکدیگر سازگارند؟ | روش های تطبیق اجزا |
4 | تخمین پارامترها | آیا مقدار پارامترها با داده های عددی سیستم سازگارند؟ آیا پارامترها نشان دهنده جهان واقعی هستند؟ | از روش های قضاوتی مانند مصاحبه، نظریه خبرگان، گروه های متمرکز، آرشیوهای موجود و ... |
5 | شرایط حدی | آیا مدل نسبت به تغییرات از خود پایداری نشان می دهد؟ آیا مدل نسبت به تغییرات حدی حساس است و با وجود تغییرات حدی معنی دار باقی می ماند؟ آیا هنگامی که مدل در شرایط حدی قرار می گیرد رفتار مناسبی از خود بروز می دهد؟ | پاسخ معادلات و مدل را نسبت به تغییرات حدی به صورت جداگانه و ترکیبی بررسی کنید. |
6 | بررسی رفتارهای خلاف قاعده | آیا هنگامی که بخشی از مدل تغییر کند یا حذف شود رفتار خلاف قاعده ای از مدل سر می زند؟ | ارزش برخی متغیرها را صفر می کنیم و رفتار مدل بررسی می شود. |
7 | تحلیل حساسیت مدل | تغییرات کوچک در متغیرهای مدل منجر به تغییرات کوچک و تغییرات بزرگ منجر به تغییرات بزرگ در رفتار مدل گردد. | تغییر در مقدار متغیرها و بررسی رفتار مدل |
راستی آزمایی ساختاری
معیار اول: آیا ساختار و اجزا مدل متناسب با دانش مربوطه در مورد سیستم شکل گرفته است؟ اجزا و نحوه تعامل آن ها با یکدیگر ابتدا با استفاده از روش مرور مبانی نظری استخراج شده، سپس مدل سازی صورت گرفته است. در مرحله بعد، نحوه تاثیر گذاری متغیرها بر یکدیگر با استفاده از جلسات متمرکز با نخبگان نظر سنجی مجدد شد و سپس مدل نهایی شده است.
معیار دوم: آیا مدل قادر به بازسازی وضعیت واقعی موجود می باشد و با داده های تاریخی مطابقت دارد؟ رفتار شبیه سازی شده مدل در تطبیق با وضعیت واقعی سیستم می باشد. بر اساس آمارهای منتشر شده شکاف بین دولت و ملت در شرایط فعلی رو به افزایش است و در صورت بی توجهی متولیان امر و عدم اتخاذ تمهیدات لازم، این روند در آینده نیز ادامه خواهد داشت (شکل 1).
شکل(1) رفتار متغیر انباشت در وضعیت موجود
راستی آزمایی پارامترها
معیار: آیا پارامترها به درستی انتخاب و تعیین شده اند؟
پارامترهای مدل و تاثیر متغیرهای درون زا و برون زا، در جلسات متمرکز و با استفاده از نظر سنجی از نخبگان و همچنین متخصصین امر، با استفاده از متغیرهای کلامی استخراج شده است.
تناسب بین اجرا
معیار: آیا معادلات سیستم نشان دهنده وضعیت واقعی مورد نظر هستند؟
در این زمینه نیز با نظر خواهی از نخبگان در مورد تناسب اجزای مدل ها اطمینان نسبی حاصل شده است.
شرایط حدی
معیار: آیا سیستم هنگامی که در شرایط حدی قرار میگیرد، از رفتار منطقی برخوردار است؟ منظور از شرایط حدی ایجاد تغییرات بسیار زیاد در پارامترهای مدل و مشاهده رفتار مدل می باشد. در چنین شرایطی مدل باید رفتار منطقی و متناسبی نشان دهد . در مدل های توسعه داده شده در تحقیق نیز با تغییرات شدید در پارامترها، رفتار مدل مورد بررسی قرار گرفت که واکنش به تغییرات منطقی بوده است.
|
|
شکل(2) رفتار شبیه سازی شده مدل در شرایط حدی با افزایش ده هزار برابری متغیر تبعیض در امکانات
همانطور که ملاحظه می شود سطح متغیر تبعیض در امکانات در شرایط حدی تا 1000 بار افزایش پیدا کرده است. رفتار مدل در برخورد با این شرایط معقول است و متناسب با افزایش تبعیض، شکاف دولت و ملت هم به مقدار بسیار زیادی افزایش پیدا کرده است.
اعتبار سودمندی و هدفمندی
مدل ها به خودی خود الزاما صحیح یا نادرست نیستند. میزان اعتبار مدل ها به هدفمندی و سودمندی آنان در تشریح یک موقعیت، یک مساله یا مشکل و ارائه راه حل هایی برای رفع مشکل بر میگردد. در این رویکرد، طبق نظر فارستر و سنگه، اعتبار مدل از طریق فرایندی که گام به گام مدل ها را قابل استفاده و سودمند برای حل یک مساله می نمایند، تعیین میگردد. مدل های تشریح شده در این مساله نیز برای حل مسائل مربوط به ملتسازی ارائه شده است و حلقه های بازخوردی با بهبود وضعیت و حل مشکلات ارتباط مییابند.
تمامی اجزاء حلقه های بازخوردی، ارتباط بین اجزا و معادلات در تطبیق با نظرات متخصصین و خبرگان موضوع و همچنین ادبیات نظری قرار دارد.
مدل میتواند داده های با ثباتی را ایجاد کند و خروجی غیر متعارفی وجود ندارد و به تغییرات در سیاست ها نیز جواب منطقی می دهد و رفتار خلاف قاعده ای در اجزا دیده نمیشود؛ لذا از اعتبار رفتاری برخوردار است.
تست پایداری
هرکدام از حلقه های مدل ابتدا به صورت جداگانه و سپس به صورت گروهی شبیه سازی شدند. در هیچ مورد رفتار خلاف قاعده ای دیده نشد و نمودارهای بدست آمده همه دارای رفتار منطقی و نرمالی بودند.
تجزیه وتحلیل داده ها
تشکیل حلقه ها، شبیه سازی و تحلیل با روش پویایی سیستمها
پس از شناسایی عوامل، سیستم با توجه به وضعیت موجود و بر اساس اطلاعات بدست آمده، شبیه سازی و تحلیل شده است. در مدل سازی، ابتدا نمودارهای علی- معلولی طراحی شده و سپس بر اساس آن ها نمودار جریان ساخته شده و پس از تعیین روابط ، مدل شبیه سازی شده و رفتار آن مورد تحلیل قرار گرفته است. نمودار جریان برگردان نمودار علی و معلولی به متغیرهای انباشتی (حالت) و متغیرهای تغییر دهنده (نرخ) می باشد. متغیرهای حالت متغیرهایی هستند که در طول زمان کم یا زیاد می شوند و قابلیت ترسیم در طول را دارا می باشند و بر همین اساس می توان رفتار آن ها را مشاهده کرد. برای شروع تحلیل ابتدا باید مدل مرجع ترسیم گردد.
طراحی مدل مرجع
برای ترسیم مدل مرجع ابتدا باید حلقه های علی-معلولی ترسیم گردد. ترسیم حلقه ها مبتنی بر ادبیات و پیشینه تحقیق و با استفاده از نظر خبرگان مرحله به مرحله صورت گرفته است.
|
|
|
|
|
|
|
|
شکل(3) حلقه های علی-معلولی مبتنی بر ادبیات و پیشینه تحقیق
جدول(3) متغیرهای سیستم و نحوه روابط و تعاملات میان آنها
نوع متغیر | زمان تاثیر | نوع تاثیر | معادل لاتین | متغیر | ردیف |
حالت | فوری | - | Gap | شکاف دولت-ملت | 1 |
نرخ | فوری | - | D.rate | نرخ کاهش شکاف | 2 |
کمکی | فوری | معکوس | Coherence | انسجام اجتماعی | 3 |
کمکی | فوری | معکوس | Economic Stability | پایداری اقتصادی | 4 |
کمکی | فوری | معکوس | Quality of life | کیفیت زندگی و سطح رفاه اجتماعی | 5 |
کمکی | فوری | معکوس | Psychological security | امنیت روانی جامعه | 6 |
کمکی | فوری | همسو | Fear of governance | ترس از حاکمیت سیاسی | 7 |
کمکی | فوری | معکوس | National identity | افتخار به هویت ملی | 8 |
کمکی | فوری | معکوس | Diplomacy | روابط دیپلماتیک | 9 |
کمکی | فوری | همسو | Investment risk | ریسک سرمایه گذاری | 10 |
کمکی | فوری | معکوس | Politica efficiency | کارامدی سیاسی | 11 |
کمکی | فوری | معکوس | Political freedom | آزادی های سیاسی | 12 |
کمکی | فوری | همسو | Censorship | کنترل و سانسور رسانه ای | 13 |
کمکی | فوری | همسو | Organized corruption | فساد اداری سازمان یافته | 14 |
کمکی | فوری | معکوس | Enviromental protection | حفاظت از محیط زیست | 15 |
کمکی | فوری | همسو | Unfair distribution | تبعیض در توزیع امکانات | 16 |
کمکی | فوری | معکوس | Quality of product | کیفیت محصولات و خدمات | 17 |
کمکی | فوری | همسو | Brain drain | مهاجرت و فرار مغزها | 18 |
جدول(4) تمایلات قطبی حلقه ها
نام حلقه | تمایل قطبی | نام حلقه | تمایل قطبی |
R1 | مثبت | R5 | مثبت |
R2 | مثبت | R6 | مثبت |
R3 | مثبت | R7 | مثبت |
R4 | مثبت | R8 | مثبت |
با اجرای مدل در نرم افزار، رفتار مدل در وضعیت موجود همراه با نمودارهای مربوط به برخی متغیرها در نمودارهای زیر نشان داده شده است. نتایج نشان میدهد شکاف بین ملت و دولت در وضع موجود با شیب ملایم صعودی در حال افزایش است و پس از سه سال، شیب صعودی آن افزایش می یابد. انسجام اجتماعی نیز تا 5 سال آینده افزایشی و پس از آن کاهشی خواهد بود. ثبات اقتصادی با شیب ملایم در حال افزایش است و پس از گذشت سه سال، با شیب زیادی کاهش می یابد. کیفیت زندگی و سطح رفاه اجتماعی بطور پیوسته درحال کاهش است. آزادی سیاسی نیز در پنج سال آتی، افزایش بسیار کم و ناچیزی را نسبت به وضع موجود نشان می دهد.
شکل(5) رفتار متغیر انباشت در حالت مرجع
رفتار سایر متغیرهای سیستم نیز در حالت مرجع در نمودارهای زیر نشان داده شده است.
|
|
|
|
|
|
شکل(6) رفتار متغیرهای مدل SD در حالت مرجع
سناریو نویسی برای بهبود وضعیت موجود
پس از تعیین و اعتباریابی مدل مرجع، سناریوهای مختلف برای متغیرهای مختلف و شرایط مختلف بررسی میگردد. برای این کار میزان متغیرها در حالت مرجع بصورت جداگانه یا همزمان با سایر متغیرها، دستکاری شده و تاثیر این تغییرات بر مدل با حالت مرجع مقایسه می گردد.
سناریو 1: بررسی تغییرات متغیر انباشت با افزایش انسجام اجتماعی
در این سناریو سطح متغیر انسجام اجتماعی به میزان دو برابر بهبود مییابد تا تاثیر آن بر مدل مرجع سنجیده شود. در نمودار زیر تاثیر این بهبود بر سیستم نشان داده شده است. همچنین تاثیر این سناریو بر سایر متغیرهای مدل نیز ارائه شده است.
شکل(7) رفتار متغیر انباشت با افزایش دو برابری سطح انسجام اجتماعی
رفتار سایر متغیرهای سیستم در این سناریو نیز در نمودارهای زیر نشان داده شده است. نتایج نشان میدهد با افزایش دو برابری سطح انسجام اجتماعی، شکاف بین دولت و ملت پس از گذشت دو سال شروع به کاهش کرده و پس از 5 سال، کاهش 16 درصدی را نشان می دهد. پایداری اقتصادی با گذشت زمان با شیب ملایمی صعودی میگردد. سطح کیفیت زندگی نیز در بازه زمانی 5 ساله، تغییر چندانی نخواهد داشت. این در حالی است که آزادیهای سیاسی همزمان با بهبود انسجام اجتماعی، با شیب صعودی افزایشی میشود.
|
|
|
|
شکل(8) رفتار متغیرهای مدل SD با فزایش دو برابری سطح انسجام اجتماعی
سناریو 2: بررسی تغییرات متغیر انباشت با افزایش کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی
در این سناریو سطح متغیر کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی دو برابر شده است تا تاثیر آن بر مدل سنجیده شود. در نمودار زیر تاثیر این بهبود بر سیستم نشان داده شده است. همچنین تاثیر این سناریو بر سایر متغیرهای مدل نیز ارائه شده است.
شکل(9) رفتار متغیر انباشت با افزایش دو برابری کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی
رفتار سایر متغیرهای سیستم نیز در این سناریو در نمودارهای زیر نشان داده شده است. نتایج نشان می دهد با افزایش دو برابری کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی، شکاف بین دولت و ملت به میزان 52 درصد کاهش می یابد. شیب صعودی پایداری اقتصادی و انسجام اجتماعی نیز افزایش می یابد. همچنین پس از گذشت سه سال، روند مهاجرت و فرارمغزها شروع به کاهش کرده و با گذشت پنج سال تقریبا به نصف می رسد.
|
|
|
|
شکل(10) رفتار متغیرهای مدل SD با افزایش دو برابری کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی
سناریو3: بررسی تغییرات متغیر انباشت با افزایش پایداری اقتصادی
در این سناریو سطح متغیر پایداری اقتصادی دو برابر شده است تا تاثیر آن بر مدل سنجیده شود. در نمودار زیر تاثیر این بهبود بر سیستم نشان داده شده است. همچنین تاثیر این سناریو بر سایر متغیرهای مدل نیز ارائه شده است.
شکل(11) رفتار متغیر انباشت با افزایش دو برابری پایداری اقتصادی
رفتار سایر متغیرهای سیستم نیز در این سناریو در نمودارهای زیر نشان داده شده است. نتایج نشان می دهد با افزایش دو برابری پایداری اقتصادی، شکاف دولت و ملت پس از گذشت پنج سال 23 درصد کاهش می یابد. شیب صعودی پایداری اقتصادی و کیفیت زندگی اجتماعی نیز افزایش مییابد. انسجام اجتماعی در یک سال اول، با شیب زیادی افزایش می یابد و سپس با شیب ملایم و ثابتی افزایش می یابد. ریسک سرمایه گذاری نیز همزمان با بهبود پایداری اقتصادی، کاهش چشمگیری می یابد.
|
|
|
|
شکل(12) رفتار متغیرهای مدل SD با افزایش دو برابری پایداری اقتصادی
سناریو 4: بررسی تغییرات متغیر انباشت با کاهش فساد سازمان یافته
در این سناریو سطح متغیر فساد سازمان یافته به نصف کاهش یافته است تا تاثیر آن بر مدل سنجیده شود. در نمودار زیر تاثیر این بهبود بر سیستم نشان داده شده است. همچنین تاثیر این سناریو بر سایر متغیرهای مدل نیز ارائه شده است.
شکل(13) رفتار متغیر انباشت با کاهش دو برابری فساد سازمان یافته
رفتار سایر متغیرهای سیستم نیز در این سناریو در نمودارهای زیر نشان داده شده است. نتایج نشان می دهد با کاهش دو برابری فساد سازمان یافته، شکاف دولت و ملت پس از گذشت یک سال شروع به کاهش کرده و در مدت پنج سال به میزان 33 درصد کاهش می یابد. پایداری اقتصادی در سه سال اول تغییر چندانی نخواهد داشت اما پس از آن به میزان مطلوبی بهبود می یابد. انسجام اجتماعی در دو سال اول کاهش ناچیزی نشان می دهد و پس از آن بصورت چشمگیری افزایش می یابد. کیفیت زندگی اجتماعی نیز بهبود چشمگیری می یابد و از سال چهارم به بعد با شیب صعودی زیادی افزایش می یابد.
|
|
|
|
شکل(14) رفتار متغیرهای مدل SD با کاهش دو برابری فساد سازمان یافته
سناریو 5: بررسی تغییرات متغیر انباشت با کاهش کنترل و سانسور رسانه ای
در این سناریو سطح متغیر سانسور به نصف کاهش یافته است تا تاثیر آن بر مدل سنجیده شود. در نمودار زیر تاثیر این بهبود بر سیستم نشان داده شده است. همچنین تاثیر این سناریو بر سایر متغیرهای مدل نیز ارائه شده است.
شکل(15) رفتار متغیر انباشت با کاهش دو برابری سانسور
رفتار سایر متغیرهای سیستم نیز در این سناریو در نمودارهای زیر نشان داده شده است. نتایج نشان می دهد با کاهش دو برابری سانسور و کنترل رسانه ای، شکاف بین ملت و دولت در بازه پنج ساله تغییر چندانی نخواهد داشت و نهایتا 6 درصد کاهش مییابد. پایداری اقتصادی پس از سه سال بهبود مییابد. انسجام اجتماعی با شیب صعودی زیادی افزایش مییابد و در پنج سال بهبود چشمگیری یافته و به روند صعودی خود ادامه می دهد. کیفیت زندگی اجتماعی نیز در کوتاه مدت صعودی شده و کمی بهبود می یابد ولی در نهایت همان روند قبلی را خواهد داشت.
|
|
|
|
شکل(16) رفتار متغیرهای مدل SD با کاهش دو برابری سانسور
بحث ونتیجه گیری
دولت-ملتسازی در ایران با وجود سابقه یک صد ساله، همچنان جوان است و در ابتدای راه قرار دارد. این مهم به دلیل موقعیت برتر عوامل تضعیف کننده دولت-ملتسازی در ایران نسبت به عوامل تقویتکننده است. همانطور که نتایج پژوهش نشان داد، پیشرانهای ملتسازی با رویکرد توسعه پایدار، در هفت دسته اجتماعی، اقتصادی، تاریخی، جغرافیایی، زیست محیطی، سیاسی و فرهنگی دستهبندی میشوند. نتایج این پژوهش با تحقیقات پورعزت (2012)، زرگر(2020)، قوام(2020)، سردارنیا(2020)، بارنمان (2021)، کاظم(2021)، بهاتیا و همکاران (2018) که بر مولفه های سیاسی و فرهنگی ملت سازی تاکید می کنند همسویی دارد. شواهد نشان می دهند ثبات سیاسی مهمترین شاخص کارآمدی دولت مدرن است. «نبود خشونت، انتقال مسالمتآمیز قدرت، مشروعیت، نهادسازی» (ستوده و بدرآبادی،2019) به نظر می رسد با نگاه به توسعه پایدار، توجه به دو عنصر فرهنگ و سیاست، اهمیت قابل توجهی برای ملتسازی دارد. همان طور که اسمیت(1383) مطرح میکند،. در مقابل، ملت و نیروهای اجتماعی، دولت را محصول اراده خود دانسته و در قبال عملکرد آن احساسی مسئولیت نموده و فعالانه در صحنه سیاسی نقش ایفا میکنند.
نتایج این پژوهش می تواند برای برنامهریزان و خطمشیگذاران حوزه های گوناگون سیاسی و فرهنگی، مفید باشد و نگرشی نو به مقوله ملتسازی، با تاکید بر جنبههای فرهنگی و اجتماعی، به دست دهد. علاوه بر این جهت پژوهشهای آینده را در جهت نیل به بررسی جنبههای متفاوت فرهنگی و اجتماعی و قابلیتهای درونزای کشور برای ملتسازی، تقویت کند. توجه به پیشرانهای ملتسازی در واقع، عامل مهمی در جهت قوام بخشی به خطمشیهای انسجامی دولت و اقدامی مستحکم در راستای انتقال ارزشهای هویت ملی به نسل های آینده است، در این بخش 14 مولفه تاثیرگذار بر ملت سازی را با نظر خبرگان استخراج نمودیم و به بررسی روابط آن مولفه ها با رابطه دولت- ملت پرداخته و سناریوهای مختلف محتمل را بررسی شده است. سناریوهای پیشنهادی بر اساس خروجی سیستمهای پویا:
سناریو سازی با بهبود انسجام اجتماعی: نتایج نشان داد با توجه به انسجام اجتماعی بالا در جامعه ایران، دولت میبایست رای و نظر مردم را در امور دخیل، شکاف بین مردم و مسئولین را رفع، با فساد و ریاکاری مقابله و ارزیابی عملکرد را جایگزین ارزیابی ظاهر و ارزیابی گفتار نماید و با احترام به اصالت مردم در امور، به وکالت از مردم انجام امور نماید، در واقع میزان، رای ملت باشد.
اثرات:
1. افزایش تعاملات اجتماعی میتواند به تقویت احساس اتحاد و همبستگی بین دولت و ملت منجر شود.
2. ترویج ارزشهای مشترک و ایجاد تفاهم مشترک بین دولت و ملت را تسهیل میکند.
3. بهبود فرآیندهای اجتماعی میتواند منجر به ایجاد یک محیط پویا و هماهنگ در جامعه شود.
تدابیر:
4. ترویج فرهنگ همکاری و مشارکت اجتماعی.
5. تقویت ارتباطات میان اقشار مختلف جامعه.
6. ارتقاء آموزش‌های ارتباطی و فرآیندهای اجتماعی.
سناریو سازی با بهبود کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی: نتایج نشان داد دولت میبایست سطح شکاف بین مسئولین و مردم را سریعا کاهش دهد و با تقویت طبقه متوسط جامعه و ایجاد اشتغال و افزایش حمایتهای بیمهای، درمانی و مالی به تقویت توان ملت همت گمارد، همچنین در سطح کلان نیز با فساد و رانت مبارزه نماید و جلوی هدر رفت منابع را گرفته و هزینه مربوطه را در معیشت مردم هزینه نماید، در صورت عدم موفقیت در این راهکار و ادامه روند گذشته، علاوه بر مهاجرت نخبگان صنعتی، هنری و علمی کشور، موجبات تبدیل آنان به به اپوزسیون مخالف را فراهم نموده و نیز افرادی که در کشور ماندهاند را به مخالفت آشکار و نهان وا میدارد و ادامه حضور در این ناحیه به فقر گسترده، دوقطبی شدید جامعه، عدم امنیت جانی و مالی و متعاقبا شورش طبقه ضعیف میانجامد.
اثرات:
1. بهبود شرایط اقتصادی منجر به افزایش درآمد و توسعه اقتصادی جامعه میشود.
2. ارتقاء سطح زندگی شهروندان باعث افزایش رفاه و خوب‌بودن زندگی میگردد.
3. توسعه فرصت‌های اجتماعی به افراد امکان پیشرفت و تحقق اهداف شخصی را میدهد.
تدابیر:
1. ارتقاء سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصادی جهت ایجاد فرصت‌های شغلی برابر.
2. افزایش سطح تحصیلات و توانمندی‌های شهروندان.
3. ترویج فرهنگ سلامت و زندگی فعال.
سناریو سازی با بهبود پایداری اقتصادی: نتایج نشان داد حاکمیت میبایست با اصلاح سریع نظام اقتصادی و حاکمیت شایستهگان بر سیستم اقتصادی و مبارزه گسترده با فساد مسئولین فاسد و ارتباط با جامعه اقتصاد بینالملل و رفع تحریمها، کشور را از ناپایداری اقتصادی نجات دهد و نیز با عنایت به خواست مردم در تصمیمگیریها، در مسیر ترمیم روابط دولت ملت گام بردارد.
اثرات:
1. افزایش توانمندی اقتصادی منجر به ایجاد شغل و افزایش درآمد مردم میشود.
2. بهبود مدیریت منابع باعث بهره‌وری بیشتر و کاهش اتلاف منابع میگردد.
3. تحقق توازن بین اقتصادهای مختلف باعث افزایش استقرار و پایداری اقتصاد جهانی میشود.
تدابیر:
1. ترویج سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه پایدار.
2. بهبود سیستم مدیریت منابع طبیعی.
3. تقویت همکاری بین کشورها در زمینه‌های اقتصادی.
سناریو سازی با کاهش فساد سازمان یافته: نتایج نشان داد حاکمیت میبایست سریعا صدای مردم را بشنود و مسیر ارتباط دوسویه را فراهم آورد و با برخورد قاطع با فساد سازمان یافته و گسترده، رانت اطلاعاتی، اختلاس و امثالهم برخورد جدی نماید و با ورود شایستگان بر حلقه قدرت، مسیر تاراج اموال عمومی را ببندد، در صورتیکه شاخصهای یک حکمرانی خوب را ایجاد و توسعه ندهد با گذشت زمان شاهد زلزلههای سیاسی اقتصادی اجتماعی مهیبتر خواهیم بود که کشور را با تهدید جدی جنگ داخلی روبرو میکند، همچنین حاکمیت میبایست با در دسترس قراردادن رسانههای خصوصی آزاد مسیر تبادل اطلاعات و نظارت بر عملکرد مسئولین را فراهم آورد.
اثرات:
1. کاهش فساد سازمان‌یافته منجر به افزایش اعتماد عمومی به نظام میشود.
2. تقویت نظام حقوقی و اجتناب از تبعات منفی فساد به سازمان‌ها را شامل میشود.
3. ترسیم مسئولیت‌پذیری‌های سازمان‌ها باعث ایجاد یک فرهنگ مدیریتی ایمن و شفاف میشود.
تدابیر:
1. افزایش شفافیت در فرآیندهای سازمان‌ها و ادارات.
2. تقویت نظام حقوقی و اعمال عقوبات سنگین برای کسانی که در فساد مشارکت دارند.
3. ترویج مسئولیت‌پذیری سازمانی و ایجاد مکانیسم‌های نظارتی قوی.
سناریو نویسی با کاهش سانسور و کنترل رسانهای: نتایج نشان داد کاهش سانسور بر روی انسجام اجتماعی و بالا رفتن سطح آگاهی مردم تاثیر معناداری دارد و نظام سیاسی میبایست بستری را جهت فعالیت آزادتر رسانه ها فراهم نماید.
اثرات:
1. افزایش آزادی بیان، باعث افزایش گستره نقدها و انتقادات متنوع در جامعه میشود.
2. ترویج حقوق اطلاع‌رسانی، منجر به اطلاع‌رسانی شفاف‌تر و دسترسی بیشتر به اطلاعات عمومی میگردد.
3. ارتقاء انتقال اطلاعات به سرعت بالا و در دسترس بودن آنها، امکان پویایی بیشتر در جامعه را به همراه دارد.
تدابیر:
1. تشویق به حفظ آزادی بیان و حقوق اطلاع‌رسانی.
2. ارتقاء و حمایت از پایگاه‌های اطلاع‌رسانی نهادی و مستقل.
3. توسعه فرهنگ اطلاع‌رسانی و دسترسی به اطلاعات در جامعه.
عنوان | متغیر حالت | ارزیابی | انتخاب | ||
شکاف | |||||
1 | مرجع | بهبود انسجام اجتماعی | 24 | آزادیهای سیاسی همزمان با بهبود انسجام اجتماعی، با شیب صعودی افزایشی میشود | سناریوی متوسط
|
تغییر | 19 | ||||
تفاوت | 16% | ||||
ارزیابی | متوسط | ||||
2 | مرجع | بهبود کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی | 24 | پس از گذشت سه سال، روند مهاجرت و فرارمغزها شروع به کاهش کرده و با گذشت پنج سال تقریبا به نصف می رسد | سناریوی جذاب |
تغییر | 8 | ||||
تفاوت | 52% | ||||
ارزیابی | عالی | ||||
3 | مرجع | بهبود پایداری اقتصادی | 24 | انسجام اجتماعی در یک سال اول، با شیب زیادی افزایش می یابد و سپس با شیب ملایم و ثابتی افزایش می یابد | سناریوی مطلوب |
تغییر | 17 | ||||
تفاوت | 23% | ||||
ارزیابی | مطلوب | ||||
4 | مرجع | کاهش فساد سازمان یافته | 24 | انسجام اجتماعی در دو سال اول کاهش ناچیزی نشان می دهد و پس از آن بصورت چشمگیری افزایش می یابد.
| سناریوی مطلوب |
تغییر | 14 | ||||
تفاوت | 33% | ||||
ارزیابی | مطلوب | ||||
5 | مرجع | کاهش سانسور و کنترل رسانه ای | 24 | انسجام اجتماعی با شیب صعودی زیادی افزایش مییابد و در پنج سال بهبود چشمگیری یافته و به روند صعودی خود ادامه می دهد | سناریوی ضعیف |
تغییر | 22 | ||||
تفاوت | 6% | ||||
ارزیابی | ضعیف | ||||
جدول(5) خلاصه سناریو های تدوین شده و شناسایی بهترین سناریو
تعارض منافع
هیچ‌گونه تعارض منافع توسط نویسندگان بیان نشده است.
منابع
Ajaebili, C. N. (2015). A CENTURY AFTER AMALGAMATION: REFLECTIONS ON HISTORY AND NATION BUILDING IN NIGERIA, 1914-2014. Journal of the Historical Society of Nigeria, 24, 95–107. http://www.jstor.org/stable/24768931
Alix, S. A. (2019). Citizens in their right place: Nation building and mass schooling in nineteenth-century France. School Acts and the Rise of Mass Schooling: Education Policy in the Long Nineteenth Century, 145-169. https://doi.org/10.1007/978-3-030-13570-6_7
Asuelime, L. L. E. (2021). Nation-Building, Democratic Transitions and the Military Generals in Zimbabwe and Sudan. Journal of Nation-building & Policy Studies, 5(2), 29-46. https://hdl.handle.net/10520/ejc-aa_jonps_v5_n2_a2
Bhatia, J., Jareer, N., & Mcintosh, R. (2018). Community-Driven Development in Afghanistan: A Case Study of the National Solidarity Programme in Wardak. Asian Survey, 58(6), 1042–1065. University of California. DOI:10.1525/as.2018.58.6.1042
Bornman, E. (2021). The Idea of the South African Nation: National versus Subnational Identification and its Implications for National Unity. Journal of Nation-building & Policy Studies, 5(2), 47-74. https://hdl.handle.net/10520/ejc-aa_jonps_v5_n2_a3
Davoodvandi, N., Zargar, A., & Shirzadi, R. (2020). The Interaction of National-Regional Conflicts on Incomplete Nation-Building in Iraq. International Studies Journal (ISJ), 16(4), 157-183. doi: 10.22034/isj.2020.118374 [In Persian].
Delirpour, Pa.( 2014). Nation-building crises and development strategy in Iran, Political Information, Vol. 218 and 217, pp. 40-53.. [In Persian]. https://elmnet.ir/account/login?returnUrl=%2Fdoc%2F92889-27081
Fenni, Z. (2008). An income for development, globalization and sustainability. Publications of the Organization of Geography of the Armed Forces. [In Persian].
http://dx.doi.org/10.1080/00139157.2005.10524444
https://doi.org/10.47413/vidya.v2i1.125
KADHUM, O. (2021). Iraqi Diaspora Mobilization and the Future Development of Iraq. Atlantic Council. https://www.atlanticcouncil.org/in-depth-research-reports/iraqi-diaspora-mobilization-and-the-future-development-of-iraq/
Karakhani, M. (2015). Social policy in Iran, the gap between the government and the nation. Social Sciences Quarterly, No. 7. [In Persian]. https://doi.org/10.22054/qjss.2017.7595
Meijer, A. J., Lips, M., & Chen, K. (2019). Open Governance: A New Paradigm for Understanding Urban Governance in an Information Age. Frontiers in Sustainable Cities, 1 (August), 1–9. Volume 1 - 2019 | https://doi.org/10.3389/frsc.2019.00003
Pourezat, A. Taheri Attar, Gh. (2010). Application of good governance for nation building in the light of interdisciplinary studies. Quarterly Journal of Interdisciplinary Studies in Humanities, 3(1), 173-193. [In Persian]. https://doi.org/10.7508/isih.2011.09.006
Pourezat, A.Taheri Attar, Gh. and Saadabadi, A.(2012) Nation-building in the thought and ethics of Imam Khomeini's rule, Islamic Management Quarterly, (1) 21. [In Persian].https://www.noormags.ir/view/ar/articlepage/1018860
Rahimi, A. (2016). Nation building strategies and unbalanced development in Iran. Strategic Studies, 20(4 (series 78)), 101-65.. [In Persian]. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1329849
Roelofs P. (2023). Good Governance in Nigeria: Rethinking Accountability and Transparency in the Twenty-First Century. Cambridge: Cambridge University Press; 2023.
Sardarnia, Khaliloullah. (2020). Ethnic-Religious violence in the Arab Middle East in context of the Nation-state crisis. FUNDAMENTAL AND APPLIED STUDIES OF THE ISLAMIC WORLD, 2(1), 94-114. SID. https://sid.ir/paper/270565/en [In Persian].
Singh, A. (2023). A THEORETICAL UNDERSTANDING OF GOVERNANCE AND GOOD GOVERNANCE. VIDYA - A JOURNAL OF GUJARAT UNIVERSITY, 2(1), 39–47.
https://doi.org/10.47413/vidya.v2i1.125
Taheri Attar, Ghazaleh, 2013. Designing and explaining the model of sustainable nation building. Quarterly Journal of Strategic Policy Research. 7. pp. 33-67. [In Persian].
Wilmers, L. (2022). The Local Dynamics of Nation Building: Identity Politics and Constructions of the Russian Nation in Kazan and Ekaterinburg. Nationalities Papers, 1-22. https://doi.org/10.1017/nps.2022.13
Zargar, A. (2008). State-nation models; From the European model to the Eurasian model. Journal of Political Science, 4(7), 160-97. [In Persian]. SID. https://sid.ir/paper/174006/fa
COPYRIGHTS © 2023 by the authors. Licensee Advances in Finance and Investment Journal. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/).
|
[1] 1- دانشجوی گروه مدیریت، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
[2] 2- استاد گروه مدیریت، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، تهران، ایران. (نویسنده مسئول). pourezzat@ut.ac.ir
[3] 3- دانشیارگروه مدیریت، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
تاریخ وصول 25/9/1402 تاریخ پذیرش 17/12/1402
[4] Nation-building
[5] Nation
[6] Lagos Model
[7] Yoruba
[8] roadside traders
[9] small-time market leaders
[10] 'socially-embedded' good governance