اولویت‌بندی مؤلفههای بازآفرینی فضاهای شهری (نمونه مطالعاتی: مسجد میدان شهر بناب)
محورهای موضوعی : طراحی شهریلیدا بلیلان 1 , داریوش ستارزاده 2
1 - دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
2 - دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحر تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
کلید واژه: فضاهای شهری, بازآفرینی شهری, بافت¬های تاریخی, مسجد میدان, شهر بناب,
چکیده مقاله :
مسجد تاریخی میدان بناب به عنوان یک بافت تاریخی ارزشمند دارای مسائل و مشکلاتی شده است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفههای بازآفرینی فضاهای شهری، مسجد میدان شهر بناب از دیدگاه خبرگان انجام گرفته است و از نظر هدف کاربردی و از نظر روششناسی به شیوه کیفی-کمی انجام شده است. در بخش کیفی اطلاعات از طریق مصاحبه با 40 نفر خبره که به شکل هدفمند انتخاب شده بودند و هفت معیار کالبدی-فضایی، حرکت-دسترسی، کاربری-فعالیت، اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی، زیست‌محیطی و منظرشهری شناسایی شد. در بخش کمی با استفاده از روش MARCOS و وزن معیارها محاسبه شده است. براساس نتایج مؤلفه کالبدی -فضایی (722/0)، بیشترین تأثیر و مؤلفه حرکت – دسترسی ( 579/0) کمترین تأثیر را در بازآفرینی فضاهای شهری، مسجد میدان بناب داشتهاند و در نهایت پیشنهاد می‌شود جهت بازآفرینی فضاهای شهری، مسجد میدان بناب به 7 معیار به‌دست آمده در این تحقیق بالاخص مؤلفههای کالبدی -فضایی نگاه ویژه‌ای داشت.
Historical textures are recognized as important and valuable urban textures that need to be recreated. Therefore, restoration of historical sites requires a re-creation approach. Some valuable and historical elements in cities, such as squares, mosques, etc., can play a key role in strengthening the identity of citizens and increase social interactions, so one of the factors influencing the increase of social interactions and strengthening the identity of citizens in cities, it is the recreation of these valuable textures with historical identity. This is despite the fact that the historical Bonab Square Mosque as a valuable historical context has many issues and problems, including social, environmental, economic issues, etc., and the important role of this historical context has been neglected. This shows the need to pay attention to the reconstruction of this historical context in order to improve the urban identity of this city.The challenge of valuable historical tissues as the primary focus of life of city dwellers has been raised in most countries due to their special place in the life of cities. These tissues have played an important and influential role in the identity of the city and its residents, but due to their traditional and old structure, they have not had the ability and opportunity to adapt to new conditions, and over time, they have worn out and lost their efficiency, which necessitates regeneration and Reorganization determines them. In this regard, the present research has been carried out with the aim of identifying and prioritizing the indicators of regeneration of urban spaces, Bonab Square Mosque from the point of view of experts. This research was carried out in a qualitative-quantitative manner in terms of practical purpose and in terms of methodology. In the qualitative part of the information, theoretical saturation was reached through interviews with 40 experts who were purposefully selected, and the method of analyzing the content of seven physical-spatial criteria, movement-access, user-activity, social-cultural, economic, environmental and city View was identified. During targeted sampling, 40 experts and experts have been selected. Then, in the quantitative section, using MARCOS multi-criteria decision-making and the weight of the criteria has been calculated using the hierarchical analysis method. The prioritization of urban space regeneration indicators, Bonab Square Mosque showed that the physical-spatial index (0.722) had the most impact and the movement-access index (0.579) had the least impact in the regeneration of urban spaces, Bonab Square Mosque, which results indicate It is because the Marcus model is sensitive to possible changes in the importance of decision-making criteria and the stability of the method in choosing the most important indicators for the regeneration of urban spaces, Bonab Square Mosque, has been shown and finally it is suggested that for the regeneration of urban spaces, the Bonab Square Mosque should be 7 The criteria obtained in this research, especially physical-spatial indicators had a special look.
1. اکبری، نیوشا، طغیانی، شیرین، عندلیب، علیرضا و محمدی، محمود. (1399). سنجش اولویت ابعاد تاب‌آوری در قوانین بازآفرینی بافت‌های فرسوده (مورد مطالعه: محله سیروس، تهران). فصلنامه علوم محیطی, 18(2), 111-130. doi: 10.29252/envs.18.2.111
2. ایزدفر, نجمه و رضایی, محمدرضا. (1399). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر بازآفرینی پایدار شهری با رویکرد آینده‌پژوهی (مورد شناسی: بافت ناکارآمد شهر یزد). جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای, 10(34), 109-130. doi: 10.22111/gaij.2020.5332
3. بلیلان اصل، لیدا و ستارزاده، داریوش (1394)، جایگاه فضای بینابین در سازماندهی فضایی عناصر معماری و شهری در ایران مطالعه موردی: شهر تبریز در دوره قاجار، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 17(2)، 169-181. https://sid.ir/paper/87508/fa
4. پوراحمد، احمد، حبیبی، کیومرث و کشاورز، مهناز(1389). سیر تحول مفهوم بازآفرینی شهری به عنوان رویکردی نو در بافت¬های فرسوده شهری. فصلنامه علمی–پژوهشی شهر ایرانی اسلامی، (1)، 73-92. https://sid.ir/paper/177341/fa
5. رسولی، محمد، احدنژاد روشتی، محسن، مشکینی، ابوالفضل و حیدری، تقی. (1401). تحلیل بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری با تاکید بر نقش و عملکرد ذینفعان محلی با رویکرد آینده‌نگاری( مطالعه موردی: شهر زنجان). فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه¬ریزی شهری, 13(48), 51-68. 51-68. doi: 10.30495/jupm.2022.4209
6. صفایی پور، مسعود، و دامن باغ، صفیه. (1398). تحلیل مؤلفه¬های بازآفرینی شهری در بافت فرسوده مرکزی شهر اهواز. برنامه ریزی توسعه کالبدی, 6(3), 103-122. https://doi.org/10.30473/psp.2019.6392
7. قربانی، رسول، اصغری زمانی، اکبر و طاهونی، مهدیه. (1401). تحلیلی بر بازآفرینی پایدار شهری با رویکرد انسجام و پیوستگی بر اساس آینده‌پژوهی سناریو مبنا مطالعه موردی: محلات شمالی بافت تاریخی – فرهنگی شهر تبریز. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری. 10(4)، 41-63. doi: 10.22059/jurbangeo.2023.342899.1696
8. مهندسین مشاور فضا بنا(1401). مطالعات طرح بازآفرینی، میدانچه و فضای اطراف مسجد تاریخی میدان بناب مرحله اول، دوم و سوم، شهرداری بناب.
9. محمدی، حمید و بهبودی سعدآباد، میلاد. (1400). کاربست آینده‌پژوهی در برنامه‌ریزی حفاظتی بافت تاریخی (مورد نمونه: عرصۀ ثبت جهانی یزد). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری, 9(2), 417-437. doi: 10.22059/jurbangeo.2021.313532.1403
1. Asma. M. (2016). Urban Regeneration, A Comprehensive Strategy for Achieving Social Sustainability in Historical Squares, Publisher SGEM2016 Conference Proceedings, 4, 861-868. DOI:10.5593/SGEMSOCIAL2016/HB42/S07.108
2. Boussaa, D. (2017). Urban regeneration and the search for identity in historic cities. Sustainability, 10(1), 48. https://doi.org/10.3390/su10010048.
3. Chahardowli,. M, Sajadzadeh., H, Aram., F, Mosavi., (2020) A. Survey of Sustainable Regeneration of Historic and Cultural Cores of Cities. Energies. 13(11):2708. https://doi.org/10.3390/en13112708
4. Chandan, S., & Kumar, A. (2019). Review of urban conservation practices in historic cities. Int. J. Emerg. Technol, 10, 74-84. scholar.google.com/scholar?.
5. Chiu, Y. H., Lee, M. S., & Wang, J. W. (2019). Culture-led urban regeneration strategy: An evaluation of the management strategies and performance of urban regeneration stations in Taipei City. Habitat International, 86, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2019.01.003.
6. Fathi, S., Sajadzadeh, H., Mohammadi Sheshkal, F., Aram, F., Pinter, G., Felde, I., & Mosavi, A. (2020). The role of urban morphology design on enhancing physical activity and public health. International journal of environmental research and public health, 17(7), 2359. https://doi.org/10.3390/ijerph17072359
7. Ferretti, V., & Degioanni, A. (2017). How to support the design and evaluation of redevelopment projects for disused railways? A methodological proposal and key lessons learned. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 52, 29-48. https://doi.org/10.1016/j.trd.2017.02.008
8. Gedik, G. S., & Yıldız, D. (2016). Assessing the role of users in sustainable revitalization of historic urban quarters: The case of Bursa-Khans District. A|Z ITU Journal of the Faculty of Architecture, 13(1), 195-208. https://doi.org/10.5505/itujfa.2016.21931
9. Goussous, J., & Hmood, K. F. (2023). Reconstruction of the Urban Historical Centre: Contemporary Problems, Difficulties, and Perspectives. Problemy Ekorozwoju, 18(2), 263-267. https://doi.org/10.35784/preko.4040.
10. Guzman, P., Pereira Roders, A. R., & Colenbrander, B. (2018). Impacts of common urban development factors on cultural conservation in world heritage cities: An indicators-based analysis. Sustainability, 10(3), 853. https://doi.org/10.3390/su10030853.
11. Jarah, S. H. A., Zhou, B., Abdullah, R. J., Lu, Y., & Yu, W. (2019). Urbanization and urban sprawl issues in city structure: A case of the Sulaymaniah Iraqi Kurdistan Region. Sustainability, 11(2), 485. https://doi.org/10.3390/su11020485.
12. Korkmaz. C. and Balaban. O. (2020). Sustainability of urban regeneration in Turkey, Assessing the performance of the North Ankara Urban Regeneration Project, Habitat International, 95, 63-87. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2019.102081.
13. Leary, M. E., & McCarthy, J. (Eds.). (2013). The Routledge companion to urban regeneration (pp. 1-616). London: Routledge. https://scholar.google.com/scholar?hl.
14. Martinez Pino, J. (2018). The new holistic paradigm and the sustainability of historic cities in Spain: An approach based on the world heritage cities. Sustainability, 10(7), 2301. https://doi.org/10.3390/su10072301.
15. Noring, L. (2019). Public asset corporation: A new vehicle for urban regeneration and infrastructure finance. Cities, 88, 125-135. https://doi.org/10.1016/j.cities.2019.01.002.
16. Pilotti, L. (2018). Cultural economy for the environmental preservation of the landscape as a key resource in historic territories. Agriculture, 8(10), 161. https://doi.org/10.3390/agriculture8100161.
17. Qanzu'a, N. (2013). Promoting sustainable urban regeneration in the Palestinian traditional quarters–case study of Birzeit. https://scholar.google.com/scholar?hl.
18. Yung, E.H.K.; Zhang, Q.; Chan, E.H. (2017). Underlying social factors for evaluating heritage conservation in urban renewal districts. Habitat Int, 66, 135–148. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2017.06.004.
19. Zhang, J., Zhang, J., Yu, S., & Zhou, J. (2018). The Sustainable development of street texture of historic and cultural districts―A case study in Shichahai District, Beijing. Sustainability, 10(7), 23-4. https://doi.org/10.3390/su10072343.