مدل مفهومی برای طراحی فضای میادین مرکزی شهر، با رویکرد هویت بخشی (نمونه مطالعاتی: میدان طالقانی قائم شهر)
محورهای موضوعی : طراحی شهریصدیقه آل رضا امیری 1 * , فرح حبیب 2
1 - فارغ التحصیل دانشگاه علوم تحقیقات تهران
2 - دانشیار دانشکده ی هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: مرکز شهر, میدان مرکزی, هویت, قائم شهر, میدان طالقانی,
چکیده مقاله :
مركز شهرها، بخشي از سرمایه‌های فرهنگي كشور هستند که در گذشته از شخصیت و هویت ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند؛ با این وجود، امروزه تصویر ذهنی مردم از مراکز شهری، مجموعه‌ای شلوغ و پر ترافیک با معماری‌های یکنواخت و ناهماهنگ است و در نتیجه، تعلق خاطر به این فضاها به مرور کمتر شده است. در پژوهش حاضر به بررسی مبانی نظری مرتبط با سه موضوع مرکز شهر، میدان مرکزی و هویت پرداخته شده است. در این راستا اصول طراحی مراکز شهر، اصول طراحی میادین مرکزی و مؤلفه‌های موثر بر ارتقا هویت فضاهای شهری تدوین و تدقیق شده اند. پس از بررسی و تحلیل چند نمونه داخلی و خارجی، در نهایت یک مدل مفهومی جهت طراحی فضای میادین مرکزی با رویکرد هویت بخشی ارائه شده است که با استفاده از مدل به دست آمده راهکارهایی برای طراحی فضای مرکز شهر قائم شهر، به عنوان نمونه موردی پیشنهاد گردیده است.
City centers are as the cultural assets for the country; looking at them, we remember our past history and the life style of our ancestors. In the past, the city center was the initial point that the city was formed around it and it was known as the symbol of the identity
for the city.
Nowadays, city centers are transformed to the busiest and the noisiest place in the city which have an uncoordinated architecture; so, the affiliations to the city centers are fading day by day and they are losing their identity gradually.
The Identity is the main factor for characterization and discrimination of everything. The identity generally and the place's identity particularly are two important subjects which have the main role for the persons, the objects, the communities and the places characterization. City center is one of the main elements of the city identity and because of its role in the city formation; the historical city centers have a special effect on the city identity.
The goal of the present article is to obtain a conceptual model for design of city centers with the identity approach. In the present research the theoretical principles related to three subjects of the city center, the main square and the identity are investigated. The methods of librarian studies, field studies, interviewing and questionnaire distribution are used for this research.
Accordingly the designing principles for the city centers and main squares and the urban identity are introduced. The theories of some intellectuals such as K. Lynch, I. Bently, A. Rapoport and J. Jacobs are studied. According to the above theories, the five components of the urban spaces identity are: activity, physics, meaning, culture and environment.
Two internal samples (including Imam Ali square in Isfahan and Shohada square in Arak) and three overseas samples (including Detroit city center- USA, Piazza del Campo in Siena- Italy, Baghdad city center- Iraq ) are investigated. Finally a conceptual model is proposed based on the identity approach for designing of a city center. Based on the proposed model, as the case study, some strategies are suggested for designing of the city center of Qaemshahr.
The center of Qaemshahr was constructed at the first Pahlavi's time and actually this city center was the initial kernel for the city formation. The consequent developments of Qaemshahr reformed the city center to the current shape. On the other hand, there is a high potential for reclamation and organization in the central region of Qaemshahr. This city center confronts with various problems including traffic, destroying the historical and harmonic facade of the Main Square, unimportant or disorder land usages, and inadequate space for traffic of pedestrians and cyclists. City center could be the remembrance of a beautiful portrait of the city, so its design could make a special identity for the city on the citizens’ mind. More over, a good design has the potential to attract many tourists from everywhere in the country and it leads to the cultural and the economic growth of the city.
1. آریان پور، عباس؛ و کاشانی، منوچهر. (1375). فرهنگ فارسی به انگلیسی. تهران: انتشارات امیر کبیر.
2.برک پور، ناصر. (1380). مرکز شهر؛ تعاریفی کوتاه. ماهنامه شهرداری ها،3(34)، 78.
3.بنتلی، ای ین؛ و دیگران. (1387). محیط های پاسخده. (مصطفی بهزادفر، مترجم). تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران. (نشر اثر اصلی1985 ).
4.پامیر، سای. (1389). آفرینش مرکز شهری سرزنده. (مصطفی بهزادفر، مترجم). تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران. (نشر اثر اصلی2004).
5.توسلي، محمود؛ و بنیادی،ناصر. (1393). طراحی فضای شهری.(چاپ سوم ). تهران: مركز مطالعات و تحقيقات شهرسازي و معماري.
6.جیکوبز، جین. (1388). دوره تاریک پیش رو. ( فرح حبیب، مترجم). تهران: دانشگاه آزاد اسلامی,واحد علوم و تحقیقات. (نشر اثر اصلی2004 ).
7.حبیبی، سید محسن؛ و مقصودی، ملیحه. (1381). مرمت شهری، تعاریف، نظریه ها، تجارب، منشورها و فطعنامه های جهانی روش ها و
اقدامات شهری.(چاپ دوم). تهران: دانشگاه تهران.
8. حوزه معاونت شهرسازی شهرداری اراک . (1391). طرح جامع میدان شهدا.
9.درگاه الکترونیکی شهرداری اصفهان . (1393). میدان امام علی.
10.دویران،اسماعیل؛ و کریمی نژاد،ملیحه(1393). هویت و حس تعلق مکانی در فضاهای عمومی جدید الاحداث شهری، هویت شهر،سال هشتم(18)،82.
11.دهخدا، علی اکبر. (1377). لغت نامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
12.راپاپورت، ایماس. (1391). معنی محیط ساخته شده: رویکردی در ارتباط غیر کلامی. (فرح حبیب، مترجم). تهران: نشر شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری. (نشر اثر اصلی1990 ).
13.قریب، فریدون. (1376). طراحی میدان های شهری. فصلنامه هنرهای زیبا، 2، 37.
14.عرفانی،گوران؛ و دیزانی، احسان. (1389). ساماندهی، از واژه تا عمل؛ قرائت واژه ساماندهی در مداخلات شهری. مجله باغ نظر،7(13)، 57.
15.لینچ، کوین. (1387). تئوری شکل شهر. (سید حسین بحرینی، مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. (نشر اثر اصلی1981 ).
16.معصوم، جلال؛ و علی آبادی، جواد. (1380). مدیریت مرکز شهر. ماهنامه شهرداری ها، 3(34)، 5.
17.معین، محمد. (1384). گزیده فرهنگ معین. تهران: مرکز فرهنگی انتشاراتی رایحه.
18. مونتگومری، جان. (1379). شهرسازی خلاق: ایجاد شهریت و سرزندگی با طراحی شهری، ( ترجمه اسماعیل توکلی). بخش ترجمه و تحقیق مهندسین مشاور شهر و برنامه، (1)، 5-27.
19.نصر،طاهره.(1393).واکاوی معنای «هویت» در سنجش پارادایم «تحلیل جایگاه حیات بخشی در بافت شهر»، هویت شهر،سال هشتم (18)،24.
20. نقی زاده، محمد. (1386). ادراک زیبایی و هویت شهر در پرتو تفکر اسلامی.(چاپ اول). اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان.
21. نقی زاده، محمد.(1385). تاملی بر روند دگرگونی میدان در شهرهای ایرانی. هنر های زیبا، 25، 17.
22. هدمن، ريچارد؛ و یازوسكي، آندرو. (1384). مباني طراحي شهري. (راضيه رضازاده و مصطفي عباس زادگان،مترجمان). تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ايران. (نشر اثر اصلی 1985).
23. Burayidi, Michael A. (2001). Downtowns: Revitalizing the Centers of Small Urban Communities (1st ed). New York: Routledge.
24. project for public spaces. (2013), 10 Principles for Successful Squares, from http://www.pps.org/reference/squaresprinciples/.
25. Mohammad Aref(2011). Retrieved May,2011.
26.google maps(2014).Retrieved May 2014.