بررسی اثر سبکهای شناختی بر توانایی حسابرسان در کشف تقلب

محورهای موضوعی : حسابداری مالی و حسابرسی

ناهید رضائی ¹ , زهرا دیانتی دیلمی ² , رضا غلامی جمکرانی ³ , فریدون رهنمای رودپشتی ⁴

1 - دانشجوی دکتری حسابداری، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
2 - دانشیار گروه حسابداری، دانشکده علوم مالی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران(نویسنده مسئول)
3 - گروه حسابداری، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
4 - استاد دانشگاه ، عضو مؤسس و دبیرکل انجمن مهندسی مالی، رئیس انجمن حسابداری مدیریت ایران، عضو مؤسس و نایب رئیس انجمن مالی .تهران.ایران

تاریخ دریافت : 1401/05/20 تاریخ پذیرش : 1403/04/13 تاریخ انتشار : 1403/04/12

کلید واژه: کشف تقلب, سوءاستفاده از دارایی ها‌, سبک های شناختی , تردید حرفه‌ای, حسابرس,

چکیده مقاله :

تقلب (سوءاستفاده از دارایی ها، فساد مالی و تقلب در صورت های مالی) یک مشکل عمده در هر نوع صنعت و نهادی است. سوء استفاده از دارایی ها بیشترین فراوانی تقلب را در جوامع مختلف دارد. براساس نظریه اسناد، عملکرد افراد (کشف تقلب سوء استفاده از دارایی ها)، یا ناشی از تمایلات درونی و ویژگی های فردی (سبک های شناختی) است؛ یا شرایط بیرونی، محیطی و الزامات شغلی (تردید حرفه ای) و یا هردو عامل. ازاین‌رو هدف مطالعه حاضر، بررسی تأثیر سبک های شناختی حسابرسان (ویژگی های درونی) بر توانایی کشف سوءاستفاده از دارایی‌ها با تأکید بر نقش میانجی‌گری تردیدحرفه ای (عامل بیرونی) است. این تحقیق از نوع کاربردی و پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل حسابرسان شاغل عضو جامعه حسابداران رسمی ایران در سال 1400 می باشد؛ که تعداد 375 نفر که با استفاده از نمونه گیری تصادفی انتخاب گردید. داده‌ها از طریق پرسشنامه جمع‌آوری ‌شده و با استفاده از مدل‌ سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی (PLS) مورد تحلیل قرارگرفته است. نتایج نشان می‌دهند که سبک های شناختی انتزاعی-تصادفی، انتزاعی-متوالی، عینی-متوالی و عینی-تصادفی به ترتیب بیشترین تأثیر را بر توانایی کشف سوءاستفاده از دارایی ها دارند و تردید حرفه‌ای روابط آنها را میانجی گری می‌کند. تردید حرفه ای حسابرسان نیز توانایی کشف سوءاستفاده از دارایی ها را افزایش می دهد. یافته ها حاکی از آن است که حسابرسان انتزاعی با تکیه بر قدرت شهود و استدلال خود نسبت به حسابرسان عینی که ارزیابی ها را بر اساس آنچه می بینند، انجام می دهند، موفق تر هستند.

چکیده انگلیسی:

Fraud (misappropriation of assets, financial corruption and fraud in financial statements) is a major problem in every type of industry and institution. Misappropriation of assets has the highest frequency of fraud in different societies. According to the documentation theory, the performance of people (detection of fraud and misappropriation of assets) is caused by internal tendencies and individual characteristics (cognitive styles); or external, environmental conditions and job requirements (professional skepticism) or both factors. Therefore, the aim of the present study is to investigate the effect of auditors' cognitive styles (internal characteristics) on the ability to detect misappropriation of assets, emphasizing the mediating role of professional skepticism (external factor). This research is of applied and survey type. The statistical population includes working auditors who are members of the official accountants society of Iran in the year 1400; 375 people who were selected using random sampling. data was collected through a questionnaire and analyzed using structural equation modeling with the Partial Least Squares (PLS) approach. The results show that abstract-random, abstract-sequential, objective-sequential and objective-random cognitive styles respectively have the greatest effect on the ability to detect misappropriation of assets and professional skepticism mediates their relationship is crying. The professional skepticism of the auditors also increases the ability to discover the misappropriation of assets. The findings indicate that abstract auditors relying on the power of their intuition and reasoning are more successful than objective auditors who perform evaluations based on what they see.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع
آذر، عادل و رسول غلامزاده، (1395)، "مدلسازی معادلات ساختاری کمترین مربعات جزئی"، چاپ اول، انتشارات نگاه دانش.
پاشائی فشتالی، محمد، کیهان آزادی هیر و محمدرضا وطن‌پرست، (1399)، "بررسی تاثیر اخلاق حرفه‌ای و فلسفه اخلاقی شخصی بر توانایی کشف تقلب حسابرس با توجه به نقش میانجی تردید حرفه‌ای"، دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، سال 5، شماره ۱۰، صص۳۱۹-۳۴۹.
حساس یگانه، یحیی، (1385)، "چالش های قضاوت حرفه ای در حسابرسی"، مجله حسابدار رسمی، شماره 10 ، صص 29-40.
حسینی، سید حسین، بهمن بنی مهد و زهرا صفری، (۱۳۹۹)، "بررسی تأثیر دیدگاه های تردید حرفه‌ای حسابرس در ارزیابی ریسک تقلب، با توجه به اثر مداخله کنندگی مهارت ارتباطی و تضعیف اجتماعی"، دانش حسابداری، 11(2)، صص 71- 105.
خوشبخت, اسماعیل, امیرحسین تائبی نقندری و حدیث زینلی, (1401)، "دینداری، اخلاق حرفه‌ای حسابداران و تقلب‌های گزارشگری مالی"، پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، شماره 14
داوری، علی و آرش رضازاده، (1396)، "کتاب مدل سازی معادلات ساختاری نشر جهاد دانشگاهی"، صص 20.
علی زاده¬گان, لیلا، محمود صمدی لرگانی و محسن ایمنی, (1401)، "تأثیر تیپ شخصیتی و اخلاق حرفه‌ای بر توانایی حسابرسان در کشف تقلب با استفاده از تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده"،پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، شماره 14
کریمی, زهرا، احمد یعقوب نژاد, محمود صمدی لرگانی و محمدرضا پورعلی لاکلایه (1400)، "ارزیابی تاثیر سوگیری‌های روانشناختی فردی و ابعاد شخصیتی حسابرسان بر کیفیت حسابرسی"،پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، شماره 13، صص 23-52.
کمیته تدوین استانداردهای حسابداری و حسابرسی، (۱۳۹۱)، استانداردهای حسابرسی، (تجدید نظر شده، ۱۳۹۱)، تهران: سازمان حسابرسی.
محسنین، شهریار و محمدرحیم اسفیدانی، (1393)، "معادلات ساختاري مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزئی (چاپ اول)"، تهران، موسسه کتاب مهربان نشر.
مهدوی، غلامحسین و علیرضا قهرمانی، (1396)، "ارائه الگویی برای کشف تقلب به وسیله حسابرسان با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی"، مجله دانش حسابرسی، سال هفدهم، شماره 67، صص45-70.
نازی، سیده فریبا، غلامرضا سلیمانی و سیداحمد خلیفه سلطانی، (۱۳۹۴)، "اثر تردید حرفه‌ای حسابرس داخلی بر قضاوت حرفه ای در کشف تقلب"، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حسابداری، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد.
نژاد¬تولمی، بابک، (1397)، "بررسی و الگو سازی تمایل به افشاگری کژروی همپیشگان در بستر حسابداری مبتنی بر صفات شخصیتی ،ایدئولوژی اخلاقی و عدالت سازمانی"، رساله دکتری رشته حسابداری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران.
نعمتی کشتلی, علیرضا، (1400)، "تأثیر استراتژی های یادگیری شناختی کرتون بر برآورد خطر تقلب (مطالعه موردی: حسابرسان دیوان محاسبات ایران)", دوفصلنامه علمی حسابداری دولتی, سال 7، شماره2
نعمتی کشتلی، علیرضا، محسن حمیدیان، سیده محبوبه جعفری و مریم صراف، (۱۳۹۹)، " تأثیر سبک های شناختی حسابرسان بر ارزیابی ریسک تقلب (آزمون نظریه انرژیک گریگورک)"، دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، سال 5 ، شماره 9، صص 1-33.
ولیان، حسن، محمدرضا عبدلی، علی استادهاشمی و مهدی صفری گرایلی، (1400)، "طراحی مدل تردید‌حرفه‌ای بر اساس ذهنیت و نگرش حسابرسان: با استفاده از تحلیل داده بنیاد"،دانش حسابرسی، دوره 21، شمار۸۴، صص۱۸۰-۱۵۰.
Achilles،W. 2006. An Experimental Analysis of the Impact of Goal Orientation, Ethical Orientation, and Personality Traits on Managers’and Accountants’ Abilities to Recognize Misappropriation of Assets,” the degree of Doctor of Philosophy at Virginia Commonwealth University.
Anita Wahyu Indrasti, Berlian Karlina(2019).Determinants Affecting the Auditor’s Ability of Fraud Detection: Internal and External Factors (Empirical Study at the Public Accounting Firm in Tangerang and South Jakarta Region in 2019) Annual International Conference on Accounting Research (AICAR 2019).pp 19-22 .
Asmah, A. E., W. A. Atuilik, and D. Ofori. 2019. Antecedents and consequences of staff-related fraud in the Ghanaian banking industry. Journal of Financial Crime.
Association of Certified Fraud Exam iners (ACFE). 2016. Report to the Nations on Occupational Fraud andAbuse. USA: Global Fraud Study
Association of Certified Fraud Examination (ACFE). (2018).Available at: http://www.acfe. Org.by Bruce Dorris, J.D. REPORT TO THE NATIONS GLOBAL STUDY ON OCCUPATIONAL FRAUD AND ABUSE, pp:1-80.
Association of Certified Fraud Examination (ACFE). (2020).Available at: https://www.acfe.com/report-to-the-nations/2020/REPORT TO THE NATIONSON OCCUPATIONAL FRAUD AND ABUSE.
Awaluddin, M., N. Nirgahayu, R. S. Wardhani, and A. Sylvana. 2019. The The Effect of Expert Management, Professional Skepticism And Professional Ethics On Auditors Detecting Ability With Emotional Intelligence As Modeling Variables. International Journal of Islamic Business and Economics (IJIBEC), 3(1): 49-67.
Cohen, J., D. Dalton. 2017. Neutral and presumptive skepticism
perspectives of professional skepticism and auditor job outcomes.
Accounting, Organizations and Society 62: 1-20.
Coram, P., C. Ferguson, and R. Moroney. 2008. Internal audit, alternative internal audit structures and the level of misappropriation of assets fraud. Accounting & Finance, 48(4):543-559.
Dijksterhuis, A., & Nordgren, L. F. (2006). A Theory of Unconscious Thought. Perspectives on Psychological Science, 1(2), 95–109. doi:10.1111/j.1745-6916.2006.
Fornell, C. and Larcker, D. 1981. Evaluating Structural Equation Modeling with Unobserved Variables and Measurement Error. Journal of Marking Research, 18(1): 39-50.
Fuller, L.R. and Shawver, T.J. 2020, "Will Cognitive Style Impact Whistleblowing Intentions?", Baker, C.R. (Ed.) Research on Professional Responsibility and Ethics in Accounting, Emerald Publishing Limited, Bingley ,Vol. 23, pp. 47-62.
Fullerton, Rosemary; Durtschi, Cindy .2004. The Effect of Professional Skepticism on the Fraud Detection Skills of Internal Auditors. Available at SSRN: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.617062 .
Glover, S. M., and D. F. Prawitt. 2014. Enhancing auditor professional skepticism: The professional skepticism continuum. Current Issues in Auditing, 8(2), P1-P10.
Gollwitzer, P. M., H. Heckhausen, and B. Steller. 1990. Deliberative and implemental mind-sets: Cognitive tuning toward congruous thoughts and information. Journal of personality and social psychology, 59(6): 11-19.
Gregorc, A. F. 1979. Learning/Teaching styles: potent forces behind them. Scientific Research an Academic Publisher, in Educational Leadership 5: 234-237.
Hair Jr, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C., & Sartedt, M. 2013. A Primer on Partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). SAGE Publications, Incorporated. 127: 19-22.
Hamshari, Y. M., H. Y. Ali, and M. A. Alqam. 2021. The Relationship of Professional Skepticism to the Risks of Auditing and Internal Control, and the Discovery of Fraud and Core Errors in the Financial Statements in Jordan. Academic Journal of Interdisciplinary Studies, 10(2): 105-105.
Hartan, T. H. (2016) ‘Pengaruh Skeptisme Profesional, Independensi Dan Kompetensi Terhadap Kemampuan Auditor Mendeteksi Kecurangan (Studi Empiris Pada Inspektorat Daerah Istimewa Yogyakarta)’, Jurnal Profita, 3.
Hartan, T. H. (2016) ‘Pengaruh Skeptisme Profesional, Independensi Dan Kompetensi Terhadap Kemampuan Auditor Mendeteksi Kecurangan (Studi Empiris Pada Inspektorat Daerah Istimewa Yogyakarta)’, Jurnal Profita, 3.
Hulland, J. 1999. Use of partial least squares (PLS) in strategic management research: A review of four recent studies. Strategic management journal, 20(2): 195-204.
Hurtt, R. K. 2010. Development of a scale to measure professional skepticism. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 29(1): 149-171.
Hurtt, R.K., Brown-Liburd, H., Earley, C.E., Krishnamoorthy, G. 2013. Research on auditor professional skepticism: literature synthesis and opportunities for future research. Auditing: A Journal of Practice and Theory,32(1),45-97.
Jamaliah Said,Norazida Mohamad,Kazemean Soheil2018’Emprical Finding Of Mitigating Asset Misappropriation Among Bank Employees:Fraud Diamond Therry Perspective, International Journal of Management and Applied Science, ISSN: 2394-7926 Volume-4, Issue-8.
Janssen, Sanne and Hardies, Kris and Vanstraelen, Ann and Zehms, Karla M. 2020, Professional Skepticism Traits and Fraud Brainstorming Quality .Journal of Forensic & Investigative Accounting Volume 10: Issue 3,11-35.
Kartikarini, N. and Sugiarto .2016. ‘Pengaruh Gender , Keahlian , dan Skeptisisme Profesional terhadap Kemampuan Auditor Mendeteksi Kecurangan ( Studi pada Badan Pemeriksa Keuangan Republik Indonesia)’, Simposium Nasional Akuntansi XIX, Lampung, pp. 1–31.
Koomson, T. A. A., G. M. Y. Owusu, R. A. Bekoe, and M. Oquaye. 2020. Determinants of asset misappropriation at the workplace: the moderating role of perceived strength of internal controls. Journal of Financial Crime,Vol.ahead-of-print No.ahead-of-print. https://doi.org/10.1108/JFC-04-2020-0067
Messick, S. 1994. The matter of style: manifestations of personality in cognition. learning, and teaching, Educational Psychologist 29 (3): 121-136.
Murtiadi, A. Nirgahayu, & Rulyanti, S. 2019. The Effect Of Expert Management, Professional Skepticism And Professional Ethics On Auditors Detecting Ability With Emotional Intelligence As Modeling Variables(Study At The Makassar City Inspectorate) International Journal of Islamic Business and Economics, 3(1) :49-67.
Nelson, Mark W. 2009. Model and Literature Review of Professional Skepticism in Auditing Auditing: A Journal of Practice & Theory. 28(2): 1-34.
Plumlee, D., B. A. Rixom, and A. J. Rosman. 2012. Training auditors to think skeptically. Working paper, The University of Utah and University of Connecticut. A Journal of practice & Theory 9 (3): 150-166
Sari, K. G. A., M. G. Wirakusuma, and N. M. D. Ratnadi. 2018. Pengaruh skeptisisme profesional, etika, tipe kepribadian, kompensasi, dan pengalaman pada pendeteksian kecurangan. E-Jurnal Ekonomi dan Bisnis Universitas Udayana, 7(18) : 29-56.
Sarstedt, M., J. F. Hair Jr, C. Nitzl, C. M. Ringle, and M. C. Howard. 2020. Beyond a tandem analysis of SEM and PROCESS: Use of PLS-SEM for mediation analyses!. International Journal of Market Research, 62(3) : 288-299.
Sternberg, R. J., and E. L. Grigorenko. 1997. Are Cognitive Style Still in Style? American Psychologist 52 (7): 700-712.
Verwey,.G..and Asare, S. 2021. The Joint Effect of Ethical Idealism and Trait Skepticism on Auditors’ Fraud Detection. J Bus Ethics, Accounting Horizons, 32(1): 53-63.
Zahari, A. I., J. Said, and R. Arshad. 2020. Organisational fraud: a discussion on the theoretical perspectives and dimensions. Journal of Financial Crime, 27(1): 283-293.