مرغی

حرية الوصول المقاله

1 - بررسی حضور آنتی بادی های سرمی ضد ویروس آنفلوانزای مرغی تحت تیپ H9N 2 درجمعیت انسانی منطقه اردبیل
آیدین عزیزپور سعید بکائی نریمان شیخی شهرام حبیب زاده

ویروس های خانواده ارتومیکسوویریده (ویروس های آنفلونز ا) عامل عمده ای در ایجادبیماری و مرگ و میرناشی از بیماری تنفسی درجمعیت انسانی به شمار می روند . با توجه به این که تحت تیپ H9N2 عامل ایجاد بیماری آنفلونزای مرغی در جمعیت طیور ایران در چند سال اخیر بوده است. تاکنون مطال أکثر

ویروس های خانواده ارتومیکسوویریده (ویروس های آنفلونز ا) عامل عمده ای در ایجادبیماری و مرگ و میرناشی از بیماری تنفسی درجمعیت انسانی به شمار می روند . با توجه به این که تحت تیپ H9N2 عامل ایجاد بیماری آنفلونزای مرغی در جمعیت طیور ایران در چند سال اخیر بوده است. تاکنون مطالعه ای در راستای بررسی میزان شیوعسرمی ویروس آنفلونزای مرغی در جامعه انسانی به خصوص افراد مرتبط و غیرمرتبط با صنعت طیور منطقه اردبیل نشده بود . لذا این تحقیق جهت بررسی حضور آنتی بادی های سرمی ضد ویروس آنفلونزای مرغی تحت تیپ H9N2 در گروه های مختلف انسانی از اوایل آبان تا اوایل اسفند ماه سال 1388 انجام شده است.تعداد 311 نمونه سرم خون از دو گروه بیمار و سالم با جنس و رده های سنی مختلف شامل 86نمونه سرم خون بیماران با عوارض تنفسی بستری در بیمارستان امام خمینی (ره) ، 88نمونه سرم بیماران بدون عوارض تنفسی بستری در بیمارستان، 41 نمونه سرمدامپزشکان و واکسیناتورهای دامپزشکی، 44 نمونه سرم پرسنل بهداشتی شاغل دربیمارستان و 52 نمونه سرم مرغداران و کارگران مرغداریها و کشتارگاه های طیور جمع آوری گردید.عیار آنتی بادی های ضد ویروس آنفلوانزای مرغی تحت تیپ H9N 2 توسط آزمایش HI اندازه گیری شد. اطلاعات آماری با استفاده از نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت .در گروه بیماران 37/2%با عیار سرمی 10/74± 22.03 از افراد با عوارض تنفسی بستری در بیمارستان و 23/9% با عیارسرمی 10/41 ± 21/88 ازافراد بدون عوارض تنفسی بستری در بیمارستان مثبت بودند .درگروه سالم 29/3% باعیار سرمی 10/59 ±21/14 از دامپزشکان و واک سیناتورها ،18/2%با عیار سرمی 10/00±20/00از پرسنل بهداشتی شاغل در بیمارستان و 15/4%با عیار سرمی 11/35±26/02 از مرغداران و کارگران مرغداریها وکشتارگاه های طیور نسبت به تحت تیپ H9N2 ویروس آنفلوانزایA واکنش سرمی مثبت نشان دادند (HI titers≤1/20) در گروه های بیمار و سالم بیشترین فراوانی واکنش مثبت سرمی در گروه سنی زیر 30 سال 26/5% و جنس مردان 27% و کمترین آن درگروه سنی46-60 سال 22/4% و جنس زنان 23/6%به دست آمد که از لحاظ آماری معنی دار نبودند (P>0.05)نتایج این مطالعه حاکی از تماس گروه های مختلف جمعیت انسانی با تحت تیپ H9N2 ویروس آنفلونزا بود که این عفونت در بیماران با عوارض تنفسی بستری در بیم ارستان بیشتر مشاهده گردید ،همچنین از لحاظ شغلی نیز در گروهسالم،دامپزشکان و واکسیناتورها بیشترین موارد تماس را نشان دادند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

2 - تأثیر رژیم آبیاری و کود دامی بر کارآیی مصرف آب و عملکرد سیب‌زمینی در جیرفت
عاطفه افشار علی نشاط غلامرضا افشارمنش

با توجه به خشکسالی ها و کاهش منابع آب، کم آبیاری استراتژی مهم برای بدست آوردن محصول در شرایط کمبود آب است. هدف کم آبیاری تولید محصول بیشتر به ازای مصرف آب کمتر می باشد. به همین منظور آزمایشی جهت بررسی اثر تنش کم آبی و کود دامی (مرغی) بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارآیی مصر أکثر

با توجه به خشکسالی ها و کاهش منابع آب، کم آبیاری استراتژی مهم برای بدست آوردن محصول در شرایط کمبود آب است. هدف کم آبیاری تولید محصول بیشتر به ازای مصرف آب کمتر می باشد. به همین منظور آزمایشی جهت بررسی اثر تنش کم آبی و کود دامی (مرغی) بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارآیی مصرف آب سیب زمینی سال 1388 در مزرعه وکیل آباد جیرفت انجام گرفت. آزمایش بصورت استریپ پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گردید. عوامل مورد مطالعه سه سطح آبی به عنوان فاکتور اصلی شامل100، 75 و50 درصد نیاز آبی گیاه و چهار سطح کودی به عنوان فاکتور فرعی شامل (15، 10، 5 و 0) تن در هکتار در نظر گرفته شد. اثر سطوح مختلف آبیاری و سطوح مختلف کود مرغی بر کارآیی مصرف آب و عملکرد غده سیب زمینی در سطح احتمال 1٪ معنی دار شد. اثر سطوح مختلف آبیاری در سطح احتمال 1٪ و سطوح مختلف کود مرغی درسطح احتمال 5٪ بر وزن غده سیب زمینی معنی دار شد. اثر متقابل رژیم آبیاری و کود مرغی بر عملکرد، کارآیی مصرف آب و وزن غده سیب زمینی معنی دار نبود. اثر سطوح مختلف آبیاری و کود مرغی به تنهایی بر ارتفاع بوته سیب زمینی معنی دار نبود؛ اثر متقابل آن ها بر این صفت معنی دار شد. اثر سطوح مختلف آبیاری بر درصد ماده خشک غده معنی دار نبود اما اثر سطوح مختلف کود مرغی و نیز اثر متقابل رژیم آبیاری و کود مرغی بر درصد ماده خشک غده معنی دار شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

3 - تاثیر کمپوست کردن هوازی و بی‌هوازی بر حذف آنتی‌بیوتیک‌های انروفلوکساسین و سیپروفلوکساسین از کود مرغی
مهسا محمدزاده فروزان قاسمیان رودسری اکبر حسنی عباسعلی زمانی

10.22034/jest.2020.35812.4264

زمینه و هدف: بخش زیادی از آنتی بیوتیک های مورد استفاده در مرغداری ها از طریق فضولات آنها خارج می شود. این فضولات به عنوان کود آلی در کشاورزی استفاده شده و باعث انتشار آنتی بیوتیک های دامی در محیط زیست می شود. این ترکیب‌ها ممکن است سبب افزایش مقاومت آنتی بیوتیکی جمعیت ها أکثر

زمینه و هدف: بخش زیادی از آنتی بیوتیک های مورد استفاده در مرغداری ها از طریق فضولات آنها خارج می شود. این فضولات به عنوان کود آلی در کشاورزی استفاده شده و باعث انتشار آنتی بیوتیک های دامی در محیط زیست می شود. این ترکیب‌ها ممکن است سبب افزایش مقاومت آنتی بیوتیکی جمعیت های میکروبی شود و یا به گیاهان رشد یافته در این خاک ها صدمه وارد کند. هدف از این پژوهش تعیین تاثیر کمپوست کردن کود مرغی به روش هوازی و بی هوازی بر مقدار آنتی بیوتیک های انروفلوکساسین و سیپروفلوکساسین موجود در کود مرغی در دو سطح غلظتی بالا و پایین و مقایسه آنها با یکدیگر بوده است. روش بررسی: این آزمایش در سال 1396 انجام شد. دو نمونه کود مرغی گوشتی تازه پس از اتمام دوره تیمار مرغ ها با آنتی بیوتیک انروفلوکساسین تهیه شد. این دو نمونه محتوی دو سطح غلظتی بالا و پایین از انروفلوکساسین و سیپروفلوکساسین بودند. عملیات کمپوست نمودن کودهای مرغی به روش آماری کاملاً تصادفی و با تیمارهای 1- هوازی در سطح غلظتی پایین 2- هوازی در سطح غلظتی بالا 3- بی هوازی در سطح غلظتی پایین و 4- بی هوازی در سطح غلظتی بالا در پنج تکرار به مدت 75 روز انجام یافت. در فواصل زمانی مشخص نمونه ها تهیه شده و غلظت انروفلوکساسین و سیپروفلوکساسین در آنها به روش HPLC اندازه گیری شد. داده های به دست آمده با معادله سنتیکی درجه اول برازش شده و نیمه عمر تجزیه آنتی بیوتیک ها محاسبه شد. یافته ها: نتایج نشان داد که در پایان دوره، در تیمارهای یک تا چهار به ترتیب 2/54، 3/64، 3/65 و 7/69 در صد از انروفلوکساسین و 0/41، 8/57، 8/57 و 8/61 در صد سیپروفلوکساسین باقی مانده بود. ضریب همبستگی به دست آمده از برازش معادله سنتیکی درجه اول در تیمارها (بین 71/0 تا 92/0) نشان داد که داده های آزمایش به خوبی با این معادله برازش می شوند. نیمه عمر تجزیه انروفلوکساسین بین 27/96 تا 68/150 روز به دست آمد. مقدار نیمه عمر تجزیه برای سیپروفلوکساسین نیز بین 28/57 تا 48/117 روز به دست آمد. بحث و نتیجه گیری: در مجموع نتایج نشان داد که فرایند کمپوست کردن موجب کاهش غلظت آنتی بیوتیک ها شده و از ورود آن به محیط زیست جلوگیری می کند. سرعت تجزیه آنتی بیوتیک ها در شرایط هوازی بیشتر از شرایط بی هوازی بود. نرخ تجزیه هر دو آنتی بیوتیک در غلظت اولیه بالا کمتر از نرخ تجزیه آن در غلظت پایین بود. نرخ تجزیه سیپروفلوکساسین نیز بیشتر از انروفلوکساسین بود. نتایج این پژوهش می تواند به ایجاد قوانین و مقررات مربوط در نهادهای مرتبط، در جهت کاهش ورود آنتی بیوتیک های دام و طیور به محیط زیست کمک کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

4 - تاثیر آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی (پرورش ماهی) همراه مصرف با کودهای دامی و شیمیایی بر عملکرد هندوانه رقم نیاگارا
احد مدنی محسن رجبی

محدودیت منابع آبی در کشور و نیاز مردم به مواد پروتئینی سالم باعث شده تا بهره برداری و استفاده چند منظوره از منابع آبی و همچنین تولید ماهی به منظور تامین نیازهای مردم و تقویت بنیه اقتصادی کشاورزان مورد توجه قرار گیرد. .جهت بررسی اثرات آبیاری با استخر های دو منظوره همراه أکثر

محدودیت منابع آبی در کشور و نیاز مردم به مواد پروتئینی سالم باعث شده تا بهره برداری و استفاده چند منظوره از منابع آبی و همچنین تولید ماهی به منظور تامین نیازهای مردم و تقویت بنیه اقتصادی کشاورزان مورد توجه قرار گیرد. .جهت بررسی اثرات آبیاری با استخر های دو منظوره همراه با استفاده از کود بر روی پارامترهای کمی هندوانه رقم نیاگارا شامل عملکرد 4 قطعه با 10 تکرار و با فاصله کشت 2 متر وفاصله بوته در ردیف 1 متر صورت گرفت. طرح در قالب 4 تیمار اجرا شد: T1 - آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی و کود نانو فرتایل T2- آبیاری با استخرهای دو منظوره کشاورزی T3- آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی و کود گاوی به همراه کیپر T4- استخرهای دو منظوره کشاورزی و کود مرغی، انجام شد. نتایج نشان داد که اثر تیمارها بر وزن میوه،اندازه میوه، تعداد میوه در بوته و عملکرد هندوانه معنی دار بود. اختلافی بین تعداد میوه و وزن میوه بین تیمارهای T3 و T4 مشاهده نشد، با این حال تیمار T4 نسبت به T3 حدود 20% عملکرد میوه بیشتری داشت که این اختلاف معنی دار نبود. در تیمار T3 ضخامت پوست میوه بیشتراز تیمار T4 بود، اما از نظر تراکم گوشت میوه اختلافی نشان ندادند. تیمار شاهد (T2) با کمترین میزان تعداد میوه و اندازه میوه مقدار عملکردی کمتری نسبت به تماما تیمارهای دیگر داشت. عملکرد بیشتر تیمارT1 در مقایسه با T4 و T3 به دلیل وزن میوه بیشتر در تیمار T1 نسبت به دو تیمار دیگر بود و تعداد میوه در بوته یکسان بود. نتایج این تحقیق پیشنهاد دهنده آبیاری مزارع جالیزی با آب خروجی از استخر پرورش ماهی همراه با استفاده اصولی از کودهای دامی و شیمیایی بر اساس تحقیق های موردی میباشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

5 - تأثیر کودهای آلی و شیمیایی بر کارآیی نیتروژن و فسفر در خرفه ‏‏(‏Portulaca oleracea L.‎‏)‏
سیف‌اله فلاح بهجت عمرانی

تأثیر عناصر غذایی نیتروژن و فسفر از منابع آلی و شیمیایی بر تغییرات غلظت، جذب و کارآیی آنها در گیاه خرفه طی آزمایشی در قالب طرح بلوک&lrm;های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد در سال 1393 بررسی گردید. تیمارهای مختلف کودی شامل 13 تن در هکتار کود مرغی (T1)، 4/14 أکثر

تأثیر عناصر غذایی نیتروژن و فسفر از منابع آلی و شیمیایی بر تغییرات غلظت، جذب و کارآیی آنها در گیاه خرفه طی آزمایشی در قالب طرح بلوک&lrm;های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد در سال 1393 بررسی گردید. تیمارهای مختلف کودی شامل 13 تن در هکتار کود مرغی (T1)، 4/14 تن در هکتار کود مرغی (T2)، 39 تن در هکتار کود گاوی (T3)، 8/16 تن در هکتار کود گاوی+ 150 کیلوگرم در هکتار اوره (T4)، چهار سطح کود شیمیایی معادل تیمارهای آلی، 260 + 86 کیلوگرم در هکتار به&lrm;ترتیب اوره و سوپرفسفات تریپل (T5)، 287 +100 کیلوگرم در هکتار به&lrm;ترتیب اوره و سوپرفسفات تریپل (T6)، 260 + 200 کیلوگرم در هکتار به&lrm;ترتیب اوره و سوپرفسفات تریپل (T7)، 260 +100 کیلوگرم در هکتار به&lrm;ترتیب اوره و سوپرفسفات تریپل (T8) و شاهد (بدون مصرف کود) (T0) بودند. نتایج نشان داد که ماده خشک گیاه خرفه در تیمار T2(۸۳۴۵ کیلوگرم بر هکتار) نسبت به سایر تیمارهای کودی به&lrm;طور معنی&lrm;داری افزایش یافت (۰۵/۰P<). کارآیی زراعی نیتروژن تیمار T5و کارآیی زراعی فسفر تیمار T2 افزایش معنی&lrm;داری در مقایسه با دیگر تیمارهای کودی نشان دادند (۰۵/۰P<)، کارآیی بازیافت نیتروژن تیمارهای T5و T7 اختلاف معنی&lrm;داری با هم نداشتند. ولی کارآیی بازیافت فسفر T2با میانگین ۶/52 درصد تفاوت معنی&lrm;داری با دیگر تیمارهای کودی نشان داد. کارآیی فیزیولوژیکی نیتروژن تیمار T2 (۰۲/35 کیلوگرم بر کیلوگرم) با تیمار T8(6/31 کیلوگرم بر کیلوگرم)، و کارآیی فیزیولوژیکی فسفر تیمارهای T1و T5 اختلاف معنی&lrm;داری با هم نداشتند. به&lrm;طورکلی، برتری کارآیی فیزیولوژیک نیتروژن و همین&lrm;طور کارآیی زراعی، بازیافت و فیزیولوژیک فسفر در کود مرغی بیان&lrm;گر نقش اکولوژیکی کاربرد کودهای آلی در تولید گیاه خرفه است که علاوه بر حفظ محیط زیست باعث جلوگیری از هدر روی منابع و تجمع فسفر در خاک‌های زراعی می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

6 - تاثیر آللوپاتی پنجه‌مرغی ( Cynodon dactylon) بر جوانه زنی، رشد و عملکرد گندم نان ( Triticum aestivum)
مهـرداد یارنیــا

با توجه به فراوانی و اهمیت علف‌ هرز پنجه‌مرغی در مزارع گندم، این بررسی به منظور ارزیابی اثرات آللوپاتی عصاره‌ی حاصل از اندام‌‌های مختلف در غلظت‌های متفاوت این علف‌ هرز بر جوانه‌زنی، رشد و عملکرد گندم به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در سال 1 أکثر

با توجه به فراوانی و اهمیت علف‌ هرز پنجه‌مرغی در مزارع گندم، این بررسی به منظور ارزیابی اثرات آللوپاتی عصاره‌ی حاصل از اندام‌‌های مختلف در غلظت‌های متفاوت این علف‌ هرز بر جوانه‌زنی، رشد و عملکرد گندم به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در سال 1386 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل عصاره‌ی حاصل از اندام‌های مختلف پنجه‌مرغی در پنج سطح تیمار عاری از عصاره‌ی علف هرز (شاهد)، عصاره‌ی برگ، عصاره‌ی ساقه، عصاره‌ی ریشه و عصاره‌ی کل گیاه، و غلظت‌های مختلف عصاره‌ی حاصل از اندام‌های علف هرز در چهار سطح عصاره با غلظت 1 به 5، عصاره با غلظت 1 به 10، عصاره با غلظت 1 به 15 و عصاره با غلظت 1 به 20 بودند. تجزیه واریانس داده های حاصل از بررسی آزمایشگاهی در مرحله ی جوانه‌زنی نشان دادند که اثر عوامل اصلی و متقابل آزمایش بر تعدادی از صفات مورد بررسی معنی‌دار بودند. تیمارهای عصاره منجر به کاهش جوانه‌زنی و مولفه‌های آن نسبت به شاهد شد. بیشترین اثر کاهشی بر مولفه‌های جوانه‌زنی را عصاره‌ی ریشه و کل اندام‌ها داشت. عصاره ‌با غلظت 5 به 1 صفات طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، وزن خشک گیاهچه، درصد جوانه‌زنی و سرعت جوانه‌زنی را به ترتیب 81.38، 79.37، 73.75، 97.33 و 70.31 درصد کاهش داد. تجزیه واریانس داده های حاصل از بررسی گلخانه‌ای نیز اثر معنی‌دار فاکتورهای اصلی و متقابل را در برخی از صفات مورد بررسی نشان داد. افزایش غلظت عصاره نیز از 20 به 1 تا 5 به 1 کاهش معنی‌داری را در کلیه ی صفات باعث شد. میزان کاهش ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد برگ، طول پدانکل، بیوماس، تعداد دانه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه نسبت به شرایط شاهد در تیمار با غلظت‌های 5 به 1 به‌ترتیب 53.88 و 40.42، 52.80، 63.85، 82.84، 88.63، 76.10 و 95.84 درصد بود. بر اساس نتایج این تحقیق می‌توان گفت که علف هرز پنجه‌مرغی از طریق تولید مواد شیمیایی برخوردار از خاصیت آللوپاتیک می‌تواند جوانه‌زنی و رشد و عملکرد گندم را شدیداً تحت تاثیر قرار داده و منجر به کاهش سبز مزرعه و رشد نامطلوب و تولید محصول بسیار اندک گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

7 - بهبود عملکرد و روغن دانه آفتابگردان(Helianthus annuus L) با کاربرد کودهای آلی و شیمیایی
عبداله جوانمرد فریبرز شکاری

این پژوهش برای بررسی اثر سطوح مختلف کودهای شیمیایی و آلی بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان روغنی هیبرید ایروفلور، به‌صورت فاکتوریل بر پایه‌ی طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 12 تیمار و 4 تکرار در سال زراعی 1393 در دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه اجرا شد. فاکتور اول شامل کود أکثر

این پژوهش برای بررسی اثر سطوح مختلف کودهای شیمیایی و آلی بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان روغنی هیبرید ایروفلور، به‌صورت فاکتوریل بر پایه‌ی طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 12 تیمار و 4 تکرار در سال زراعی 1393 در دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه اجرا شد. فاکتور اول شامل کود شیمیایی در سه سطح، C0 (بدون مصرف کود شیمیایی)، C1 (مصرف 150 کیلوگرم در هکتار اوره)، ) C2مصرف 75 کیلوگرم در هکتار اوره+50 کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات تریپل) و فاکتور دوم شامل کود آلی در چهار سطح، O0 (بدون مصرف کود آلی)، O1(کود گاوی به میزان 40 تن در هکتار)، O2 (کود مرغی به میزان 30 تن در هکتار)، O3 (مصرف 50 درصد کود مرغی+ 50 درصد کود گاوی) بود. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار شاخص کلروفیل برگ‌ها در ترکیب تیماری 50 درصد نیتروژن+ 50 درصد فسفر و کود مرغی و بعد از آن در ترکیب تیماری مصرف 150 کیلوگرم کود اوره+ کود مرغی حاصل شد. عملکرد دانه با کاربرد تلفیقی کودهای آلی و شیمیایی (مصرف 50 درصد کود مرغی+ 50 درصد کود گاوی و 50 درصد نیتروژن+ 50 درصد فسفر) نسبت به مصرف 50 درصد نیتروژن+ 50 درصد فسفر، 02/42 درصد افزایش یافت. همچنین، بیشترین تعداد دانه در طبق در برهم کنش 150 کیلوگرم نیتروژن و 40 تن در هکتار کود گاوی به دست آمد. عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت با کاربرد 50 درصد کود مرغی+ 50 درصد کود گاوی به ترتیب 22.9 و 15.98 درصد نسبت به شاهد افزایش یافتند. بالاترین درصد روغن (52.45 درصد) در تیمار 50 درصد کود مرغی+ 50 درصد کود گاوی به دست آمد که نسبت به شاهد 30.13 درصد افزایش نشان داد. همچنین، بیشترین عملکرد روغن (1784.57 کیلوگرم در هکتار) به ترکیب تیماری 50 درصد کود مرغی+ 50 درصد کود گاوی با 75 کیلوگرم کود نیتروژنه+ 50 کیلوگرم کود فسفره تعلق داشت. بنابراین مصرف تلفیقی کودهای آلی و شیمیایی (50 درصد کود مرغی+ 50 درصد کود گاوی با 75 کیلوگرم کود نیتروژنه+ 50 کیلوگرم کود فسفره) در بهبود صفات کمّی و کیفی آفتابگردان مؤثرتر از مصرف به‌تنهایی هر یک از آنها دیده شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

8 - اثر تزریق درون‌تخم‌مرغی نسبت‌های مختلف دی‌ال-متیونین به ال-لایزین بر هیستومورفولوژی روده کوچک و اندام‌های سیستم ایمنی در جوجه‌های گوشتی یک‌روزه
مرضیه ابراهیمی رویا قوچخانی مسعود ادیب مرادی ذوالفقار رجبی

توسعه زودهنگام روده کوچک می‌تواند موجب افزایش نرخ رشد در جوجه‌های تازه هچ‌شده شود. بنابراین، هدف از این مطالعه بررسی اثر تزریق درون تخم‌مرغی نسبت‌های مختلف دی‌ال-متیونین به ال-لایزین بر هیستومورفولوژی روده کوچک و اندام‌های سیستم ایمنی در جوجه های گوشتی یک روزه راس 308 ب أکثر

توسعه زودهنگام روده کوچک می‌تواند موجب افزایش نرخ رشد در جوجه‌های تازه هچ‌شده شود. بنابراین، هدف از این مطالعه بررسی اثر تزریق درون تخم‌مرغی نسبت‌های مختلف دی‌ال-متیونین به ال-لایزین بر هیستومورفولوژی روده کوچک و اندام‌های سیستم ایمنی در جوجه های گوشتی یک روزه راس 308 بود. در این مطالعه از 210 تخم‌مرغ بارور مادر گوشتی راس 308 در قالب طرح کاملاً تصادفی با 7 گروه آزمایشی شامل 30 تخم مرغ انفرادی استفاده شد. گروه های آزمایشی شامل شاهد (بدون تزریق)، شم-شاهد (1 میلی‌لیتر آب مقطر)، نسبت‌های 5/40، 5/45، 5/50، 5/55 و 5/60 درصد دی‌ال-متیونین به ال-لایزین بودند که در روز 14 دوره انکوباسیون از قسمت پهن تخم مرغ به مایع آمنیوتیک تزریق شدند. در روز 22 مطالعه، ابتدا همه جوجه‌ها وزن‌کشی و کشتار شدند تا شاخص های مربوط به بافت روده و اندام‌های سیستم ایمنی اندازه گیری شوند. بر اساس نتایج آزمایش حاضر، اثر تزریق درون تخممرغی نسبت های مختلف دی‌ال-متیونین به ال-لایزین بر وزن و وزن نسبی ایلیوم، طول ایلیوم، وزن و وزن نسبی روده کوچک، طول و طول نسبی روده کوچک معنی‌دار و افزایش‌دهنده بود (01/0p<). همچنین اثر معنی‌دار (05/0p<) تیمارها بر قطر کریپت (به جز دوازدهه)، عمق کریپت، طول پرز و نسبت طول پرز به عمق کریپت دوازدهه، ژژنوم و ایلیوم مشاهده شد. از سوی دیگر، اندام‌های سیستم ایمنی تحت تأثیر تیمارها قرار نگرفتند. نتایج کلی این مطالعه نشان داد تزریق درون تخم‌مرغی از نسبت 5/40 تا 5/50 درصد دی‌ال-متیونین به ال-لایزین، بهبود رشد و هیستومورفولوژی روده کوچک جوجه‌های گوشتی را ایجاد می کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

9 - Effects of in ovo Injection of Zinc Acetate on some Gene Expression Associated with Embryonic Growth and Development, and with Growth and Carcass Characteristics of the Resultant Chicks
م. تقی پور شه بندی ز. انصاری پیرسرائی ح. دلدار م. کاظمی فرد

This study was conducted in two steps to determine the effects of in ovo injection of zinc acetate (ZAC) on some gene expression associated with embryonic growth and development, and with growth and carcass characteristics of the resultant chicks. In the first step the أکثر

This study was conducted in two steps to determine the effects of in ovo injection of zinc acetate (ZAC) on some gene expression associated with embryonic growth and development, and with growth and carcass characteristics of the resultant chicks. In the first step the effect of in ovo injectionofZAC on the expression of insulin-like growth factors (IGFs:IGF-I and IGF-I), myogenic regulatory factors (MRFs) and metallothionein (MT) genes was examined, and in the step two, the associations between genes expression with fertility, embryonic mortality, hatchability, body weight (BW) and relative organ weight on day of hatch, and body weight (BW) and feed conversion ratio (FCR) a week after hatching were investigated. Seven hundred twenty fertile eggs (n=720) were randomly divided into 4 treatment groups consisted of: 1) non-injected (NI) group, 2) sham group (group injected with deionized water (DW)), and 3) and 4) groups injected with 3.64 and 5.23 M ZAC, respectively. On day 3 of incubation the eggs were injected with 50 µL of each treatment into the albumen. On day 5 of the incubation and on hatch day, liver and breast muscle of the chicks were removed and immediately stored at -80 ˚C until RNA extraction and real time-PCR analysis. In ovo ZAC injection increased myogenic differentiation factor both in embryo and breast muscle. MT mRNA expression was also increased by ZAC injection. Hatchability was lower in ZAC groups and early embryonic mortality was higher in sham control (SHC) and ZAC groups. Injection of ZAC improved both BW and FCR during the first week of rearing, and increased the relative weights of liver and breast muscle. In conclusion, in ovo injection of ZAC increased some of gene expressions of tissues and BW7 during the first week, but decreased hatchability. Hence, lower doses of ZAC are recommended to use in further experiments. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

10 - Performance of Yankasa Sheep Fed Complete Rations Containing Inclusion Levels of Ensiled Sugarcane Waste with Poultry Litter
ر.م. آشیرو ی. گاربا اس.آ. مایگاندی آی.ر. موحممد

A feeding trial was conducted to assess the effect of inclusion of ensiled sugarcane waste (ESCW) with poultry litter on performance of Yankasa rams in a completely randomized design (CRD) for twelve weeks (84 days). Sugarcane waste was mixed with poultry litter in 3:1 أکثر

A feeding trial was conducted to assess the effect of inclusion of ensiled sugarcane waste (ESCW) with poultry litter on performance of Yankasa rams in a completely randomized design (CRD) for twelve weeks (84 days). Sugarcane waste was mixed with poultry litter in 3:1 and ensiled for 21 days. The ESCW was used as partial replacement in complete diet. Sixteen Yankasa rams (mean body weigh 28.94 ± 5.77 kg and aged 12 to 18 months) were allotted to the four groups on the basis of body weights into control group without ESCW (CG) or control diets as treatment groups (TGs) partially replaced with ESCW at 15% (TG1), 30% (TG2) or 45% (TG3). Diets were offered ad libitum, along with clean drinking water and mineral salt lick at will. The results showed no significant (P>0.05) differences in the treatment means of all the growth parameters evaluated, values recorded for TG3 (45%) were numerically higher in final live weight, weight gain and average daily gains (ADG). Significant (P<0.05) differences were recorded in dry matter and ash intakes while the dry matter, crude fibre and ash apparent digestibility differed significantly (P<0.05) among the CG and TGs. In conclusion, performances of Yankasa rams with 45% inclusion of ESCW were comparable to CG and its usage is therefore recommended as alternative choice during the lean periods based on the observed nutritional facts. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

11 - Effect of Probiotic Administration Route and Dietary Nutrient Density on Growth Performance, Gut Health, and some Hematological Variables in Healthy or Eimeria Infected Broiler Chickens
ف. خلیق ا. حسن‌آبادی ح. نصری-‌مقدم ا. گلیان غ.ع. کلیدری

This experiment aimed to evaluate the effects of probiotic administration route (PAR),dietary nutrient density (DND) and Eimeria challenge (ECH) on performance, gut morphology, and hematological variables in broiler chickens. Eggs carrying 17.5-day-old broiler embryos w أکثر

This experiment aimed to evaluate the effects of probiotic administration route (PAR),dietary nutrient density (DND) and Eimeria challenge (ECH) on performance, gut morphology, and hematological variables in broiler chickens. Eggs carrying 17.5-day-old broiler embryos were injected with 0.1 mL distilled water (vehicle control) or 0.1 mL distilled water containing probiotic. A group of 72 intact eggs was also included in the experimental design representing un-injected control. Hatchlings from intact and probiotic injected eggs were further evaluated in a 42-d floor-pen trial along with 465 additional hatchmate chicks. Chicks were placed in two environmentally controlled houses, each having 30 floor pens randomly assigned to the following six treatments: conventional chicks receiving a standard diet with (group 1) or without (group 2) probiotic; conventional chicks receiving a 5% diluted diet with (group 3) or without (group 4) probiotic; and in ovo probiotic-administered chicks receiving standard diet (group 5) or 5% diluted diet (group 6). All birds in one of the houses were inoculated with a pathogenic dose of an attenuated live Eimeria vaccine at 28 d. Chicks receiving in ovo probiotic showed reductions in hatch weight and yolk sac weight compared to control (P<0.05); the same group, however, had a significantly higher weight gain (WG) during the first 10 days post-hatch but this improvement disappeared with age. Groups receiving standard diet exhibited better growth performance than those fed the 5% diluted diet. Eimeria challenge caused significant adverse effects on performance traits, intestinal morphology, and hematological variables. It is concluded that neither PAR nor DND could alleviate Eimeria induced deteriorations in productivity and health of broiler chickens. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

12 - The Effect of in ovo Supplementation of Nano Zinc Oxide Particles on Hatchability and Post-Hatch Immune System of Broiler Chicken
آ. بیریا ب. نویدشاد ف. میرزایی آقجه قشلاق س. نیک بین

The aim of this study was to evaluate the effects of in ovo injection of zinc oxide nanoparticles on the hatchability, production performance and immune responses of broilers. A total of 192 fertile eggs obtained from a Ross 308 broiler breeder flock were used. The eggs أکثر

The aim of this study was to evaluate the effects of in ovo injection of zinc oxide nanoparticles on the hatchability, production performance and immune responses of broilers. A total of 192 fertile eggs obtained from a Ross 308 broiler breeder flock were used. The eggs were divided into 4 experimental groups including a positive control group with normal saline injection, and injection of 50, 75 and 100 ppm nano-ZnO on the first day of incubation period in the air cell and were placed in the incubator. The hatched chicks were allocated to a completely randomized design with 4 treatments and 4 replicates for a 42-day experiment. In ovo injection of nano-ZnO increased hatchability of eggs compared to the control group (p < 0.05). The daily feed intake during the starter phase significantly increased in the birds in 50 and 75 ppm nano-ZnO groups (p < 0.05). At the grower phase in rearing period the growth rate and feed intake of all the nano-ZnO injected groups were higher than the control group (p < 0.05). There was no significant difference in the feed conversion ratio between different treatment groups (P>0.05). The results of antibody titer against the influenza virus at 10 days of age did not differ between the experimental treatments (P>0.05). The heterophil, lymphocytes, monocytes and hematocrit number in the blood of broiler chickens at 10 days of age did not show any significant difference (P>0.05). The results of the present study suggest that in ovo injection of nano ZnO particles had positive effects on early embryo mortality rate, total white blood cells, however the performance traits of the hatched chicks were not significantly affected through in ovo injection of nano ZnO particles. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

13 - Effect of in ovo Injection of Calcium Carbonate Nanoparticles on Bone Post Hatched Characteristics and Broiler Chicken Performance
ج. سالاری ح.ر. همتی متین ک. غفاری ه. حاجتی

This experiment was conducted to evaluate the effect of in ovo injection (IOI) of calcium carbonate nano-particles (CCN) on post-hatch bone and blood parameters and performance of broiler chickens. Fertile eggs (n=400) were distributed into 4 groups of 100 eggs. On the أکثر

This experiment was conducted to evaluate the effect of in ovo injection (IOI) of calcium carbonate nano-particles (CCN) on post-hatch bone and blood parameters and performance of broiler chickens. Fertile eggs (n=400) were distributed into 4 groups of 100 eggs. On the first day of incubation, 2 groups were injected with 0.5 mL of either 100 or 200 ppm CCN/egg dissolved in normal saline and two groups were used as sham control (injected with 0.5 mL normal saline) or un-injected control. The hatched chicks from each group were randomly assigned to 4 replications of 15 chickens and reared under standard condition. The results demonstrated that body weight, spleen weight, and bone Ca concentration of hatched chickens was higher by IOI of 200 ppm/egg CCN (P<0.05). The highest bursa weight was obtained by IOI of 200 ppm/egg CCN (P<0.05). The IOI of CCN at levels of 100 or 200 ppm/egg was significantly increased plasma alkaline phosphatase activity and bone Cu concentration of hatched chickens (P<0.05). Moreover, IOI had no significant effects on performance at 1 to 21 days of age (P<0.05). These preliminary results suggest that growth and development of bone may accelerate through IOI of CCN at levels of 100 or 200 ppm/egg on 1-d of incubation. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

14 - اثر تزریق درون تخم مرغی نانوذرات نقره بر پاسخ سیستم ایمنی جوجه های گوشتی
سمیرا عرب عامری فیروز صمدی بهروز دستار زربخت انصاری رضا مبصری

10.22034/ascij.2021.684781

در این بررسی اثر تزریق درون تخم مرغی نانوذرات نقره بر پاسخ سیستم ایمنی جوجه های گوشتی مورد مطالعه قرار گرفت. در این راستا 560 عدد تخم مرغ در چهار گروه با چهار تکرار به صورت تصادفی تقسیم شدند. گروه های آزمایشی شامل:1) کنترل مثبت (تزریق 1 میلی لیتر سرم فیزیولوژی)، 2) کنتر أکثر

در این بررسی اثر تزریق درون تخم مرغی نانوذرات نقره بر پاسخ سیستم ایمنی جوجه های گوشتی مورد مطالعه قرار گرفت. در این راستا 560 عدد تخم مرغ در چهار گروه با چهار تکرار به صورت تصادفی تقسیم شدند. گروه های آزمایشی شامل:1) کنترل مثبت (تزریق 1 میلی لیتر سرم فیزیولوژی)، 2) کنترل منفی (بدون تزریق سرم فیزیولوژی)، 3) تزریق20 میلی‌گرم نانوذرات نقره و 4) تزریق40 میلی گرم نانو ذرات نقره به ازای هر تخم مرغ بود. تزریق نانوذرات نقره و گروه کنترل در روز 7 دوره جوجه کشی انجام گرفت. در انتهای دوره جوجه کشی، جوجه ها جهت بررسی درصد جوجه درآوری شمارش شده و پس از وزن کشی جهت بررسی پارامترهای سیستم ایمنی کشتار شدند. درصد جوجه درآوری در گروه های آزمایشی تفاوت معنی داری را داشت (05/0 > p). به طوری که گروه کنترل منفی بیشترین درصد جوجه درآوری را نشان داد. نانوذرات نقره موجب بهبود رشد جوجه ها در طی دوران جوجه کشی شد (05/0 > p). به طوری که گروه دریافت کننده 20 میلی گرم نانوذرات نقره بیشترین وزن بدن را نشان داد. نانوذرات نقره وزن نسبی کبد و طحال را به طور معنی داری افزایش داد (05/0 > p). غلظت ایمونوگلوبین G ((IgG، M (IgM)، تعداد کل گلبول های سفید و نسبت هتروفیل به لنفوسیت تفاوت معنی داری را نشان نداند (05/0 < p). بیان ژن فاکتور نکروز تومور کبدی آلفا (TNF-α)، اینترلوکین6 (6IL-)، فاکتور رشد بتا در حال تغییر (TGF-β) و فاکتور رشد شبه انسولینی1 (IGF-1) در گروه های آزمایشی تفاوت معنی داری را نشان دادند (05/0 >p ). به طوری که گروه دریافت کننده 20 میلی گرم نانوذرات نقره بالاترین سطح بیان ژن را نشان داد. به طور کلی نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد تزریق درون تخم مرغی نانوذرات نقره سبب تقویت سیستم ایمنی جوجه های گوشتی می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

15 - اثر کودهای آلی و شیمیایی نیتروژنی بر برخی از خصوصیات خاک و گیاه ذرت شیرین رقم گرده افشان 400
معصومه شاهمرادی منوچهر فربودی شهرام شاهرخی

به منظور بررسی واکنش خصوصیات خاک و صفات گیاه ذرت شیرین به کاربرد سطوح مختلف کودهای آلی و شیمیایی، پژوهشی گلخانه&lrm;ای- آزمایشگاهی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. بدین منظور کود مرغی در سه سطح (شاهد، أکثر

به منظور بررسی واکنش خصوصیات خاک و صفات گیاه ذرت شیرین به کاربرد سطوح مختلف کودهای آلی و شیمیایی، پژوهشی گلخانه&lrm;ای- آزمایشگاهی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. بدین منظور کود مرغی در سه سطح (شاهد، 20 و 30 تن در هکتار) و سه سطح کود نیتروژن (شاهد، 100 و 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از منبع اوره) جهت انجام آزمایش مورد استفاده قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که کاربرد کود مرغی سبب افزایش معنی دار pH، هدایت الکتریکی، کربن و ماده آلی خاک شد. هم&lrm;چنین اثر آن بر محتوای کلروفیل، ارتفاع و سطح برگ گیاه ذرت شیرین معنی دار بود. تیمار 20 و 30 تن کود مرغی در هکتار نسبت به سایر تیمارها اثر بیشتری بر صفات مورد بررسی نشان داد. با توجه به این&lrm;که اختلاف دو تیمار مذکور در اکثر موارد معنی دار نبود، می توان چنین اظهار داشت که کاربرد 20 تن کود مرغی در هکتار برای رشد مطلوب گیاه ذرت شیرین در خاک گل&lrm;خانه کافی می باشد. هم&lrm;چنین در صورت استفاده تلفیقی کود نیتروژن و کود مرغی در سامانه زراعی ذرت شیرین، مقدار 100 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه و 20 تن در هکتار کود مرغی قابل توصیه بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

16 - تأثیر آللوپاتی عصاره حاصل از اندام‌های علف‌های هرز تاج خروس، سلمه تره و پنجه مرغی بر جوانه‏زنی و رشد کلزا*
فرشته رضائی مهرداد یارنیا بهرام میرشکاری

با توجه به فراوانی علف‌های هرز تاج خروس، سلمه‌تره و پنجه‌مرغی در مزارع و هم‌چنین اهمیت کلزا به عنوان یک گیاه روغنی مهم، این بررسی به منظور ارزیابی اثرات آللوپاتی عصاره‌ی حاصل از اندام‌‌های هوایی و ریشه‌ی این علف‌های هرز بر جوانه‌زنی و رشد کلزا به صورت آزمایش فاکتوریل بر أکثر

با توجه به فراوانی علف‌های هرز تاج خروس، سلمه‌تره و پنجه‌مرغی در مزارع و هم‌چنین اهمیت کلزا به عنوان یک گیاه روغنی مهم، این بررسی به منظور ارزیابی اثرات آللوپاتی عصاره‌ی حاصل از اندام‌‌های هوایی و ریشه‌ی این علف‌های هرز بر جوانه‌زنی و رشد کلزا به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در سال 1384 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل محلول بدون عصاره (شاهد)، عصاره‌ی اندام‌هوایی و عصاره‌ی ریشه‌ی سه علف‌هرز تاج‌خروس، سلمه‌تره و پنجه‌مرغی بود. تجزیه واریانس نتایج حاصل از بررسی آزمایشگاهی در مرحله‌ی جوانه‌زنی نشان داد که اثرهای اصلی و متقابل فاکتورهای آزمایش بر صفات طول گیاهچه، وزن خشک گیاهچه، درصد جوانه‌زنی، ضریب سرعت جوانه‌زنی و گستره زمانی جوانه‌زنی معنی‌دار بود. عصاره‌ی اندام‌هوایی سلمه‌تره و ریشه‌ی پنجه‌مرغی کاملاً از جوانه‌زنی بذور کلزا ممانعت کردند. عصاره‌ی حاصل از بقیه‌ی بخش‌های علف‌های هرز نیز صفات مورد بررسی را از حداقل 16/4 درصد در میزان وزن خشک گیاهچه تا حداکثر 28/98 درصد در طول گیاهچه‌ی کلزا کاهش دادند. تجزیه واریانس نتایج حاصل از بررسی گلخانه‌ای صفات نیز نشان داد که اثر نوع علف هرز در ارتباط با صفات وزن خشک بخش هوایی و ریشه، سطح برگ و بیوماس معنی‌دار بود. بخش‌های مختلف علف‌های هرز در کلیه‌ی صفات اثر معنی‌داری در سطح احتمال 1 درصد از خود نشان دادند. پنجه مرغی بیشترین تاثیر را در کاهش وزن خشک اندام هوایی و ریشه، طول ریشه و بیوماس کلزا نشان داد. عصاره‌ی حاصل از علف‌های هرز مورد بررسی، میزان صفات اندازه‌گیری شده را به‌طور معنی‌دار از حداقل 82/5 در طول ریشه تا حداکثر 87/82 درصد در بیوماس کلزا کاهش داد. بر اساس نتایج این تحقیق می‌توان گفت که علف‌های هرز مورد بررسی از طریق تولید مواد شیمیایی برخوردار از خاصیت آللوپاتیک می‌توانند جوانه زنی و رشد کلزا را مختل نموده و منجر به کاهش سطح سبز مزرعه و رشد نامطلوب محصول شوند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

17 - اثر بقایای اندام های علف هرز پنجه مرغی (Cynodon dactylon L.) بر برخی از صفات مورفولوژیک و عملکرد گندم نان (Triticum aestivum L.)
مهرداد یارنیا

این بررسی به منظور ارزیابی اثرات مقادیر مختلف بقایای اندام‌‌های مختلف علف‌ هرز پنجه مرغی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم به صورت آزمایش فاکتوریل در سه تکرار در سال 1387 اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل بقایای اندام های مختلف پنجه مرغی در چهار سطح شامل بقایای حاصل از أکثر

این بررسی به منظور ارزیابی اثرات مقادیر مختلف بقایای اندام‌‌های مختلف علف‌ هرز پنجه مرغی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم به صورت آزمایش فاکتوریل در سه تکرار در سال 1387 اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل بقایای اندام های مختلف پنجه مرغی در چهار سطح شامل بقایای حاصل از برگ، ساقه، ریشه و کل اندام های پنجه مرغی و مقدار بقایای اضافه شده به خاک در پنج سطح شامل صفر(شاهد)، 40، 60، 80 و 100 گرم در مترمربع بود. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که اثر بقایای حاصل از اندام های مختلف پنجه مرغی منجر به کاهش معنی دار ارتفاع بوته، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه، تعداد برگ، طول سنبله، وزن صد دانه و بیوماس شد. با افزایش میزان بقایای پنجه مرغی در خاک محل رشد گندم، میزان کلیه صفات مورد بررسی کاهش بیشتری نشان دادند به طوری که با اضافه کردن 100 گرم بقایای پنجه مرغی به خاک، ارتفاع بوته، تعداد برگ، تعداد پنجه بارور، طول سنبله، طول دم گل آذین، تعداد دانه، وزن صد دانه و بیوماس به ترتیب 76/56، 67/70، 40/20، 86/61، 77/41، 60/75، 24/33 و 95/63 درصد نسبت به رشد گیاه در شرایط شاهد کاهش یافتند. کاهش در عملکرد گندم از حداقل01/7 درصد تا حداکثر 53/80% بسته به میزان بقایای پنجه مرغی موجود در خاک بود. بقایای ریشه علف‌ هرز پنجه‌مرغی بیشترین اثر کاهشی بر اکثر صفات مورد بررسی داشت. با توجه به اهمیت میزان تولید گندم به عنوان یک محصول استراتژیک، کاهش عملکرد حتی در سطوح پایین توسط بقایای علف های هرز از جمله پنجه مرغی موجود در مزارع، موضوعی است که لازم است مورد توجه خاص قرار گیرد. تفاصيل المقالة

فهرس المقالات مرغی

سند

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية