-
حرية الوصول المقاله
1 - ارزیابی تناسب اراضی برای کاربری توریسم با استفاده از GIS و روش AHP (مطالعه موردی شهرستان همدان)
زهرا پرور بهناز حشمت نیا کامران شایستهزمینه و هدف: امروزه توریسم به عنوان یکی از منابع عمده درآمد کشور مورد توجه است به طوری که هم بر اقتصاد و درآمدزایی کشور مبدا و هم میزبان تاثیر دارد. شهرستان همدان را میتوان یک قطب گردشگری مهم در کشور دانست. این شهرستان به لحاظ منابع طبیعی، تاریخی و فرهنگی میتواند مقصد أکثرزمینه و هدف: امروزه توریسم به عنوان یکی از منابع عمده درآمد کشور مورد توجه است به طوری که هم بر اقتصاد و درآمدزایی کشور مبدا و هم میزبان تاثیر دارد. شهرستان همدان را میتوان یک قطب گردشگری مهم در کشور دانست. این شهرستان به لحاظ منابع طبیعی، تاریخی و فرهنگی میتواند مقصد مناسبی برای گردشگران باشد. با توجه به رشد سریع گردشگری، مدیریت توریسم و کاهش آثار منفی توسعه پایدار توریسم به یک چالش بزرگ بران مدیران و تصمیم گیران در این حوزه تبدیل شده است. روش بررسی: این مطالعه شناسایی و اولویتبندی نواحی مستعد توریسم شهرستان همدان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و تحلیل سلسله مراتبی (AHP) است. به منظور تلفیق نقشههای موضوعی از دو روش ترکیب خطی وزنی (WLC) و متوسط وزنی مرتب شده (OWA) که از روشهای ارزیابی چندمعیاره به شمار میروند استفاده شد. معیارها و زیرمعیارها بر اساس نظرات متخصصین انتخاب شدند. در این مطالعه 7 معیار شامل شیب، جهت، فاصله از جاده، فاصله از آب، کاربری سرزمین و پوشش گیاهی استفاده شد. یافتهها: نتایج مربوط به نقشه نهایی بر اساس روش WLC نشان میدهد 15049 هکتار (5/5%) از اراضی شهرستان اولویت اول توان بسیار بالا، طبقه دوم با 114919 هکتار (41%) توان بالا، طبقه سوم 122589 هکتار (44%) توان کم و طبقه چهارم با 26292 هکتار (5/9%) توان بسیار کمی برای گردشگری دارد. بحث و نتیجهگیری: در نتایج هر دو روش بیشترین پهنههای مناسب گردشگری در غرب و جنوب غرب شهرستان واقع شدهاست. مدیریت مناسب برای توسعه اکوتوریسم به منظور حفظ و نگهداری غنای زیستی در منطقه ضروری است. نتایج حاصل از این پژوهش میتواند یک منبع مفید و کاربردی در جهت برنامهریزی و توسعه اکوتوریسم برای مدیران و تصمیمگیرندگان باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
2 - ارزیابی تناسب اراضی برای کاربری توسعه شهری شهرستان مشکینشهر با استفاده از رویکرد فازی-تحلیل سلسله مراتبی و GIS
مهسا صفری پور داریوش ناصریزمینه و هدف: امروزه بسیاری از شهرهای کشور ما با توجه به گسترش نامحدود و بدون برنامه خود سبب دست اندازی به محیط های طبیعی و از بین بردن آن ها شده اند. در این زمینه، ارزیابی توان اکولوژیک می تواند گامی موثر در جهت برنامه ریزی استفاده درست از سرزمین باشد. در این پژوهش شهر أکثرزمینه و هدف: امروزه بسیاری از شهرهای کشور ما با توجه به گسترش نامحدود و بدون برنامه خود سبب دست اندازی به محیط های طبیعی و از بین بردن آن ها شده اند. در این زمینه، ارزیابی توان اکولوژیک می تواند گامی موثر در جهت برنامه ریزی استفاده درست از سرزمین باشد. در این پژوهش شهرستان مشکین شهر استان اردبیل به دلیل این که در معرض مخاطرات محیط زیستی قرار گرفته، جهت ارزیابی توان اکولوژیک توسعه شهری انتخاب شد. روش بررسی: برای این کار با در نظر گرفتن معیارهای اصلی شیب، ارتفاع، جهت شیب، فاصله از راه ارتباطی، فاصله از گسل های فعال، فاصله از رودخانه،کاربری اراضی، اقلیم و فاصله از سکونت گاه های شهری، وزن دهی به معیارها با روش تحلیل سلسله مراتبی و استانداردسازی با روش فازی انجام و در ادامه در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی لایه ها با فرایند ترکیب خطی وزنی رویهم گذاری شده و نقشه تناسب توسعه شهری تهیه شد. یافته ها: بر اساس نتایج بدست آمده، درصد شیب و دسترسی به راه ارتباطی از تأثیر بیش تری در ارزیابی توان اکولوژیک توسعه شهری در شهرستان برخوردار است. همچنین نتایج نشان داد که 99/584 کیلومتر مربع (62/15%) از سطح منطقه فاقد تناسب، 24/946 کیلومتر مربع (26/25%) دارای تناسب متوسط، 86/1809 کیلومتر مربع (33/48%) دارای تناسب زیاد و 6/403 کیلومتر مربع (77/10%) دارای تناسب خیلی زیاد برای توسعه شهری است. بحث ونتیجه گیری: بر اساس نتایج قسمت های مرکزی شهرستان مشکین شهر از بیش ترین پتانسیل برای توسعه شهری برخوردار است و سایر قسمت های شهرستان با اجرای فرآیند آمایش سرزمین بهتر است به کاربری دیگری تعلق گیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
3 - مطالعه خاک شناسی و تناسب اراضی خاکهای شور و گچی منطقه برم الوان استان کهگیلویه و بویراحمد
سیروس شاکری حمیدرضا اولیایی علی ابطحی ابوالفضل آزادیهدف از انجام این تحقیق، مطالعه خاک شناسی و تناسب اراضی شور و گچی منطقه برم الوان استان کهگیلویه و بویراحمد به منظور استفاده پایدار از اراضی بود. هدف اصلی از مطالعات ارزیابی اراضی، بررسی خصوصیات اراضی در شرایط اقتصادی موجود برای استفاده بهینه از منابع موجود، به نحوی است أکثرهدف از انجام این تحقیق، مطالعه خاک شناسی و تناسب اراضی شور و گچی منطقه برم الوان استان کهگیلویه و بویراحمد به منظور استفاده پایدار از اراضی بود. هدف اصلی از مطالعات ارزیابی اراضی، بررسی خصوصیات اراضی در شرایط اقتصادی موجود برای استفاده بهینه از منابع موجود، به نحوی است که با کسب درآمد معقول، منابع خاک نیز تخریب نگردد. شوری و گچی بودن خاک ها دو ویژگی مهم خاک های تشکیل شده در مناطق پست بوده که باعث ایجاد محدودیت هایی در کشت گیاهان زراعی می گردد. برای انجام این تحقیق، ابتدا نقشه خاک شناسی منطقه تهیه شد. پس از تهیه نقشه خاک شناسی به عنوان نقشه پایه، عملیات طبقهبندی تناسب اراضی برای محصولات عمده منطقه (گندم و جو دیم) به روش محدودیت ساده و بر مبنای اصول ارایه شده در راهنمای فائو و جدول نیازهای اقلیمی و خاک محصولات، انجام شد. بر اساس نتایج، خاک ها در سه راسته انتی سول ها، اینسپتی سول ها و اریدی سول ها طبقه بندی گردیده و عامل پستی و بلندی عامل اصلی اختلاف در فرآیند خاک سازی در این منطقه مشخص شد. همچنین مشخص گردید که در منطقه مطالعه شده، محدودیت عمده ای برای تولید این دو محصول وجود ندارد. انتخاب واریته های مناسب گندم و جو که مقاومت بیش تری نسبت به عوامل محدود کننده دارند و همچنین واریته هایی که دوره رشد کوتاه تری داشته و در محدوده دوره رشد منطقه قرار می گیرند باعث افزایش محصول و در نتیجه بهبود مدیریت منابع آب و خاک در منطقه خواهد شد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
4 - طبقه بندی تناسب اراضی منطقه آق قلا به منظور استفاده پایدار از اراضی
سیروس شاکری عزیز مومنیهدف از انجام این تحقیق طبقه بندی تناسب اراضی برای استفاده بهینه از اراضی کشاورزی و رسیدن به تولید پایدار محصولات عمده درمنطقه آق قلا واقع در استان گلستان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی می باشد.این تحقیق بر پایه تفسیر عکسهای هوایی توام با استفاده از نقشه های توپو أکثرهدف از انجام این تحقیق طبقه بندی تناسب اراضی برای استفاده بهینه از اراضی کشاورزی و رسیدن به تولید پایدار محصولات عمده درمنطقه آق قلا واقع در استان گلستان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی می باشد.این تحقیق بر پایه تفسیر عکسهای هوایی توام با استفاده از نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی انجام شد. ابتدا نقشه خاکشناسی منطقه با استفاده از روش ژئوپدولوژیک تهیه شد. پس از تهیه نقشه خاکشناسی به عنوان نقشه پایه، عملیات طبقهبندی تناسب اراضی برای محصولات انتخابی منطقه به روش محدودیت ساده و بر مبنای اصول ارائه شده در راهنمای فائو (9) و جدول نیازهای اقلیمی و خاک محصولات که توسط سایز و همکاران ارائه شده است (16و17)، انجام شد. نتایج نشان داد که در شرایط کنونی قسمت اعظم منطقه مطالعه شده، دارای محدودیت شوری و قلیائیت می باشد و امکان تولید اقتصادی محصولات انتخابی در آنها مقدور نمی باشد. از سوی دیگر به دلیل نامساعد بودن شرایط آب و هوایی چنانچه محدودیت های شوری و قلیائیت رفع گردد، چون رفع محدودیت های آب و هوایی میسر نیست، قسمت اعظم منطقه مطالعه شده برای گندم دیم دارای تناسب کم (کلاس S3 تناسب اراضی) و برای جو دیم و پنبه آبی نسبتا مناسب(کلاس S2 تناسب اراضی) خواهد شد. لذا فعالیتهای کشاورزی در منطقه آق قلا بدون در نظر گرفتن خصوصیات اراضی و بررسی های علمی ممکن است اثرات اقتصادی و زیست محیطی منفی به دنبال داشته باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
5 - طبقه بندی تناسب اراضی منطقه آق قلا به منظور استفاده پایدار از اراضی
سیروس شاکری عزیز مومنیهدف از انجام این تحقیق طبقه بندی تناسب اراضی برای استفاده بهینه از اراضی کشاورزی و رسیدن به تولید پایدار محصولات عمده درمنطقه آق قلا واقع در استان گلستان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی می باشد.این تحقیق بر پایه تفسیر عکسهای هوایی توام با استفاده از نقشه های توپو أکثرهدف از انجام این تحقیق طبقه بندی تناسب اراضی برای استفاده بهینه از اراضی کشاورزی و رسیدن به تولید پایدار محصولات عمده درمنطقه آق قلا واقع در استان گلستان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی می باشد.این تحقیق بر پایه تفسیر عکسهای هوایی توام با استفاده از نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی انجام شد. ابتدا نقشه خاکشناسی منطقه با استفاده از روش ژئوپدولوژیک تهیه شد. پس از تهیه نقشه خاکشناسی به عنوان نقشه پایه، عملیات طبقهبندی تناسب اراضی برای محصولات انتخابی منطقه به روش محدودیت ساده و بر مبنای اصول ارائه شده در راهنمای فائو (9) و جدول نیازهای اقلیمی و خاک محصولات که توسط سایز و همکاران ارائه شده است (16و17)، انجام شد. نتایج نشان داد که در شرایط کنونی قسمت اعظم منطقه مطالعه شده، دارای محدودیت شوری و قلیائیت می باشد و امکان تولید اقتصادی محصولات انتخابی در آنها مقدور نمی باشد. از سوی دیگر به دلیل نامساعد بودن شرایط آب و هوایی چنانچه محدودیت های شوری و قلیائیت رفع گردد، چون رفع محدودیت های آب و هوایی میسر نیست، قسمت اعظم منطقه مطالعه شده برای گندم دیم دارای تناسب کم (کلاس S3 تناسب اراضی) و برای جو دیم و پنبه آبی نسبتا مناسب(کلاس S2 تناسب اراضی) خواهد شد. لذا فعالیتهای کشاورزی در منطقه آق قلا بدون در نظر گرفتن خصوصیات اراضی و بررسی های علمی ممکن است اثرات اقتصادی و زیست محیطی منفی به دنبال داشته باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
6 - ویژگیهای پیدایشی و کانیشناسی خاکها تحت تأثیر توپوگرافی و سطح آب زیرزمینی وارزیابی تناسب اراضی منطقه کافتر استان فارس
ابوالفضل آزادی سید علی ابطحیپیدایش، طبقه بندی و بررسی ویژگی های فیزیکوشیمیایی، کانیشناسی و مورفولوژیکی خاکهای منطقه کافتردر شمال استان فارس (شهرستان اقلید)، انجام شد. این منطقه دارای رژیم رطوبتی زریک ( Xeric)، رژیم دمایی مزیک (Mesic) بوده و مساحت نزدیک به 10000 هکتار می باشد. میانگین بارندگی و د أکثرپیدایش، طبقه بندی و بررسی ویژگی های فیزیکوشیمیایی، کانیشناسی و مورفولوژیکی خاکهای منطقه کافتردر شمال استان فارس (شهرستان اقلید)، انجام شد. این منطقه دارای رژیم رطوبتی زریک ( Xeric)، رژیم دمایی مزیک (Mesic) بوده و مساحت نزدیک به 10000 هکتار می باشد. میانگین بارندگی و دمای سالیانه آن به ترتیب 508 میلی متر و12 درجه سلسیوس بود. هدف های اصلی این پژوهش، مطالعه ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و کانی شناسی خاک های منطقه، مطالعه مؤثرترین عوامل تشکیل و تکامل خاک های منطقه و طبقه بندی آن ها و مطالعه کانی های رسی و اثرات آن ها بر تشکیل و تکامل خاک های منطقه بود. پنج واحد فیزیوگرافی شامل کوه، تپه، دشت های دامنه ای، اراضی گود و پست و واریزه های بادبزنی شکل سنگریزه دار، در منطقه تشخیص داده شد. توپوگرافی و تغییرات سفره آب زیرزمینی، به عنوان مهم ترین عوامل تشکیل و تکامل خاک های این منطقه شناخته شد. راسته های خاک موجود عبارتند ازانتی سولز اینسپتی سولز، آلفی سولز وورتی سولز. مطالعات کانی شناسی حضور کانی های کلریت، ایلیت، اسمکتیت، کانی های مخلوط و کوارتز (در اندازه رس) را نشان داد. ایلیت و کلریت دارای منشأ توارثی اند و معمولاً به صورت کانی های قابل هوا دیده شدن شناخته می شوند و می توانند در نتیجه واکنشهای تغییر شکل به کانیهای مخلوط و اسمکتیت تبدیل شوند. نتایج ارزیابی تناسب کیفی اراضی نیز نشان داد که اراضی منطقه برای کشت گندم، نسبتاً مناسب، بحرانی و نامناسب می باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
7 - ارزیابی توسعه سکونتگاههای شهری در مناطق آسیبپذیر از تاثیر گسل با استفاده از روشهای چند معیاره (مطالعه موردی : شهرک باغمیشه تبریز)
علی بلادپس خلیل ولی زاده کامران وحید امامی کیاچکیده محل زندگی انسانها مهمترین بخش شهر است و سهم عمده ای از سطوح کاربریها را نیز به خود اختصاص میدهد؛ به گونه ای که در شهرهای کوچک بیش از 60 درصد و شهرهای بزرگ حدود 40 درصد از سطح شهر تحت پوشش کاربری مسکونی است. یکی از موارد مهم و پیچیده برای برنامهریزان شهری تعی أکثرچکیده محل زندگی انسانها مهمترین بخش شهر است و سهم عمده ای از سطوح کاربریها را نیز به خود اختصاص میدهد؛ به گونه ای که در شهرهای کوچک بیش از 60 درصد و شهرهای بزرگ حدود 40 درصد از سطح شهر تحت پوشش کاربری مسکونی است. یکی از موارد مهم و پیچیده برای برنامهریزان شهری تعیین کیفیت موقعیت استقرار کاربری مسکونی و مطابقت آن با اصول شهرسازی میباشد. پیچیدگی و ازدیاد فاکتورهای موثر در تعیین کیفیت مکانی استقرار کاربری مسکونی، لزوم به کارگیری روشهای چند متغیره تصمیم ساز جهت تعیین درجه تناسب کیفی استقرار کاربری مسکونی را میطلبد. هدف عمده مقاله حاضر تعیین وضعیت فعلی الگوی استقرار کاربریهای مسکونی در تطابق با استانداردهای مکان یابی کاربری مسکونیهای شهرک باغمیشه تبریز میباشد. بدین منظور از روشهای ارزیابی چند معیاره مبتنی بر تحلیل سلسله مراتبی برای تولید و تجزیه و تحلیل نقشهها و لایههای مختلف کاربریها استفاده شده است. طی این فرآیند ابتدا شاخصهای طبیعی و انسانی از دیدگاه ژئوموفولوژیکی مورد نیاز و تاثیرگذار در قالب 8 شاخص شناسایی، تهیه و مورد استفاده قرار گرفته اند و در نهایت نقشه نهایی کیفیت استقرار بر اساس مدل AHP تولید شده است. بر اساس یافتههای تحقیق، از کل مساحت 4/300 هکتاری شهرک حدود 100 هکتار در مناطق با استاندارد خیلی کم عمدتاً در قسمتهای شمالی، 51/105 هکتار در مناطق با استاندارد کم عمدتاً در قسمتهای جنوب شرقی، 74/5 هکتار در مناطق با استاندارد متوسط عمدتاً در قسمتهای شمال غرب، 18 هکتار در مناطق با استاندارد زیاد عمدتاً در قسمتهای مرکزی به طرف جنوب و 15/71 هکتار در مناطق با استاندارد خیلی زیاد زیاد عمدتاً در قسمت غربی شهرک استقرا یافته اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
8 - ارزیابی توان اکولوژیک آبخیز آکوجان برای کاربری های مرتعداری و کشاورزی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی
جمال مصفایی امین صالح پور جم مهدی کمالیارزیابی توان اکولوژیکی سرزمین، مرحله میانی فرآیند آمایش سرزمین است که طی آن متناسبترین کاربری ها برای یک منطقه تعیین میشوند. لذا انجام این مطالعات، برای دستیابی به توسعه پایدار امری ضروری بوده و نیازمند تحقیق در مکان از دیدگاه های مختلف است. هدف تحقیق حاضر، تعیین توان أکثرارزیابی توان اکولوژیکی سرزمین، مرحله میانی فرآیند آمایش سرزمین است که طی آن متناسبترین کاربری ها برای یک منطقه تعیین میشوند. لذا انجام این مطالعات، برای دستیابی به توسعه پایدار امری ضروری بوده و نیازمند تحقیق در مکان از دیدگاه های مختلف است. هدف تحقیق حاضر، تعیین توان اکولوژیک اراضی برای کاربری های کشاورزی و مرتعداری و همچنین مشخص کردن نوع و مساحت کاربری های غیرمجاز و خارج از توان اکولوژیک در حوزه آکوجان قزوین است. بدین منظور، ابتدا نقشه طبقات منابع اکولوژیک آبخیز آکوجان شامل بارش، ارتفاع، شیب، اجزاء واحد اراضی (عمق و بافت خاک)، پوشش گیاهی و شدت فرسایش تهیه و از انطباق آنها، نقشه واحدهای همگن زیست محیطی حاصل شد. سپس تناسب هر واحد همگن مطابق با مدل اکولوژیکی کشاورزی و مرتعداری، برای کاربری های کشاورزی و مرتعداری تعیین شد. درنهایت مساحت و نوع کاربری های غیرمجاز با استفاده از انطباق نقشه کاربری اراضی فعلی با نقشه کاربری های حاصل از توان اکولوژیک، استخراج شد. نتایج نشان داد که درمجموع 3188 هکتار (44%) از اراضی سطح آبخیز تحت کاربری های غیرمجاز قرار دارد که سهم کاربری های غیرمجاز دامداری و مرتعداری، کشت و باغات آبی و دیم زارها به ترتیب برابر 2569 هکتار (34.9%)، 211 هکتار (2.8%) و 408 هکتار (5.5%) می باشد. نتایج این تحقیق نشان داد که در آبخیز آکوجان، تفاوت زیادی بین کاربریهای مناسب و کاربریهای فعلی اراضی موجود است که بیانگر میزان انحراف از اصول توسعه پایدار محسوب میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
9 - تعیین رویشگاه بالقوه گیاه دارویی آنغوزه (Ferula assafoetida) با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: منطقه چترود، کرمان)
امیر سعادت فر ایرج توسلیان سمیرا حسین جعفریاستفاده بهینه اراضی نیازمند ارزیابی دقیق منابع بوم شناختی است. ازآنجاییکه گیاهان دارویی شرایط اقلیمی و محیطی خاصی را می طلبند، لذا محققان و کارشناسان توجه ویژه ای به ارزیابی تناسب اراضی داشته و بر پایه مدل های بوم شناختی-کشاورزی، منابع محیطی را با روش های مناسب شناسایی أکثراستفاده بهینه اراضی نیازمند ارزیابی دقیق منابع بوم شناختی است. ازآنجاییکه گیاهان دارویی شرایط اقلیمی و محیطی خاصی را می طلبند، لذا محققان و کارشناسان توجه ویژه ای به ارزیابی تناسب اراضی داشته و بر پایه مدل های بوم شناختی-کشاورزی، منابع محیطی را با روش های مناسب شناسایی، ارزیابی و بهمنظور اهداف خاصی قابلیت سنجی می نمایند. تحقیق حاضر بهمنظور بررسی تأثیر عوامل اقلیمی، توپوگرافی و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک بر رویشگاه گیاه دارویی آنغوزه در منطقه چترود استان کرمان و پهنه بندی نواحی مناسب و مستعد توسعه این گیاه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) انجام شد. بدین منظور ابتدا نیازهای بوم شناختی گیاه آنغوزه با استفاده از منابع علمی تعیین و درجه بندی گردید. سپس با نمونه برداری خاک از سطح منطقه در 14 نقطه، نقشه های موضوعی موردنیاز تهیه و طبقه بندی شد. پارامترهای بررسیشده شامل بارش، دما، ارتفاع، شن، سیلت، رس، آهک، اسیدیته، هدایت الکتریکی، پتاسیم، رطوبت اشباع، فسفر، ماده آلی، و نیتروژن می باشند. درنهایت با تلفیق و هم پوشانی نقشه های وزن دهی شده در محیط GIS، پهنه بندی رویشگاه گیاه آنغوزه استخراج گردید. نتایج نشان داد که گیاه آنغوزه در چهار پهنه (خیلی مناسب، مناسب، متوسط و ضعیف) ازنظر تناسب اراضی قرار گرفت. حدود 4826 هکتار (16.9درصد) از منطقه چترود دارای تناسب بالایی جهت رویش گیاه آنغوزه می باشند که داشتن هدایت الکتریکی و اسیدیته پایین، ماده آلی بالا و ارتفاع 1900 تا 2500 متر از ویژگیهای این منطقه است. حدوداً 6819.6هکتار (23.8 درصد) از مساحت اراضی منطقه به دلیل کمبود بارش، ارتفاع بالا و کمبود مواد آلی جهت رویش آنغوزه نامناسب ارزیابی شد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
10 - تعیین اراضی مناسب توسعه شهری با استفاده از روش تحلیل فرآیند سلسله مراتبی(AHP)، مطالعه موردی: شهر زنجان
وحید یاری قلی عظیم زرین کاویانی ابوالفضل سلطانیامروزه، موضوع مکان یابی توسعهء آتی شهر مورد توجه برنامه ریزان شهری قرار گرفته است. در سال های اخیر، تغییر شدید کاربری اراضی شهری بر اثر رشد بی برنامه شهرها با توجه به موقعیت مناسب و ارزش بالای زمین به علت حاصل خیزی برای فعالیت های کشاورزی باعث شده است تا تحلیل تناسب زمی أکثرامروزه، موضوع مکان یابی توسعهء آتی شهر مورد توجه برنامه ریزان شهری قرار گرفته است. در سال های اخیر، تغییر شدید کاربری اراضی شهری بر اثر رشد بی برنامه شهرها با توجه به موقعیت مناسب و ارزش بالای زمین به علت حاصل خیزی برای فعالیت های کشاورزی باعث شده است تا تحلیل تناسب زمین برای توسعه شهری و شناسایی اراضی مناسب و اولویت دار برای توسعه کالبدی آن ها حائز اهمیت باشد. از این رو، هدف پژوهش حاضر، تعیین اراضی مناسب برای توسعه آتی فضاهای سکونت و فعالیت در محدوده ی حریم شهر زنجان است. روش تحقیق در پژوهش حاضر از نوع توصیفی ـ تحلیلی است همچنین از روش های ارزیابی چند معیاره مبتنی بر تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای تولید و تجزیه و تحلیل نقشه ها و لایه های مختلف کاربری اراضی استفاده شده است. طی این فرآیند ابتدا شاخص های طبیعی و انسانی مورد نیاز و تأثیرگذار در قالب 12 شاخص شناسایی، تهیه و مورد استفاده قرار گرفته اند و در نهایت نقشة نهایی اراضی مناسب توسعه بر اساس مدل AHP تولید شده است. بر اساس یافته های تحقیق، از کل مساحت 9/23943 هکتاری محدودة مورد مطالعه حدود 6/46 درصد اراضی مناسب و نسبتاً مناسب برای توسعه و 13/17درصد، اراضی نامناسب و نسبتاً نامناسب برای توسعه تشکیل می دهند. همچنین از نظر توزیع مکانی اراضی مناسب توسعه بیشتر در قسمتهای شمال، شمال غرب و شرق و جنوب غربی قرار گرفته اند و این اراضی از موقعیت بهتری برای گسترش آیندة شهر نسبت به سایر بخش ها برخوردار هستند و جهات دیگر، با داشتن محدودیت های طبیعی و مصنوعی، فاقد کارآیی لازم برای توسعة آتی شهر هستند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
11 - تحلیل تناسب اراضی جهت اسکان موقت پس از زلزله احتمالی؛ مطالعه موردی شهر لواسان
راما قلمبردزفولی زهراسادات حیات غیبی زهرا فرازندهزلزله یکی از خطرناکترین بلایای طبیعی عصر حاضر میباشد که همواره اهمیت خود را به طور عینی نمایان کرده است. زلزله سانحهای طبیعی است که بر اساس میزان بزرگی خود میتواند در مدت کوتاهی فجایع عظیمی بیآفریند.با توجه به اینکه اصلیترین نیاز آسیبدیدگان ناشی از زلزله داشتن یک أکثرزلزله یکی از خطرناکترین بلایای طبیعی عصر حاضر میباشد که همواره اهمیت خود را به طور عینی نمایان کرده است. زلزله سانحهای طبیعی است که بر اساس میزان بزرگی خود میتواند در مدت کوتاهی فجایع عظیمی بیآفریند.با توجه به اینکه اصلیترین نیاز آسیبدیدگان ناشی از زلزله داشتن یک سرپناه میباشد (سرپناهی که تمام نیازهای افراد را مدنظر قرار داده و مطابق آن ساخته شده باشد) و نمیتوان بعد از وقوع زلزله، سریع امکانهای مناسب برای آسیبدیدگان زلزله را تهیه دید، باید قبل از وقوع چنین بحرانهایی، مکانهای مناسب را برای آسیبدیدگان زلزله را فراهم کرد. تحلیل تناسب اراضی، فرآینـد تعیـین قابلیـت یـک قطعه زمین مشخص برای تخصیص یک کاربری معـین است، بدیهی است عدم رعایت تحلیل تناسب اراضی ممکن است فاجعه دیگری حتی به مراتب وخیمتر از سانحه اولیه به دنبال داشته باشد.هدف پژوهش حاضر تحلیل تناسب اراضی جهت اسکان موقت پس از زلزله احتمالی در شهر لواسان میباشد. لواسان بهدلیل قرارگیری بر روی دو گسل شمال تهران و گسل مشاء، شهری لرزهخیز است و میبایست برای شرایط پس از زلزله در این شهر، تمهیداتی اندیشید. در این پژوهش ابتدا معیارهای موثر در مکان یابی مراکز اسکان موقت را شناسایی کرده سپس با استفاده از روش AHP به وزندهی این معیارها و زیرمعیارهای مربوط به آن پرداخته ایم در مرحله بعد با اعمال این وزنها در نرم افزار GIS نقشه های مربوط به هرکدام تهیه نمودهایم. در انتها با توجه به تجزیه و تحلیل دادهها و تحلیل تناسب اراضی در شهر لواسان، اراضی مناسب جهت اسکان موقت، شناسایی و خروجی حاصل شده و با واقعیت زمین، کنترل و انطباق داده شده است. بر اساس بررسی نتایج تحقیق و نقشهی استخراج شده و همچنین مطالعه میدانی، اراضی مناسب برای برپایی اسکان موقت در زمان وقوع زلزله در شهر لواسان در ناحیه شرقی این شهر میباشند که شامل پارکها و ورزشگاه میباشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
12 - ارزیابی تناسب اراضی در مکانیابی بهینه مراکز آموزشی با استفاده از تحلیل Cut Fill (مطالعه موردی: منطقه7 شهرداری اهواز)
سعید ملکی نازنین حاجی پورامروزه با گسترش روز افزون شهرها نیاز به ارائه تسهیلات و خدمات در شهرها نیز به ضرورتی گریزناپذیر تبدیل شده است که دقت عمل در نحوه مکان گزینی این خدمات بر اساس سرانهها و ارزیابی تناسب اراضی شهری که بستری در جهت برنامهریزیهای شهری بویژه در زمینه استفاده صحیح از اراضی اس أکثرامروزه با گسترش روز افزون شهرها نیاز به ارائه تسهیلات و خدمات در شهرها نیز به ضرورتی گریزناپذیر تبدیل شده است که دقت عمل در نحوه مکان گزینی این خدمات بر اساس سرانهها و ارزیابی تناسب اراضی شهری که بستری در جهت برنامهریزیهای شهری بویژه در زمینه استفاده صحیح از اراضی است، جزو برنامههای اصلی برنامهریزان برای مسأله یاد شده میباشد تا از همجواریهای نادرست جلوگیری به عمل آید و در نهایت منجر به برقراری تناسب اراضی شود. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی - تحلیلی در راستای ارزیابی تناسب اراضی در مکانیابی بهینه مراکز آموزشی با تأکید بر مدارس در منطقه 7 شهرداری اهواز به انجام رسیده است. در راستای دستیابی به هدف یاد شده و تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده، از تحلیل Cut Fill در محیط نرم افزار ArcGIS برای اولویت بندی کاربریهای شهری نسبت به مساله همجواری با کاربری آموزشی با موضوع مدارس جهت ارزیابی تناسب اراضی و مکان یابی بهینه استفاده شده است. نتایج حاصل از وزن گذاری کاربریها توسط کارشناسان با استفاده از تحلیل Cut Fill در محیط نرمافزار ArcGIS مورد تلفیق و تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد که کاربریهای مسکونی با کمترین عملکرد اتلاف در شبکه در تحلیل Cut Fill با توجه به وزنهای بدست آمده از نگاه کارشناسان، بیشترین سازگاری را با کاربری آموزشی دارد و دارای اولویت اول برای همجواری با آن میباشد و کاربریهای نظامی، صنعتی، مذهبی بیشترین نوسان را در زمینه اتلاف در تحلیل Cut Fill داشته و کاربریهای ناسازگار شناسایی شدهاند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
13 - ارزیابی تناسب اراضی برای کاربریهای چندمنظوره در حال و آینده (حوضه آبخیز ایلگنه، آذربایجان شرقی)
ساغر چاخرلویکی از راه های افزایش تولید در واحد سطح یا به عبارت دیگر استفاده بهینه از اراضی، شناسایی ظرفیت تولید هر زمین و انتخاب کاربری متناسب با ظرفیت تولید آن است. برای دستیابی به این هدف، ارزیابی تناسب اراضی و تعیین پتانسیل تولید، راه کار مناسبی میباشد. قابلیت اراضی حوضه ایلگن أکثریکی از راه های افزایش تولید در واحد سطح یا به عبارت دیگر استفاده بهینه از اراضی، شناسایی ظرفیت تولید هر زمین و انتخاب کاربری متناسب با ظرفیت تولید آن است. برای دستیابی به این هدف، ارزیابی تناسب اراضی و تعیین پتانسیل تولید، راه کار مناسبی میباشد. قابلیت اراضی حوضه ایلگنه ورزقان با مساحت 20965 هکتار به منظور تشخیص و تفکیک کلیه تیپ ها، واحدها و اجزای واحدهای اراضی و مشخص کردن محدودیت های اراضی این منطقه انجام شد. محدوده مرز تیپ ها، واحدها و اجزای واحدهای اراضی نیز بر اساس استاندارد فیزیوگرافی مؤسسه تحقیقات خاک و آب مشخص و سپس نقشه های تفسیری اولیه تهیه شدند. در مطالعات صحرایی از نقشه های توپوگرافی50000: 1 و 25000: 1 منطقه استفاده شد و نقشه های مختلف مانند طبقه بندی و استعداد اراضی، کاربری اراضی و تناسب اراضی در مقیاس25000: 1 در محیط Arcmap تهیه گردید. نتایج نشان داد، 3 تیپ اراضی )کوه، تپه، دشت رسوبی رودخانه ای( 3 واحد اراضی (1.1، 2.1، و 5.1) و 10 اجزای واحد اراضی (1.1.1، 1.1.2، 1.1.3، 1.2.1، 1.3.1، 2.1.1، 2.1.2، 2.2.1، 2.2.2، 5.1.1) در منطقه مورد مطالعه شدند. خاک ها دارای محدودیت هایی مانند پستی وبلندی، شیب، فرسایش آبی، رخنمون های سنگی، عمق خاک و سنگریزه و سنگلاخی بودن برای کاربری های مختلف بودند. ازجمله عوامل تهدیدکننده منابع و اراضی این منطقه می توان به عدم مدیریت مناسب اراضی، چرای بی رویه و بدون کنترل و فرسایش خاک اشاره کرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
14 - ارزیابی توان اکولوژیکی کشاورزی و مرتعداری حوضه ماهنشان استان زنجان با هدف آمایش سرزمین
سعید کامیابی اسماعیل خوش لقاتلاش برای تحقق یک برنامه ریزی ملی جهت آمایش سرزمین، در راستای بهره وری اصولی و متناسب با ویژگی های محیطی از منابع و داده های طبیعی، از فرآیند مهم توسعه پایدار بشمار می آید. توسعه پایدار مفهوم جامعی است که همه جنبه های زندگی بشر را در بر می گیرد و اجرای مدلهای تو أکثرتلاش برای تحقق یک برنامه ریزی ملی جهت آمایش سرزمین، در راستای بهره وری اصولی و متناسب با ویژگی های محیطی از منابع و داده های طبیعی، از فرآیند مهم توسعه پایدار بشمار می آید. توسعه پایدار مفهوم جامعی است که همه جنبه های زندگی بشر را در بر می گیرد و اجرای مدلهای توسعه پایدار مستلزم دگرگونی های وسیع در هر دو زمینه سیاست های ملی و جهانی است. در کشور ما شیوه بهره برداری از سرزمین، مخصوصاً اراضی کشاورزی بر اساس استعداد و توان اکولوژیک منطقه صورت نمی پذیرد. بنابراین سعی این مقاله بر آن است تا مقایسه ای بین کاربری اراضی موجود و توان اکولوژیک حوضه آبخیز ماهنشان در استان زنجان را بررسی نماید. لذا تجزیه وتحلیل امکانات و پتانسیل های طبیعی حوضه از طریق ایجاد پایگاه داده های جغرافیایی حاصل از گزارش های مطالعات پایه طبقه بندی و جهت نمایش و مکان دار کردن منابع اکولوژیک، وارد سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) شده و مورد آنالیز و ارزیابی قرار می گیرند. نقشه های کاربری اراضی وضع موجود به کمک تصاویر ماهواره ای استنتاج، ابتدا با روی هم اندازی لایه های مختلف در محیط نرم افزاری (Arc/GIS) اقدام به تهیه واحد های همگن (پلیگون های همگن) میگردد سپس با بررسی بانک اطلاعات بدست آمده و با در نظر گرفتن توان منطقه و اهداف برنامه ریزی، مدل های ارزیابی اکولوژیکی منطقه بدست آمده که بر روی پلیگون های همگن اعمال و در نهایت بر اساس آن نقشه ها جهت برنامه ریزی و پیشنهادات استخراج و تهیه می گردد. در این کنکاش برای طبقه بندی وتعیین بهترین نوع استفاده از سرزمین، تناسب اجزاء واحد های همگن اراضی در وضعیت فعلی وآتی با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی منطقه و با اولویت کاربری کشاورزی (زراعت آبی و زراعت دیم) مرتع و جنگل مورد بررسی قرار گرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
15 - ارزیابی توسعه سکونتگاههای شهری در مناطق آسیبپذیر از تاثیر گسل با استفاده از روشهای چند معیاره (مطالعه موردی : شهرک باغمیشه تبریز)
علی بلادپس خلیل ولی زاده کامران وحید امامی کیاچکیده محل زندگی انسانها مهمترین بخش شهر است و سهم عمده ای از سطوح کاربریها را نیز به خود اختصاص میدهد؛ به گونه ای که در شهرهای کوچک بیش از 60 درصد و شهرهای بزرگ حدود 40 درصد از سطح شهر تحت پوشش کاربری مسکونی است. یکی از موارد مهم و پیچیده برای برنامهریزان شهری تعی أکثرچکیده محل زندگی انسانها مهمترین بخش شهر است و سهم عمده ای از سطوح کاربریها را نیز به خود اختصاص میدهد؛ به گونه ای که در شهرهای کوچک بیش از 60 درصد و شهرهای بزرگ حدود 40 درصد از سطح شهر تحت پوشش کاربری مسکونی است. یکی از موارد مهم و پیچیده برای برنامهریزان شهری تعیین کیفیت موقعیت استقرار کاربری مسکونی و مطابقت آن با اصول شهرسازی میباشد. پیچیدگی و ازدیاد فاکتورهای موثر در تعیین کیفیت مکانی استقرار کاربری مسکونی، لزوم به کارگیری روشهای چند متغیره تصمیم ساز جهت تعیین درجه تناسب کیفی استقرار کاربری مسکونی را میطلبد. هدف عمده مقاله حاضر تعیین وضعیت فعلی الگوی استقرار کاربریهای مسکونی در تطابق با استانداردهای مکان یابی کاربری مسکونیهای شهرک باغمیشه تبریز میباشد. بدین منظور از روشهای ارزیابی چند معیاره مبتنی بر تحلیل سلسله مراتبی برای تولید و تجزیه و تحلیل نقشهها و لایههای مختلف کاربریها استفاده شده است. طی این فرآیند ابتدا شاخصهای طبیعی و انسانی از دیدگاه ژئوموفولوژیکی مورد نیاز و تاثیرگذار در قالب 8 شاخص شناسایی، تهیه و مورد استفاده قرار گرفته اند و در نهایت نقشه نهایی کیفیت استقرار بر اساس مدل AHP تولید شده است. بر اساس یافتههای تحقیق، از کل مساحت 4/300 هکتاری شهرک حدود 100 هکتار در مناطق با استاندارد خیلی کم عمدتاً در قسمتهای شمالی، 51/105 هکتار در مناطق با استاندارد کم عمدتاً در قسمتهای جنوب شرقی، 74/5 هکتار در مناطق با استاندارد متوسط عمدتاً در قسمتهای شمال غرب، 18 هکتار در مناطق با استاندارد زیاد عمدتاً در قسمتهای مرکزی به طرف جنوب و 15/71 هکتار در مناطق با استاندارد خیلی زیاد زیاد عمدتاً در قسمت غربی شهرک استقرا یافته اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
16 - Applying Multivariate Factor Analysis Approach in Land Suitability Evaluation for Medicinal- Ornamental Plant Damask Rose in Northeast of Iran
Alireza Anvarkhah Hakmabadi Maryam Tatari Ali Bagherzadeh Chaharjoui Majid RahimizadehLack of knowledge of vital factors in the production and cultivation of plants in unsuitable areas can increase the use of chemical fertilizers to prevent a reduction in plant yield. In the present study, the factor analysis (FA) by principal component analysis (PCA) me أکثرLack of knowledge of vital factors in the production and cultivation of plants in unsuitable areas can increase the use of chemical fertilizers to prevent a reduction in plant yield. In the present study, the factor analysis (FA) by principal component analysis (PCA) method as multivariate statistical was applied to evaluate the land suitability zonation of 36700 points for damask rose plantation in North Khorasan Province, NE Iran. For this purpose, the extracted 16 variables were processed, resulting in four factors that explain about 90% of the total variance. The explained variances of those factors are varied from 28.573 to 8.855% for factors 1 and 4 after the Varimax rotation, respectively. The zonation map of land suitability revealed that 2.61% (665.6 km2) of the surface area was highly suitable, 95.78% (24410.47km2) was moderately suitable and 1.61% (409.74 km2) of the region was marginally suitable for damask rose production. The geographical distribution revealed that the points with very high suitability are laid in the Western, middle, and Eastern parts of the study area, while the mid part of the study area and some scattered parts in the East, Northeast, and Northwest exhibited moderate suitability for damask rose. The most important limiting factors for the damask rose plantation in the study area were climatic factors including mean temperature during the growing cycle, mean temperature during the germination, and mean temperature during the flowering. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
17 - ارزیابی توان محیطی کشت کلزا با مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس در استان مازندران
بهروز سبحانی برومند صلاحی محمد روشنعلیکشت کلزا جهت تأمین روغن های خوراکی در مناطق معتدل کشور رو به افزایش است. در این مطالعه، توان محیطی استان مازندران برای کشت کلزا ارزیابی شد. برای این منظور داده های اقلیمی ایستگاه های سینوپتیکی و کلیماتولوژی استان از قبیل درجه حرارت، بارش، درجه روز-رشد، ساعات آفتابی، أکثرکشت کلزا جهت تأمین روغن های خوراکی در مناطق معتدل کشور رو به افزایش است. در این مطالعه، توان محیطی استان مازندران برای کشت کلزا ارزیابی شد. برای این منظور داده های اقلیمی ایستگاه های سینوپتیکی و کلیماتولوژی استان از قبیل درجه حرارت، بارش، درجه روز-رشد، ساعات آفتابی، تعداد روزهای یخبندان و رطوبت نسبی از سال 1380 تا 1395 مربوط به هر یک از مراحل فنولوژیکی کلزا و داده های قابلیت محیطی از قبیل قابلیت و کاربری اراضی، عمق خاک، ارتفاع، شیب و جهت شیب جمع آوری شد. به منظور اولویت بندی و ارزیابی معیارها در ارتباط با کشت کلزا ار روش تحلیل فرایند سلسله مراتبی استفاده شد. سپس با وزن دهی به لایه های تهیه شده بر اساس معیارها و مدل مورد نظر، تحلیل فضایی اطلاعات با استفاده از مدل تاپسیس در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت گرفته و لایۀ نهایی ارزیابی تناسب اراضی برای کشت کلزا تهیه شد. در نهایت، استان مازندران از لحاظ کشت کلزا به چهار پهنۀ بدون محدودیت، دارای محدودیت کم، محدودیت متوسط و محدودیت زیاد تقسیم شد. نتایج نشان داد که بخش اعظمی از استان مازندران توان بوم شناختی و پتانسیل مناسب برای کشت کلزا را دارا می باشد. تفاصيل المقالة