ارزیابی توان اکولوژیک آبخیز آکوجان برای کاربری های مرتعداری و کشاورزی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی
الموضوعات :
جمال مصفایی
1
(استادیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران)
امین صالح پور جم
2
(استادیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران)
مهدی کمالی
3
(کارشناس ارشد آبخیزداری، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قزوین)
الکلمات المفتاحية: تناسب اراضی, آبخیز آکوجان, ارزیابی چند معیاره, مدل اکولوژیک, مکانیابی,
ملخص المقالة :
ارزیابی توان اکولوژیکی سرزمین، مرحله میانی فرآیند آمایش سرزمین است که طی آن متناسبترین کاربری ها برای یک منطقه تعیین میشوند. لذا انجام این مطالعات، برای دستیابی به توسعه پایدار امری ضروری بوده و نیازمند تحقیق در مکان از دیدگاه های مختلف است. هدف تحقیق حاضر، تعیین توان اکولوژیک اراضی برای کاربری های کشاورزی و مرتعداری و همچنین مشخص کردن نوع و مساحت کاربری های غیرمجاز و خارج از توان اکولوژیک در حوزه آکوجان قزوین است. بدین منظور، ابتدا نقشه طبقات منابع اکولوژیک آبخیز آکوجان شامل بارش، ارتفاع، شیب، اجزاء واحد اراضی (عمق و بافت خاک)، پوشش گیاهی و شدت فرسایش تهیه و از انطباق آنها، نقشه واحدهای همگن زیست محیطی حاصل شد. سپس تناسب هر واحد همگن مطابق با مدل اکولوژیکی کشاورزی و مرتعداری، برای کاربری های کشاورزی و مرتعداری تعیین شد. درنهایت مساحت و نوع کاربری های غیرمجاز با استفاده از انطباق نقشه کاربری اراضی فعلی با نقشه کاربری های حاصل از توان اکولوژیک، استخراج شد. نتایج نشان داد که درمجموع 3188 هکتار (44%) از اراضی سطح آبخیز تحت کاربری های غیرمجاز قرار دارد که سهم کاربری های غیرمجاز دامداری و مرتعداری، کشت و باغات آبی و دیم زارها به ترتیب برابر 2569 هکتار (34.9%)، 211 هکتار (2.8%) و 408 هکتار (5.5%) می باشد. نتایج این تحقیق نشان داد که در آبخیز آکوجان، تفاوت زیادی بین کاربریهای مناسب و کاربریهای فعلی اراضی موجود است که بیانگر میزان انحراف از اصول توسعه پایدار محسوب میشود.
_||_