الگوی ساماندهی حاشیۀ شهر کرمان

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

امان الله جمشیدی ¹ , کمال جوانمرد ² , مهرداد نوابخش ³

1 - دانشجوی دکتری گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات ، تهران، ایران
2 - استادیارگروه جامعه شناسی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران(نویسنده مسئول)
3 - استاد گروه جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/08/11 تاریخ پذیرش : 1402/11/08 تاریخ انتشار : 1403/02/04

کلید واژه: واژگان کلیدی: ساماندهی حاشیۀ شهر, حاشیه‌نشینی, کمربند سبز, تعارض منافع. ,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف ارائۀ الگو پارادایمی ساماندهی حاشیۀ شهر کرمان انجام شد. تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی از لحاظ روش کیفی از نوع گراندد تئوری (اشتراوس وکوربین) است. جامعۀ هدف در این مطالعه مسئولان ساماندهی حاشیۀ شهر کرمان بود که با حجم نمونۀ 18 نفر اشباع مفهومی حاصل شد. روش نمونه¬گیری هدفمند و ابزار تحقیق در این پژوهش مصاحبۀ نیمه¬ساختاریافته است. پایائی با روش توافق درون موضوعی 78/0 به دست آمد و روائی صوری متن مصاحبه توسط خبرگان تأیید شد. یافته‌های به دست آمده شامل 56 مقوله در کدگذاری باز و 45 مقوله کدگذاری محوری و 5 مقوله کدگذاری گزینشی است. نتایج نشان داد که شیوۀ ساماندهی حاشیۀ شهر در حال حاضر شامل تخریب؛ تخلیه؛ بهسازی (کندومحدود به اقدامات ناکافی) اجرا شده است؛ ولی این اقدامات نتوانسته کارساز باشد. راهبردهای ساماندهی حاشیۀ شهر که توسط خبرگان پیشنهاد داده شد شامل اجرای طرح کمربند سبز شهر کرمان؛ از بین رفتن تعارض منافع ارگان‌ها؛ بهسازی همراه با توانمندسازی و مشارکت افراد حاشیه؛ استفاده از کارشناسان در اجرای طرح‌ها؛ مشخص شدن قوانین ساماندهی و لازم اجرا شدن آن‌ها؛ قرار دادن ملک به‌شرط تملک است.

چکیده انگلیسی:

The current research was conducted with the aim of presenting a paradigmatic model of organizing the outskirts of Kerman city. In terms of purpose, the present research is applied in terms of qualitative method of grounded theory type (Strauss and Corbin). The target community in this study was the organization officials of the outskirts of Kerman city, which reached conceptual saturation with a sample size of 18 people. The purposeful sampling method and research tool in this research is semi-structured interview. Reliability was obtained with the intra-subject agreement method of 0.78 and the face validity of the interview text was confirmed by experts. The findings include 56 categories in open coding and 45 categories of central coding and 5 categories of selective coding. The results showed that the way of organizing the edge of the city currently includes destruction; Discharge; Remediation (limited to inadequate measures) has been implemented; But these measures could not work. The strategies for organizing the edge of the city suggested by the experts include the implementation of the green belt plan of Kerman city; elimination of the conflict of interest of the organs; improvement with the empowerment and participation of marginalized people; The use of experts in the implementation of plans; Determining the rules of organization and the necessity of their implementation; Placing the property is subject to possession.

منابع و مأخذ:

 امیری، سید رضا؛ خدائی، زهرا. (1390). حاشیه¬نشینی و اسکان غیررسمی: چالش¬ها و پیامدها، تهران، انتشارات ققنوس
 بلخی، محمدجواد. (1393). امکان¬سنجی به‌کارگیری رهیافت‌های توانمندسازی و بهسازی در ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی (نمونۀ مطالعاتی: محلۀ چمن کرمانشاه)؛ مجله: مطالعات محيطی هفت حصار، شماره 8، 17 - 28
 بهزادفر، مصطفی؛ نقره¬کار، عبدالحمید؛ صالحی، سید کمیل. (1397). ارزیابی شاخص¬های توانمندسازی در سکونتگاه¬های غیررسمی با رویکرد دارایی مبنا در کلان‌شهر تهران - نمونۀ موردی: محلۀ میان¬آباد اسلام¬شهر؛ مجلۀ جغرافیا (انجمن جغرافیایی ایران)، شمارۀ 57 ، 96 - 114
 پارکر، سمون. (1397). نظریۀ شهری و تجربۀ شهری، ترجمۀ حمیدرضا تلخابی، فرخ مهرآیی، انتشارات تیسا
 توکلی¬نیا، جمیله؛ شالی، محمد. (1394). امکان¬سنجی راهبرد توسعۀ شهر در توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاههای غیررسمی منطقۀ یک کلان‌شهر تبریز؛ مجلۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شمارۀ 36، 117 - 138
 رحیمی، کاظم؛ رضاپورسردره، مجتبی؛ موزن نسب، اسحاق؛ بدیعی، حسین. (1399). آسیب اجتماعی بافت‌های فرسوده، حاشیه¬نشینی؛ مجلۀ پژوهش¬های نوین علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی سال سوم - شمارۀ 28، 161- 170 .
 زاهد زاهدانی. (1369). حاشیه‌نشینی در ایران، انتشارات دانشگاه شیراز، شیراز.
 ریتزر، جورج. (1400). نظریۀ جامعه¬شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی
 زنگانه، احمد؛ سلیمانی، محمد؛ کمانرودی، موسی؛ مزرعاوی، عماد. (1400). تحلیل گفتمان شهر مدرن؛ تولد کالبد شهر مدرن و بازنمایی زاغه‌نشینی؛ مجلۀ توسعۀ فضاهای پیراشهری؛ شمارۀ 5 .
 سیدحسین زاده یزدی، سعید؛ یعقوبی، علی. (1399). بررسی علل و پیامدهای حاشیه¬نشینی در کلان‌شهرهای کشور (بررسی موردی: حاشیه¬نشینی در کلان‌شهر مشهد؛ مجلۀ راهبرد توسعه شمارۀ 64، از 32 - 66 .
 عباس‌پور، ابراهیم؛ سیدرضا صالحی امیری، زهرا خدائی. (1399). حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی (چالش‌ها و پیامدها)؛ مجلۀ علوم انسانی اسلامی صدرا، شمارۀ 33، 164 – 168.
 فیالکوف، یانکل. (1400). جامعه¬شناسی شهر، ترجمه: عبدالحسین نیک‌گهر، تهران، انتشارات آگه .
 لحمیان، رضا؛ نبی¬زاده، زهرا. (1398). نقش توسعۀ نامتوازن فضایی - کالبدی بر ناپایداری شهری (مورد مطالعه: شهر سرخرود؛ مجله: برنامه¬ریزی توسعۀ کالبدی، شمارۀ 16، 121 - 132.
 معدنی، سعید؛ محمدپناه، امیرحسین. (1399). بررسی جامعه¬شناختی عوامل مؤثر بر تشکیل حاشیه¬نشینی شهر سنندج؛ مجلۀ جامعه¬شناسی، شمارۀ 14، 151 - 170 .
 نقدی، اسدالله؛ نویسنده: خانیان، مجتبی؛ رویین‌تن، محبوبه؛ حقیریان، شیدا؛ شاهرخ، عماد. (1400). مطالعۀ گونه‌شناسی، چالش‌های حاشیه‌نشینی و بازی‌های حاشیه¬نشینان با سیاست‌های شهری (مورد مطالعه: شهر ساوه)؛ مجلۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دورۀ دهم - شمارۀ، 249- 275.
 وصالی، سعید؛ قاسمی¬نژاد، ابوذر. (1398). مطالعۀ داده‌بنیاد حاشیه‌نشینی و توسعۀ اجتماعی (شناسایی شرایط مداخله‌گر، راهبردها و پیامدهای تحقق‌نیافتگی توسعۀ‌ اجتماعی در بین حاشیه‌نشینان پاکدشت)؛ مجله: توسعۀ اجتماعی دورۀ چهاردهم – شمارۀ 2 93، - 126.

 Brown, J. A., Forster, W. R., & Wicks, A. C) 2023(The fork in the road for social enterprises: Leveraging moral imagination for long-term stakeholder support. Entrepreneurship Theory and Practice, 47(1): 91–112.
 Chowdhury، Rashedur. Sarasvathy Saras D. Freeman, Edward (2023) Toward a Theory of Marginalized Stakeholder-Centric Entrepreneurship Business Ethics Quarterly, First View, pp. 1 – 34. DOI: https://doi.org/10.1017/beq.2023.29.
 Dov, Friedlander؛ Barbara S. Okun (2022) Demographic Transition and the Industrial Revolution in England: Inverse Rural and Urban Processes,
 Malik, S, Roosli, R, &Tariq, F. (2020) Investigation of informal housing challenges and issues: experiences from slum and squatter of Lahore. Journal of Housing and the Built Environment; Dordrecht Vol. 35, Iss. 1,
 Martín Alvarez &Javier Ruiz-Tagle (2022) the symbolic (re)production of marginality: Social construction, internalization, and concrete consequences of territorial stigmatization in a poor neighborhood of Santiago de Chile، Published online: 29 Jul
 Pottinger, C.Pfeffer, c (2021) A City for Whom? Marginalization and the Production of Space in Contemporary Bangalore, India, Handbook of Quality of Life and Sustainability pp 295-315
 Qianli Zhou, Ye Cui, Zhen Li & Yong Deng (2023) Marginalization in random permutation set theory: from the cooperative game perspective, Nonlinear Dynamics volume 111, pages 13125–13141.
 Sjöberg, S, Kings, L, (2021) Suburban commons: the rise of suburban social movements and new urban commons in marginalized neighbourhoods in Stockholm, Nordic Social Work Research, vol35, 1-14
 Tamvada, J. P., & Chowdhury, R. 2022. The irrationality of rationality in market economics: A paradox of incentives perspective. Business and Society. DOI: 10.1177/00076503221101888