واکاوی سبک زندگی مصرفی جوانان و بزرگسالان متأهل در شهرهای اردبیل و پارس‌آباد بر حسب تجربۀ آن‌ها از ارتباطات رسانه‌ای از طریق رویکرد داده‌بنیاد

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

فرشید خدادوست ¹ , اقباله عزیزخانی ² , سروش فتحی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه جامعه‌شناسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران
2 - استادیار گروه جامعه‌شناسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران(نویسنده مسؤول)
3 - دانشیار گروه جامعه شناسی، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1400/11/19 تاریخ پذیرش : 1401/03/29 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: سبک زندگی, جوانان, روش داده‌بنیاد, رسانۀ ارتباط جمعی, بزرگسالان متأهل,

چکیده مقاله :

هدف اصلی این پژوهش مطالعۀ سبک زندگی مصرفی جوانان و بزرگسالان متأهل در شهرهای اردبیل و پارس‌آباد بر حسب تجربۀ آن‌ها از ارتباطات رسانه‌ای است. روش تحقیق به ‌صورت کیفی از نوع داده‌بنیاد است. مشارکت‌کنندگان پژوهش را جوانان و بزرگسالان متأهل تشکیل داده‎اند که به‌صورت نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده‎اند و پایان نمونه‌گیری از طریق اشباع نظری مشخص شده است. ابزار گردآوری مصاحبه نیمه‌ساختاریافته بود و تجزیه و تحلیل اطلاعات در سه مرحلۀ کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفت. نرم افزار مورد استفاده در این پژوهش، مکس‌کیودا بود. نتایج منجر به شناسایی 184 مضمون پایه، 19 مضمون فرعی و 10 مضمون اصلی شامل سبک زندگی انفعالی، سبک زندگی ارتباطی، سبک زندگی ابداعی، مصرف فرهنگی، مصرف مادی، مصرف فراغت، مصرف سلامت، شرایط مردم، بعد اعتقادی و دینی، بعد جمیعت‌شناسی بود. سپس برای تعیین مقوله‌های علّی، زمینه‌ای، محوری، مداخله‌گر، راهبردها و پیامدها، مدل پارادایمی پژوهش تدوین شد. با استفاده از یافته‌های این پژوهش، می‌توان سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های خوبی در زمینۀ سبک زندگی اسلامی- ایرانی اتخاذ کرد و در این زمینه تغییر سیاست‌های صدا و سیما می‌تواند باعث اجرای چنین سبک بومی در کشور گردد.

چکیده انگلیسی:

This study aims to study the lifestyle of married youth and adults in the cities of Ardabil and Parsabad based on their experience of media communication. The qualitative data-based research method was employed. The participants of the study were married youth and adults and were selected by purposive sampling until information saturation was obtained. The data were  collected through semi-structured interviews. Data analysis was performed in three stages of open, axial and selective coding. The software used in this study was Maxiquida. The results led to the identification of 184 basic themes, 19 sub-themes and 10 main themes including; Passive lifestyle, communicative lifestyle, innovative lifestyle, cultural consumption, material consumption, leisure activities, health consumption, people's conditions, religiosity, and demographic dimension were obtained. Then, to determine the causal, contextual, pivotal, interventionist, strategies and consequences, a paradigmatic research model was developed. Using the findings of this study, it is possible to make good policies and decisions in the field of Islamic-Iranian lifestyle and in this regard, changing the policies of the radio can lead to the implementation of such a native style in the country. 

منابع و مأخذ:

آتشین‌صدف، عبدالرضا و  خیری، محمد. (1399). بررسی فلسفی رابطۀ سبک زندگی، پول و مد از منظر جورج زیمل، پژوهشنامۀ سبک زندگی، 6(1)، 51-67.

امام جمعه­زاده، سید جواد؛ مرندی، زهره؛ رهبرقاضی، محمودرضا و سعیدی ابواسحقی، لیلا. (1392). بررسی رابطۀ مصرف رسانه و سبک زندگی در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان، فصلنامۀ پژوهش­های ارتباطی، 20 (2)؛ 120-101.

تن، الکسیس اس .(1388). نظریه ها و پژوهش­های ارتباط جمعی، ترجمۀ نعیم بدیعی، تهران: انتشارات همشهری.

حاجیانی، ابراهیم. (1391). الگوهای سبک زندگی ایرانیان، تهران: پژوهشکدۀ مرکز تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام.

خورشیدی زگلوجه، رضا؛ حبیب­پور گتابی و کرم­پور، روزا. (1397). بررسی عامل­های سبک زندگی در خانواده­های روستایی با مطالعه­ای در بین خانواده­های روستایی شهرستان بستان‌آباد، مطالعات جامعه­شناسی، 10 (38)؛ 137-119.

خیری، حسن. (1389). دین، رسانه، ارتباطات اجتماعی پیش‎درآمدی بر نظریۀ ارتباطات اسلامی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه قم.

زارع، بیژن و فلاح، مهدی. (1391). بررسی سبک زندگی جوانان در شهر تهران و عوامل موثر بر آن. فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی ایران، 5(4)، 75-105.

زردشت، رقیه؛ تدین فر، موسی الرضا؛ رهنما، فاطمه؛ اکبرزاده، رویا؛ استاجی، زهرا و نجار، لادن. (1348). بررسی سبک زندگی در ساکنان شهر سبزوار. مجله علمی - پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، 13(3)، 134-139.

سلیمی، محمد و صالحی امیری، سیدرضا. (1396). الگویی مطلوب از شاخص های سنجش امور فرهنگی در رسانۀ ملی، دوفصلنامۀ علمی_پژوهشی مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه، 1(1)، 27-62.

شریفی، احمد حسین. (1391). سبک زندگی به عنوان شاخصی برای ارزیابی سطح ایمان، فصلنامۀ معرفت فرهنگی اجتماعی، 3(3)؛ 62-49.

شهابی، محمود و قائم پور، محمدعلی. (1399). مرزبندی و ترددهای فرهنگی در میان گروه‌های سبک زندگی مختلف در شهر تهران. فصلنامۀ مطالعات فرهنگ - ارتباطات، 21(51)، 229-260.

صادقی، سوسن. (1395). بررسی تأثیر تماشای برنامه­های شبکۀ اول تلویزیون بر سبک زندگی ساکنان شهر تهران، پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، دانشکده مدیریت تهران غرب، رشتۀ مدیریت رسانه.

صمدی، منصور. (1386). رفتار مصرف­کننده، تهران: آییژ.

فاضلی، محمد. (1382). مصرف و سبک زندگی، قم: صبح صادق.

فتحی، حبیب­اله و جعفری، علی. (1396). رابطۀ مصرف رسانه­ای با تغییر سبک زندگی، فصلنامۀ مطالعات رسانه­های نوین، 3 (9)؛ 255-222.

فتحی، سروش و مختارپور، مهدی. (1393). بررسی نقش و تأثیر رسانه‌های نوین تصویری در تغییر سبک زندگی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه علوم و تحقیقات تهران). مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، 6(2)، 118-101.

فیاض، آرش. (1390). کارکرد و تأثیرات رسانه­ها در برخی بحران­های اجتماعی کشور در رسانه­ها و فرهنگ عمومی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.

کاظمی، عباس. (1392). پرسه­زنی و زندگی روزمرۀ ایرانی، تهران: فرهنگ جاوید، چاپ اول.

کاوه­فیروز و صارم، اعظم. (1396). بررسی تأثیر مؤلفه­های سبک زندگی بر نگرش دختران مجرد در باب ازدواج، مسائل اجتماعی ایران، 8 (1)؛ 96-74.

کاویانی، محمد. (1390). کمی­سازی و سنجش سبک زندگی اسلامی، مجلۀ علمی_پژوهشی روانشناسی و دین، 4(2)؛ 44-27.

کرمی، امیر. (1395). بررسی تأثیر شبکه­های فارسی زبان ماهواره­ای بر تحول سبک زندگی عمومی با تأکید بر فعالیت­های روزمره در بین دختران 18 تا 35 سال ساکن منطقۀ 5 تهران، پایان‎نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم ارتباطات، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق.

کلانتری، اسماعیل؛ کلانتری، ابراهیم؛ محمودی، فاطمه و مقامی، حمید. (1394). ارائۀ چارچوب مفهومی سبک کسب و کار اسلامی. فصلنامۀ مدیریت اسلامی، 23(3)، 123-142.

کوهی، کمال؛ عباس­زاده، محمد و بی­شک، علی خواجه. (1393). بررسی تأثیر رسانه­های داخلی و خارجی بر میزان پایبندی به سبک زندگی دینی در بین شهروندان 15-65 شهر تبریز، پژوهش­های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، 3 (1)؛ 94-79.

کیانی، مژده و صالحی، خدیجه. (1398). تأثیر سرمایۀ فرهنگی بر سبک زندگی جانبازان جنگ تحمیلی شهر نجف آباد، مجلۀ مطالعات ملی، 20 (77)؛ 160-145.

مظفری­نیا، سهراب و قاسم­پور، مریم. (1396). بررسی رابطه بین سبک زندگی متأثیر از فضای مجازی و طلاق عاطفی در شهر ایلام، فصلنامۀ علمی_ترویجی فرهنگ ایلام، 18 (56 و 57)؛ 191-172.

مهاجرانی، علی اصغر؛ حقیقتیان، منصور و یوسف نیا، مهدی. (1394). بررسی تأثیر شهرنشینی بر سبک زندگی ساکنان روستاهای تبدیل شده به شهر در ایران (نمونۀ موردی: شهرستانهای خواف و رُشتخوار در استان خراسان رضوی) مطالعات توسعۀ اجتماعی –فرهنگی، ۴ (۲) :۱۲۳-۱۰۳.

مهدوی کنی، محمدسعید. (1386). مفهوم گسترۀ آن در علوم اجتماعی،  سبک زندگی. فصلنامۀ  تحقیقات فرهنگ، شمارۀ 1.

مهدی زاده، سیدمحمد. (1391)، نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، تهران: نشر همشهری، چاپ اول.

نجارزاده، محمد. (1391). بررسی‌ تفاوت‌های سبک زندگی گروه‌های‌ شهری و روستایی در ارتباط با جهانی‌ شدن فرهنگی‌ (مطالعۀ موردی: اصفهان و روستاهای آن) جامعه‎شناسی کاربردی، 23(4)، 143-164.

نوری لنگ، سمانه؛ امیدی، اسماعیل و شریفی طاسکوه، رفعت­الله. (1396). بررسی تأثیر رسانه‌های جمعی خارجی و شبکه­های ماهواره­ای بر سبک زندگی، فصلنامۀ دانش انتظامی گیلان، 6 (21)؛ 119-102.

وارسته‌فر، افسانه و مختاری، هانیه. (1388). بررسی الگوی مصرف نزد زنان شهر تهران، فصلنامۀ پژوهش اجتماعی، 2(5)، 41-62.

Adler, Alfred (1956). The Individual Psychology of Alfred Adler. New York: Basic Books Inc.

Braun, V. & Clarke, V. (2006), “Using thematic analysis in psychology”, Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, Pp. 77-101.

Chukwuere, J. E., & Chukwuere, P. C. (2017). The impact of social media on social lifestyle: A case study of university female students. Gender and Behaviour, 15(4), 9966-9981.

Cockerham, W. C. (2005). Health lifestyle theory and the convergence of agency and structure. Journal of Health and Social Behavior, 46, 51-67.

Khan, H., Razi, A., Ali, S. A., & Asghar, A. (2011). Identifying consumer lifestyle. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research In Business, 3(8), 249-268.

Potter, W. J. (2010). The state of media literacy. Journal of broadcasting & electronic media, 54(4), 675-696.

Suliburska, J., Bogdanski, P., Pupek-Musialik, D., Glod-Nawrocka, M., Krauss, H., & Piatek, J. (2012). Analysis of lifestyle of young adults in the rural and urban areas. Annals of Agricultural and Environmental Medicine, 19(1).

Wang, L., Luo, J., Gao, W., & Kong, J. (2012). The effect of Internet use on adolescents’ lifestyles: A national survey. Computers in Human Behavior, 28(6), 2007-2013.