تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد ارقام مختلف سیب زمینی در منطقه چایپاره

محورهای موضوعی : توليد محصولات زراعي

حسين قاسمي ¹

1 - - دانش آموخته كارشناسي ارشد گروه زراعت، واحد خوي، دانشگاه آزاد اسلامي، خوي – ايران.

تاریخ دریافت : 1393/04/18 تاریخ پذیرش : 1395/06/14 تاریخ انتشار : 1398/03/23

کلید واژه: تاریخ کاشت, سیب زمینی, رقم و عملکرد. ,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت روی عملكرد و اجزا عملکرد سه رقم سيب‌زميني، آزمایشی به-صورت فاکتوریل بر پایه بلوک¬های کامل تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار طی سال 1386 در منطقه چایپاره شهرستان خوی اجرا شد. فاکتور اول تاریخ کاشت در 4 سطح (15اسفند، 15فروردین، 15اردیبهشت و 15خرداد) و فاکتور دوم رقم در سه سطح (مارفونا، آگریا و مورن) در نظر گرفته شدند. نتایج نشان دادند که اثر تاریخ کاشت و رقم روی ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، تعداد برگ در بوته، تعداد غده در بوته، اندازه غده و عملکرد غده معنی‌دار بودند. بالاترین عملکرد غده، به ترتیب در رقم مورن با عملکرد 13/33 تن در هکتار با تاریخ کشت پانزدهم اسفند و رقم مارفونا با عملکرد 120/33 تن در هکتار با تاریخ کشت پانزدهم فروردین ماه مشاهده شد که در یک گروه آماری قرار گرفتند. رقم مورن به¬ علّت نداشتن اختلاف معنی دار با رقم مارفونا و همچنین نیاز به فصل رشد طولانی مناسب نبوده و در نتیجه رقم مارفونا با تاریخ کشت نیمه اول فروردین برای منطقه چایپاره خوی مناسب به نظر می رسد.

چکیده انگلیسی:

In order to evaluate the effects of planting date and variety on the yield and yield components of potato, an experiment was conducted in Chaypareh region of Khoy in 2008. It was used in factorial experiment based on randomized complete block design with three replications and two factors; the first one , planting date in four levels ( March 5th , April5th , May 5th, and June 5th ); and the second variety in three levels ( Marfona , Agria , and Moren ) were considered. The results showed that the effects of planting date and variety on plant height, number of leaves and branches per plant, number of tuber per plant and their sizes were significant. The maximum tuber yield ( 33.13 ton/ha ) was obtained from planting date of March 5th with Moren variety and Marfona ( 33.13 ton/ha ) with planting date April5th, did not have significant difference. Therefore, Moren Variety due to long growing season and high costs are not suitable , on the other hand, Marfona variety with planting date in April 5th is recommended for Chaypareh region of Khoy.

منابع و مأخذ:

 Abbasi Far, A., R. A. Kashi, and H. Ghafari. 1996. Comparison of the effects of planting depth on potato yield Second Seminar Abstracts and Research Vegetables. Karaj Agricultural College, 1996.
 Amin Beigi, A. 2004. Effects of planting date on yield of potato cultivars in Sarpole Zahab.Third Iranian Horticultural Science Congress. Sina Publications pp.762.(In Persian)
 Babaei, T. 1995. Final report research project reviews and compare performance and semi-late varieties of potatoes. Manage and Promote Agriculture in Hamedan , 1995.
Burke, j. j., T. Odonavan, and P. Barry. 2005. Effect of seed source, presprouting quality of potato tubers for fresh fry production. Potato Research 48:69 -84.
 Darabi, A. 2008. Effect of plant density and harvest date on yield components in Behbahan a few varieties of potatoes. Journal of Seed and Plant. 23: 233-245.
 Dehdar B. 2008. Effect of pregermination and plant density on yield and agronomic characteristics of six commercial varieties of potatoes in Ardebil. Journal of Seed and Plant.23:127-130.
 Dyke, G.V. 1956. The effect of data planting on the yield of potato. Journal of Agriculture Science Cambridge. 47: 122-128.
 Hosseinzadeh, A. 1997. Effects of different planting dates on the qualitative and quantitative traits selected varieties of potatoes in Ardebil. MSc thesis. Karaj Agricultural College. Pp.126.
 Islami, A. 1990. Impact of culture on clay remove storage in autumn, growth and yield of potatoes in the Isfahan region. MSc thesis. Faculty of Science Isfahan University. Pp.142.
 Jones, J. L. and E. J. Allen. 1989. Effects data of planting on plant emergence, leaf growth and yield in contrasting Potato varieties. Journal of Agriculture Science Cambridge. 101 81–85.
 Khajehpour, M. R. 2004. Industrial crops. Esfahan University. Pp. 278. (In Persian).
 Memarzadeh, A. 1999. Potato farming. Management Training and Agricultural extension Hamadan. Pp. 56.
 Mortazavi Beck, A. and R. Aminpoor. 2002. Season and planting depth effects on the performance of commercial varieties of potatoes. Journal of Seed and Plant.17: 95-106.
 Notqy Taheri, H. 1996. Review on the effect of planting and harvesting on seed yield consumer glands and oral Alvy potato varieties. Improvement Institute and plant seed. Pp.320.
 Nouri Moghaddam, R. 1996. Effect of planting date on yield of potato varieties. Vegetable Research and second seminar. Improvement Institute and plant seed. Pp.320.
 Opoku-Ameyaw, K. and M. Harris. 2001. Intercropping potatoes in early spring in a temperate climate. 3. The influence of plating data, row width and temperature change on the potential for intercropping. Potato research. 44: 75-85.
 Radly, R. W. 1963. The effect of season on growth and development of the potato. In: J. D. Ivan's and F. L. Milthorpe (elds). The growth of potato. Butler Wants, London. 211-220.
 Rezai, A. And A. Soltani. 2005. Potato farming (translation). Publications. Jahad University of Mashhad. Pp.179. (In Persian).
 Roshandel, S., Taheri, A., Babaei, G. And Morshedi, A .2007. Potato health management (translation). Hadian Publications. Pp 348. (In Persian).
 Saif Amiri, H. 2001. Effect of different planting dates on yield and bulb yield performance of potato cultivars in Ardebil. Proceedings of Second Iranian Horticultural Science Congres.Mashhad University.
 Singh, B.N. 1985. Effect of seed size, date and planting date on potato yield. Seeds and Farms. 11(9) 23-35.
 Vaferi, H. and Y. Akbarzadeh Khiyav. 1999. Potato farming in the Netherlands. Agricultural education publishing. Pp 52. (In Persian).

متن کامل:



مجله پژوهش در علوم زراعی - سال هشتم، شماره 28،  بهار و تابستان 1395                                                                  19

 

تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد ارقام مختلف سیب زمینی در منطقه چایپاره 

 

حسين قاسمي¹، علي نصراله زاده اصل²، اسماعيل علي‌زاده³ و ابراهيم وليزادگان4

چکیده:

                به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت روی عملكرد و اجزا عملکرد سه رقم سيب‌زميني، آزمایشی به­صورت فاکتوریل بر پایه بلوک­های کامل تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار طی سال 1386 در منطقه چایپاره شهرستان خوی اجرا شد. فاکتور اول تاریخ کاشت در 4 سطح (15اسفند، 15فروردین، 15اردیبهشت و 15خرداد) و فاکتور دوم رقم در سه سطح (مارفونا، آگریا و مورن) در نظر گرفته شدند. نتایج نشان دادند که اثر تاریخ کاشت و رقم روی ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، تعداد برگ در بوته، تعداد غده در بوته، اندازه غده و عملکرد غده معنی‌دار بودند. بالاترین عملکرد غده، به ترتیب در رقم مورن با عملکرد 13/33 تن در هکتار با تاریخ کشت پانزدهم اسفند و رقم مارفونا با عملکرد 120/33 تن در هکتار با تاریخ کشت پانزدهم فروردین ماه مشاهده شد که در یک گروه آماری قرار گرفتند. رقم مورن به­ علّت نداشتن اختلاف معنی دار با رقم مارفونا و همچنین نیاز به فصل رشد طولانی مناسب نبوده و در نتیجه رقم مارفونا با تاریخ کشت نیمه اول فروردین برای منطقه چایپاره خوی مناسب به نظر می رسد.

 

 واژه‌هاي کلیدی: تاریخ کاشت، سیب زمینی، رقم و عملکرد. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

[1] تاريخ دريافت: 18/04/1393                        تاريخ پذيرش: 14/06/1395

 - دانش آموخته كارشناسي ارشد گروه زراعت، واحد خوي، دانشگاه آزاد اسلامي، خوي – ايران.

[2]  -  عضو هيات علمي گروه كشاورزي – زراعت، واحد خوي، دانشگاه آزاد اسلامي، خوي – ايران. ( نويسنده مسئول)

[e-mail]

[3]  - عضو هيات علمي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان آذربايجانغربي، اروميه – ايران.

4- عضو هيات علمي گروه كشاورزي – زراعت، واحد خوي، دانشگاه آزاد اسلامي، خوي – ايران.

مقدّمه و بررسي منابع علمي

      سیب زمینی با نام علمی.Solanum tuberosum L گیاهی علفی و چند ساله از خانواده سولاناسه است و تاریخ کشت نامناسب منجر به برخورد دوره های رشدی گیاه با شرایط نامناسب محیطی می گردد (2004 Khajeh pour,). براساس مطالعات انجام شده دما مهمترین عامل تعیین کننده طول دوره رشد در گیاهان زراعی می باشد و بنابراین در انتخاب تاریخ کشت باید عکس العمل مراحل مختلف رشدی گیاه را نسبت به دما در نظر قرار داد. در انتخاب رقم نیز باید فاکتور هایی از قبیل سازگاری خوب با منطقه، عملکرد بالا، خاصیت انبارداری مناسب، بازار پسندی و مقاومت در برابر آفات و بیماری ها در نظرگرفته شوند (1999 Vaferi and Akbarzadeh khiyav,). دیک (Dyke, 1956) طی آزمایشی روی تاریخ های مختلف کاشت سیب زمینی، اعلام کرد که به ازای هر هفته تاخیر در تاریخ کاشت سیب زمینی از اواخر فروردین تا اواخر اردیبهشت ماه، عملکرد سیب زمینی کاهش می یابد. نتایج تحقیقات رادلی 1963) Radly,) نشان داد که به ازای هر هفته تاخیر در تاریخ کاشت سیب زمینی، عملکرد غده حدود 750 کیلوگرم در هکتار کاهش می یابد. جونز و آلن (Jones and Allen, 1989)  نتيجه گرفتند كه تاريخ كاشت بر شاخص سطح برگ و مقدار تشعشع جذب شده توسط گیاه سیب زمینی موثر بوده و روی عملكرد آن اثر معنی داری دارد. اوپکو و هریس 2001) Opoku and Harris,) طی آزمایشی نتیجه گرفتند که ارقام دیررس سیب زمینی دارای توان تولیدی بالاتری بوده و تاریخ کاشت نامناسب باعث کاهش ماده خشک غده های سیب زمینی می گردد. حسین زاده (1996 (Hoseinzadeh, طي آزمايشی در منطقه اردبيل بيشترين عملكرد غده را با رقم پيكاسو در تاريخ 15 فروردين ماه به­دست آورد. سیف امیری (Seifamiri, 2001) براي آب و هوایی منطقه اردبيل، رقم مارفونارا در تاريخ كاشت 30 فروردين بهترين رقم اعلام كرد. دهدار (2008 Dehdar,) بر اساس نتایج تحقیق خود اعلام کرد که کشت رقم آگریا در تاریخ کاشت 14 اردیبهشت ماه بالاترین عملکرد را در اردبیل داشته است. نوری مقدم (Nori mogaddam, 1996) طی آزمایشی در زنجان اعلام کرد که دهه اول ارديبهشت ماه بهترين زمان كاشت سيب زميني در منطقه زنجان مي باشد. نطقی طاهری (Notgi taheri, 1996)  نتيجه گرفت كه بهترين تاريخ كشت سیب زمینی در منطقه سفيد دشت شهركرد 16 ارديبهشت ماه مي باشد. امین بیگی (2004 Aminbeigi,) طي آزمايشی، رقم كوزيما را در تاريخ كاشت نيمه اول آبان ماه براي کشت سیب زمینی در منطقه سرپل ذهاب مناسب تشخيص داد. دارابی Darabi, 2008)) طي دو مورد تحقیق، رقم آجيبا را در تاريخ كشت 16 مهر ماه براي كشت سیب زمینی در منطقه خوزستان مناسب تشخیص داده و كشت زمستانه را در اين منطقه بهتر از كشت پائيزه سیب زمینی اعلام كرد. مرتضوی بک و امین پور (2002 Mortazavibeck and Aminpour,) تاریخ كشت اسفند ماه را با رقم مارفونا براي کشت سیب زمینی در منطقه اصفهان توصیه كردند. اسلامی (1990 Islami,) ارقام رومانو، آئولا و کوزیما را برای کشت پاییزه سیب زمینی در منطقه اصفهان مناسب تشخیص دادند. عباسی­فر و همکاران (1996 (Abasifar et al.,  طی آزمایشی بالا بودن عملکرد کشت بهاره نسبت به کشت پاییزه سیب زمینی را در استان مرکزی اعلام کردند.

       هدف از اجرای این آزمایش بررسی اثر تاریخ های مختلف کاشت روی محصول دهی ارقام سیب زمینی در منطقه چایپاره شهرستان خوی می باشد تا بهترین تاریخ کاشت و رقم برای منطقه تعیین گردد.

مواد و روش‌ها 

آزمايش در اراضی روستای زنگلان بخش چایپاره شهرستان خوي با عرض جغرافيايي 38 درجه و 55 دقیقه شمالی و طول جغرافيايي 45 درجه و 8 دقیقه شرقی و ارتفاع 1009 متر از سطح دريا اجرا گردید. کل میزان بارندگی منطقه در سال 1386 حدود 3/413 ميلي متر، بیشترین دمای منطقه 6/37 درجه سلسیوس و کمترین دماي آن 19- درجه سلسیوس گزارش شده است. این تحقیق به­صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار اجرا شد. فاکتور اوّل تاریخ کشت در 4 سطح (15اسفند، 15فروردین، 15اردیبهشت و 15خرداد) و فاکتور دوّم رقم در سه سطح (مارفونا، آگریا و مورن) در نظر گرفته شدند.

      جهت اجراي طرح يك قطعه زمين زراعي به مساحت 1000مترمربع انتخاب گردید و بر اساس نتایج آزمایش خاک (جدول 1)، در آبان ماه سال 1385 ده تن در هکتار کود دامی کاملأ پوسيده پخش و با شخم عمیق با خاک مخلوط گردید و در اسفند ماه همان سال نیز كودهای شیمیایی براساس نتايج تجزيه خاك با مقادیر: 120 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم، 100 کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات تریپل و 150 کیلوگرم در هکتار کود اوره (نصف اوره در این مرحله و بقیه آن در مرحله خاک دهی پاي بوته ها) به خاک اضافه گردید و عملیات مخلوط کردن کودها نیز توسط دیسک انجام شد. سپس جوی و پشته هایی با فواصل 75 سانتی متر در زمین ایجاد شد. بدنبال آن کرت بندی و تفکیک تکرارهای آزمایش صورت گرفت و جهت تفکیک کرت ها از یکدیگر یک پشته به­صورت نکاشت در نظر گرفته شد و هر کرت آزمایشی شامل پنج ردیف کاشت به طول پنج متر بود. قبل از کاشت، غده ها با محلول سم بنومیل 3 در هزار ضد عفونی شدند و سپس با عمق حدود 10 سانتی متر، در وسط پشته با فاصله 25 سانتی متر در روی ردیف کشت شدند. بعد از كشت در طول فصل رشد نسبت به آبياري کرت­ها به فواصل هر10روز یکبار اقدام گردید و در طول فصل رشد نیز با علفهاي هرز به صورت دستی مبارزه گردید و زمانی که ارتفاع بوته های سیب زمینی به حدود 20 سانتی متر رسید، عملیات خاك دهي پاي بوته ها همراه با مصرف کود سرک (اوره) اجرا گردید.

 

 

جدول 1- خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک

Table1. Physical and chemical characteristics of soil

پتاسیم K (ppm)	فسفر P (ppm)	نیتروژن N (%)	كربن آلي O.C (%)	بافت Soil texture	شن Sand (%)	سیلت (%)Silt	رس (%)Clay	درصد اشباع (%)SP	pH	شوري ds/m
239	12.3	1.79	1.8	Loam	36	39	25	41	7.4	0.38

 

 

اندازه‌گیری صفات مختلف سیب زمینی شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، تعداد برگ در بوته با انتخاب 10 بوته به­طور تصادفی در مرحله گلدهی و یک ماه بعد از گلدهی از ردیف های وسط هر کرت اجرا شده و میانگین این صفات برای هر کرت تعیین گردید. در مرحله برداشت نهایی نیز صفات (تعداد و اندازه غده ها در بوته) روی 10 بوته انتخاب شده اندازه گیری و میانگین آنها برای صفات مذکور در نظر گرفته شدند و عملکرد غده در هر کرت آزمایشی با برداشت بوته ها در سطحی معادل 4 مترمربع محاسبه گردید. در نهایت داده ها توسط نرم افزار MSTATC مورد تجزیه واریانس قرار گرفتند و مقایسه میانگین ها نیز در سطح احتمال 5% توسط آزمون دانکن صورت گرفت.

 

نتایج و بحث

تعداد شاخه در بوته

      تاثیر تاريخ كاشت و رقم بر تعداد شاخه در بوته در سطح احتمال یک درصد و اثرات متقابل تاريخ كاشت و رقم نیز در سطح احتمال پنج درصد معنی دار شدند (جدول 2). بیشترین تعداد شاخه در بوته به میزان 35 عدد در رقم آگريا با تاريخ كشت 15 فروردين ماه و كمترين تعداد شاخه در بوته نیز به میزان 67/10 عدد در رقم مارفونا با تاريخ كشت 15 خرداد ماه حاصل گردید (جدول 3). در تاریخ کاشت دیر هنگام، مواجه شدن مراحل اوليه رشد رويشي و توسعه شاخه هاي فرعي با شرايط نامساعد از جمله افزايش دما، خشكي محيط و خاك زراعي باعث می گردد تا تعداد جوانه های رشد کرده سیب زمینی پایین آمده و در اثر آن تعداد شاخه های اصلی و فرعی کاهش یابد (1999 Vaferi and Akbarzadeh khiyav,).  

اگرشرایط محیطی مناسب باشد میزان رشد رویشی انواع رقم‌ها بیشتر و اگر شرایط محیطی نامناسب باشد میزان رشد همه ارقام پایین خواهد آمد (Rezai and Soltani , 2005). 

 

تعداد برگ در بوته

         تاثیر تاريخ كشت و رقم روی تعداد برگ در بوته در سطح احتمال يك درصد و اثرات متقابل تاریخ كاشت و رقم روی تعداد برگ در بوته درسطح احتمال پنج درصد معني دار شدند (جدول 2). رقم مارفونا در تاريخ كشت 15 خرداد ماه داراي كمترين تعداد برگ روی بوته به میزان 33/56 عدد و رقم آگريا در تاريخ كشت 15 فروردين ماه نیز داراي بيشترين تعداد برگ در بوته به میزان 7/174عدد بود (جدول 3). اگر شرایط محیطی مناسب باشد میزان رشد رویشی انواع رقم ها زیاد خواهد شد و اگرشرایط محیطی نامناسب باشد رشد رویشی همه ارقام پایین خواهد آمد (, 2005 Rezai and Soltani). در ارقام ديررس مقدار شاخ و برگ بيشتري نسبت به ارقام زود­رس تولید می­گردد (Khajeh pour, 2004).

 

 ارتفاع بوته

 تاثیر تاريخ كاشت، رقم و اثرات متقابل تاريخ كاشت و رقم بر روی ارتفاع بوته در سطح احتمال يك درصد معنی دار شد (جدول 2). كشت اسفند ماه با رقم مورن بيشترين ارتفاع بوته 33/94 سانتی متر و كشت خرداد ماه با رقم مارفونا كمترين ارتفاع بوته 54 سانتی متر را ایجاد کرد (جدول 3). به نظر می­رسد که با تاخیر در کاشت، دمای هوا بالا رفته و در اثر آن تنفس گیاه افزایش یافته و از رشد گیاه کاسته شده و به طبع آن ارتفاع گیاه کاهش می­یابد. رضایی و سلطانی (Rezai and Soltani, 2005) نیز اعلام کردند که شرايط نامساعد آب و هوايي مانند دماي بالا و خشكي خاك در خرداد ماه موجب کاهش رشد بوته ها می گردد.

 

 

 

 

 

جدول 2- تجزیه واریانس اثرات تاریخ کاشت و رقم روی صفات مختلف سیب زمینی

Table 2- Analysis of variance effects planting date and cultivar on different traits of potato.

میانگین مربعات MS						درجه آزادی df	منابع تغییرات S.O.V
عملکردغده  Tuber yield	اندازه غده ها Tuber size	تعداد غده در بوته Number of tuber per plant	ارتفاع بوته Plant height	تعداد برگ در بوته Number of leaves per plant	تعداد شاخه در بوته  Number of branches per plant
2685.32	0.03	193.77	16.69	1450.52	34.02	2	تکرار Replication
902882.01**	35.85**	6013.85**	1643.18**	18912.37**	341.96**	3	تاریخ کاشت Planting Date
44550.73**	2.73**	955.36**	623.36**	3948.11**	339.11**	2	رقم Cultivar
45268.95**	2.01**	673.76**	179.76**	1720.81**	42.07*	6	تاریخ کشتÎرقم Planting Date  Cultivar
3593.64	0.05	45.53	36.78	357.55	16.21	22	خطا Error
9.13	3.6	8.01	8.10	14.65	18.92	-	ضریب تغییرات %CV Respectively
**و* به ترتیب معنی دار درسطح احتمال یک و پنج درصد *, ** = significant at 5% and 1%, respectively

 

تعداد غده در بوته

                بیشترین تعداد غده در بوته در ارقام مورن با تاریخ کاشت اسفند ماه و رقم مارفونا در تاریخ کاشت فروردین ماه مشاهده شد و کمترین تعداد غده در بوته نیز به رقم مارفونا با تاریخ کاشت خرداد ماه تعلق داشت (جدول 3). به نظر می رسد که در تاریخ کاشت زود هنگام به علت مناسب بودن شرایط آب و هوایی، رشد رویشی افزایش یافته و سطح فتوسنتزی گیاه بیشتر شده و ماده غذایی بیشتری به بخش ذخیره­ای گیاه یعنی غده­ها ارسال شده و در اثر آن تعداد غده در بوته افزایش یافته است. در سیب زمینی تعداد غده با شرایط آب و هوائی، طول دوره رشد غده ها، تعداد ساقه های اصلی، تعداد غده های تشکیل شده در هر ساقه اصلی، نوع رقم و نوع خاک زراعی همبستگی زیادی دارد و آب و هواي خيلي خشك و يا خيلي گرم مخصوصا" در روز­هاي كوتاه براي غده زايي بيشتر سيب زمیني نامطلوب است (1999 Vaferi and Akbarzadeh khiyav,) ارقام دیررس سیب زمینی نسبت به سایر رقم‌ها مقدار غده بیشتری تولید می‌کنند (Memarzade, 1999). 

 

 

جدول 3- مقایسه میانگین های اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم روی صفات مختلف سیب زمینی

Table 3- Mean interaction of planting date and cultivar on different characters of potato.

عملکرد غده yield ton/ha))	اندازه غده ها Size tubers (cm)	تعداد غده در بوته Number tubers per plant	ارتفاع بوته Plant Height (cm)	تعداد برگ در بوته Number of leaves per plant	تعداد شاخه در بوته  Number of branch per plant	تیمارهای آزمایشی
27.47b	7.33c	13.95ab	79.67a	191a	20.67cde	مارفونا با تاریخ 15اسفند
26.57cb	7.83b	12.41b	86.67ab	173.7a	27.33bc	آگریا با تاریخ 15اسفند
33.13a	8.86a	14.70a	94.33	161.3ab	28.33ab	مورن با تاریخ 15اسفند
33.12a	9.10a	14.58a	79.33b	117cd	16.33efg	مارفونا با تاریخ 15فروردین
23.82c	7.3e	12b	88.33ab	174.7a	35a	آگریا با تاریخ 15فروردین
26.56bc	7.46bc	11.62b	87ab	78a	29.33ab	مورن با تاریخ 15فروردین
16.71d	5.26e	7.07e	53.33e	68.33ef	13fg	مارفونا با تاریخ 15اردیبهشت
18.50d	5.13e	8.75d	86.67ab	134.3bc	19.67def	آگریا با تاریخ 15اردیبهشت
23.66c	6.20d	11.04bc	68.33c	130.3bc	25.33bcd	مورن با تاریخ 15اردیبهشت
4.33f	3.13g	4.95f	54e	56.33f	10.67g	مارفونا با تاریخ 15خرداد
5.87ef	3.56f	5.75ef	56.33de	75.33ef	13.33fg	آگریا با تاریخ 15خرداد
8.97e	4.96e	8.32cd	64.67cd	89de	16.33efg	مورن با تاریخ 15خرداد
حروف غیر مشابه در هر ستون بیانگر اختلاف معنی‌دار در سطح احتمال 5 درصد است. Dissimilar letters in each column indicate significant differences at the 5% level

 

اندازه غده 

   اثر تاریخ کاشت، رقم و اثرات متقابل رقم و تاریخ کاشت بر اندازه غده، در سطح احتمال یک درصد معنی دار شدند (جدول 2). بدين ترتيب كه کمترین اندازه غده برای رقم مارفونا در تاريخ كشت خرداد ماه و بيشترين اندازه غده نیز برای این رقم در تاريخ كشت فروردین ماه مشاهده شد. در رقم آگریا نیز کمترین اندازه غده در تاريخ كشت خرداد ماه و بيشترين اندازه غده نیز در تاريخ كشت اسفند ماه مشاهده شد و برای رقم مورن نیز کمترین اندازه غده در تاريخ كشت خرداد ماه و بيشترين اندازه غده نیز در تاريخ كشت اسفند ماه حاصل شد. در کل بیشترین اندازه غده در رقم مارفونا با تاریخ کاشت فروردین ماه و رقم مورن در تاریخ کاشت اسفند ماه مشاهده شد و این دو رقم در یک گروه آماری قرار گرفتند و کمترین اندازه غده نیز در رقم مارفونا با تاریخ کاشت خرداد ماه حاصل شد (جدول 3). در تاریخ کاشت دیر هنگام رشد گیاه با هوای گرم مواجه شده و در اثر آن مقدار تنفس گیاه بالا رفته و ماده فتوسنتزی کمتری به غده ها منتقل شده و در اثر آن اندازه غده‌ها کاهش می‌یابد. بورک و همکاران (Burke et al., 2005) بر اساس تحقیقات خود اعلام کرد که بهترین تاریخ کاشت سیب زمینی زود­ترین زمان ممکن کشت گیاه در طول سال زراعی می­باشد، به­طوری­که در آن زمان دمای محیط هم­زمان با میزان تشعشع افزایش می­یابد و گیاه سیب زمینی با بهره بردن هم زمان از تابش نور و حرارت، غده های درشت­تری تولید می­کند. در شرایط آب و هوایی گرم مجموع نورهای دریافت شده، کمتر مورد استفاده گیاه قرار می گیرد و میزان کمیت و کیفیت غده های برداشتی پایین می آید  (1999 Vaferi and Akbarzadeh khiyav,). سینگ (Singh, 1985) اظهار داشت که برای تولید سیب- زمینی با کیفیت بالا باید تاریخ کاشت متناسب با شرایط اقلیمی منطقه انتخاب کرد. در سیب زمینی بعد از مرحله غده بندی، وجود آب و هوای گرم و تنش آب بر مقدار عملکرد و اتدازه غده­ها تاثیر نامطلوبی می­گذارد. در آب و هوای گرم اندازه غده های سیب زمینی کوچکتر شده و با رشد ثانویه، اکثراً غده های ریز و غیر قابل استفاده تولید می گردد (Mortazavibeck and Aminpour, 2002). در ارقام ديررس سیب زمینی به­علت وجود فرصت کافی برای حجیم شدن غده ها، اندازه غده­ها بیشتر می‌گردد Darabi,2008)) . 

 

 

 

عملکرد غده 

 اثرات تاریخ کاشت، رقم و اثرات متقابل تاریخ کشت و رقم روی عملکرد غده درسطح احتمال یک درصد معنی دار شدند ( جدول 2). رقم مورن با تاریخ کشت اسفند ماه و رقم مارفونا با تاریخ کاشت فروردین ماه به ترتیب با مقدار عملکرد غده 13/33 و120/33 تن در هکتار در یک گروه آماری قرار گرفته و بیشترین عملکرد غده را نشان دادند و کمترین عملکرد غده نیز به میزان 33/4 تن در هکتار به رقم مارفونا با تاریخ کاشت خرداد ماه تعلق داشت ( جدول 3). تاریخ کشت نامناسب می­تواند به علت برخورد دوره های رشدی گیاه با شرایط نامساعد محیطی سبب کاهش رشد و در نتیجه باعث کاهش عملکرد و حتی مرگ گیاه شود بنابراین لازم است تاريخ كاشت سيب زميني را طوري انتخاب كنیم تا اینکه حتي الامكان دوران غده بندي و رشد غده ها با هواي گرم برخورد نكند و از طرفي سرما نيز عامل محدود كننده براي سبز شدن و رشد پس از كاشت نباشد (Khajepour, 2004). در تاریخ های کشت اسفند و فروردین ماه دمای هوا پایین می باشد ولی در تاریخ های کشت دیرتر میزان دمای هوای محیط بالا رفته و میزان فتوسنتز گیاه سيب زميني کاهش و میزان تنفس آن افزایش خواهد داشت. بنابراین تاریخ کشت مناسب در رشد رویشی و افزایش عملکرد محصول گیاهان نقش ویژه ای دارد (2007 (Roshandel et al.,. ارقام کشت شده سیب زمینی درتاریخ های کشت فروردین و اسفند ماه در مرحله غده زائی بیشتر از آب و هوای مناسب برخوردار می شوند، لذا میزان عملکرد آنها بالا می رود ولی در شرایطی که دمای محیط بالا و تبخیر از سطح خاک بیشتر باشد، رشد و توسعه استولون ها کمترشده و درنتیجه آن عملکرد پایین می آید و این افت در ارقام زودرس به­علت کوتاه بودن طول مرحله غده زائی بیشتر خواهد بود (,2005 Rezai and Soltani). جهت تولید عملکرد بالا در سیب زمینی توجه به شرایط اقلیمی منطقه اهمیت زیادی داشته و يكي از فاکتورهای مهم به­زراعی این محصول انتخاب ارقامي با عملكرد بالا و كيفيت مطلوب، درگروه­هاي زود­رس تا دير­رس و متناسب با شرايط اقليمي منطقه مي‌باشد (Babai, 1995). در رابطه با تاثیر رقم و تاریخ کشت روی عملکرد سیب زمینی تحقیقات حسین‌زاده  (Hoseinzade, 1997 ، سیف امیری (Seifamiri, 2001) و دهدار (Dehdar, 2008) در منطقه اردبیل و مرتضوی بک و امین‌پور(Mortazavibek and Aminpour,2002) در منطقه اصفهان نتایج متناسب و تقریبا مشابهی با این آزمایش داشته‌اند.

 

نتیجه گیری

                 رقم مارفونا در تاریخ کشت نیمه اول فروردین ماه با تولید 12/33 تن غده در هکتار نسبت به سایر ارقام و تاریخ های کاشت از نظر اقتصادی برای منطقه چایپاره خوی مناسب تشخیص داده شد و همچنین رقم مورن در تاریخ کاشت 15 خرداد ماه با تولید 32/8 تن غده در هکتار با اندازه غده 9/4 سانتی متر جهت تولید غده بذری به عنوان کشت دوم در منطقه قابل اجرا می باشد.

 

سپاسگزاری

                 بدینوسیله از راهنمایی استاد عزیزم دکتر محسن رشدی و از زحمات همکاران گرامی خود مهندس پیشه ور، مهندس عزیزپور، مهندس حبیب زاده، خانم مهندس همّت زاده و خانم مهندس اسماعیل زاده که در تهیه و ارائه این مقاله مرا یاری کردند صمیمانه  قدردانی می گردد.

 

 

منابع مورد استفاده                                                            References

ü       Abbasi Far, A., R. A. Kashi, and H. Ghafari. 1996. Comparison of the effects of planting depth on potato yield Second Seminar Abstracts and Research Vegetables. Karaj Agricultural College, 1996.

ü       Amin Beigi, A. 2004. Effects of planting date on yield of potato cultivars in Sarpole Zahab.Third Iranian Horticultural Science Congress. Sina Publications pp.762.(In Persian)

ü       Babaei, T. 1995. Final report research project reviews and compare performance and semi-late varieties of potatoes. Manage and Promote Agriculture in Hamedan , 1995.

Burke,  j. j., T. Odonavan, and P. Barry. 2005. Effect of seed source, presprouting quality of potato tubers for fresh fry production. Potato Research 48:69 -84.

ü       Darabi, A. 2008. Effect of plant density and harvest date on yield components in Behbahan a few varieties of potatoes. Journal of Seed and Plant. 23: 233-245.

ü       Dehdar B. 2008. Effect of pregermination and plant density on yield and agronomic characteristics of six commercial varieties of potatoes in Ardebil. Journal of Seed and Plant.23:127-130.

ü       Dyke, G.V. 1956. The effect of data planting on the yield of potato. Journal of Agriculture Science Cambridge. 47: 122-128.

ü       Hosseinzadeh, A. 1997. Effects of different planting dates on the qualitative and quantitative traits selected varieties of potatoes in Ardebil. MSc thesis. Karaj Agricultural College. Pp.126.

ü       Islami, A. 1990. Impact of culture on clay remove storage in autumn, growth and yield of potatoes in the Isfahan region. MSc thesis. Faculty of Science Isfahan University. Pp.142.

ü       Jones, J. L. and E. J. Allen. 1989. Effects data of planting on plant emergence, leaf growth and yield in contrasting Potato varieties. Journal of Agriculture Science Cambridge. 101 81–85.

ü       Khajehpour, M. R. 2004. Industrial crops. Esfahan University. Pp. 278. (In Persian).

ü       Memarzadeh, A. 1999. Potato farming. Management Training and Agricultural extension Hamadan. Pp. 56.

ü       Mortazavi Beck, A. and R. Aminpoor. 2002. Season and planting depth effects on the performance of commercial varieties of potatoes. Journal of Seed and Plant.17: 95-106.

ü       Notqy Taheri, H. 1996. Review on the effect of planting and harvesting on seed yield consumer glands and oral Alvy potato varieties. Improvement Institute and plant seed. Pp.320.

ü       Nouri Moghaddam, R. 1996. Effect of planting date on yield of potato varieties. Vegetable Research and second seminar. Improvement Institute and plant seed. Pp.320.

ü       Opoku-Ameyaw, K. and M. Harris. 2001. Intercropping potatoes in early spring in a temperate climate. 3. The influence of plating data, row width and temperature change on the potential for intercropping. Potato research. 44: 75-85.

ü       Radly, R. W. 1963. The effect of season on growth and development of the potato. In: J. D. Ivan's and F. L. Milthorpe (elds). The growth of potato. Butler Wants, London. 211-220.

ü       Rezai, A. And A. Soltani. 2005. Potato farming (translation). Publications. Jahad University of Mashhad. Pp.179. (In Persian).

ü       Roshandel, S., Taheri, A., Babaei, G. And Morshedi, A .2007. Potato health management (translation). Hadian Publications. Pp 348. (In Persian).

ü       Saif Amiri, H. 2001. Effect of different planting dates on yield and bulb yield performance of potato cultivars in Ardebil. Proceedings of Second Iranian Horticultural Science Congres.Mashhad University.

ü       Singh, B.N. 1985. Effect of seed size, date and planting date on potato yield. Seeds and Farms. 11(9) 23-35.

ü       Vaferi, H. and Y. Akbarzadeh Khiyav. 1999. Potato farming in the Netherlands. Agricultural education publishing. Pp 52. (In Persian).