بازخوانی بابی از کلیله و دمنه (تحلیل باب شیر و شغال براساس مبانی داستانی فلسفه برای کودکان)

محورهای موضوعی : شاهنامه

عاطفه یوسفی ¹ , سعید ناجی ²

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی(نویسنده مسؤول)
2 - استادیار گروه فلسفه برای کودکان و نوجوانان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

تاریخ دریافت : 1401/01/25 تاریخ پذیرش : 1401/04/23 تاریخ انتشار : 1401/09/01

کلید واژه: کلیله و دمنه, ادبیات تعلیمی, شیر و شغال, فلسفه برای کودکان (فبک),

چکیده مقاله :

بخش گسترده‌ای از ادبیات کلاسیک فارسی، به متون تعلیمی اختصاص یافته است. این آثار چنان‌که از نامشان برمی‌آید، سرشار از آموزه‌های اخلاقی و مفاهیم اجتماعی هستند که در قالب حکایت و قصّه به رشتة تحریر درآمده‌اند. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی، کوششی است برای پاسخ بدین پرسش که آیا می‌توان از متون تعلیمی در سایر حوزه‌های آموزشی، مانند آموزش فلسفه به کودکان بهره برد یا خیر. درپی پاسخ بدین پرسش، حکایتی از کلیله و دمنه، به‌صورت موردی، بر مبنای معیارهای تفکر فلسفی کودکان و نوجوانان تحلیل شده است. مسائل بررسی‌شده، شامل ویژگی‌های اصلی داستان فلسفی ازجمله مقبولیت ادبی، مقبولیت روان‌شناختی، مقبولیت عقلانی، گفت‌وگوی استدلالی و کندوکاوپذیری بوده است. طبق یافته‌های پژوهش، این حکایت از قابلیت ادبی، فلسفی و روان‌شناختی برخوردار است و با بازنویسی آن به زبان معیار، می‌توان به منبع بسیار خوبی برای استفادۀ مربیان در کلاس‌های آموزش تفکر فلسفی دست یافت.

چکیده انگلیسی:

     A large part of classical Persian literature is devoted to didactic texts. As its name suggests, these works are full of moral teachings and social concepts which are written in the form of fables and stories. The present research by using a descriptive-analytical method is an attempt to answer the question whether educational texts can be used in another educational field like teaching philosophy to children or not. After answering this question, a fable from Kalila and Demeneh has been analyzed on a case-by-case basis, based on the criteria of philosophical thinking of children and teenagers. The examined issues include the main features of philosophical fable such as literary acceptability, psychological acceptability, rational acceptability, argumentative dialogue, and explorability. According to the findings of the research, this fable has literary, philosophical, and psychological capabilitiesThus,through rewriting it in standard language, it is possible to obtain a very good resource for teachers to use it in philosophical thinking classes.