بررسی مضامین حکمی و تعلیمی در دیوان زیب مگسی در قیاس مضامین دیگر

محورهای موضوعی : شاهنامه

مجیب الرحمان دهانی ¹ , منصور نیک پناه ^{2 *}

1 - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، مجمتع آموزش عالی سراوان، سراوان، ایران (نویسنده مسئول)

تاریخ دریافت : 1403/06/08 تاریخ پذیرش : 1403/09/28 تاریخ انتشار : 1404/02/08

کلید واژه: کلید واژه‌ها:زیب مگسی, معنا, اخلاق, معنویت, حکمت.,

چکیده مقاله :

میرگل محمدخان زیب مگسی از شعرای توانمند و صاحب اندیشه بلوچستان پاکستان است که غالب اشعار وی به تقلید از شاعران کلاسیک ایرانی سروده شده است و در برگیرنده اندیشه های اخلاقی ،تعلیمی ،غنایی و عرفانی است. آنچه به کلام زیب مگسی انسجام بخشیده، انتخاب معانی مناسب و موفق در موضوعات و موقعیت های متفاوت است. هدف از پژوهش پیش رو آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای ذهن و معنا در اشعار میرگل محمد زیب مگسی با استفاده از آمار و نمودار به صورت علمی مورد بررسی قرار بگیرد. براساس بررسی های صورت گرفته شاعر ضمن این که در سرایش اشعار خود به ساختار و صنایع مختلف شعری توجه بسیاری داشته و نوآوری‌هایی در بحور عروضی و طبع آزمایی‌هایی در انواع شیوه‌های شعری از خود نشان داده نه تنها از اندیشه و معنا غافل نبوده بلکه به صورت ظریفی به مفاهیم شعری توجه نشان داده است.در دیوان‌های وی مضامین تربیتی و اخلاقی بسامد بسیاری دارد و سایر مضامین رایج در شعر وی شامل عناصر عرفانی، عاشقانه، مذهبی، حکمی، پند و اندرز، مدح و ستایش و منقبت به چشم می‌خورد که حاصل غور و مداقّه وی در دیوان‌های شعری بزرگان ادب فارسی است. در مقایسه کلی، مضامین اخلاقی حدود 49 درصد اشعار را تشکیل می دهد. پس از مضامین عاشقانه 22 درصد، مضامین حکمی 13 درصد، مضامین عرفانی 9درصد و مضامین دینی 7 درصد مضامین را دارا هستند.

چکیده انگلیسی:

Mirgul Mohammad Khan Zeib Magsi is one of the powerful poets and intellectuals of Baluchistan, Pakistan, most of his poems are written in imitation of Iranian classical poets and include moral, educational, lyrical and mystical thoughts. The meaning in Zeib Magsi's poetry prevails over the theme and structure. In fact, he took great and grand meanings from Iranian poets and added his thoughts to it. and situations are different. The aim of the present research is to scientifically examine the mind and meaning in the poems of Mirgol Mohammad Zeib Magsi by descriptive-analytical method and using library sources. Based on The investigations conducted on the poet, while he paid a lot of attention to the structure and different poetic industries in writing his poems and showed innovations in prosody and experiments in various poetic methods, he was not only not oblivious to thought and meaning, but also subtly The poetic concept has shown attention. In his Diwans, there are many frequent moral themes and other common themes in his poetry include mystical, romantic, religious, judgmental, advice, praise, and praise elements, which are the result of his thoughtfulness. It is in the poetry divans of the greats of Persian literature. In general comparison, moral themes make up about 49% of poems. After romantic themes, 22%, religious themes are 13%, mystical themes are 9%, and religious themes are 7%.

منابع و مأخذ:

منابع:
ابراهیمیان،حجت الله، حدیث دل(تذکره شعرای پارسی گوی بلوچستان)خانه فرهنگ ج.ا. ایران، کویته، خرداد1378ش.
ابن عربی،فصوص الحکم والتعلیقات علیه به قلم ابوالعلاء عفیفی، تهران1370
انصاری، خواجه عبدالله,مناجات نامه، کرمان: خدمات فرهنگی کرمان.1382
خرمشاهی، بهاءالدین، «حافظنامه»، چاپ یازدهم/ ویراست دوم، تهران: شرکت انتشارات علمی‌و فرهنگی.1385.
خلیلی جهانتیغ، مریم، احوال و آثار زیب مگسی و دیوان نویافته او، با همکاری علی کمیل قزلباش،مشهد: مرندیز، زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان،1393.
رضوی،سید سبط حسن، فارسی گویان پاکستان، راولپندی، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان،1353ش.
ریاض، محمد، شعر فارسی و خدمات زیب مگسی، نشریه معارف اسلامی، دوره جدید ش21، 1354
زرین کوب، عبدالحسین، حدیث خوش سعدی درباره زندگی و اندیشه سعدی، تهران: سخن.1378.
------------------- ارزش میراث صوفیه، چاپ دوازدهم، تهران: مؤسسه انتشارات،1378.
زیب مگسی، گل محمد، خزینه الاشعار، با مقدمه پروفسور شرافت عباس، انجمن فارسی بلوچستان. 1996م.
...................................... زیب نامه، مقدمه پروفسور شرافت عباس،بلوچستان: انجمن فارسی بلوچستان. 1995م.
سجادی، سید جعفر، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: طهوری1389.
¬¬سهروردی،شهاب الدین، عوارف المعارف، چ2، تهران: علمی و فرهنگی،1375.
شجاع زاده، بررسی عناصر پنجگانه شعری در دیوان گل محمد خان زیب مگسی، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان1395.
شفيعي کدکني،محمد رضا، موسيقي شعر،تهران:آگاه.1386.
عباس،سید شرافت، بلوچستان مین فارسی شاعری کی پچاس سال، کویته، کوژک پیلشرز،1999م.
علی شاه، زیب مگسی سخن سرای برجستۀ قرن چهاردهم هجری، دانش اسلام آباد، فصلنامه مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ش75-74. 1383.
............................. بازتاب غدیر خم در قصاید زیب مگسی، نامه پارسی،ش52صص90-70. 1389.
کوثر،انعام الحق، بلوچستان مین فارسی شاعری، کویته، آکادمی بلوچی، 1968م.
معین، محمد، «فرهنگ معین»، تهران: امیرکبیر.1372
مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، دیوان شمس، تهران: طلایه.1384.
نوربخش، جواد ،در خرابات، تهران: یلدا قلم.1384.