تحلیل شخصیت در گلستان و بوستان سعدی براساس تیپ های هفتگانة سیاره ای ویلیام بن هم
محورهای موضوعی :
شاهنامه
محمدحسین نیکداراصل
1
,
عیسی بهمنیار
2
1 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج(نویسنده مسؤول)
2 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج
تاریخ دریافت : 1400/07/06
تاریخ پذیرش : 1400/07/06
تاریخ انتشار : 1400/09/01
کلید واژه:
شخصیت,
سعدی,
تیپ های سیاره ای,
بن هم,
چکیده مقاله :
یکی از سویه های ارزنده و مهم آثار سعدی، نگرش اندیشمندانة وی به شخصیت انسان و چندوچون آن است. نگاه سعدی به انسان و چیستی شخصیت و نمودهای آن در قشرهای گوناگون اجتماع در دو کتاب گلستان و بوستان به گونه ای برجسته است که شایستگی نگرش و پژوهش دارد. سعدی مانند روان شناس و روانکاوی چیره، گاهی از زبان حاکم و گاهی از زبان درویش، کودک، زن، دزد، عالِم و... سخن می گوید و به بازنمود گونه های شخصیت در اجتماع می‌پردازد. ویلیام بن هم، پزشک و شخصیت پژوه معاصر، به شیوة خاصی شخصیت انسان ها را بررسی کرده است. او باتوجه به باور مردم در تمدن ها و سرزمین های گوناگون به کارایی آسمان و صور فلکی بر زندگی انسان و نسبت دادن ویژگی های انسانی (مانند شجاعت، عشق، دانش و...) به آن ها، دیدگاه خاصی در واکاوی شخصیت انسان ها ارائه کرده است. در این پژوهش برآنیم تا با شیوة خوانش برابرسنجی، آثار سعدی و ویلیام بن هم در گفتمان شخصیت، همگونی یا ناهمگونی اندیشة آن دو را بنمایانیم و به این پرسش پاسخ دهیم که در جستار آثار سعدی با روش شخصیت شناسی بن هم، همانندی و هم سویی برجسته کدام است؟. می توان گفت بسامد چشمگیر این پژوهش تطبیقی، در گونة سرشت ژوپیتری که به شاه ـ حاکم می پردازد، در نوشته های سعدی نمود یافته است.
چکیده انگلیسی:
One of the valuable and important aspects of Saadi's works is his thoughtful attitude towards human personality and Its characteristics. Saadi's view of man, his personality, and its manifestations in different strata of society exposed in Saadi's Gulestān and Bustān, have significant for research. As a master psychologist and psychoanalyst, Saadi sometimes speaks as the ruler and sometimes as dervish, child, woman, thief, scholar, etc., represented the types of personality in society. William Ben Ham is a contemporary psychologist who has studied the personality of human beings in a special way. By using the beliefs of people in different civilizations and territories on the efficiency of the sky and constellations on human life and attributing human characteristics such as courage, love, knowledge, etc. to them, has provided a special perspective in the analysis of human personality. In this research, we try to show the homogeneity or heterogeneity of Saadi and William Ben Ham's works in the personality discourse by comparative reading, and to answer what is prominent similarity and alignment what is the prominent similarity and alignment of Saadi's work with Ben Ham personality method? It can be said that the remarkable frequency of this comparative research showed that the nature of Jupiter, which deals with the king-ruler, is reflected in Saadi's writings.
منابع و مأخذ:
ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد (1362)، التفهیم لاوائل صناعه التنجیم، تصحیح و مقدمة جلال‌الدین همایی، تهران: بابک.
احمدی، سیروس؛ نیکدار اصل، محمدحسین (1391)، «تحلیلی بر قشربندی اجتماعی در گلستان سعدی»، تاریخ ادبیات (پژوهشنامة علوم انسانی) ، شمارة 71 ، 5‑18.
بیرجندی، پروین (1357)، روانشناسی رفتار غیرعادی (موضعی)، تهران: دهخدا.
بیرلین، ج. ف (1386)، اسطورههای موازی، ترجمة عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
جوکار، نجف؛ رحیمی طاقانکی، چنگیز؛ دیری، محمدرضا (1388)، «تحلیل شخصیت در آثار سعدی، تطبیق آن با روانشناختی جورج کلی»، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دورة جدید، شمارة 25 (پیاپی 22)، 1‑32.
حسنآبادی، حمیدرضا (1383)، «شخصیت سالم از منظر فرانکل و معارف قرآنی»، سروش اندیشه، شمارة 9، 1‑29.
دهخدا، علیاکبر (1377)، لغتنامه، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
رایکمن، ریچارد (1387)، نظریههای شخصیت، ترجمة مهرداد فیروزبخت، ویراست نهم، تهران: ارسباران.
سعدی، مصلح بن عبداللّه (1390)، کلیات سعدی، به تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: فرهنگ و قلم.
شنبهای، رقیه (1389)، «شخصیت و شگردهای شخصیتپردازی سعدی در گلستان»، پژوهشنامة ادب حماسی (پژوهشنامة فرهنگ و ادب)، دورة 6، شمارة 10، 321‑343.
شفا، شجاعالدین (1383)، افسانة خدایان، تهران: دنیای نو.
شوالیه، ژان. آلن، گربران (1906)، فرهنگ نمادها، ترجمة سودابه فضایلی، تهران: جیحون.
صفا، ذبیحاللّه (1369)، تاریخ ادبیات در ایران، تهران: فردوس.
صیادکوه، اکبر؛ نجفیان، آزاده؛ ظهیرامامی، پریسا (1389)، «بررسی عنصر شخصیت در حکایتهای بوستان سعدی»، بوستان ادب، دورة دوم، شمارة دوم، پیاپی 1/58، 107‑131.
عزیزی، امین؛ حیدرینیا، هادی؛ فلاح، محمدحسین (1398)، «بررسی مؤلفههای روانشناسی شفقت گیلبرت در کتاب بوستان سعدی»، پژوهشنامة ادبیات تعلیمی، دورة 11، شمارة 41، 181‑204.
فلوطین (1366)، دورة آثار فلوطین، ترجمة محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
فیست، جس، جی، گریگوری (1388)، نظریههای شخصیت، ترجمة سیّد محمد یحیی، تهران: نشر روان.
ماهیار، عباس (1382)، شرح مشکلات خاقانی دفتر یکم از ثری تا ثریا، تهران: جام گل.
مرادی، شعله؛ قهاری، شیما (1396)، «بررسی اثرگذاری تکنیک درون متنی رئوس مطالب بر درک متون تخصصی و نقش پیشبینیکنندگی هوش کلامی و فضایی»، فناوری آموزش و یادگیری، سال سوم، شمارة 11، 59‑77.
مختاریان، بهار؛ صرامی، عارفه (1395)، «بازنمود زحل و باورهای مربوط به آن در نگارهها»، چیدمان، سال 5، شمارة 14، 54‑68.
مصفی، ابوالفضل (1357)، فرهنگ اصطلاحات نجومی، [بیجا]: انتشارات مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران.
مهدوی، محمود؛ صادقی، علیرضا (1397)، «انسان خودشکوفا و خودشکوفایی سعدی با رویکرد تطبیقی به نظریه مزلو»، پژوهشنامة ادبیات تعلیمی، دورة 10، شمارة 40، 1‑36.
نزهت، بهمن؛ نظریانی، عبدالناصر؛ حسینایی، یحیی (1396)، «مؤلفهای تعلیم و تربیت مطلوب در گلستان سعدی»، پژوهشنامة ادبیات تعلیمی، دورة 9، شمارة 35، 119‑142.
واگنر، کارل (1385). هنر و علم تحلیل شخصیت، ترجمة ناتالی چوبینه، تهران: نشر تنویر.
هجویری غزنوی، ابوالحسن علی ابن عثمان (1383)، کشفالمحجوب، تصحیح محمود عابدی، تهران: سروش.
وفایی، عباسعلی؛ اکبری گندمانی، مهرداد؛ کمالی باینانی، مهدیرضا (1395)، «بررسی نظریههای تربیت کودک از دید برتراند راسل در حکایت طایفة دزدان گلستان سعدی»، پژوهشنامة ادبیات تعلیمی، دورة 8، شمارة 32، 1‑28.
یزدانپناه، سپیده (1386)، «نقد روانشناختی شخصیت ضحاک در شاهنامه»، پژوهشنامة ادب حماسی، شمارة 5، پیاپی 5، 167‑185.
_||_
