بررسی میزان آلودگی گوشت گاومیشهای ذبح‌شده در کشتارگاه صنعتی ارومیه به انگل سارکوسیستیس با استفاده از روش واکنش زنجیره¬ای پلیمراز
محورهای موضوعی : علوم و صنایع غذایی
مهدیه ساداتی قلعه
1
,
سهراب رسولی
2
*
,
محمدرضا اصغرزاده
3
1 - دانشجوی دکتری عمومی دامپزشکی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران
2 - دانشیار، گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران
3 - استادیار، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران
کلید واژه: سارکوسیستیس, فراوانی مولکولی , گاومیش, ارومیه,
چکیده مقاله :
گونه‌های سارکوسیستیس انگلهای تک‌یاخته‌ای داخل سلولی هستند که دارای میزبان اصلی و واسط میباشند. شیوع عفونت با این انگل تک‌یاخته در حیوانات اهلی مانند گاو، گاومیش، گوسفند، بز و شتر در ایران بالا است. این مطالعه به‌منظور تعیین فراوانی آلودگی به سارکوسیستیس در گاومیشهای کشتاری شهرستان ارومیه با روش مولکولی (PCR) انجام گرفت. درمجموع 10٠ رأس گاومیش کشتار شده در کشتارگاه شهرستان ارومیه در سال 1402 به‌طور تصادفی انتخاب شدند و از ماهیچه‌های مری، دیافراگم، قلب، زبان، جوشی و ماهیچه‌های بین‌دندهای نمونه‌گیری انجام شد. نمونه‌ها به‌روشهای ماکروسکوپی و مولکولی و با استفاده از ژن 18s rRNA موردبررسی قرار گرفتند. در بررسی ماکروسکوپی، 5 درصد از لاشههای کشتاری گاومیشها، آلوده به کیست سارکوسیستیس بودند، درحالی‌که ژن 18s rRNA سارکوسیست در 12 درصد از نمونههای بافتی گاومیشهای کشتاری شهرستان ارومیه تشخیص داده شد. آنالیز آماری نشان داد، فراوانی آلودگی در گاومیشهای مسن به‌طور معنیداری بیشتر از گوساله‌های جوان بوده(05/0>p)، لیکن جنس تأثیر معنیداری در شیوع سارکوسیستیس در گاومیشهای موردمطالعه نداشت (05/0<p). نتایج مطالعه حاضر نشان‌دهنده آلودگی بالا (12 درصد) در جمعیت گاومیشهای ارومیه است. با توجه به‌احتمال انتقال گونه گاوی سارکوسیستیس هومینیس (S. hominis) از طریق گوشت گاومیش، توصیه می‌گردد اقدامات پیشگیری نظیر بازرسی دقیق، حذف کامل یا موضعی لاشهها در کشتارگاه، آگاهی بخشی در جهت جلوگیری از مصرف گوشت خام و کم پخته انجام گردد.
Sarcocystis spp. are cyst-forming intracellular protozoan parasites characterized by an obligate two-host life cycle involving carnivores as definitive hosts and herbivorous animals as intermediate hosts. In Iran, a high prevalence of Sarcocystis infection has been reported among domestic animals, including cattle, buffaloes, sheep, goats, and camels. The present study aimed to determine the prevalence of Sarcocystis infection in slaughtered buffaloes in Urmia city using PCR. A total of 100 buffalo heads, randomly selected from animals slaughtered in Urmia in the year 1402 (2023–2024), were examined. Tissue samples were collected from the esophagus, diaphragm, heart, tongue, jaw, and intercostal muscles. Both macroscopic examination and molecular analysis targeting the 18S rRNA gene were performed. Macroscopic inspection revealed visible Sarcocystis cysts in 5% of the samples. However, PCR analysis detected Sarcocystis DNA in 12% of tissue samples. Statistical analysis indicated a significantly higher prevalence of infection in older buffaloes compared to calves (p < 0.05), whereas no significant association was found between infection prevalence and sex (p > 0.05). These findings indicate a relatively high rate of Sarcocystis infection (12%) among buffaloes in Urmia. Given the potential for zoonotic transmission of Sarcocystis hominis via the consumption of infected buffalo meat—which may cause gastrointestinal illness in humans—preventive measures are recommended. These include thorough inspection of carcasses at slaughterhouses, removal of visibly infected tissues, and public education on the risks of consuming raw or undercooked meat.
بهداشت مواد غذایی دوره 15، شماره 1، پیاپی 57، بهار 1404، صفحات: 31-40
«مقاله پژوهشی» DOI: 10.71876/jfh.2025.1130717
بررسی میزان آلودگی گوشت گاومیشهای ذبح‌شده در کشتارگاه صنعتی ارومیه به انگل سارکوسیستیس با استفاده از روش واکنش زنجیرهای پلیمراز
فراوانی مولکولی آلودگی گاومیشهای کشتاری ارومیه به سارکوسیستیس
مهدیه ساداتی قلعه1، سهراب رسولی2*، محمدرضا اصغرزاده3
1- دانشجوی دکتری عمومی دامپزشکی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران
2- دانشیار، گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران
3- استادیار، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران
*نويسنده مسئول مکاتبات: S.rasoli@iaurmia.ac.ir
(تاریخ دریافت: 24/6/1403 تاریخ پذیرش: 10/9/1403)
چکیده
گونه‌های سارکوسیستیس انگلهای تک‌یاخته‌ای داخل سلولی هستند که دارای میزبان اصلی و واسط میباشند. شیوع عفونت با این انگل تک‌یاخته در حیوانات اهلی مانند گاو، گاومیش، گوسفند، بز و شتر در ایران بالا است. این مطالعه به‌منظور تعیین فراوانی آلودگی به سارکوسیستیس در گاومیشهای کشتاری شهرستان ارومیه با روش مولکولی (PCR) انجام گرفت. درمجموع 10٠ رأس گاومیش کشتار شده در کشتارگاه شهرستان ارومیه در سال 1402 به‌طور تصادفی انتخاب شدند و از ماهیچه‌های مری، دیافراگم، قلب، زبان، جوشی و ماهیچه‌های بین‌دندهای نمونه‌گیری انجام شد. نمونه‌ها به‌روشهای ماکروسکوپی و مولکولی و با استفاده از ژن 18s rRNA موردبررسی قرار گرفتند. در بررسی ماکروسکوپی، 5 درصد از لاشههای کشتاری گاومیشها، آلوده به کیست سارکوسیستیس بودند، درحالی‌که ژن 18s rRNA سارکوسیست در 12 درصد از نمونههای بافتی گاومیشهای کشتاری شهرستان ارومیه تشخیص داده شد. آنالیز آماری نشان داد، فراوانی آلودگی در گاومیشهای مسن به‌طور معنیداری بیشتر از گوساله‌های جوان بوده(05/0>p)، لیکن جنس تأثیر معنیداری در شیوع سارکوسیستیس در گاومیشهای موردمطالعه نداشت (05/0<p). نتایج مطالعه حاضر نشان‌دهنده آلودگی بالا (12 درصد) در جمعیت گاومیشهای ارومیه است. با توجه به‌احتمال انتقال گونه گاوی سارکوسیستیس هومینیس (S. hominis) از طریق گوشت گاومیش، توصیه می‌گردد اقدامات پیشگیری نظیر بازرسی دقیق، حذف کامل یا موضعی لاشهها در کشتارگاه، آگاهی بخشی در جهت جلوگیری از مصرف گوشت خام و کم پخته انجام گردد.
واژههای کلیدی: سارکوسیستیس، فراوانی مولکولی ،گاومیش، ارومیه
مقدمه
سارکوسیستوزیس یک بیماری تک‌یاخته مشترک بین انسان و دام است که در سراسر جهان منتشر شده و در طیف گسترده‌ای از پستانداران، خزندگان و پرندگان مشاهده می‌شود. این بیماری توسط گونه‌های سارکوسیستیس (Sarcocystis) ایجاد می‌شود که یک انگل تک‌یاخته داخل سلولی (Dubey et al., 2015) کوکسیدین از جنس سارکوسیستیس که متعلق به خانواده سارکوسیستیدهآ (Sarcocystidae) از شاخه آپیکمپلکسا (Apicomplexa) است. عفونت‌ها با تشکیل سارکوسیستیس‌های متعدد، که اساساً کیسه‌های پر انگلی با اندازه‌های مختلف از میکرومتر تا چندین سانتی‌متر هستند، در ماهیچه‌ها یا بافت عصبی انواع زیادی از حیوانات مشخص میشوند (Fayer et al., 2015).
این انگل دارای یک چرخه حیات دو میزبان اجباری (شکار و شکارچی) است که به‌عنوان میزبان‌های واسط و نهایی شناخته می‌شود. بخش غیرجنسی چرخه زندگی آن در میزبان واسط که معمولاً حیوانی گیاه‌خوار است تکمیل می‌شود. در همان زمان، مراحل رشد جنسی آن در میزبان قطعی یا نهایی، یک حیوان گوشت‌خوار یا همه‌چیزخوار رخ می‌دهد (Lindsay and Dubey, 2020) سارکوسیستیس در میزبان نهایی غیر بیماری‌زا است و چندین گونه نیز در میزبان واسط غیر بیماری‌زا هستند. به‌طورکلی، گونه‌هایی که توسط میزبان قطعی سگ منتقل میشوند، بیماری‌زا هستند، درحالی‌که گونه‌هایی که توسط میزبان قطعی گربه‌سانان منتقل میشوند، غیر بیماری‌زا هستند (Lindsay and Dubey, 2020).
عفونت با تک‌یاخته سارکوسیستیس در میزبان واسط میتواند منجر به عوارضی چون مرگ‌ومیر، سقط‌جنین، کاهش تولید گوشت و افزایش حذف لاشه به دلیل وجود ماکروسارکوست ها شود (Fayer, 2004; Tappe et al., 2015).
معمولاً سارکوسیستیس‌ها باعث ایجاد کیستهای میکروسکوپی و یا ماکروسکوپی میشوند . سارکوسیستیس هیرسوتا (S. hirsuta) و سارکوسیستیس هومینیس (S. hominis) باعث کیستهای ماکروسکوپی در گاو میشوند، در حالیکه سارکوسیستیس فوزی فورمیس (S.fusiformis)، سارکوسیستیس لواینی (S.levini)، سارکوسیستیس دوبئی (S.dubeyi)، ساركوسيستيس سينسيس (S.sinensis) و ساركوسيستيس بوفالوئيس (S. buffalonis) باعث ایجاد کیستهای میکروسکوپی در گاومیشها میشوند (Lindsay and Dubey, 2020).
انسان در صورت مصرف گوشت نیم پز يا خام گاو حاوي ساركوسيستهاي رسيده S. hominis يا خوردن گوشت خوك حاوي كيست ساركوسيستيس سابهومینیس (S.subhominis) عفونت را كسب ميكند و دچار ساركوسيستوزيس رودهاي ميشود. ايجاد علائمي مثل تهوع، شكم درد و اسهال بستگي به تعداد كيست خورده شده دارد. شیوع ساركوسيستوزيس رودهاي در انسان معمولاً پايين است و بندرت بيماري با علامت ايجاد مي شود (Fayer, 2004).
به‌منظور شناسایی آلودگی در میزبان‌های واسط از روش‌های مختلفی نظیر معاینه لاشه با چشم غیرمسلح، روش تهیه گسترش تماسی، رنگ‌آمیزی بافت، روش هضمی، روش‌های مولکولی نظیر ایمونوفلورسنس وIFAT، الایزا، وسترن بلات، PCR و تست‌های حساس سرولوژیکی استفاده می‌شود(Dubey et al., 2015; Dubey and Rosenthal, 2023) .
جمعیت گاومیش رودخانهای (Bubalus bubalis) در ایران در سال 2007 حدود 620000 رأس ثبت شده است. گاومیش یک دام بومی در ایران محسوب می‌شود که حدود 80 درصد از جمعیت این دام در شمال و شمال غرب ایران ( استان‌های آذربایجان غربی، شرقی، اردبیل، گلستان، گیلان و مازندران) ، 18 درصد در جنوب و جنوب غرب) استان خوزستان) و 2 درصد در دیگر استان‌ها پراکنده هستند و معمولاً برای اهداف تولید گوشت و شیر استفاده میشوند.
عفونت سارکوسیستیس در دام‌ها در سراسر جهان گسترده است و شیوع عفونت با این انگل تک‌یاخته در حیوانات اهلی مانند گاو، گوسفند، بز و شتر در ایران بالا بوده است (Hasanzadeh et al., 2022; Shakeri and Adhami, 2022; Hajimohammadi et al., 2022)
بااین‌حال، تاکنون مطالعات بسیار کمی در مورد شیوع، الگوی پراکنش و نوع گونه‌های سارکوسیستیس در آلودگی گاومیشهای آبی ایران انجام شده است، طی مطالعهای در گاومیشهای ذبح شده کشتارگاه ارومیه در بررسی ماکروسکوپی این تک‌یاخته از 11 درصد نمونههای به‌دست‌آمده از گاومیش جدا شد. میزان آلودگی در روش اسمیر 16 درصد و در روش هضم پپتیک 23 درصد بود. به موازات آن، ارزیابی مولکولی وجود عفونت سارکوسیستیس را در26درصد از لاشههای گاومیش مورد مطالعه تایید کرد .(Abdolrahmani et al., 2023)
در مطالعهای در گاومیشهای رودخانهای در استان گیلان، پنج کیست ماکروسکوپی (25/1 درصد) با معاینه چشم غیرمسلح قابل مشاهده بوده، علاوه بر این، 25/73 درصد از طریق هضم بافت و مشاهده میکروسکوپی و 94 درصد با PCR مثبت بودند. علاوه بر این، یافته‌های PCR RFLP و نمونههای توالی نوکلئوتیدی آلودگی گاومیشها به سارکوسیستیس کروزی (S. cruzi) را نشان داد (Dameshghi et al., 2023).
در مطالعهای میزان آلودگی به سارکوسیستیس ماکروسکوپی در گاومیشهای رودخانهای کشتار شده در خوزستان، 3 درصد بوده، درحالی‌که در آلودگی میکروسکوپی سارکوسیستیس در 83 درصد از گاومیشهای مورد بررسی مشاهده شد. (Oryan et al., 2010)
نرخ عفونت بالا به گونه‌های سارکوسیستیس در گاومیشهای رودخانهای در کشورهای آسیایی ازجمله هند (87 درصد)، چین (94 درصد) و تایلند (100 درصد) گزارش شده است. همچنین میزان شیوع عفونت سارکوسیستیس در گاومیش رودخانهای در ویتنام (79 درصد)، عراق (9/82 درصد) و فیلیپین (65 درصد) گزارش شده است (Oryan et al., 2010)
به طور کلی تاکنون مطالعات مختلفی در مورد آلودگی نشخوارکنندگان به این انگل در ایران انجام یافته است که در اغلب موارد بر اساس مشاهده مستقیم کیستهای ماکروسکوپی انگل در کشتارگاه و یا آزمایش میکروسکوپی بوده است که میزان آلودگی به‌دست‌آمده با این روش به‌مراتب کمتر از آلودگی واقعی نشخوارکنندگان به این انگل می‌باشد. لذا این مطالعه به‌منظور شناسایی مولکولی سارکوسیستیس در گاومیشهای شهرستان ارومیه صورت گرفت.
مواد و روشها
در این مطالعه مقطعی - توصیفی که در طول سال 1402 و به صورت نمونه گیری تصادفی بر روی 100 لاشه گاومیش ذبح شده در کشتارگاه صنعتی شهرستان ارومیه انجام شد، شش ارگان شامل زبان، مری، قلب، دیافراگم، ران و بازو به‌روش بازرسی لاشه ازنظر وجود کیستهای ماکروسکوپی بررسی شدند و موارد آلوده ازنظر جنس، شکل و اندازه کیست نیز مورد بررسی قرار گرفتند. در کشتارگاه کیستهای ماکروسکوپی به طول حداکثر ٧ میلی‌متر انتخاب گردیده و اطراف هر کیست به‌طوری‌که کیست پاره نشود در ابعاد ١×١ برش داده شد. نمونه‌ها در میکروتیوب‌های 5/1 میلی لیتری مجزا قرار داده شده و بعد از هر برش، ضمن ضدعفونی پنس و قیچی با اتانول ٧٠ درصد، دستکش پلاستیکی تعویض گردید. جهت شناسایی کیستهای میکروسکوپی، در کشتارگاه از عضلات مختلف گاومیشهای کشتار شده شامل زبان، عضلات جوشی و دیافراگم مجموعاً (٥٠-٢٥ گرم) نمونه‌گیری شده و نمونههای عضلانی هر گاومیش به‌طور مجزا بسته بندی گردیدند و به‌همراه نمونههای سارکوسیست ماکروسکوپی به آزمایشگاه انگل‌شناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه منتقل گردید و تا انجام مراحل بعدی در دمای یخچال نگهداری شد.
در آزمایشگاه با استفاده از دستکش‌های استریل و به‌کمک سرسوزن‌های استریل کیستهای ماکروسکوپی به‌دقت از بافت جدا گشته و به میکروتیوب های جدید منتقل گردید. سپس کیست‌ها ٣ بار توسط نرمال سالین شستشو داده شدند و به هر یک مقدار کمی آب استریل اضافه شد و تا زمان استخراج DNA در منفی٢٠ درجه سلسیوس نگهداری شدند.
جهت بررسی کیستهای میکروسکوپی در آزمایشگاه ٢٥ گرم از نمونههای عضلانی به‌وسیله اسکالپل خرد شده و سپس توسط هاون چینی کاملاً هموژنیزه گردیدند. به‌منظور جلوگیری از آلودگی متقاطع، جهت خرد کردن نمونه‌ها از تیغ اسکالپل اختصاصی استفاده شد و پس از هر بار نمونه‌گیری، هاون چینی و چاقو با آب جوش و دترجنت شستشو داده شد.
به‌منظور استخراج DNA از بافت از کیت SinaPure شرکت Sinaclon استفاده شد و با استفاده از مراحل بیان‌شده در پروتکل کیت، استخراج DNA بر روی 20 میلیگرم از عصاره گوشت هموژن شده انجام شد.
برای تکثیر قطعه‌ای از ژن 18S rRNA انگل سارکوسیت از یک پرایمر فوروارد(Forward) و یک پرایمر ریورز ) Reverse) بر اساس مقالات معتبر (Abdolrahmani et al., 2023) سنتز شده توسط شرکت سینا کلون استفاده شد (جدول 1).
جدول (1)– مشخصات پرایمر فوروارد و ریورز جهت آزمایش PCR
پرایمر | توالی پرایمر |
F-Sarco-1613 | 5’ GCACTTGATGAATTCTGGCA -3’ |
R-Sarco | 5’ CACCACCCATAGAATCAAG -3’ |
در سال‌های اخیر مطالعات مولکولی به‌منظور شناسایی گونه‌های سارکوسیستیس در حیوانات مختلف بر مبنای مطالعه بخشی از ژن RNA ریبوزومی بوده است. در این مطالعه نیز به‌منظور تشخیص گونه‌های ایجاد کننده ماکروکیست و میکروکیست در گاومیش، در مرحله اول قطعه‌ای از ژن 18S rRNAبه طول حدوداً bp٩٧٠ تکثیر گردید. این قطعه اختصاصی سارکوسیستیس بوده و در بین هر سه گونه مشترک است. این واکنش به‌طور مجزا روی DNA استخراج‌شده از تمامی نمونه‌ها (ماکروکیست و میکروکیست) انجام گردید.
برحسب تعداد نمونه بعد از علامت‌گذاری بر روی میکروتیوب های 200 لاندایی برای هر نمونه PCR با حجم 25 میکرولیتری ( 5/12 میکرولیتر مسترمیکس(Master mix) ، 3 میکرولیتر از DNA ، 1 میکرولیتر از پرایمر فوروارد، یک میکرولیتر از پرایمر ریورز و 5/7 میکرولیتر آب‌مقطر 2 بار تقطیر شده استریل) اضافه شد. بعد از اضافه کردن موارد فوق، تمامی محتویات میکرو تیوب توسط دستگاه اسپین (Spin) به‌خوبی مخلوط شدند. ضمناً تمامی مراحل فوق بر روی Cool plate انجام شد. سپس تمامی نمونه‌ها داخل دستگاه ترموسایکلر(BIO RAD, USA) با سیکل حرارتی و DNA مورد نظر تکثیر گردیدند (جدول 2).
جدول (2)– سیکل حرارتی PCR جهت تکثیر قطعاتی از ژن 18S rRNA سارکوسیت
مرحله | دما (درجه سلسیوس) | زمان (دقیقه) | دوره |
واسرشت اولیه | 95 | 10 | 1 |
واسرشت | 95 | 1 | 45 |
اتصال | 53 | 1 | 45 |
همانندسازی | 72 | 1.5 | 45 |
تکثیر نهایی | 72 | 10 | 1 |
برای اطمینان از تکثیر قطعات مورد نظر، نمونه‌ها در ژل آگارز 5/1 درصد الکتروفورز شدند. سپس با استفاده از دستگاه ژل داک (UVP) و اشعه UV باندهای آن تکثیر داده شدند و در نهایت به کمک دوربین متصل به دستگاه ژل داک از ژل مورد نظر عکس‌برداری گردید.
تحلیل آماری داده‌های حاصله با استفاده از نرم‌افزارIBM SPSS ویرایش 27 انجام شد. با استفاده از جداول توافقی دوطرفه و آزمون مجذورکای و آزمون دقیق فیشر اختلاف فراوانی آلودگی به سارکوسیستیس بر حسب فاکتورهای دموگرافیک (سن و جنس) بررسی شد. همچنین جهت بررسی توافق دو روش PCR و مشاهده ماکروسکوپی در تشخیص سارکوسیستوزیس در گاومیشهای مورد مطالعه از ضریب توافق کاپا کوهن استفاده شد.
یافتهها
بعد از انجام PCR بر روی تمامی نمونههای گوشت، نتایج به‌دست آمده بیان‌گر تکثیر قطعه ژن 18S rRNA انگل سارکوسیت در 12 نمونه و شیوع 12 درصدی آلودگی به سارکوسیستیس در نمونههای گوشت گاومیشهای کشتاری در کشتارگاه صنعتی شهرستان ارومیه بود (شکل 1). لیکن در مشاهده ماکروسکوپی، 5 لاشه (5 درصد) گاومیشهای کشتاری مورد مطالعه، آلوده به سارکوسیستیس بودند و در کل مجموع نتایج حاصل از آزمایش PCR و مشاهده ماکروسکوپی، آلودگی به سارکوسیستیس در گاومیشهای کشتاری مورد مطالعه 12 درصد (فاصله‌ی اطمینان 95درصد 3/18-7/5 درصد) تشخیص داده شد.
شکل (1)- محصول PCR بر روی ژل الکتروفورز برای ژن 18S rRNA انگل سارکوسیت در گاومیش های کشتاری مورد مطالعه شهرستان ارومیه
نتایج آماری با آزمون مربع کای نشان می‌دهد اختلاف معنیداری در فراوانی آلودگی به سارکوسیستیس بین گاومیشهای نر و ماده وجود ندارد (45/0=X2(1) و05/0<p) (جدول 3).
جدول(3)- فراوانی آلودگی به سارکوسیستیس بر حسب جنس گاومیشهای کشتاری مورد مطالعه شهرستان ارومیه
جنس | دارای آلودگی | فاقد آلودگی |
نر | (2/10 %) 6 | (8/89 %) 53 |
ماده | (6/14 %) 6 | (4/85 %) 35 |
معنی داری | 499/0 |
|
لیکن فراوانی آلودگی به سارکوسیستیس در گاومیشهای سه سال و بالاتر بطور معنیداری بیشتر از گاومیشهای کمتر از سه سال می‌باشد (485/6=X2 و05/0>p) (جدول 4).
جدول(4)- فراوانی آلودگی به سارکوسیستیس بر حسب سن گاومیشهای کشتاری مورد مطالعه شهرستان ارومیه
سن | دارای آلودگی | فاقد آلودگی |
کمتر از 3 سال | a(1/6 %) 4 | (9/93 % ) 62 |
سه سال و بیشتر از 3 سال | b(5/23 % ) 8 | (5/76 % ) 26 |
معنی داری | 020/0 |
|
* حروف نامشابه نشان‌دهنده اختلاف معنی‌دار در سطح p<0.05
طبق نتایج آزمون ضریب کاپا، اندازه توافق بین دو روش PCR و مشاهده ماکروسکوپی، 430/0 بود. به عبارتی بر حسب ضریب پایایی کاپای کوهن محاسبه‌شده، دو روش تشخیصی PCR و مشاهده ماکروسکوپی دارای اندازه توافق و هم نظری متوسط و معنیداری با همدیگر در تشخیص سارکوسیستیس هستند.
در بررسي ماكروسكوپي وجود كيست در ديافراگم 2 درصد، مری 2 درصد و زبان 1 درصد گاومیشها و در بررسي مولکولی، آلودگی به ساركوسيست در ديافراگم 2 درصد، مری 5 درصد، عضلات بین دندهای 3 درصد و زبان 1 درصد تشخيص داده شدند.
بحث و نتیجهگیری
عفونت سارکوسیستیس به صورت کیسه‌های پر از انگلی با اندازه‌های مختلف از میکرومتر تا چندین سانتی‌متر در ماهیچه‌ها و یا بافت عصبی حیوانات مختلف مشاهده می‌گردد. سارکوسیستیس‌ها انگلهای داخل‌سلولی اجباری با یک چرخه زندگی کوکسیدی معمولی، متشکل از مروگونی، گامتوگونی و اسپوروژنی هستند. چرخه زندگی شامل یک میزبان واسط و یک میزبان نهایی که معمولاً یک گیاه‌خوار و یک گوشت‌خوار است. اگرچه عفونت با گونه‌های سارکوسیستیس و تشخیص بیماری بالینی هم‌زمان در میزبان واسط دشوار است و تنها پس از مرگ به‌عنوان یک یافته کالبدگشایی تشخیص داده می‌شود، این عفونت در میزبان واسط میتواند منجر به عوارضی چون مرگ‌ومیر، سقط‌جنین، کاهش تولید گوشت و شیر و افزایش حذف لاشه به دلیل وجود ماکروسارکوست ها شود. (Fayer, 2004; Tappe et al., 2015)
طبق نتایج مطالعه حاضر فراوانی آلودگی به سارکوسیستیس در گاومیشهای کشتاری شهرستان ارومیه در مشاهده به روش ماکروسکوپی 5 درصد بوده که کمتر از نتایج ارائه شده در گاومیشهای ارومیه (11 درصد)، گاومیشهای قاهره مصر (9/44 درصد)، گاومیشهای استان منوفی، مصر ( 74 درصد)، استان شارکیه مصر (5/41 درصد) و بیشتر از گاومیشهای گیلان 25/1 درصد، گاومیشهای رودخانهای کشتار شده در خوزستان (3 درصد) بوده است(Abdolrahmani et al., 2023; Ibrahim et al., 2018; Eman et al., 2019; Ras, 2021; Dameshghi et al., 2023; Oryan et al., 2010).
همچنین میزان شیوع سارکوسیتیس با استفاده از آزمایش PCR در گاومیشهای تحقیق حاضر 12 درصد گزارش گردید که کمتر از نتایج ارائه شده در گاومیشهای ارومیه (26 درصد)، گاومیشهای گیلان (94 درصد)، گاومیشهای رودخانهای ذبح شده در مصر (28 درصد)، گاومیشهای رودخانهای آندراپرادش هندوستان (4/66 درصد) بود. با وجود این میزان شیوع این انگل در تحقسق حاضر بیش از شیوع آن در گاومیشهای عراق (9/2 درصد) بود (Abdolrahmani et al., 2023; Dameshghi et al., 2023; Khalifa et al., 2008; Dakhil et al., 2017).
مغایرتهاي موجود در این مطالعات میتواند به علت تفاوت در موقعیت جغرافیایی، شرایط آب و هوایی، نگهداری سگ و گربه در محلهای پرورش گاومیش، عادات غذایی، روشهاي مختلف تشخیص سارکوسیستیس همچون ماکروسکوپی، هضم، داب اسمیر و واکنش زنجیرهاي پلیمراز باشد.
واکاوی آماری نتایج تحقیق حاضر نشان داد، فراوانی آلودگی به سارکوسیستیس بر حسب نتایج حاصل از آزمایش PCR در گاومیشهای سه سال و بالاتر بطور معنیداری بیشتر از گاومیشهای کمتر از سه سال می‌باشد که با نتایج تحقیقات در گاومیشهای ارومیه، قاهره مصر، استان منوفی مصر، گاومیشهای رودخانهای عراقی مطابقت داشته، لیکن با نتایج مطالعات در گاومیشهای آبی کشتار شده در خوزستان و گاومیشهای رودخانهای آندراپرادش هندوستان که عنوان داشتهاند تفاوت معنیداری در فراوانی آلودگی بین گاومیشهای جوان و مسن وجود نداشت، مغایرت دارد (Abdolrahmani et al., 2023; M Ibrahim et al., 2018; Eman et al., 2019; Dakhil et al., 2017; Oryan et al., 2010; JyothiSree et al., 2017) .
در مطالعه حاضر بین فراوانی موارد مثبت آلودگی به سارکوسیستیس بر حسب نتایج حاصل از مشاهده ماکروسکوپی و آزمایش PCR با جنس گاومیشهای کشتاری مورد مطالعه رابطه معنیداری وجود نداشت، که با نتایج مطالعات صورت گرفته در گاومیشهای رودخانهای اهواز و گاومیشهای آبی کشتار شده در خوزستان مطابقت داشته، لیکن با نتایج تحقیقات در گاومیشهای ارومیه، قاهره مصر، استان منوفی مصر مغایرت نشان داد (Ghorbanpoor et al., 2007; Oryan et al., 2010; Abdolrahmani et al., 2023; M Ibrahim et al., 2018; Eman et al., 2019).
با توجه به نتایج مطالعه حاضر آلودگی گاومیشهای کشتاری شهرستان ارومیه به سارکوسیستیس نسبتاً بالا بوده، لذا با توجه به میزان آلودگی سارکوسیستیس در نشخوارکنندگان منطقه، از نظر بهداشت مواد غذایی و بازرسی گوشت میبایست دقت لازم برای تشخیص لاشهها هم به صورت ماکروسکوپی و در صورت امکان میکروسکوپی انجام گیرد. همچنین نیاز به مطالعات مولکولی انگل‌شناسی و استفاده از روشهاي کنترل و پیشگیري مناسب جهت کاهش فراوانی و شیوع بیماري در منطقه ضروری می‌باشد.
تعارض منافع
نویسندگان هیچ گونه تعارض منافعی برای اعلام ندارند.
منابع
· Abdolrahmani, S., Malekifard, F., Esmaeilnejad, B. and Tavassoli, M. (2023). Detection of sarcocystis infection by molecular methods using COX 1 and 18srRNA genes in cattle and buffaloes of Urmia. Iranian Journal of Animal Science, 54(2): 187-202.
· Dakhil, H. G., Abdallah, B. H. and Abdallah, F. A. (2017). Molecular identification of Sarcocystis fusiformis and S. moulei infecting water buffaloes (Bubalus bubalis) in southern Iraq.World Journal of Pharmaceutical Research, 6(3): 215-229.
· Dameshghi, F., Shirali, S., Shayan, P. and Shemshadi, B. (2023). RFLP Analysis of Fragments of the 18S rRNA and Cox1 Genes to Identify Sarcocystis cruzi in Water Buffalo (Bubalus bubalis) In Guilan Province, North of Iran. Iranian Journal of Parasitology, 18(4): 464-473.
· Dubey, J.P., Calero-Bernal, R., Rosenthal, B.M., Speer, C.A., and Fayer, R. (2015). Sarcocystosis of Animals and Humans . 2nd Edition, CRC Press, pp.195-216
· Dubey, J. and Rosenthal, B. (2023). Bovine sarcocystosis: Sarcocystis species, diagnosis, prevalence, economic and public health considerations, and association of Sarcocystis species with eosinophilic myositis in cattle. International Journal for Parasitology, 53(9): 463-475.
· Eman, E., Somia, A. and Emad, B. (2019). Detection of humoral and cellular immune responses in buffaloes naturally infected with sarcocystosis with risk factor assessment. Acta Veterinaria (Beograd), 69(3): 275-289.
· Fayer, R. (2004). Sarcocystis spp. in human infections. Clinical microbiology reviews, 17(4): 894-902.
· Fayer, R., Esposito, D. H. and Dubey, J. P. (2015). Human infections with Sarcocystis species. Clinical Microbiology Reviews, 28(2): 295-311.
· Ghorbanpoor, M., Hamidinejat, H., Nabavi, L., Khadjeh, G. H. and Jalali, M. R. (2007). Evaluation of an ELISA for the diagnosis of sarcocystosis in water buffaloes. Bulletin-Veterinary Institute in Pulawy, 51(2): 229.
· Hajimohammadi, B., Eslami, G., Manafi, L., Athari, S. and Boozhmehrani, M. (2022). Sarcocystis sinensis in slaughtered cattle from Central of Iran. Journal of the Hellenic Veterinary Medical Society, 73(2): 4147-4152.
· Hasanzadeh, B., Malekifard, F. and Yakhchali, M. (2022). Study on species of Sarcocystis infection in slaughtered cattle and sheep in Saqez slaughterhouse, Iran. Veterinary Research & Biological Products, 35(1): 107-115.
· Ibrahim, H. M., El Sabagh, R., Wahba, A.A and Abd El Rahman, E. S. A. (2018). The Incidence of Sarcocystis in Slaughtered Food Animals. Benha Veterinary Medical Journal, 35(1): 106-122.
· Jyothisree, C., Venu, R., Samatha, V., Malakondaiah, P. and Rayulu, V. (2017). Prevalence and microscopic studies of Sarcocystis infection in naturally infected water buffaloes (Bubalus bubalis) of Andhra Pradesh. Journal of Parasitic Diseases, 41: 476-482.
· Khalifa, R., El-Nadi, N., Sayed, F. G. and Omran, E. K. (2008). Comparative morphological studies on three Sarcocystis species in Sohag, Egypt. Journal of the Egyptian Society of Parasitology, 38(2): 599-608.
· Lindsay, D. S. and Dubey, J. P. (2020). Neosporosis, toxoplasmosis, and sarcocystosis in ruminants: an update. Veterinary Clinics: Food Animal Practice, 36(1): 205-222.
· Oryan, A., Ahmadi, N. and Mousavi, S. M. M. (2010). Prevalence, biology, and distribution pattern of Sarcocystis infection in water buffalo (Bubalus bubalis) in Iran. Tropical Animal Health and Production , 42: 1513-1518.
· Ras, R. A. (2021). Prevalence and molecular identification of Sarcocystis spp. infecting water buffaloes (Bubalus bubalus) in Sharkia Province, Egypt. Egyptian Veterinary Medical Society of Parasitology Journal, 17(1): 1-19.
· Shakeri, S. and Adhami, G. (2022). Molecular Survey on Sarcocystis Species in Slaughtered Sheep in Hamedan, Iran. Journal of Veterinary Physiology and Pathology, 1(3): 56-60.
· Tappe, D., Slesak, G., Pérez-Girón, J. V., Schäfer, J., Langeheinecke, A., Just-Nübling, G., Muñoz-Fontela, C. and Püllmann, K. (2015). Human invasive muscular Sarcocystosis Induces Th2 cytokine polarization and biphasic cytokine changes, based on an investigation among travelers returning from Tioman Island, Malaysia. Clinical and Vaccine Immunology, 22(6): 674-677.