آینده‌پژوهشی تأثیرگذارترین و تأثیرپذیرترین عوامل مؤثر بر ترویج و ارتقای فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست در سازمان‌های دولتی ج.ا.ایران
محورهای موضوعی : ترویج و ارتقای فرهنگ حفاظت از محیط زیست
حسین حمزوی
1
*
,
محمدجواد کاملی
2
,
جمشید صالحی صدقیانی
3
1 - کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه منابع انسانی، دانشکده منابع سازمانی، دانشگاه علوم انتظامی، تهران، ایران.
3 - استاد گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.
کلید واژه: محیط‌زیست, فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست, فرهنگ محیط‌زیستی, سازمان‌های دولتی, آینده‌پژوهشی.,
چکیده مقاله :
هدف از انجام این پژوهش، آینده‌پژوهشی تأثیرگذارترین و تأثیرپذیرترین عوامل مؤثر بر ترویج و ارتقای فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست در سازمان‌های دولتی ج.ا.ایران بود. پژوهش حاضر از نظر روش انجام، بر پایه تحلیل ماتریس اثرات متقابل ساختاری با رویکرد آینده‌پژوهشی راهبردی و از نظر هدف، از نوع توسعه‌ای-کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش از 23 نفر از خبرگان شامل اساتید دانشگاهی و مدیران عالی سازمان‌های دولتی ج.ا.ایران به روش هدفمند تشکیل شده است. داده‌های این پژوهش از طریق مصاحبه ساختاریافته و پرسشنامه کیفی امتیازدهی از صفر تا سه طبق ماتریس اثرات متقابل ساختاری جمع‌آوری شده و با نرم‌افزار آماری میک‌مک تجزیه و تحلیل شده‌اند. یافته‌های این پژوهش نشان داد که عوامل گنجاندن استانداردها و الزامات محیط‌زیستی در شرح وظایف شغلی منابع انسانی، تدوین و بکارگیری دستورالعمل‌های محیط‌زیستی در مدیریت منابع انسانی و سازمانی، تشویق و پاداش‌دهی به رفتارهای دوستدار محیط‌زیست در سازمان، بهره‌گیری از فناوری‌های پاک و تجدیدپذیر در فعالیت‌های سازمانی به عنوان عوامل تأثیرگذار (نفوذ) هستند. نتایج این پژوهش نشان داد که ترویج و ارتقای فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست در سازمان‌های دولتی ج.ا.ایران مستلزم تقویت عوامل تأثیرگذار مانند الزامات محیط‌زیستی در منابع انسانی و فناوری‌های پاک، پشتیبانی از عوامل تأثیرپذیر نظیر بودجه، زیرساخت و سیاست‌گذاری، و بهره‌گیری هم‌زمان از عوامل مستقل چون شفافیت و همکاری بین‌بخشی در تعامل با سایر مؤلفه‌هاست.
The purpose of this research was to futures studies on the most influential and influenced factors affecting the promotion and enhancement of environmental protection culture in the governmental organizations of the Islamic Republic of Iran. In terms of method, the present study is based on structural interaction matrix analysis with a strategic future research approach and in terms of purpose, it is of a developmental-applied type. The statistical population of this study consists of 23 experts, including university professors and senior managers of government organizations in the Republic of Iran, using a purposeful method. The data of this study were collected through structured interviews and a qualitative questionnaire rated from zero to three according to the structural interaction matrix and analyzed with the MICMAC statistical software. The findings of this study showed that the factors of including environmental standards and requirements in the job descriptions of human resources, developing and implementing environmental guidelines in human and organizational resource management, encouraging and rewarding environmentally friendly behaviors in the organization, and utilizing clean and renewable technologies in organizational activities are influential factors (influence). The results of this study showed that promoting and enhancing the culture of environmental protection in government organizations in the Republic of Iran requires strengthening influential factors such as environmental requirements in human resources and clean technologies, supporting influential factors such as budget, infrastructure, and policymaking, and simultaneously utilizing independent factors such as transparency and interdepartmental cooperation in interaction with other components.
Al Doghan, M. A., Abdelwahed, N. A. A., Soomro, B. A., & Ali Alayis, M. M. H. (2022). Organizational environmental culture, environmental sustainability and performance: the mediating role of green HRM and green innovation. Sustainability, 14(12), 7510. https://doi.org/10.3390/su14127510
Apanasyuk, L. A., Lisitzina, T. B., Zakirova, C. S., Baranova, N. V., Nizamutdinova, G. F., Torkunova, J. V., ... & Buslaev, S. I. (2019). Factors and conditions of student environmental culture forming in the system of ecological education. Ekoloji Dergisi, (107). https://doi.org/10.18510/hssr.2019.74163
Bakhshizadeh Borj, K. , Hamzavi, H. and Jamali, M. (2025). Identifying and prioritizing drivers for optimizing the sustainable value chain of Iran's petrochemical industry with a strategic foresight approach. Strategic Value Chain Management, 1(3), 1-26. doi: 10.22075/svcm.2025.36996.1024 . [In Persian]
Bakhshizadeh Borj, K., Hamzavi, H., Jamali, M.A. (2024). Identifying and prioritizing drivers for improving and developing green management processes in Iranian oil and gas industry projects. Environmental Management and Law, 3 (2), 74-93. https://sanad.iau.ir/Journal/jeml/Article/1209958 . [In Persian]
d'Acunto, D., Filieri, R., & Amato, S. (2023). Hotels’ environmentally-framed eWOM. The moderating role of environmental culture. Tourism Management, 98, 104776. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2023.104776
Eshaghi Gordji, M., Zarei, A. A., Hamzavi, H., Asadbak, M., & Mohammadi Shir Kalai, H. A. (2024). Prioritizing Environmental Policy Issues of the Islamic Republic of Iran. Governance and Development Journal, 4(1), 74-92.doi: 10.22111/jipaa.2024.447250.1166. [In Persian]
González-Ordóñez, A. I. (2024). Environmental values, environmental culture and business sustainability. Revista Científica Episteme & Praxis, 2(2), 26-33. https://doi.org/10.62451/rep.v2i2.47
Hamzavi, H. , Hemmatifar, M. , fotovat, B. and Hosseini, S. M. (2025). Identifying and prioritizing strategic drivers for developing behavioral competencies of Generation Z employees in government organizations with a futures research approach. Comparative Public Administration, 3(1). doi: 10.22098/cpa.2025.17291.1068 . [In Persian]
Hemmati, Z. , Rezaei, M. and Shobeiri, S. M. (2024). Qualitative study of Determinants of Environmental Culture. Quarterly Journal of Social Development (Previously Human Development), 18(4), 67-92. doi: 10.22055/qjsd.2023.39325.2559 . [In Persian]
Lapatinas, A., Litina, A., & Zanaj, S. (2021). The impact of economic complexity on the formation of environmental culture. Sustainability, 13(2), 870. https://doi.org/10.3390/su13020870
Lapatinas, A., Litina, A., & Zanaj, S. (2021). The impact of economic complexity on the formation of environmental culture. Sustainability, 13(2), 870. https://doi.org/10.3390/su13020870
Long, H. (2022). Analysis of the key factors of ecological environment protection in the national economic sustainable development goals. Journal of Environmental and Public Health, 2022(1), 3593587. https://doi.org/10.1155/2022/3593587
Moladoost, K., & Shahmoradi, M. (2021). Identification and Analysis of Factors Affecting the Institutionalization of Environmental Culture in Sports. Environment and Interdisciplinary Development, 6(73), 63-75. https://doi.org/10.22034/envj.2021.309552.1148 . [In Persian]
Pourmirza, S. , Bahrami, S. and Eydi, H. (2021). Investigating the Factors Affecting the Improvement of the Health, Safety and Environmental Culture in Sports Facilities. Journals of Environmental Education and Sustainable Development, 9(2), 83-96. doi: 10.30473/ee.2021.7538 . [In Persian]
Ramezani Ghavamabadi, M.H. (2013). Strategic Review of Environmental Protection Education in Iran: Necessities Bottlenecks. Strategy, 21(4), 233-257. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.10283102.1391.21.4.6.4
Rezaei Manesh, B., Hamzavi, H. & Marziyeh Hosseini, S. (2025). Identifying and Prioritizing Drivers for Optimizing Sustainable Performance of Oil, Gas, and Petrochemical Organizations with a Futures Research Approach. Modern Research in Performance Evaluation, 4(1), 11-26. doi: 10.22105/mrpe.2025.506185.1146[In Persian]
Sabherwal, A., Shreedhar, G., & Reader, T. W. (2025). Cultural shift for pro-environmental behavioural change: Developing and validating the Environmental Culture in Organisations (ECO) Scale. Journal of Environmental Psychology, 102597. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2025.102597
Salahi Aliae, V. (2025). The role of organizations and institutions in environmental development and protection: A legal study with emphasis on Iranian laws. First National Congress of Sustainable Development and Social Responsibilities: Challenges and Solutions. Shiraz, https://civilica.com/doc/2169942 . [In Persian]
Salehi Sadaghyani, J., Hamzavi, H., & Asadi, F. (2025). Identifying and ranking the drivers for improving the human capital performance evaluation system in government organizations in the Republic of Iran. Modern Research in Performance Evaluation. doi: 10.22105/mrpe.2025.509270.1149. [In Persian]
Scannell, J. W., Scannell, D. L., & McIlwain, C. D. (2019). Re-Humanizing an Environmental Protection Culture: A Case Study of Integrating Multiple Perspectives in Achieving Environmental Behaviour Change in a Regulated Industry Sector. In The Human Sustainable City (pp. 519-539). http://dx.doi.org/10.1016/B978-0-12-813130-5.00008-4
Spínola, H. (2021). Environmental culture and education: A new conceptual framework. Creative Education, 12(5), 983-998. https://doi.org/10.4236/ce.2021.125072
Yusof, N., Said, I., Osman, Z., & Daud, M. C. (2010). Are resort operators in the ecotourism area demanding an environmental protection culture? The case of Lake Kenyir, Malaysia. WIT Transactions on Ecology and the Environment, 139, 183-193. https://doi.org/10.2495/st100161