آموزش فلسفه به کودکان بر اساس مبانی معرفت شناختی صدرا

محورهای موضوعی :  پژوهشهای معرفت شناختی

محمد نصیری ^{1 *} , اعظم قاسمی ² , روح اله کریمی ³ , هادی وکیلی ⁴

1 - دانشجوی دکتری حکمت متعالیه، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
2 - استادیار گروه فلسفه دین ،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
3 - استادیار گروه فلسفه برای کودکان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
4 - دانشیار گروه مطالعات تطبیقی عرفان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

تاریخ دریافت : 1404/06/08 تاریخ پذیرش : 1404/08/12 تاریخ انتشار : 1404/09/01

کلید واژه: معرفت شناسی, فلسفه, حکمت متعالیه, ملاصدرا,

چکیده مقاله :

در معرفت شناسی صدرایی میان فلسفه و حکمت تمایز قاطعی هست که فلسفه فعالیتی بشری و
استداللی است و حکمت کشف و شهود حقایق است؛ پرسشی که اینجا مطرح می شود امکان آموزش
فلسفه به کودکان بر اساس مبانی صدرا است.بر اساس مبانی صدرا نهایت و غایت باید حکمت باشد و
فلسفه راه رسیدن به آن است.این موضوع معرفت شناختی امکان آموزش فلسفه را با مشکلی بغرنج
مواجه می کند؛زیرا کشف و شهود شخصی و فردی است و قابل آموزش و تعلیم نیست.سوای آن حتی
در صورتی که امکان آموزش فلسفه را در نظر نگیریم، موضوعات مهم دیگری بی پاسخ خواهد ماند که از
مهمترین آنها می توان به معیار سنجش مدعیات حکمی و عمومیت آنها اشاره کرد.از طرف دیگر،
مبانی معرفتی صدرایی مدعی حفظ و تضمین عینیت، خصوصا عینیت ذهن/عین، هستند که دلیل آن
مبنی بر عینیت و یکسانی ذاتی میان وجود عینی و ذهنی است.در حالی که اصل مبنا، یکسانی
وجودات عینی و ذهنی، با ایرادات جدی مواجه است که به نظر نمی رسد به سادگی قابل ارتفاع باشد

چکیده انگلیسی:

there is a strict differentiation in Sadrian philosophy, mostly known as Transcendental Wisdom (Hikmat al-Muta'aliyyah), between philosophy, as a human cognitive activity, and wisdom, as one which works through intuition and inspiration from divinity; hence, for Mulla Sadra, the last destination and ultimate goal of philosophy necessarily has to be intuitive wisdom. one could say philosophy is just a vehicle to reach this point.  such a position ends up in a perplexing epistemological dilemma: if intuitive wisdom has to be the last destination and if such  wisdom is intuitive and divine inspiring upon human soul, then it has to be necessarily personal, subjective matter which could not be taught or share with others. far from this, there are another troublesome issues to name a few, the problem of criterion for assessing beliefs and epistemological claims as well as the universality and inter-subjectivity of intuitive claims, could be mentioned. on the other hand, Sadrian epistemological foundations claim that they could guarantee objective truth, i.e., give us truthful statement which are true for any unbiased person; Mulla Sadra relied on the sameness of objective and subjective existence to prove and demonstrate it, while the basis, i.e., the mentioned sameness, is under recursive, indispensable question, to the extent that makes the whole argument suspicious. on these basis in this paper it is concluded that Sadrian epistemological could not be a suitable ground for building a system of teaching philosophy on.

منابع و مأخذ:

رجبعلی تبریزی.(1386). الاصل الاصیل، تصحیح عزیز جوانپور هروی و حسن اکبری بیرق، تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ابن الحاجب، جمال الدین ابو عمرو عثمان .(1435). الشافية فی علمي التصریف والخطّ، تحقیق حسن احمد العثمان، مکة: مکتب المکية.
ابن سینا، حسین بن عبدالله .(1393). الاشارات والتنبیهات (ویلیه لباب الاشارات للفخرالدین الرازی)، تحقیق محمود شهابی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
قاسمی، اعظم .(1386). «پژوهشی در نظریه شناخت در حکمت متعالیه»، آینه معرفت، ش. 11، صص. 61-82..
معلمی، حسن .(1387). حکمت متعالیه، قم: مرکز نشر هاجر.
ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم الشیرازی .(1354). المبداء و المعاد، تهران: انتشارات انجمن فلسفه ایران.
----------.(1363). مفاتیح الغیب، تحقیق محمد خواجوی، تهران: نشر وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
------------ .(1422). مجموعة رسائل الفلسفیة لصدر الدین محمد الشیرازي، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
----------- .(1981). الحکمه المتعالیه فی اسفار الاربعه العقلیه، 10 ج، بیروت: دارالاحیاءالتراث العربی
----------- .(بی‌تا). تعلیقات بر الهایت شفا، قم: بیدار.
ملاهادی سبزواری، بن مهدی .(1369-1379). شرح منظومه، 5 ج، تهران: نشر ناب.


Guttier, Edmund (1963) “Is Justified True Belief Knowledge?”, Analysis, Vol. 23, No. 6 (Jun., 1963), pp. 121-123.
Prichard, Duncan (2009) “Knowledge”, In: Central Issues Of Philosophy, ed. John Shand, USA: Wiley-Blackwell