معماری مسجد باید نیروی تعقل، خرد انسان سازنده، هوش و ذکاوت او را در قالب‌های معمارانه دربرگیرد به طوری که بنای مسجد بتواند اعتلای روح و سیر عرفانی به سوی کمال و ظرافت و خشوع عبادی را در عمق وجود انسان مسلمان پرورش دهد. عناصر وجودی مسجد از جمله طرح و نقشه، کاشی کاری‌ها، رنگ و نور، اشکال، خطوط و... در بردارنده رسالت دینی و اجتماعی است و در واقع مساجد هر دوره تاریخی همچون آینه‌ای تمام‌نما هستند که شرایط اجتماعی عصر خود را منعکس می‌کنند. هدف اصلی این تحقیق، بررسی مکان‌های مقدس با تکیه بر معماری ایرانی- اسلامی (نمونه موردی: مسجد شیخ لطف الله) با رویکرد پدیدارشناسی است. مبنای کار هدف موجود در این پژوهش، بر اساس دو رویکرد رلف و یوهانی پالاسما بوده، بر مبنای مهم‌ترین جنبه‌های حس مکان در مسجد شیخ لطف الله، سیر از ظاهر به باطن و به اتحاد مثلثی عناصر کالبدی (ورودی مسجد، راهروهای ورودی، دیوار، سقف، محراب و گنبد) با نور و معانی است که موجب شکل گیری ارتباط عمیق درونی و دیالکتیکی بین مسجد شیخ لطف الله و ناظر و شاهد آن در بالاترین سطح حس مکان می‌گردد. تفاصيل المقالة

زمان به عنوان یکی از مؤلفه‌های مهمِ روایت، همواره از مباحث مهم علم روایت‌شناسی بوده و نظریه‌پردازانِ این حوزه آن‌ را مورد مُداقّه قرارداده‌اند. در این میان ژرار ژنت به عنوانِ تأثیرگذارترین نظریه‌پرداز دربارۀ زمان متن، نظریۀ مستقلی دربارۀ عامل زمان و نقش آن در روایت ارائه‌کرده‌است که مبتنی بر آن در حرکت از سطح داستان به گفتمان چگونگیِ دخل و تصرّف در زمان به واسطۀ سه عاملِ دیرش، ترتیب و بَسامد متمایزمی‌گردد. با نگاهی به نمایشنامه به عنوان متنی دارای ساختار متعارف و متکّی بر زمان، که شامل عناصری چون: آشفتگی، کشمکش، پیچیدگی، تعلیق، بحران، فاجعه و فرود می‌باشد که با ترتیبی معیّن به دنبال یکدیگر قرارمی‌گیرند؛ پژوهشِ حاضر درنظردارد به روش توصیفی و تحلیلی، ضمن بررسیِ زمان‌مندی نمایشنامۀ روایی دهانی پر ازکلاغ نوشتۀ جمشید خانیان به این سؤال پاسخ‌گویدکه: الگوی زمانی به‌کارگرفته‌شده در نمایشنامۀ دهانی پر از کلاغ مبتنی بر رویکردِ ژرار ژنت چه تأثیری بر زیبایی‌شناسی ساختاریِ این اثر دارد؟ از این روی که زمان یکی از مؤلفه‌های تأثیرگذار در آثار نمایشیِ جمشید خانیان است، این مقاله برآنست نشان‌دهد مبتنی بر رویکرد ژرار ژنت زمان‌مندیِ خاص به‌کارگرفته‌شده در نمایشنامۀ دهانی پر ازکلاغ به عنوان یک روایت، در جهت طرح‌ریزی و کشفِ علّت مستتر در وقایع و پرداخت ساختار، ایجاد تعلیق و جذابیّت نزد مخاطب و عمق و غنابخشیدن به شخصیت‌ها مؤثر بوده‌است. تفاصيل المقالة

چکیده بحران پسا نیچه ای در غرب،موجب افول سوژه از مفهوم آن در دوره مدرن شد.همچنین به دلیل ظهور گفتمان های پساساختارگرایانه در پست مدرنیسم، نسبی گرایی و عدم قطعیت جایگزین مفاهیمی شد که زمانی با عینیت و قطعیت سنجیده می شدند. اما گونه های هنری، تصاویر مونتاژگون که از تلفیق و دوباره سازی واقعیت های گوناگون خلق می شوند،حاصل همان نگرش ساختارزدایی شدند که برسوژه سایه افکنده بود.هدف از پژوهش حاضربررسی بحران پست مدرنیستی در سوژه و تبیین نسبت آن با فهم تصویری از الگوی مونتاژ در جامعه شناسی هنراست.بنابراین داده های سندکاوی شده با رویکرد کیفی وروش توصیفی-تحلیلی و بر اساس متغیرهای موجود، تحلیل به مضمون می شوند.تا ازجمله؛ به این یافته های مهم دست یابد که مفاهیمی چون طنز،کنایه و تکثرگرایی معانی در خلق فضای پست مدرنیستی موجب پدید آمدن تصاویری چند وجهی می گردند که افول سوژه از موقعیت استعلایی خود را به تصویر می کشانند. تفاصيل المقالة

هدف این مقاله، خوانش بیش‌متنی مظاهر دگردیسی در آثار غلامحسین ساعدی بر مبنای نظریه ژراژ ژنت است. بیش‌متنیت یکی از اقسام پنج‌گانه ترامتنیت ژنتی‌ست که به اقتباس، برگرفتگی و تأثیر متن پیشین بر متن پسین می‌پردازد. این نظریه شامل دو دسته کلی، همانگونگی (تقلید) و تراگونگی (تغییر و دگرگونگی) است. دگردیسی از مهم‌ترین عوامل شگفت‌آور در اساطیر، قصص عامیانه و افسانه‌ها است. در این فرآیند تغییراتی به‌طور ناگهانی یا تدریجی در ظاهر و گاه در باطن موجودات شکل گرفته و آنها از صورتی به صورت دیگر تبدیل می‌شوند و به پیکری نو با کنش‌های متفاوت دست می‌یابند. همچنین گاهی در ساختار ترکیبی جلوه یافته و به‌صورت مخلوقاتی مرکب از انسان، حیوان، گیاه و جماد نمایان می‌گردند. ادبیات خاستگاه و سرچشمه حضور این مظاهر است و در طی زمان بر یکدیگر تأثیرات دوسویه و متقابل داشته‌اند. ‌این اثرگذاری و اثرپذیری بزنگاهی است که می‌توان با رویکرد بیش‌متنی به آن پرداخت، به‌ویژه در ادبیات معاصر ایران که در این زمینه کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مظاهر دگردیسی در سیزده داستان، یک رمان، شش نمایشنامه و سه فیلمنامه غلامحسین ساعدی حضور دارند. در این مقاله با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی این مظاهر در سه گروه دگردیسی به‌طور جداگانه مشخص و طبقه‌بندی گردیده و براساس تحلیل محتوای کیفی ارزیابی شده است. در نهایت با استناد به چارچوب نظری بیش‌متنیت میزان تأثیرپذیری مظاهر مورد بحث در آثار ساعدی از ادبیات کهن و افسانه‌های عامیانه مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که غلامحسین ساعدی این مظاهر را گاهی با تأثیر مستقیم و گاهی به‌طور غیرمستقیم از ادبیات باستانی، روایات مذهبی و باورها و افسانه‌های عامیانه (پیش‌متن) در آثار داستانی و نمایشی خود (بیش‌متن) استفاده نموده است، اما در اغلب موارد از خلاقیت و تخیل خود برای خلق آنها و در جهت پیش‌برد فضای داستان بهره برده است. تفاصيل المقالة

تعریف و معنای اثر هنری در طول تاریخ با فراز و نشیب‌های مختلفی همراه بوده و آرای فیلسوفان درباره چیستی هنر با یکدیگر متفاوت و متضاد بوده است. اما در دوران معاصر دسترسی معرفتیِ ما به معنای هنر گسترش یافته و دقیق‌تر شده است و معنای اثر هنری تا حدی توسط زمینه‌ی تاریخی آن تعیین می‌گردد. بر این اساس تاریخ‌گراییِ هگل به ما اجازه می‌دهد تا معنای اثر هنری با تکامل تاریخ هنر تغییر کند. هدف اصلی پژوهش تحلیل نظریات آرتور دانتو و تلاش او برای تعریف هنر و سپس پایان هنر می‌باشد. دانتو در ابتدا آنچه را که ماتریس سبک می‌نامید برای توضیح معنای هنر پیشنهاد کرده بود اما بعدها آن را رد کرده و با تاریخ‌گرایی جایگزین نمود. این یک مفهوم مهم را آشکار می‌کند که در آن فلسفه هنر به طور تنگاتنگی با تاریخ هنر گره خورده است. پرسش اصلی مقاله این است: چگونه هنر بوسیله تعریف، مشخص می‌شود؟ و اگر هنر معنایی را تجسم کند، در جهان پس از پایان هنر، چه ویژگی‌هایی خواهد داشت؟ نتیجه این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر داده‌های کتابخانه‌ای است، نشان می‌دهد که: دانتو با ردیابی تاریخ و فلسفه هنر از ابتدا تا قرن حاضر، تلاش کرد تا تعریف خود از هنر را به دو اصل ساده کند: 1) هنر باید محتوا یا معنا داشته باشد، 2) هنر باید آن معنا را به شیوه‌ای مناسب تجسم کند. و در نهایت با اعلام پایان هنر به درک جدیدی از هنر در عصر پساتاریخی رسید. تفاصيل المقالة

برای خوانش یک متن نیاز به متون پیشین و هم عصر آن است پس هیچ متنی از آثار قبل از خود مستقل نیست .نقاشی از آن رو که اثر هنری است متنی قابل بررسی خواهد بود. به دلیل مناسب بودن نظریه‌ی بینامتنیت ژرار ژنت با موضوع به عنوان چارچوب نظری استفاده شده است. نقاشی دفاع مقدس نظام معنایی و زیبایی‌شناسی خاص خود را دارد که با یکدیگر متفاوت است سلیقه‌ها چه در تولید و چه در پذیرش آثار هنری بسته به دگرگونی اجتماعی تغییر می‌کند که از نظر ماهیت ساختاری اثر مورد مطالعه اقدام به خوانش متن شده است. این مقاله قصد دارد پاسخ به این پرسش‌ها را بدهد که نقاشی دفاع مقدس چگونه توانسته از طریق متن و تصویر این موضوع را بازنمایی کند و به مخاطب منتقل کند و آن را چگونه در قالب زیبایی‌شناسی توصیف کند. روش از نظر هدف از نوع بنیادی و از نظر ماهیت بر اساس روش تاریخی و توصیفی و تحلیلی است. با توجه به بررسی نقاشی‌های دفاع مقدس و معناکاوی و بازتولید مفهوم مقدس جنگ توسط نقاشی‌ها (متن‌ها) و چگونگی بازتولید مفهوم مقدس بودن جنگ توسط تصاویر و نقش آن‌ها در بازتولید و پلیدی زدایی از جنگ به عنوان نتیجه نهایی مطرح می‌شود تفاصيل المقالة

نقاشی جنگ که تأثیر بسزایی در روند شکل‌گیری جریان‌های پس از خود دارد، در یک متن گفتمانی خاصّی پدید آمده است. در این مقاله به‌صورت توامان متن و بافت مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. به جهت مناسب بودن موضوع و قابلیّت فوق‌العاده نظریه گفتمان لاکلاوموف در تبیین تمامی امور و پدیده‌های سیاسی ـ اجتماعی این نظریه به عنوان چارچوب نظری در نظر گرفته شده و نقاشی‌های دفاع مقدس و بازنمایی جنگ در آنها و تولید گفتمان جدید پرداخته شده است. از آنجا که نقاشی‌ها به عنوان منبع مهمی برای بازنمایی وضعیت دورۀ جنگ هستند، تعدادی از آثار هنرمندان در طول دوران دفاع مقدس و پس از آن تحلیل گفتمان شده و با انتخاب نمونه‌هایی مشخّص از نقاشی‌های دوره جنگ و پساجنگ اقدام به خوانش بافت و متن شده است.داده های این پژوهش نقاشی های دوران جنگ و پساجنگ هستند که از بین آن ها چند نمونه انتخاب شده است. برای انتخاب نمونه ها از گردآوری اطلاعات مبتنی بر اسناد تحلیل گفتمان و تحلیل متن و در انتخاب جمعیّت نمونه از شیوه نمونه‌گیری هدفمند استفاده شد. این پژوهش نشان می دهد که مفاهیم ولایت، شهادت، شهید، دفاع، مقاومت، جهاد و.... در فرهنگ ایرانی که آمیخته با فرهنگ اسلامی است به شکل مقدس در جنگ مورد توجّه قرار گرفته و توسط گفتمان بار تولید شده است. همچنین با اشاره به این مفاهیم و المان‌ها نشانه‌های اسطوره‌ای موجود در تصاویر، چگونگی بازتولید مفهوم مقدس و تحلیل دال‌های مرکزی آثار برخی هنرمندان کلیدی در این دو دوره در روند این پژوهش آشکار شد.گفتمان نقاشی انقلاب در طی گذار به گفتمان جنگ تحت تأثیر عوامل سیاسی ـ اجتماعی و جابجایی روابط قدرت با تحولات بنیادینی در شیوه بازنمایاندن جنگ و پیرامون آن مواجه است. تفاصيل المقالة