فهرس المقالات منصور وثوقی


  • المقاله

    1 - تحلیل جامعه شناختی باور به تقدیرگرایی و نقش آن در توسعه (مطالعه موردی شهر ایلام)
    مطالعات توسعه اجتماعی ایران , العدد 5 , السنة 0 , زمستان 1386
    تقدیرگرایی یعنی نیرویی بیرون از اراده‌ی فرد سرنوشت او را تغییر دهد و یا تعیین کند. این نیرو می‌تواند خواست و مشیت الهی باشد یا یک عامل اجتماعی مثل حکومت. توسعه در لغت به معنای رشد تدریجی، پیشرفته شدن، قدرتمند شدن و بزرگ شدن است. اینکه افراد تا چه میزان موفقیت یا عدم موف أکثر
    تقدیرگرایی یعنی نیرویی بیرون از اراده‌ی فرد سرنوشت او را تغییر دهد و یا تعیین کند. این نیرو می‌تواند خواست و مشیت الهی باشد یا یک عامل اجتماعی مثل حکومت. توسعه در لغت به معنای رشد تدریجی، پیشرفته شدن، قدرتمند شدن و بزرگ شدن است. اینکه افراد تا چه میزان موفقیت یا عدم موفقیت خود را نتیجه‌ی کیفیت عملکرد خود می‌دانند، از مباحثی بود که در این تحقیق بدست آمد. هدف این مقاله ارائه‌ی تحلیلی جامعه شناختی از مقوله‌ی تقدیرگرایی و وضعیت آن در شهر ایلام و همچنین تحلیل نقش این باور در مقوله‌ی توسعه در استان است.روش تحقیق در این پژوهش بر مبنای رویکرد ترکیبی متوالی(کیفی- کمی) و از نوع گراندد تئوری یا نظریه بنیانی است. در بخش کیفی تعداد 25 نفر شهروندان شهر ایلام (بالای 15 سال)، در رده‌های شغلی مختلف و از هر دو جنس زن و مرد مشارکت کردند. گردآوری داده‌ها از طریق انجام مصاحبه‌های عمیق و نیمه ساختار یافته انجام گردید. مراحل کدگذاری داده‌های به دست آمده انجام و اعتباریابی با ارایه مقولات به داوران انجام شد. در بخش کمی داده‌های بدست آمده با یافته‌های روش کیفی تطبیق داده شد. یافته‌های تحقیق نشان داد دو نوع تقدیرگرایی مذهبی و اجتماعی در بین مردم شهر ایلام رواج دارد. تقدیرگرایی مذهبی در بین افراد مذهبی، میانسال و بالاتر و افراد با تحصیلات کمتر بیشتر رواج دارد و تقدیرگرایی اجتماعی بیشتر در بین افراد جوان در سن اشتغال رواج دارد و از موانع توسعه به شمار می-آید. تفاصيل المقالة

  • المقاله

    2 - بررسی موانع شکل‏ گیری نظام حزبی در بستر توسعه اجتماعی و ساختار فرهنگ سیاسی ایران بین دو انقلاب (مشروطه تا انقلاب اسلامی)
    مطالعات توسعه اجتماعی ایران , العدد 4 , السنة 10 , پاییز 1397
    حزب درمفهوم خاص به معنای گروه منسجم و سازمان یافته، پدیده ای اجتماعی و سیاسی از نشانه های جامعه مدنی و نظام دموکراتیک غرب و برخاسته از شرایط بعد از انقلاب صنعتی است که به مرور توسط سایر جوامع از جمله ایران اقتباس و تقلید شد. اگرچه با وقوع انقلاب مشروطه احزاب سیاسی در ای أکثر
    حزب درمفهوم خاص به معنای گروه منسجم و سازمان یافته، پدیده ای اجتماعی و سیاسی از نشانه های جامعه مدنی و نظام دموکراتیک غرب و برخاسته از شرایط بعد از انقلاب صنعتی است که به مرور توسط سایر جوامع از جمله ایران اقتباس و تقلید شد. اگرچه با وقوع انقلاب مشروطه احزاب سیاسی در ایران تشکیل شدند، اما با ظهور حکومت پهلوی، تثبیت دموکراسی و تشکیل نظام حزبی با مشکل مواجه گردید. فرهنگ سیاسی غالب در ساختار اجتماعی- سیاسی ایران فرهنگ سیاسی سنتی و تبعی بود. گفتمان شاهی پهلوی ها بیشتر در برنامه های نوسازی و توسعه به توسعه اقتصادی، صنعتی و شهری پرداخت و به توسعه سیاسی و احزاب توجهی نکرد. فرهنگ سیاسی سنتی- تبعی عامل اصلی بوجود آمدن دولت های رانتیر، خشونت سیاسی، توسعه ناقص، تداوم نظام پادشاهی و چرخه استبداد و...گردید. مجموع این عوامل درکنار هم تشکیل شبکه علی درهم تنیده ای برای تداوم فرهنگ سیاسی سنتی و تبعی و ایجاد مانع برای تثبیت دموکراسی و نهادینه شدن فعالیت های حزبی و تشکیل نظام حزبی در ایران شد. این تحقیق با استفاده از نظریه آلموند و وربا و هانتینگتن و به صورت روش تاریخی- اسنادی انجام گرفته است. تفاصيل المقالة

  • المقاله

    3 - بازنمایی جادو در سبک های نوین زندگی با تاکید بر گسترش حوزه خصوصی (مطالعه موردی: زنان شهر دزفول)
    مطالعات توسعه اجتماعی ایران , العدد 5 , السنة 7 , زمستان 1393
    سبکهای زندگی نوین در دزفول در حال نضج گرفتن است، در این سبکهای نوین اما،عناصر سنتی جانی دوباره می گیرند، یکی از این عناصر جادوست. دراین تحقیق که بر اساس روش کیفی پدیدارشناسی هرمنوتیک بوده، با زنانی که از جادو و دعانویسی در زندگی خود بهره برده اند، مصاحبه شده است. یافته أکثر
    سبکهای زندگی نوین در دزفول در حال نضج گرفتن است، در این سبکهای نوین اما،عناصر سنتی جانی دوباره می گیرند، یکی از این عناصر جادوست. دراین تحقیق که بر اساس روش کیفی پدیدارشناسی هرمنوتیک بوده، با زنانی که از جادو و دعانویسی در زندگی خود بهره برده اند، مصاحبه شده است. یافته ها نشان می دهد زنان گرچه برای رفع مشکل به جادو روی می آورند، اما به جادو بیشتر به چشم نوعی فراغت و سرگرمی نگاه می کنند که در واقع یک انتخاب در میان انتخاب های ممکن است. سرخوردگی از حوزه عمومی و پناه بردن به حوزه خصوصی و فربه شدن این حوزه، از عوامل پدیداری جادو در دوره معاصرست. تفاصيل المقالة

  • المقاله

    4 - بررسی رابطه مهارت‌های زندگی با توانمندسازی زنان (مورد مطالعه : استادان خانم دانشگاه)
    پژوهش های جامعه شناختی , العدد 5 , السنة 13 , زمستان 1398
    چکیده توانمندسازی زنان و نقش بسیار مهم و تعیین کننده آن در توسعه پایدار از جمله موضوعات مورد توجّهی است که امروزه به لحاظ نظری و کاربردی به آن پرداخته می شود. هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه ابعاد مهارت های زندگی با توانمندسازی زنان می باشد. مهارت های زندگی دارای ابعاد مختلف أکثر
    چکیده توانمندسازی زنان و نقش بسیار مهم و تعیین کننده آن در توسعه پایدار از جمله موضوعات مورد توجّهی است که امروزه به لحاظ نظری و کاربردی به آن پرداخته می شود. هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه ابعاد مهارت های زندگی با توانمندسازی زنان می باشد. مهارت های زندگی دارای ابعاد مختلف شامل مهارت مقابله با استرس ها، مهارت حلّ مسأله، مهارت تفکّر خلّاق، مهارت تفکّر نقّادانه، مهارت برقراری رابطه مؤثّر با دیگران، مهارت برقراری روابط بین فردی سازگارانه، مهارت خود آگاهی و مهارت همدلی با دیگران می باشد. چارچوب نظری تحقیق بر اساس نظریه ساختاریابی گیدنز، نظریه نیازهای اساسی مازلو، نظریات توانمندسازی و نظریات مهارت های زندگی شکل گرفته است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع پیمایشی و طرح تحقیق از نوع مقطعی بوده است و جامعه آماری شامل استادان خانم دانشگاه های دولتی شهر تهران می باشد و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران168 نفر محاسبه شده است. نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم است. نتایج تحقیق نشان می دهد که مهارت های زندگی با توانمندسازی زنان به صورت کلّی رابطه داشته است. نتایج حاکی از آن است که بین ابعاد مختلف مهارت های زندگی و توانمندسازی زنان روابط معنی داری وجود دارد؛ بدین معنی که با افزایش هر کدام از این ابعاد، میزان توانمندی زنان افزایش می یابد. تفاصيل المقالة

  • المقاله

    5 - تحلیل جامعه شناختی اندیشه های نخبگان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران از سنت به مدرنیته در دوره قاجار به روایت سفرنامه های اتباع خارجی
    پژوهش نامه تاریخ , العدد 5 , السنة 15 , زمستان 1398
    چکیده: هدف از انجام این تحقیق دستیابی به برخی از زوایای پنهان تاریخ معاصر ایران در دوره قاجار با استفاده از متون سفرنامه های اتباع خارجی بر پایه نگاهی جامعه شناختی است. این مقاله بر پایه روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده است و تلاش گردیده تا با بررسی متون سفرنامه های اتبا أکثر
    چکیده: هدف از انجام این تحقیق دستیابی به برخی از زوایای پنهان تاریخ معاصر ایران در دوره قاجار با استفاده از متون سفرنامه های اتباع خارجی بر پایه نگاهی جامعه شناختی است. این مقاله بر پایه روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده است و تلاش گردیده تا با بررسی متون سفرنامه های اتباع خارجی که در دوره قاجار به ایران سفر کرده اند، استخراج داده ها، مفاهیم، مقولات و گزاره های جدیدی ، در تفسیر رویدادهای این دوره به دست آید. بر اساس یافته های این مقاله، نخبگان قاجار به روایت سفرنامه نویسان، کسانی بودند که به دنبال ایجاد تغییراتی برای پیشرفت کشور بوده اما این تلاش ها یا به واسطه ناکارآمدی حکومت و دسیسه های دربار یا به واسطه دخالت های دول بیگانه به شکست می انجامید. علاوه بر این، آنچه در این متون مشاهده می شود این است که نخبگان قاجار هرگز تصویر درست و مطابق واقعی از پیشرفت در غرب و مبانی آن نداشتند. واژگان کلیدی: سنت، مدرنیته، تغییر، ، نخبگان سیاسی و فرهنگی، پیشرفت، غرب، استعمار. تفاصيل المقالة

  • المقاله

    6 - تحلیل جامعه‌شناختیِ عدالت فرهنگی- هنری با تاکید بر مفهوم عدالت فضایی (مطالعه موردی مناطق پنج‌گانه شهر اراک)
    مطالعات جامعه شناسی , العدد 1 , السنة 15 , بهار 1401
    این مقاله قصد دارد با رویکرد عدالت فضایی، به تشخیص وضعیت توزیع و استقرار امکانات (کاربری ) فرهنگی- هنری به عنوان یکی از بسترهای شکل گیری فعالیت های فرهنگی در شهر اراک بپردازد تا بر اساس آن به فهم و تحلیل ارتباطِ نحوه توزیع این امکانات با نیازها و استحقاق فرهنگی- هنری شه أکثر
    این مقاله قصد دارد با رویکرد عدالت فضایی، به تشخیص وضعیت توزیع و استقرار امکانات (کاربری ) فرهنگی- هنری به عنوان یکی از بسترهای شکل گیری فعالیت های فرهنگی در شهر اراک بپردازد تا بر اساس آن به فهم و تحلیل ارتباطِ نحوه توزیع این امکانات با نیازها و استحقاق فرهنگی- هنری شهروندان ساکن در مناطق مختلف بپردازد. روش این مطالعه ترکیبی ( کمی و کیفی) از نوع همزمان بوده که در بخش کمی، جمع آوری داده ها با ابزار پرسشنامه و با شیوه نمونه گیری متناسب با حجم انجام شد. در بخش کیفی جمع آوری اطلاعات مربوط به مطالعات کالبدی (میزان و نحوه توزیع کاربری های فرهنگی- هنری در مناطق شهر) با تحلیل ثانویه انجام و پس از آن مکانی گردیده است. از مهمترین نتایج می توان به کاستی و تفاوت معنادار و مسئله مند نحوه و میزان برخورداری از امکانات و خدمات فرهنگی- هنری در مناطق پنچ گانه شهری اراک اشاره کرد که نشان دهنده شکاف و نابرابرهای محسوس در توزیع و تخصیص امکانات و خدمات مذبور می باشد، وضعیت شاخص منفعت جمعی در بخش فرهنگی-هنری (با در نظر گرفتن عامل سرانه، سرانه استاندارد و شعاع عملکردی) از وضعیت محرومیت فضایی و اجتماعی بخش قابل توجهی از پهنه جغرافیای اجتماعی آن حکایت دارد. نهایتا الگوی توزیع فضایی امکانات فرهنگی- هنری بر مبنای نیازها و استحقاق شهروندان در شهر اراک، ناکارا و نابرابر و ناعادلانه می باشد که تفاوت و نابرابری های جدی را در سطح مناطق و در بین شهروندان ساکن در آن ایجاد نموده است. تفاصيل المقالة

  • المقاله

    7 - بررسی مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی ساکنان شهر تهران
    مطالعات جامعه شناسی , العدد 1 , السنة 12 , بهار 1398
    این مقاله به ‌منظور بررسی مولفه‌های سرمایه اجتماعی شکل گرفته است در این خصوص فضای مفهومی مربوط به سرمایه اجتماعی و دیدگاه‌های مطرح شده در مورد آن شرح داده شده است. در این تحقیق 604 نفر از شهروندان شهر تهران در سال 1396 با نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب و با کارب أکثر
    این مقاله به ‌منظور بررسی مولفه‌های سرمایه اجتماعی شکل گرفته است در این خصوص فضای مفهومی مربوط به سرمایه اجتماعی و دیدگاه‌های مطرح شده در مورد آن شرح داده شده است. در این تحقیق 604 نفر از شهروندان شهر تهران در سال 1396 با نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب و با کاربرد روش پیمایش و استفاده از ابزار پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفتند. پس از جمع‌آوری داده‌ها و تحلیل آن‌ها با نرم‌افزار SPSS یافته‌های مربوط به آمارهای توصیفی و آزمون‌ t تک نمونه‌ای نشان داد که وضعیت مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی شامل انسجام اجتماعی، تمایل به مشارکت درفعالیت‌های سیاسی و دینی و اعتماد به نهادها با وضعیت مطلوب فاصله دارد. روابط همبستگی دو جانبه مؤلفه‌ها نیز به لحاظ آماری معنادار است. در مجموع می‌توان عنوان کرد که سرمایه اجتماعی افراد پاسخگو در برابر عملکرد نظام سیاسی و اجتماعی ایران دچار فرسایش شده است. تفاصيل المقالة

  • المقاله

    8 - گردشگری روستایی راهبردی برای تحقق توسعه روستایی ؛ (مطالعه موردی: فقر روستاهای دهستان میشخاص از توابع بخش سیوان، شهرستان ایلام)
    جغرافیایی فضای گردشگری , العدد 4 , السنة 8 , پاییز 1398
    مقاله حاضر به گردشگری روستایی به عنوان راهبردی جهت تحقق توسعه روستایی پرداخته است. فرض مطالعه بر این است که گردشگری روستایی می تواند تاثیر مثبتی بر کاهش فقر و توسعه روستایی بگذارد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام، توصیفی تحلیلی است. برای گردآوری داده ها أکثر
    مقاله حاضر به گردشگری روستایی به عنوان راهبردی جهت تحقق توسعه روستایی پرداخته است. فرض مطالعه بر این است که گردشگری روستایی می تواند تاثیر مثبتی بر کاهش فقر و توسعه روستایی بگذارد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام، توصیفی تحلیلی است. برای گردآوری داده ها از روش های اسنادی و میدانی (پرسشنامه محق ساخته، مشاهده و مصاحبه) استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق شامل سرپرستان هشت روستای گردشگری دهستان میشخاص می باشد و دارای بیشترین حجم گردشگر می باشند که تعداد آنها به 1638 خانوار است. حجم نمونه با استفاده از جدول اچ. اس بولا 325 نفر برآورد شده است شیوه نمونه گیری به صورت طبقه ای چند مرحله ای بوده است. بدین ترتیب که کل روستاهای دهستان میشخاص (8 روستا) را مشخص کرده و بنابر تناسب جمعیتی از هر روستا به روش تصادفی ساده نمونه گیری به عمل آمد.برای تجزیه و تحلیل داده ها از از آمار های توصیفی و آمارهای استنباطی استفاده شده است. بررسی عوامل تاثیرگذار در کاهش فقر در اثر توسعه گردشگری روستایی از دیدگاه مشارکت کنندگان در تحقیق نشان داد که ضریب تعیین 799/. بوده است. بنابراین می توان گفت که توسعه گردشگری با توجه به ایجاد رابطه با ابعاد توسعه روستایی نقش مهمی در کاهش فقر روستایی ایفا کرده است. نتایج تحلیل مسیر نشان می دهد که همه ابعاد گردشگری روستایی مورد بررسی، اثرات مستقیمی بر فقر روستایی دارند. بیشترین اثر مستقیم متعلق به بعد اقتصادی (0.28) و کمترین اثر متعلق به بعد کالبدی (0.11) است. تفاصيل المقالة

  • المقاله

    9 - تجددگرایی در شهر و رابطه‌ی آن با اخلاق نوع‌دوستانه با شهروندان؛ مطالعه‌ی موردی: جوانان 20 تا 35 ساله‌ی مشهد
    مطالعات جامعه شناختی شهری , العدد 1 , السنة 8 , بهار 1397
    در میان تغییراتی که این روزها در جریان است، اهمیت هیچکدام به اندازه‌ی اتفاقاتی نیست که در شیوه‌ی زندگی شهری و نظام اخلاقی آن افتاده است. توسعه در شهرها آثار متنوعی بر ویژگی‌های اخلاقی داشته است. هدف از این تحقیق بررسی آثار گرایش به تجدد بر نوع‌دوستی شهروندان با یکدیگر د أکثر
    در میان تغییراتی که این روزها در جریان است، اهمیت هیچکدام به اندازه‌ی اتفاقاتی نیست که در شیوه‌ی زندگی شهری و نظام اخلاقی آن افتاده است. توسعه در شهرها آثار متنوعی بر ویژگی‌های اخلاقی داشته است. هدف از این تحقیق بررسی آثار گرایش به تجدد بر نوع‌دوستی شهروندان با یکدیگر در شهر مشهد است تا بر این اساس شیوه‌ی تعامل شهروندان تحت تأثیر مدرنیسم در شهر بررسی شود این پژوهش با ارائه‌ی رویکردی جدید در توصیف نظام اخلاقی شهروندی، به آثار مؤلفه‌های تجددگرایی بر رفتار نوعدوستانه، میزان تحمل و تساهل با همسایگان بر اساس ویژگیهای قومی و همچنین عضویت و فعالیت در گروههای انسان‌دوستانه پرداخته است. در این پژوهش یافته‌های تحقیق به روش پیمایش و ابزار پرسشنامه به دست آمده است، حجم نمونه 273 نفر از بین جوانان 20 تا 35 سال شهر مشهد است. یافته‌ها نشان می‌دهد حداکثر 13% جامعه‌ی مورد بررسی گرایش زیادی به تجدد دارند. در مجموع وضعیت اخلاقی دچار ضعف‌های جدی در نوع‌دوستی است به طوری‌که تنها 2% از جامعه‌ی مورد بررسی فعالیت جدی‌ای در سازمانها و نهاد‌های انسان‌دوستانه دارند؛ همچنین تساهل و تحمل کمی نسبت به سایر اقوام مختلف به عنوان همسایه در شهر مشهد وجود دارد به طوری که نمره‌ی کمتر از 2 به سه گروه افغانها، عربها و بلوچها نشان می‌دهد که جامعه‌ی مورد بررسی از نظر نوع‌دوستی حتی تحمل برخی از اقوام را به عنوان همسایه ندارد. از سوی دیگر تئوری مدرنیته‌ی بومی بهتر می‌تواند وضعیت اخلاق شهروندان جوان جامعه‌ی مورد بررسی را توضیح دهد. تفاصيل المقالة

  • المقاله

    10 - دیالکتیک اجتماعی فضا و فرهنگ؛ بازشناسی و تبیین جامعه شناختی توزیعِ فضایی فرهنگ در شهر اراک
    مطالعات جامعه شناختی شهری , العدد 1 , السنة 11 , بهار 1400
    مقاله قصد دارد با استفاده از مفهوم عدالت فضایی، به فهمِ الگوی عینیت یافته فرهنگ در شهر اراک دست یابد تا ضمن فهم جایگاه فرهنگ در نظام برنامه ریزی شهری به تشخیص وضعیت تخصیص و نحوه توزیع انواع کاربری های فرهنگی؛ به عنوان بستر شکل گیری فعالیت‌های فرهنگی و میزان انطباق آن با أکثر
    مقاله قصد دارد با استفاده از مفهوم عدالت فضایی، به فهمِ الگوی عینیت یافته فرهنگ در شهر اراک دست یابد تا ضمن فهم جایگاه فرهنگ در نظام برنامه ریزی شهری به تشخیص وضعیت تخصیص و نحوه توزیع انواع کاربری های فرهنگی؛ به عنوان بستر شکل گیری فعالیت‌های فرهنگی و میزان انطباق آن با نیازها و استحقاق فرهنگی شهروندان بپردازد. روش ترکیبی با رویکرد تبدیلی هم زماناست، داده ها در مراحل کمی و کیفی به طور هم زمان جمع‌آوری و تحلیل شده اند. در بخش کمی، جمع آوری داده ها شامل ِمیزان و نوع تقاضاهای فرهنگی و متغیرهای ملاک استحقاق با ابزار پرسشنامه و روش نمونه گیری متناسب با حجم انجام شد. جمع آوری اطلاعات مربوط به مطالعات کالبدی (میزان و نحوه توزیع کاربری های فرهنگی در مناطق شهر) با تحلیل ثانویه انجام و تمامی اطلاعات در نرم افزارGIS مکانی گردید. طبق نتایج الگوی توزیع فضایی فرهنگ در مناطق شهر اراک مسئله مند، ناکارا و ناعادلانه است. این توزیع در مناطق شهری محدود، ناکارا و نابرابر بوده و ارتباط معناداری بین ملاک منفعت عمومی با ملاک نیاز و استحقاق فرهنگی شهروندان در شهر اراک وجود ندارد. تفاصيل المقالة

  • المقاله

    11 - ایدئولوژیهای سازمانی موثر بر ظهور جنبش ملی نفت ایران براساس نظریه رفرم اسملسر
    علوم اجتماعی , العدد 2 , السنة 12 , تابستان 1397
    مولفه‌های فرهنگی در وقوع جنبش اجتماعی همواره تعیین کننده است. نظریه جنبش اصلاحی نیل اسملسر در مراحل ششگانه اش به ایدئولوژی و باورهای تعیمیم یافته، پیش از وقوع جنبش می‌پردازد. رشد و انتشار باور عمومی همزمان و در ادامه فشارهای ساختاری شکل می‌گیرد و شامل دو فاکتور اصلی علت أکثر
    مولفه‌های فرهنگی در وقوع جنبش اجتماعی همواره تعیین کننده است. نظریه جنبش اصلاحی نیل اسملسر در مراحل ششگانه اش به ایدئولوژی و باورهای تعیمیم یافته، پیش از وقوع جنبش می‌پردازد. رشد و انتشار باور عمومی همزمان و در ادامه فشارهای ساختاری شکل می‌گیرد و شامل دو فاکتور اصلی علت و منبع فشار و پاسخ مناسب برای آن می‌شود. در این مقاله پرسش اصلی این است که باورهای تعمیم یافته در جنبش ملی نفت کدام است؟ برای پاسخ گفتن بدین پرسش انواع ایدئولوژی‌های موجود در دهه بیست قبل ظهور جنبش ملی نفت تمیز داده شده است. در این راستا تشکل‌های مختلف اپوزیسیون مبنا قرار گرفته و مواضع هرکدام درباره دو مولفه عمده منبع فشار و راه حل رفع فشار از دل داده‌های تاریخی بیان گردیده است. روش تحقیق تاریخی تطبیقی و روش گرداوری داده‌ها اسنادی است. تفاصيل المقالة

  • المقاله

    12 - بررسی موانع نهادمندی احزاب عصر مشروطه در فرهنگ سیاسی
    تغییرات اجتماعی - فرهنگی , العدد 2 , السنة 15 , تابستان 1397
    در این پژوهش با رویکرد جامعه شناختی به موانع نهادمندی احزاب اولیه ایران پرداخته شده است. حزب، سازمانی است که اولین بار در جوامع غربی تاسیس گردید. اقشار و طبقات اجتماعی از طریق احزاب، مطالبات خود از حاکمیت را دنبال می کردند، نظام دموکراسی غرب بستر مناسبی برای رشد فرهن أکثر
    در این پژوهش با رویکرد جامعه شناختی به موانع نهادمندی احزاب اولیه ایران پرداخته شده است. حزب، سازمانی است که اولین بار در جوامع غربی تاسیس گردید. اقشار و طبقات اجتماعی از طریق احزاب، مطالبات خود از حاکمیت را دنبال می کردند، نظام دموکراسی غرب بستر مناسبی برای رشد فرهنگ سیاسی مشارکتی بود که احزاب می توانستند در آن به رقابت با هم بپردازند. همزمان با شکل گیری و تثبیت مدرنیسم در جوامع غربی و استقرار نظام دموکراتیک، احزاب بعنوان نهادهای اجتماعی- سیاسی در ساختار جامعه مدرن وظایف و کارکردهای معینی برعهده گرفتند. چنین شرایطی منجر به نهادمندی احزاب و تشکیل نظام های سیاسی تک حزبی، دو حزبی و چندحزبی شد. در ایران، مقارن با انقلاب مشروطه و تاسیس پارلمان، اولین احزاب سیاسی به وجود آمدند. نظام سیاسی پادشاهی، فرهنگ سیاسی سنتی، اقتصاد معیشتی، وابستگی روشنفکران و... از جمله موانع نهادمندی احزاب عصر مشروطه بودند. این پژوهش با روش تاریخی- اسنادی و با تکنیک فیش برداری انجام شده است. تفاصيل المقالة

  • المقاله

    13 - مطالعه جامعه‌شناختی حوزه‌های هم‌گرایی و واگرایی هویت ملی و هویت قومی (مطالعه موردی: قوم لک)
    تغییرات اجتماعی - فرهنگی , العدد 2 , السنة 16 , تابستان 1398
    این پژوهش به مطالعه جامعه‌شناختی حوزه‌های هم‌گرایی و واگرایی هویت قومی و هویت ملّی قوم لک می‌پردازد. قوم لک، نه لر و نه کرد بلکه جزو اقوام اصیل مستقل ایرانی است که دارای قدمت تاریخی چند هزارساله بوده و زبان مردم لک، لکی است که جزو زبان‌های غربی شمالی زبان‌های ایرانی می‌ أکثر
    این پژوهش به مطالعه جامعه‌شناختی حوزه‌های هم‌گرایی و واگرایی هویت قومی و هویت ملّی قوم لک می‌پردازد. قوم لک، نه لر و نه کرد بلکه جزو اقوام اصیل مستقل ایرانی است که دارای قدمت تاریخی چند هزارساله بوده و زبان مردم لک، لکی است که جزو زبان‌های غربی شمالی زبان‌های ایرانی می‌باشد. روش تحقیق پیمایشی، جامعه آماری تحقیق مردمان لک ساکن در ایران بوده و تعداد 397 نفر از آن‌ها به‌عنوان حجم نمونه با روش خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شده است. نتایج بدست آمده مؤید قرارگرفتن ابعاد فرهنگی و اجتماعی هویت قومی در حوزه هم‌گرایی با هویت ملّی و هم‌چنین قرارگرفتن احساس محرومیت و طردشدگی قومی در حوزه واگرایی با هویت ملّی است. ضرایب استاندارد رگرسیون نشان می‌دهد که احساس محرومیت بیش‌ترین اثر تقویتی را بر متغیر هویت قومی و باستان‌گرایی و تعلقات قومی بیش‌ترین اثر تقویتی را برهویت ملّی دارند. هم‌چنین متغیر تحصیلات در هویت قومی نقش تضعیف بخش و در هویت ملّی نقش تشدید بخشی را ایفا می‌نماید. تفاصيل المقالة

  • المقاله

    14 - تحلیل الگوهای پارادایمی سیاست‌‌ تولید‌محور صنعت نفت و پیامدهای آن بر جامعۀ محلی همجوار (مورد مطالعه: ساکنان حوزۀ میدان نفتی دارخوین)
    تغییرات اجتماعی - فرهنگی , العدد 5 , السنة 16 , زمستان 1398
    در یک‌صد سال اخیر، جامعه محلی پیرامون میدان نفتی دارخوین حضور نمادین سه نمایندۀ توسعۀ صنعتی شامل کشت و صنعت نی‌شکر، نیروگاه اتمی و صنایع نفت و گاز را تجربه کرده‌اند. تسلط سیاست‌های‌ توسعۀ صنعتی تولیدمحورانه از یکسو پیامدهای محیط‌زیستی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و از سوی د أکثر
    در یک‌صد سال اخیر، جامعه محلی پیرامون میدان نفتی دارخوین حضور نمادین سه نمایندۀ توسعۀ صنعتی شامل کشت و صنعت نی‌شکر، نیروگاه اتمی و صنایع نفت و گاز را تجربه کرده‌اند. تسلط سیاست‌های‌ توسعۀ صنعتی تولیدمحورانه از یکسو پیامدهای محیط‌زیستی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و از سوی دیگر تجمع مطالبات و صداهای ناشنیدۀ ساکنان این منطقۀ ژئوپلتیکی را دربر داشته است. این پژوهش با هدف ارائه تصویر و تأملی بر چگونگی شکل‌گیری وضعیت موجود بر پایۀ رهیافت نظریۀ بنیانی از مصاحبه‌های میدانی با مسئولین و کارکنان صنعت نفت سامان گرفته است. سیاست‌های کارگزاران صنعت نفت در چهار الگوی پارادایمی بی‌اعتمادی، نادیده‌انگاری، اولویت منافع (کوتاه‌مدت، فردی، سازمانی و ملی) و تعامل مشروط بازشناسی و از درون آنها پدیدۀ مرکزی بیگانگی پدیدار شده است. ‌این سیاست‌ها در کنار عواملی همانند کمبود شناخت از بافتار اجتماعی-زیست‌محیطی محل انجام پروژه‌ها، نوپایی و نبود رویۀ یکپارچۀ کاربست مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها و نیز فشار هنجاری خرده‌فرهنگ‌های محلی و سازمانی، پیامدهایی را در سطوح مختلف جامعۀ محلی در بر داشته است. پیامدها در سطح اجتماعی به نابودی اقتصاد سنتی، بی‌اعتباریِ دانش محلی، آلودگی و تخریب محیط‌زیست، افزایش تنش‌های امنیتی-قومیتی انجامیده و در ابعاد فردی نیز در پدیده‌های کارجویی دایمی، احساس ناامیدی- انزوا- بی‌قدرتی- ناتوان‌بودگی و وابستگی همراه با بی‌اعتمادی متقابل پدیدار گشته‌اند. تفاصيل المقالة

  • المقاله

    15 - تحلیل کیفی تأثیر عوامل فرهنگی اجتماعی و انگیزشی بر مشارکت سیاسی زنان شهر تهران
    پژوهش اجتماعی , العدد 4 , السنة 12 , پاییز 1399
    زنان نقش مؤثری در فرآیند مشارکت اجتماعی سیاسی در ایران در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایفا نموده‌اند. در هر دوره از انتخابات، شکل خاصی از فرآیند مشارکت سیاسی وجود داشته است و در هر حوزة جغرافیایی، زنان نقش متفاوتی در فرآیند مشارکت سیاسی به‌ویژه مشارکت انتخاباتی أکثر
    زنان نقش مؤثری در فرآیند مشارکت اجتماعی سیاسی در ایران در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایفا نموده‌اند. در هر دوره از انتخابات، شکل خاصی از فرآیند مشارکت سیاسی وجود داشته است و در هر حوزة جغرافیایی، زنان نقش متفاوتی در فرآیند مشارکت سیاسی به‌ویژه مشارکت انتخاباتی ایفا کرده اند. درک چگونگی مشارکت سیاسی زنان را می‌توان در زمرة عوامل تعیین‌کنندة رقابت‌های انتخاباتی در ایران دانست. مشارکت سیاسی به عنوان یکی از شاخص‌های عمده توسعه در جامعه‌شناسی سیاسی است که در قالب‌های مختلفی شکل می‌گیرد. در این مقاله تلاش شده است عوامل مؤثر بر مشارکت سیاسی زنان مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین هدف اصلی این مقاله بررسی رابطة بین عوامل فرهنگی و اجتماعی و میزان مشارکت سیاسی زنان در رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری 1396 دانست. پژوهشی که این مقاله از آن استخراج شده است با روش کیفی (دلفی) انجام شده است. در پژوهش حاضر، جامعة آماری خبرگان علوم سیاسی بوده است که از میان آنان ده نفر با روش نمونه گیری هدفمند اطلاعات محور و براساس قاعده اشباع نظری انتخاب و نظرات آنان با استفاده از پرسشنامه های باز و نیمه باز وطی سه راند دریافت و از طریق کد گذاری های باز، محوری و گزینشی تحلیل گردید. در بخش تحلیل کیفی، پس از کدگذاری و مقوله بندی، 48 شاخص و 8 مقوله و مفهوم تحت عنوان عوامل زمینه ای، عوامل درون انگیزه، عوامل تطمیعی ، عوامل دوربرد، باورها و ارزش های تبلیغ شده، جامعه پذیری و اعتماد اجتماعی ، شرایط خانوادگی، اشاعه ی مفاهیم فرهنگی – اجتماعی به دست آمد و مشخص شدکه عوامل زمینه ای بیشترین نقش را در مشارکت سیاسی زنان دارند و پس از آن به ترتیب عوامل درون انگیزه، تطمیعی، دور برد، باور ها و ارزشها، جامعه پذیری و اعتماد اجتماعی، شرایط خانوادگی و اشاعه ی مفاهیم فرهنگی – اجتماعی قرار می گیرند. تفاصيل المقالة