اکثر مطالعات و پژوهش‌هایی که تاکنون طی چندین دهه‌ی اخیر در ایران در خصوص ارزش‌ها در حوزه‌ی علم جامعه‌شناسی انجام‌شده است، نشان از تغییرات عمده و اساسی در نظام ارزشی خانواده‌ها دارند. بنابراین پژوهش حاضر با تکیه‌بر تئوری تغییرات ارزشی اینگلهارت به دنبال این سؤال اساسی است که جهت تغییر و تحولات ارزش‌های خانوادگی در ابعاد مختلف آن میان حاشیه‌نشینان مناطق 19 و 4 شهر تهران چگونه است؟ به همین منظور از زنان و مردان بالای 18سال محلات حاشیه‌نشین مناطق نامبرده و همچنین جهت تطبیق و مقایسه با سایر محلات همین مناطق،30 مصاحبه عمیق انجام گرفت. رویکرد پژوهش، کیفی و روش پژوهش، نظریه زمینه‌ای (گراندد تئوری) و شیوه‌ی نمونه‌گیری هدفمند و نظری بود. یافته‌های پژوهش عکس تئوری اینگلهارت را نشان داد، به‌طوری‌که، محلات حاشیه‌نشین با توجه به موقعیت خاصشان همانند سایر محلاتی که در متن جامعه شهری موردمطالعه بودند، درمجموع گرایش به ارزش‌های خانوادگی فرا‌مادی داشتند با توجه به رویکردهای غالب موجود جامعه، در خصوص چگونگی جهت ارزش‌های خانوادگی می‌توان گفت در بین نمونه‌های موردمطالعه جهت ارزش‌های خانوادگی به سمت‌وسوی قطبی شدن درحرکت است. درحالی‌که به قول اینگلهارت جامعه‌ای دارای تعادل ارزشی است که توأمان دارای ارزش‌های ‌مادی و فرا‌مادی باشد. تفاصيل المقالة

خانواده به عنوان گروه نخستین، متولی امور حضانت از اعضای خود است . این مقاله در صدد یافتن علل ساختاری خانواده هایی است که با دفع یا طرد سالمند خود، این وظیفه را مغفول گذاشته و سالمند را به سرای سالمندان می سپارند. مقایسه عوامل ساختاری در دونوع خانواده که پذیرای مراقبت سالمند خود هستند و خانواده ای که سالمند را به سرای سالمندان می فرستند، مهم ترین هدف این پژوهش بوده است. روش پژوهش توصیفی ـ تبیینی، ازنظر هدف کاربردی، از نظر میزان ژرفایی پهنا نگرواز نظر زمانی مقطعی بوده است. داده ها باروش پیمایش و ابزار پرسشنامه محقق ساخته در بین دو گروه 200 نفره ازسالمندان مقیم منزل(با نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای)در مقایسه با ساختار خانوادگی سالمندان مقیم سرای سالمندان کهریزک(با روش نمونه گیری تصادفی)انجام شده است. اعتبار ابزار نیز با استفاده از اعتبار صوری و پایایی آن با استفاده از پایایی همسانی درونی(آلفای8/0)سنجیده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که نگه داشت یا طرد سالمند از خانواده، تابعی از نحوه ارتباطات، مفاهمه، وفاق و هنر مدیریت گفتگودر خانواده است. بین ساختار خانواده در زمینه اعتماد درون خانوادگی و جایگاه سالمند در خانواده ارتباط وجود دارد. میزان همدلی در درون خانواده، عنصر معنا داری در نگه داشت یا طرد سالمند است. وضعیت پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی سالمند در جایگاه او موثر بوده است و بالاخره اندازه مکان زندگی خانواده در "جذب" یا "دفع و فرستادن سالمند به سرای سالمندان" موثر است. تفاصيل المقالة

انتخاب همسر و شیوه های متفاوت آن، همواره مد نظر اندیشمندان حوزه جامعه شناسی خانواده بوده است. این پژوهش،بااستفادهاز یکرویکردتلفیقینوینازنظریه رابطه ناب گیدنز بامحوریت نوع الگوی همسرگزینی و نظریه طلاق دیوید چیلبه این موضوع پرداخته است.رویکرد روش شناختی تحقیق اثبات گرایی است و روش تحقیق، روش توصیفی و تبیینی می باشد. جامعه آماری در این تحقیق، شش مجتمع‌ قضایی دادگاه خانواده در شهر تهران بود. نمونه هارابهصورتتصادفیساده و در دسترسانتخابگردید. حجم نمونه به صورت تقریبی از میزان وقوع طلاق در دی ماه سال 1399 در شهر تهران 2500 تا بوده است که در فرمول کوکران عدد 384 بدست آمد. یافته های تحقیق نشان می دهد که تاثیر همسرگزینی سنتی با همسرگزینی مدرن در طلاق قطعی با یکدیگر متفاوت هستند. میانگین طلاق با سبک همسرگزینی مدرن بیشتر است از میانگین طلاق با سبک همسرگزینی سنتی. در بررسی مدل تحقیق، بار عاملی سبک ازدواج مدرن برابر 89/0 و سبک ازدواج سنتی برابر 71/0 بود. مقدار آماره کای دو برابر 138/76 و سطح معنی داری آمون 000/0 می باشد. با توجه به اینکه مقدار سطح معنی داری آزمون کمتر از 05/0 می باشد، فرض صفر رد شده و با اطمینان 95% می توان گفت هر نوع همسرگزینی در طلاق قطعی تاثیر دارد. با توجه به مقدار ضریب گاما 486/0 می توان گفت شدت وابستگی در حد متوسط می باشد. سبک ازدواج بر وقوع طلاق اثر داشته و سبک ازدواج مدرن اثر بیشتری بر وقوع طلاق داشت. تفاصيل المقالة

این تحقیق با هدف پی بردن به چگونگی بازتاب نابرابری و محرومیت در آثار شعرای معاصر قشقایی صورت گرفته است. حوزة جغرافیایی پژوهش استان فارس و اصفهان، و جامعة پژوهش شامل 55 تن از شاعران معاصر قشقایی بوده است. در این پژوهش کیفی، 73 قطعه شعر به روش اسنادی گردآوری، و به شیوة تحلیل محتوا، تجزیه و تحلیل شده و 30 گزاره به دست آمده که به دلیل حجم بالای اشعار و رعایت ضوابط فصلنامه‌ها، تنها از مضمون 19 بند شعر در این مقاله استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که هرچند شاعران به عنوان بخشی از جامعة قومی، مسئلة نابرابری و محرومیت را در اشعار خود بازتاب داده‌اند؛ امّا دیدگاه آنان در بارة پدیدة محرومیت و نحوة محرومیت زدایی متفاوت است. سه گزاره زیر به عنوان بخشی از نتایج به دست آمده، این تفاوت‌ها را نشان می‌دهد: اذعان‌به وجود نابرابری و محرومیت، احساس‌سرخوردگی، بحران‌هویتی و نارضایتی از به هم خوردن ساختار ایلی، ازلی دانستن نابرابری و انتساب آن به نظام خلقت و کنار آمدن با محرومیت به عنوان یک واقعیت، تمسک به امدادهای غیبی و قدرت‌های فرا بشری برای جبران ناکامی‌ها و از بین بردن محرومیت. تفاصيل المقالة

این مقاله قصد دارد با استفاده از رویکرد جامعه شناسی فرهنگ، شهر را به مثابه "سازمان اجتماعی تولیدِ فرهنگ" در یک بافتار اجتماعی- فضایی در نظر گرفته که در تحلیل این سازمان، کنش‌ ها و مصارف فرهنگی فرهنگی را بر ﺭﻭﻱ ﻋﻠﻞ غیر فرهنگی همچون اقدامات توسعه شهری قرار دهد تا بتواند به فهمِ الگویِ عینیت یافته فرهنگ در شهر دست یابد. روش این مطالعه ترکیبی بوده که در جمع آوری داده ها هم با ابزار پرسشنامه و همچنین با اخذ اطلاعات موجود اراضی و کاربری ها، مساحت، سهم و سرانه هر یک محاسبه و نهایتا مکانی گردیده است. طبق نتایج، الگوی عینیت یافته فرهنگ در شهر اراک، نابرابر و ناکارا می باشد که تفاوت و نابرابری های فرهنگی جدی را در سطح مناطق و در بین شهروندان ساکن در آن ایجاد نموده است. تفاصيل المقالة

این پژوهش با هدف بررسی علل فاصله بین نسلی و تعارض گفتمان دانش‌آموزان با نظام ارزشی جامعه انجام شده است. روش تحقیق به صورت آمیخته است. جامعه آماری، دانش‌آموزان و والدین متوسطه دوم شهر تهران بود. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 385 نفر تعیین شد. ابزار گردآوری داده ها در بخش کمی پرسشنامه بود. یافته ها نشان می‌دهد که بین متغیرهای جنسیت، پایه تحصیلی، قومیت، رشته تحصیلی، پایگاه اقتصادی/اجتماعی (22/0)، مصرف فرهنگی (31/0)، مصرف مادی (35/0)، اوقات فراغت (31/0)، میزان استفاده رسانه های جمعی داخلی (36/0)، میزان استفاده از شبکه های مجازی (41/0)، فضای آموزشی (32/0) و ارزشهای خانوادگی (45/0) رابطه مثبت و معنادار است. اما بین متغیرهای اعتقاد دینی (34/0-)، عواطف دینی (26/0-)، مناسک دینی (30/0-) رابطه منفی و معنادار است. بین متغیرهای پایه تحصیلی و رشته تحصیلی با فاصله بین نسلی رابطه معناداری مشاهده نشد تحلیل رگرسیونی داده‌ها نیز نشان می دهد که متغیرهای مستقل می توانند 423/0 از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کنند. نتایج این مطالعه نشان می دهد که دانش-آموزان در جهت هویتیابی و پیوند خود با ارزشهای جامعه با چالشها زیادی روبرو هستند لذا زمانی که نمی توانند با پاسخهای هویتی درخوری جهت تسکین اضطرابات درونی خود روبرو شوند، به تدریج از ارزشهای مسلط فاصله گرفته و با شکاف روبرو می شوند. تفاصيل المقالة

جهانی شدن پدیده‌ای است چند بعدی که هر یک از ابعاد آن می‌تواند بر نهاد خانواده تاثیرگذار باشد. خانواده در جهان امروز، بیش از گذشته در معرض تغییر و دگرگونی است. از آنجاییکه شناخت جهانی شدن و تاثیرات آن می تواند در بهره گیری از فرصت های مثبت و برخورد مناسب با چالش ها موثر باشد لازم است نقش متغیرهای جمعیت شناختی به عنوان ساخت عینی در شکل گیری ساخت های ذهنی در جامعه و نهاد خانواده مهم تلقی شود. این مطالعه با هدف شناسایی تاثیر تغییر پذیر ترین ابعاد جمعیتی خانواده ایرانی در مواجه با جهانی شدن و دستیابی به درک جامع از تغییرات جمعیتی خانواده تدوین شده است. بر همین اساس با استفاده از روش اسنادی و تحلیل ثانویه آماری به بررسی تحولات خانواده و نقش جهانی شدن در این تحولات پرداختیم. یافته ها بیانگر این است که اگر چه در اکثر کشورهای جهان تغییراتی در خانواده بوقوع پیوسته است که بیانگر تغییر خانواده ها با شرایط اقتصادی و محیطی در سراسر جهان است و خانواده ایرانی متاثر از جهانی شدن در ابعاد جمعیتی تحولات بسیاری را تجربه کرده است، عوامل محلی را نیز نباید از نظر دور داشت زیرا شاهد مقاومت فرهنگ‌های محلی و خانواده‌های ایرانی در برابر برخی تغییرات در برابر فشار جهانی شدن هستیم. تفاصيل المقالة

هدف اصلی مطالعه حاضر ، طراحی الگویی برای کشف رابطه بین سرمایه اجتماعی وتوسعه اقتصادی درمناطق آزادتجاری ایران بود . توسعه اقتصادی همراه با تغییرات بنیادین در اقتصاد و افزایش ظرفیت های تولیدی اعم از ظرفیت های فیزیکی، انسانی و اجتماعی است . سرمایه یکی ازتعیین کننده های مهم برنامه های اقتصادی است و سرمایه اجتماعی به شکل مهارت ها ، آموزش و تعلیم و کارآموزی از عوامل تولید و بهره وری است . روش تحقیق ، تلفیقی و ابزار جمع آوری داده ها ، مصاحبه عمیق و پرسشنامه بود . با استفاده ارنظریه زمینه ای ، عوامل ومولفه های تعیین کننده مدل رابطه سرمایه اجتماعی وتوسعه اقتصادی مناطق آزاد ازنظرنخبگان این منطقه شناسایی گردید. جامعه آماری افراد دارای صلاحیت وآشنا نسبت به امورمناطق آزاد درمنطقه آزاد بودند . بر اساس مدل طراحی شده ، توسعه اقتصادی مناطق آزاد ، مستلزم داشتن لوازمی است که اساس و پایة آن را تشکیل می دهند . مدل پیشنهادی ، دربرگیرندة پنج مقوله گسترش تولیدات دانش بنیان ، ایجاد و توسعة اقتصاد پیشرفته ، رشد داخلی اقتصاد ، استفادة مفید از همة ظرفیت های داخلی وبین المللی و گسترش فرهنگ کسب وکار ورونق تولیدداخلی به منظورصادرات است. کلمات کلیدی : طراحی مدلی ، سرمایه اجتماعی ، توسعه اقتصادی ، مناطق آزاد تجاری ایران تفاصيل المقالة

هدف اصلی این تحقیق بررسی جامعه‌شناختی گونه‌شناسی خانواده و فرزندمداری در خانواده‌های ایرانی بر حسب حوزه‌ی قدرت، مشارکت، سرمایه‌ی اجتماعی، سرمایه‌ی فرهنگی، جنسیت، تحصیلات والدین، میزان دموکراتیک بودن، مستبد بودن و تعداد فرزندان است. روش تحقیق در این پژوهش پیمایش و ابزار گردآوری داده‌ها، پرسش‌نامه‌ی دارای قابلیت اعتماد و اعتبار است. جامعه‌ی آماری تمام خانواده‌ها در مناطق 22گانه مناطق شهری تهران است و حجم نمونه 386 خانواده است که با روش خوشه‌ای به دست آمده است. روش اصلی در تحلیل داده‌ها پیرسون، رگرسیون، و مدل‌سازی معادله‌ی ساختاری با نرم افزار Amos است. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که وجود فرزندمداری در خانواده‌های مورد بررسی تأیید گردید، اما این به معنی حذف مردمحوری در فضای خانواده نیست بلکه می‌توان گفت، هرم قدرت تا حدی تغییر شکل پیدا کرده است، به نحوی که هنوز هم پدر به معنی اصلی‌ترین تصمیم‌گیرنده و مشارکت‌کننده در امور کلان خانه ایفای نقش می‌کند، اما عامل هسته‌ای شدن و مشارکت در خانه بیشترین تأثیر را در پیش‌بینی فرزندمداری دارد. تفاصيل المقالة

فاصلة نسلی، یکی‌ از مسائل مهم جوامع معاصر و به عنوان یک آسیب مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و محققان قرار گرفته است. در همین راستا هدف پژوهش حاضر، بررسی جامعه‌شناختی علل فاصلة بین‌نسلی و تعارض گفتمان دانش‌آموزان با نظام ارزشی جامعة شهری است. روش تحقیق از نوع کمی است و تکنیک جمع‌آوری داده‌ها، پرسشنامه است. جامعة آماری پژوهش دانش‌آموزان و والدین تهرانی‌اند که 985 نفر از آنان به کمک فرمول حجم نمونه و به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای در مناطق مختلف تهران انتخاب شده‌اند. داده‌ها با پرسشنامه محقق‌ساخته گردآوری و با آمارهای استنباطی و مدلسازی معادلة ساختاری تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داده که متغیرهای مستقل جنسیت، گروه همسالان، ارزش‌های اخلاقی خانواده، فضای آموزشی، رسانه‌های جمعی ملی، پایگاه اقتصادی-اجتماعی و مظاهر جهانی شدن، اثر معناداری بر میزان فاصلة بین‌نسلی و تعارض گفتمان دانش‌آموزان با نظام ارزشی جامعه داشته‌اند که در این بین رسانه‌های جمعی ملی با ضریب (50/0) بیشترین تأثیر و پایگاه اقتصادی-اجتماعی با ضریب (10/0) کمترین تأثیر را داشته‌اند. همچنین متغیر پایبندی به ارزش‌ها با ضریب (69/0-) اثر معکوس و معناداری بر میزان فاصلة بین‌نسلی و تعارض گفتمان دانش‌آموزان با نظام ارزشی جامعه داشته است. در رابطه با سنجش اثرات کل نیز همة متغیرهای مستقل؛ جنسیت، گروه همسالان، ارزش‌های اخلاقی خانواده، فضای آموزشی، رسانه‌های جمعی ملی، پایگاه اقتصادی-اجتماعی و مظاهر جهانی شدن، همگی با هم توانسته‌اند 53/0 از تغییرات فاصلة نسلی را تبیین کنند. تفاصيل المقالة

مقاله قصد دارد با استفاده از مفهوم عدالت فضایی، به فهمِ الگوی عینیت یافته فرهنگ در شهر اراک دست یابد تا ضمن فهم جایگاه فرهنگ در نظام برنامه ریزی شهری به تشخیص وضعیت تخصیص و نحوه توزیع انواع کاربری های فرهنگی؛ به عنوان بستر شکل گیری فعالیت‌های فرهنگی و میزان انطباق آن با نیازها و استحقاق فرهنگی شهروندان بپردازد. روش ترکیبی با رویکرد تبدیلی هم زماناست، داده ها در مراحل کمی و کیفی به طور هم زمان جمع‌آوری و تحلیل شده اند. در بخش کمی، جمع آوری داده ها شامل ِمیزان و نوع تقاضاهای فرهنگی و متغیرهای ملاک استحقاق با ابزار پرسشنامه و روش نمونه گیری متناسب با حجم انجام شد. جمع آوری اطلاعات مربوط به مطالعات کالبدی (میزان و نحوه توزیع کاربری های فرهنگی در مناطق شهر) با تحلیل ثانویه انجام و تمامی اطلاعات در نرم افزارGIS مکانی گردید. طبق نتایج الگوی توزیع فضایی فرهنگ در مناطق شهر اراک مسئله مند، ناکارا و ناعادلانه است. این توزیع در مناطق شهری محدود، ناکارا و نابرابر بوده و ارتباط معناداری بین ملاک منفعت عمومی با ملاک نیاز و استحقاق فرهنگی شهروندان در شهر اراک وجود ندارد. تفاصيل المقالة

دراین مقاله هدف اصلی از نگارش بررسی تحرک اجتماعی از دریچه ازدواج می باشد. به این منظور محقق جهت مطالعه موردی و نمونه گیری و جمع آوری اطلاعات به متاهلین ساکن شهر تهران مراجعه نموده است. با استفاده از آلفای کرونباخ تعداد نمونه 380 مورد بوده و پرسشنامه های دریافت شده مورد تجزیه و تحلیل نهایی قرار گرفت. چارچوب نظری مورد استفاده در این مقاله دیدگاه" میدان" بوردیو می باشد. بدین صورت که از جمله میدان های موثر اجتماعی که در آن می توان قشر زن و مرد را به واسطه موقعیت های برتر خود و خانواده وی، بر اساس فرصت های مورد دسترس، در تحرک اجتماعی مورد بررسی قرار داد، میدان زناشویی است. در میدان زناشویی انتخاب همسر به توان دستبابی به امتیازات اکتسابی و حتی امتیازات منتسب به وی از پایگاه اقتصادی و اجتماعی خانواده، که می تواند در نوع خود نردبان اقتصادی و اجتماعی تلقی گردد، در بین زن و مرد متفاوت است. در جامعه افراد در میدان ازدواج برای کسب جایگاه و منزلت، از حیث نوع جنسیت خود بهره برده و جنسیت پدیده خنثی محسوب نمی شود. می‌توان گفت زن و مرد به عنوان یک عاملیت دوگانه در نابرابری نقش مهمی را در جامعه بر عهده دارد. که در این مقاله به اهمیت این موضوع بر اساس یافته های حاصل از تحقیق اشاره خواهیم نمود. تفاصيل المقالة

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر اعتیاد به شبکه های اجتماعی مجازی بر تعارضات زناشویی در زوجین کاربر در شهر تهران انجام گرفته است. دراین پژوهش سعی شده است با مبنا قرار دادن نظریه کارکردگرایی ساختی پارسونز و استفاده از رویکرد ترکیبی، الگویی نظری تحلیلی پیرامون متغیرهای تأثیر گذار در این رابطه ارائه شود. روش انجام پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است. جامعه آماری تحقیق کلیه ساکنین متاهل در سطح شهر تهران می باشد و نمونه مورد مطالعه شامل ۴۰۳ نفر از متاهلینی است که به فضای مجازی دسترسی داشته اند که برای انتخاب این تعداد، از روش نمونه گیری خوشه‌ای دو مرحله‌ای استفاده شد. در تحلیل داده ها از تکنیک مدل‌سازی معادلات ساختاری و نرم‌افزار متناظر با آن AMOS استفاده گردید. یافته های تحقیق حاکی از آن است بین متغیر مستقل اعتیاد به شبکه های اجتماعی مجازی و متغیر وابسته تعارضات زناشویی رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد؛ لیکن اعتیاد به شبکه های اجتماعی مجازی از طریق متغیرهای واسط صمیمیت، از‌ خودبیگانگی، دین داری، سلامت روانی و پایبندی به سنت‌‌ها و ارزش ها بر متغیر وابسته تعارضات زناشویی تاثیرگذار و دارای رابطه ای معنادار است که از این بین، متغیر صمیمت زناشویی (به میزان 0/36)، دارای بیش ترین مقدار ضریب تأثیر می باشد. همچنین نتایج حاصل از آزمون برازندگی مدل نظری تحقیق نشان داد مدل ساختاری ارائه شده، مدل مناسبی محسوب می شود. تفاصيل المقالة

سازمان تأمین اجتماعی به‌عنوان بزرگ‌ترین سازمان ارائه‌دهنده بیمه‌های اجتماعی در کشور، مدام در حال تعامل با محیط درونی و بیرونی است. این موضوع، تأمین اجتماعی را به‌سوی تهیه و اجرای یک برنامه بلندمدت و بهینه رهنمون می‌کند. هدف از انجام این تحقیق بررسی جامعه‌شناختی، چشم‌اندازی نوین بر اساس تغییرات محیطی صورت پذیرفته و با رویکرد آینده پژوهانه است. تحقیق حاضر بر اساس نوع داده کمی- کیفی، با روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس هدف تحقیق کاربردی است. جامعه آماری، مدیران، خبرگان و ارباب‌رجوع سازمان تأمین اجتماعی است که برای تعیین حجم نمونه از جدول مورگان استفاده شد. با توجه به تعداد جامعه هدف، خبرگان سازمان 13 نفر بوده تعداد کارکنان، 60 نفر و تعداد ارباب‌رجوع نیز 300 نفر به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شده‌اند. برای تجزیه‌وتحلیل داده ها از روش دلفی، رویه تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی و برای تعیین راهبرد نیز از روش SWOT دیوید استفاده شده است. ابزار آماری روش‌های یاد شده نرم‌افزار spss است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد سازمان تأمین اجتماعی جهت ارائه یک چشم‌انداز نوین، باید با در نظر گرفتن مؤلفه‌های ساختاری سازمان در دو بعد برون‌سازمانی که به‌درستی چشم‌انداز خود را در دو شاخص ساختاری و مشتری مداری مشخص کرده و در بعد درون‌سازمانی به شاخص‌های پرداخت مناسب، شرایط کاری امن، ایجاد فرصت برای رشد، حقوق افراد و مسئولیت اجتماعی توجهی نشده است. اقدامات عاجل صورت گیرد. تفاصيل المقالة