چکیده: داستان‌نویسانی که از شهر اصفهان برخاسته‌اند، ویژگی‌های مشترکی در آثار خود بر جا گذاشته‌اند. این ویژگی‌های مشترک فقط در حیطۀ اقلیم خلاصه نمی‌شود؛‌ بلکه مجموعه‌ای از عناصر هویت‌بخش را در بر می‌گیرد و ساحت‌های هم‌سویی را در حوزۀ زبان، اندیشه، جغرافیا، اقتصاد،‌ اخلاق، آداب و رسوم و باورها نمایان می‌سازد. این مقاله در ساختار آثار داستانی دو تن از نمایندگان شاخص مکتب اصفهان یعنی بهرام صادقی و هوشنگ گلشیری واکاوی کرده و خصوصیات مشترکِ وحدت‌بخش و سبک‌آفرین آن‌ها را استخراج نموده است. نتیجه اینکه این ساختارها در مواردی همچون تصویرآفرینی‌های طنزآمیز و هجوآمیز، تکنیک و فرم متفاوت در کلام، شخصیت‌پردازی‌های خاص، فضاسازی‌های گوتیک و نامشخص، آغازها و انجام‌های ناگهانی، چرخش در زاویه‌دید و خلاف‌آمد در روایت، گفت‌وگوهای زیاد و توصیفات کم، توجه به اساطیر و تاریخ و متون کهن، سوژه‌گزینی‌های نادر و نام‌گزینی‌های مدرن و نثر صیقل‌خورده و شعرگونه، تحلیل و تشریح می‌شود. کلیدواژه‌ها: عناصر بومی، مکتب اصفهان، ‌بهرام صادقی، هوشنگ گلشیری، ادبیات داستانی. تفاصيل المقالة

عشق به میهن، مسئله مهمی است که در اشعار شعرای میهن‌دوست و مبارز دورۀ معاصر به وضوح دیده می‌شود. فرخی یزدی و بشارة الخوری دو شاعر معاصرند که در دورۀ خفقان حاکمان مستبد، زندگی می‌کردند و وطنشان از بی‌عدالتی و استبداد حکام داخلی و دخالت بیگانگان در امور کشور و وابستگی به سیاست‌های استعماری غرب، به‌ویژه استعمار روس و انگلیس، رنج می‌برد. مقالۀ حاضـر بـا کنکاش و واکـاوی اشـعار فرخـی یزدی و بشاره الخوری سـعی دارد تـا بـه بررسـی مقولـة عـشق بـه مـیهن در اشـعار ایـن دو شــاعر متعهــد پرداختــه و مــضامین مــشترک اجتمــاعی و سیاســی مــرتبط بــا میهن‌پرستی در آثـار آن‌ها را بررسی نمایـد. این مقاله بر پایۀ مطالعات کتابخانه‌ای و روش توصیفی و تحلیلی و بـر اسـاس تـشابه زمینه‌های اجتمـاعی مـشترک و با تکیه بر ادبیـات تطبیقـی قـرار دارد و در ایـن راسـتا، جلـوه هـای مـشترکی چـون توجّـه بـه مفـاخر قـومی و ملّـی، دعـوت بـه اتحـاد، توجّـه بـه قـشر مستـضعف جامعه، مخالفـت بـا اسـتبداد و اسـتعمار و ...در دیــوان دو شــاعر، مــورد بررســی قــرار گرفتــه و به ‌صورت تطبیقــی و بــا ارائــۀ اشعار دو شاعر، بررسی می‌گردد. تفاصيل المقالة

نهضت مشروطه، با ایجاد تغییرات اساسی در تمامی ساختار جامعه، ادبیات دورۀ قاجار را متحوّل ساخت. عواملی چون ارتباط با دنیای غرب، سفرنامه ها، تأسیس مدارس جدید، ترجمۀ آثار غربی، مطبوعات و غیره. زمینه های تجددطلبی ایرانیان را فراهم کرد و این تجددخواهی در آثار دورۀ مشروطه به لحاظ زبانی، ادبی و محتوایی تأثیر گذاشت و مهم‌ترین تغییرات سبکی را در پی داشت. در این پژوهش که به شیوۀ توصیفی-تحلیلی و روش کتاب خانه ای است؛ مطالبی در مورد اوضاع اجتماعی و ادبی، شعر مشروطه و شاعران مورد بحث (فرخی، عارف و میرزاده عشقی) بیان شده و در ادامه ویژگی‌های سبکی، دستوری و ساختار صرفی این شاعران، مورد بررسی قرار می‌گیرد. در بخش صرف به تجزیه و تحلیل واژگان پرداخته شده است. پژوهش در ساختار دستوری شعر مشروطه از این جهت حائز اهمیـت اسـت کـه از سویی شعر مشروطه زمینه را برای تغییر محتوایی و ساختاری فراهم نمود و بعد از این دوره، جنبشی در شعر ایجاد شد و آن آغاز شعر نیمایی بود و از سویی دیگر شاعران عصر مشروطه و بعد از آن تحت تأثیر ترجمه با آثار منثور و منظوم اروپا آشنا شدند و از یکدیگر تأثیر پذیرفتند. با ذکر شواهد و نمونه‌هایی از آثار این شاعران به این نتیجه می رسیم که عامیانه گرایی در شعر مشروطه، بسامد بالایی دارد و اگرچه شاعران داعیه تجدد و نوگرایی را در ادبیات به‌ویژه شعر دارند؛ اما هنوز کهنه گرایی در آثارشان دیده می شود و با قواعد دستوری آشنایی کافی ندارند؛ لذا غلط های نحوی و زبانی در اشعارشان به‌وفور دیده می شود تفاصيل المقالة

قصه‌های عامیانۀ عاشقانه سرشار از ماجراهایی هستند که با توجه به ساختار روایی و داستانی مناسب، عناصر نمایشی، قابلیت تبدیل به فیلم‌نامه و پویانمایی را دارند. در این پژوهش که با روش اسنادی و تحلیل محتوا انجام شده است، عناصر روایی موجود در قصّه‌های عامیانه و متن منتخب، یعنی قصّه‌های مشدی گلین خانم یررسی شده است. هدف این پژوهش تبیین ظرفیت پویانمایی قصه‌های عامیانه ایرانی بوده است. نتیجۀ به دست آمده این است که قصه‌های مردمی دارای شخصیت‌ها و عناصری فانتزی و خیالی هستند که در صورت پرداختِ درست می‌توانند برای ساخت پویانمایی به کار آیند. به منظور تحلیل و تأکید بیشتر، عناصر روایی و نمایشی بر اساس نظریۀ سالیوان، شومر و الکساندر در یک نمونه از این قصه‌ها تحقیق شد و قابلیت این قصه‌ها برای تبدیل به پویانمایی اثبات گردید. همچنین بررسی‌های جادو و خیال و ارزش آن برای پویانمایی نشان می‌دهد که عناصر خیالین فراوان این قصه‌ها، به فیلم‌نامه‌نویسان در استفادة بهتر از این گونۀ خاص کمک می‌کند، ضمن این که می‌توان با اقتباس از این قصه‌هایِ غنی از مایه‌های فرهنگ کهن ایرانی، بین پویانمایی و فرهنگ جامعه نیز ارتباط برقرار کرد. تفاصيل المقالة

در دورۀ پهلوی اوّل مطبوعات فروغ چندانی نداشت. در حقیقت دوران سلطنت پهلوی اوّل را باید دورۀ خاموشی و رکود مطبوعات به‌ حساب آورد. در این شرایط زمینه براى رشد ادبیّات ژورنالیستى به شیوۀ دوران مشروطیّت فراهم نبود و قلم ها و اندیشه ها، خود به‌ خود و یا با هدایت دستگاه رضاشاهی، به سمت جنبه هاى کم خطر ادبیّات مانند ترجمه سوق یافتند. در دورۀ پهلوی اوّل بیشترین ترجمه‌ها در حوزۀ ادبیّات بوده که با بررسی مطالب این حوزه، تأثیر خاص رمانتیسم مشاهده می‌شود و به‌ تبع آن، روزنامۀ عرفان با ربع قرن فعالیّت نیز از این روش دور نبوده است. در مقالۀ پیش رو به ادبیّات ترجمه‌ای و عاشقانه‌های ادبی روزنامۀ عرفان پرداخته می‌شود. برای بررسی و مطالعة جنبۀ ادبی نشریۀ عرفان از روش تحقیق استفاده از داده‌های موجود و تکنیک تحلیل محتوا بهره گرفته‌ شده است. جامعۀ آماری، مطالب ادبی درج‌شده در روزنامۀ عرفان است. از مؤلّفه‌های مکتب رمانتیسم هیجان و احساس، رتبۀ اوّل را در روزنامه به خود اختصاص داده است. شور و هیجان در متون روزنامۀ عرفان موج می‌زند و مخاطب را به دنیای عشق و اشتیاق می‌برد. عشق از مهم‌ّترین درون‌مایه‌های مطالب درج ‌شده است. تفاصيل المقالة

دست‌نوشته‌های به جا مانده از سده های گذشته، مشتمل بر دستاوردهای تاریخی- ادبی ارزشمندی است و تصحیح آن ها منجر به حل مشکلات و ابهامات بسیاری از متون منظوم و منثور می شود. جنگ‌ها یکی از انواع دست‌نوشته‌های خطی ادبی است که منابعی مهم برای شناسایی شاعران، احوال و آثار آنان به حساب می آیند. شناسایی شاعران ابیات، دست‌یافتن به اشعار از یاد رفته، مفقود شده و صورت‌های پیشین یا نوین اشعار شناخته شده از دیگر مزیت های تحقیق بر جنگ های ادبی است. جنگ شماره 3423 کتابخانه ملی پاریس، جنگی آمیخته به یادداشت های منثور و ابیات فارسی و عربی متعلق به قرن نهم هجری است که اطلاعات سودمندی در مورد اشعار شاعران بنام، گمنام و ناشناس در اختیار پژوهشگران قرار‌می‌دهد. بیش از یک سوم اشعار فارسی موجود در این جنگ نویافته است و خوانش‌های نوین ضبط شده در آن مرتفع کننده بسیاری از معانی مبهم و اغتشاشات وزنی ابیات موجود در آثار ادبی است. در این پژوهش ضمن معرفی مختصر این دست نوشته، برای نخستین بار اشعار فارسی شاهان شاعر آن تصحیح و ارائه شده است و با مراجعه به تذکره ها، تاریخ ادبیات ها و دواوین شعری در مورد سرایندگان آن، خوانش‌های نوین و نویافته بودن آن ها تحقیق شده است.

تفاصيل المقالة