تحلیل وضعیت و تعیین استراتژی های مبتنی بر سناریو در تاب آوری کلانشهرهای ایران(موردپژوهی؛ کلانشهر اهواز)
الموضوعات :
فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری
محمد رضا امیری فهلیانی
1
,
سعید امانپور
2
,
سعید ملکی
3
,
مسعود صفایی پور
4
1 - -------
2 - دانشیار گروه جغرافیاوبرنامه ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز
3 - دانشگاه شهید چمران اهواز
4 - دانشیار گروه جغرافیا وبرنامه ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز- گروه جغرافیا وبرنامه ریزی شهری
تاريخ الإرسال : 23 الأحد , ذو القعدة, 1439
تاريخ التأكيد : 19 الثلاثاء , ربيع الأول, 1440
تاريخ الإصدار : 15 الإثنين , جمادى الأولى, 1440
الکلمات المفتاحية:
تحلیل وضعیت,
تاب آوری شهری,
مطالعات آینده پژوهی,
برنامهریزی سناریو,
کلانشهر اهواز,
ملخص المقالة :
در سالهای اخیر، مطالعه دربارهی ضرورت و اهمیت به کارگیری اصول تابآوری شهری و عوامل مؤثر بر آن در زمینه کاهش خطرات در شهرها توجه بسیاری از صاحبنظران را به خورد جلب کرده است. در این میان ضررورت توجه به رویکرد آیندهپژوهی و از آن جمله نقش و جایگاه آن در ارتقای تابآوری از اهمیت بیشتری برخوردار است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر رویکرد آیندهپژوهی است. هدف این مقاله سنجش تابآوری شهری و تدوین استراتژیهای مبتنی بر سناریو در مبحث تابآوری میباشد که با ترسیم تصاویری از آینده صورت گرفته است. برای آیندهنگری تابآوری شهری از تعداد 35 نفر از متخصصین در حوزه شهری پرسشگری به عمل آمد و نتایج حاصل از بررسی آنان برای شناسایی عوامل کلیدی بر شکلدهی تابآوری اجتماعی در آینده مورد استفاده قرار گرفت. سپس به منظور سنجش تابآوری اجتماعی از آزمون‌های آماری کولموگروف- اسمیرنوف و تیتک نمونه‌ای، استفاده شد. در بخش آیندهپژوهی نیروهای پیشران با تکنیکدلفی مشخص و سپس این عوامل بر اساس میزان اهمیت و عدمقطعیت، اولویتبندیشده و برای نوشتن سناریوهای محتمل از نرمافزار (Micmac) استفاده شده است. با توجه به میانگین ارزش تابآوریاجتماعی که عددی زیر میانگین نظری (میانگین نظری4) را نشان میدهد، میتوان گفت که تابآوری اجتماعی کلانشهر اهواز از وضعیت خوبی برخوردار نیست. و نتایج به دست آمده از نرمافزار Micmac، از بین این عوامل پایینبودن میزان درآمد (با امتیاز 422) تاثیرگذارترین عامل کلیدی در تابآوری این کلانشهر و دارای بیشترین اثرگذاری مستقیم و شاخص پایینبودن مشارکت با مجموع 201619 ارزش ستونی محاسبه شده، دارای بیشترین میزان اثرپذیری بودهاند.
المصادر:
امانپور، سعید، حسینیشه پریان، نبی الله و ملکی، سعید (1395): تحلیل فضایی سطح برخورداری مناطق کلان شهر اهواز از خدمات شهری با تاکید بر عدالت اجتماعی، پژوهش های چغرافیای برنامه ریزی شهری، دوره 4، شماره 3.
پوراحمد، احمد، حبیبیان، بهار و احمدنیا، محمدرضا(1395)، تحلیلی بر فضای کالبدی شهر اهواز، باغ نظر، شماره 39
جوکار، سجاد(1390)، بررسی الگوهای مراکز خرید و مجتمعهای تجاری در شهر اهواز، پایان نامه کارشناسی ارشد،استاد راهنما؛ دکتر مسعود صفایی پور، گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز
رضایی، محمدرضا، سرائی، محمدحسین، بسطامینیا، امیر (1395)، تبیین و تحلیل مفهوم «تابآوری» و شاخصها و چارچوبهای آن در سوانح طبیعی، فصلنامهی دانش پیشگیری و مدیریت بحران، دورهی ششم، شماره 1، صص 46-32.
رمضان زاده لسبوئی، مهدی،(1395)، مبانی و مفاهیم تاب آوری شهری(مدل ها و الگوها)، مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر
ضرغامی، سعید، تیموری، اصغر، محمدیان مصمم، حسن، شماعی، علی (1395)، سنجش و ارزیابی میزان تابآوری محلههای شهری در برابر زلزله (بخش مرکزی شهر زنجان)، نشریهی پژوهش و برنامهریزی شهری، سال هفتم، شماره 27، صص 92-81.
طرح راهبردی توسعه و عمران(جامع) شهر اهواز(1390). تحلیل نیازها و پیش بینی و اشتغال در سطح شهر و مناطق
ملکی، سعید، امانپور، سعید، صفاییپور، مسعود، پورموسوی، سیدنادر (1396)، ارزیابی طیف تابآوری کالبدی شهرها در برابر زلزله با استفاده از مدلهای برنامهریزی (نمونهی موردی: شهر ایلام)، نشریهی برنامهریزی کالبدی، سال دوم، شماره 5
هجرتی، سید عباس،(1385)، «ارزیابی راهبردهای مؤثر بر مدیریت بحران (بلایای طبیعی) در طرح های توسعه شهری (مورد مجموعه شهری تهران،»، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس،
نیکمرد نمین، سارا، برکپور، ناصر، عبداللهی، مجید (1393)، کاهش خطرات زلزله با تأکید بر عوامل اجتماعی رویکرد تابآوری (نمونه موردی: منطقه 22 تهران)، نشریهی مدیریت شهری، شماره 37، صص 34-19.
11. Adger, W.N., Hughes, T.P., Folke, C., Carpenter, S.R., Rockstrom, J., 2005. Social-ecological resilience to coastal disasters. Science 309, 1036–1039.
Alexander, D. (2011). Resilience against earthquakes: some practical suggestions for planners and managers. Journal of Seismology and Earthquake Engineering, 13(2), 109.
13. Arnold, M, de Cosmo, S (2015), BUILDING SOCIAL RESILIENCE, PROTECTING AND EMPOWERING THOSE MOST AT RISK, International Bank for Reconstruction and Development / International Development Association or The World Bank, www.worldbank.org
14. Awiti, A.O., 2011. Biological diversity and resilience: lessons from therecovery of cichlid species in Lake Victoria. Ecol. Soc. 16 (1).
15. Este´vez-Mauriz, Laura, A. Fonseca, Jimeno, Forgaci, Claudiu & Bjorling, Nils ,(2016), The livability of spaces: Performance and/or resilience? Reflections on the effects of spatial heterogeneity in transport and energy systems and the implications on urban environmental quality, Gulf Organisation for Research and Development International Journal of Sustainable Built Environment,
16. Frantzeskaki, N (2016), URBAN RESILIENCE, A concept for co-creating cities of the future, Erasmus University Rotterdam, The Netherlands.
17. Goodwin, P. and Wright, G (2001). “Enhancing strategy evaluation in scenario planning: a role for decision analysis”. Journal of management studies, 38(1), 1- 16.
18. List, D.Scenario Network Mapping Development of a Methodology for Social Inquiry
19. Mallor, F.,Olaverri, C.,Elvira, S., (2008), “Expert Judgment-Based Risk Assessment Using Statistical Scenario Analysis: A Case Study-Running the Bulls in Pamplona (Spain)”, Risc Analysis, Vol. 28, No. 4, pp. 1003- 1019
20. Mitchell, T., Harris, K.)2012(, Resilience: a risk management approach, background note, ODI.
21. Postma, T. J. & Liebl, F., 2005. How to improve scenario analysis as a strategic management tool?. Technological Forecasting & Social Change, Volume 72, p. 161–173
22. Varum, C. A., and Melo, C. (2010). “Directions in scenario planning literature – a review of the past decades”. Futures, 42, 355–369
_||_
