جهانشمولی حقوق مالکیت فکری با نگاهی بر حقوق ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

ایوب میلکی ¹ , مهدی هداوند ² , محمد دارابی ³

1 - استادیار گروه حقوق، واحد پردیس، دانشگاه آزاد اسلامی، پردیس، ایران. [e-mail]
2 - استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول): mehdihadavandd@gmail
3 - کارشناس ارشد حقوق بین‌الملل، دانشکده علوم انسانی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. [e-mail]

تاریخ دریافت : 1400/09/27 تاریخ پذیرش : 1400/10/28 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: جهانی شدن, مالکیت فکری, تزاحم حقّ‌ها, حاکمیت بین‌الملل, حاکمیت ملّی,

چکیده مقاله :

جهانی شدن در کلیه عرصه‌های حیات بشر از جمله در حوزه‌های مختلف علم حقوق تاثیرات خود را بر جای گذاشته است. می‌توان جهانی شدن حقوق مالکیت فکری و آثار آن در نظام حقوقی بسیاری از کشور‌ها را از وجود پاره‌ای چالش‌ها دور دانست اما در ایران، به دلیل تعارض برخی نظرات در محدود کردن حوزه‌های علمی و ادبی و هنری و به نوعی انحصار قائل شدن برای آن چالش‌هایی در پذیرش این شاخه از علم در نظام حقوقی قابل مشاهده است. توسل به شیوه‌های جهانی برای اعمال قواعد شکلی و قواعد ماهوی حقوق مالکیت فکری و تاثیر‌پذیری نظام‌های مدرن حقوقی از معاهدات قانون ساز جهانی و در نهایت آثاری که این شاخه از علم حقوق کشور‌ها را به تبعیت از قواعد جهان شمول حقوق مالکیت فکری وادار ساخته، واقعیتی است که نمی‌توان از آن اجتناب نمود. از این روی، تعهدات دولت‌ها از جمله ایران در حیطه حقوق مالکیت فکری تعهد به نتیجه‌ای است که ابزار آن از سال‌ها پیش برای همکاری مشترک دولت‌ها با نهاد‌های تخصصی سازمان تجارت جهانی فراهم شده است. در نوشتار حاضر ضمن بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی، ابتدا مفهوم "جهانی شدن" و ارتباط آن با "حقوق مالکیت فکری" تشریح شده، سپس، ضمن بررسی دلایل موافقان و مخالفان جهانی شدن در این حوزه، موانع پیش رو در این خصوص مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت این پرسش مطرح می‌گردد که آیا رویه‌های جاری در نظام حقوقی ایران همسوی نیازهای جامعه معاصر بوده یا اینکه دولت ایران نیز در این عرصه باید تفسیر‌های کهنه را کنار‌ گذاشته و با تاثیرات جهانی شدن بر حقوق مالکیت فکری با رویکردی واقع گرایانه برخورد نماید.

چکیده انگلیسی:

Globalization has had its effects on all areas of human life, including various fields of jurisprudence. The globalization of intellectual property rights and their effects in the legal system of many countries can be exempted from this challenge, but in Iran due to the conflicting views of some jurists by limiting the scientific, literary and artistic fields and somehow monopolizing it to some extent, which presented a serious challenge in accepting this branch of science in the legal system. Recourse to universal methods for applying formal and substantive rules of intellectual property rights and the influence of modern legal systems on global legislative treaties and finally the texts that have forced this branch of law to follow the universal rules of intellectual property rights, is a fact that cannot be ignored. Therefore, the commitments of governments, including Iran, in terms of intellectual property rights are to the result that its tools have been provided for the states for many years with the joint cooperation of specialized institutions of the World Trade Organization. In this article the descriptive-analytic method was adopted, and we tried to clarify the concept of Globalization and its connection to intellectual property was explained, then after analyzing the reasons that advocates and opponents set out; we considered the obstacles in this area. In this regard, the Iranian government must abandon the old interpretations of jurisprudence and deal with a new understanding of the effects of globalization on intellectual property rights as a fact.