فهرست مقالات برحسب موضوع تاریخ و باستان شناسی
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - نقش و جایگاه اجتماعی زنان دوره ی پارتی
مریم قاسم نژاد حسین کوهستانیهدف این پژوهش بررسی وضعیت زنان، نقش و جایگاه آنان در طبقات اجتماعی دوره ی پارتی بود.این پژوهش به شیوه ی توصیفی تحلیلی انجام یافته است . شیوه ی گرد آوری اطلاعات به شیوه ی کتابخانه ای است و سعی شده تا همه ی بازنمایی های زنان این دوره بر اساس داده های باستان شناختی و آثار چکیده کاملهدف این پژوهش بررسی وضعیت زنان، نقش و جایگاه آنان در طبقات اجتماعی دوره ی پارتی بود.این پژوهش به شیوه ی توصیفی تحلیلی انجام یافته است . شیوه ی گرد آوری اطلاعات به شیوه ی کتابخانه ای است و سعی شده تا همه ی بازنمایی های زنان این دوره بر اساس داده های باستان شناختی و آثار باقی مانده هنر پارتی مورد مطالعه قرار گیرد همچنین تاثیر فرهنگ و هنر یونان را بر روی پوشش زنان پارتی بررسی کند. نتایج این پژوهش نشان داد که در این دوره بیشتر از ادوار پیشین به شمایل نگاری زنان توجه و پرداخته شده بود و حضور زنان در جامعه نسبت به دوره هخامنشیان کمرنگ تر بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - مطالعه پوشاک زنان ایران در سده ششم هجری و تأثیر آن بر جایگاه اجتماعی زنان بر اساس نگارههای سفال مینایی
خدیجه شریف کاظمی فخرالدین محمدیان سید رسول موسوی حاجیهدف از تحقیق حاضر بررسی چگونگی نوع پوشاک متداول زنان ایران در سده ششم هجری و تأثیر آن بر جایگاه اجتماعی زنان آن دوره بر اساس نگارههای سفال مینایی میباشد. جامعه تحقیق حاضر نقوش زنان بر سفالینههای مینایی است که با تکیه بر مستندات عینی از پوشش زنان مورد بررسی قرار گرفت. چکیده کاملهدف از تحقیق حاضر بررسی چگونگی نوع پوشاک متداول زنان ایران در سده ششم هجری و تأثیر آن بر جایگاه اجتماعی زنان آن دوره بر اساس نگارههای سفال مینایی میباشد. جامعه تحقیق حاضر نقوش زنان بر سفالینههای مینایی است که با تکیه بر مستندات عینی از پوشش زنان مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. شیوه گردآوری اطلاعات با کمک منابع کتابخانهای و مطالعه میدانی بهصورت بازدید از نقوش سفالینههای مجموعههای هنری صورت پذیرفته است. مطالعه منطقی و روشمند شواهد باستانشناختی، از جمله مشاهده چگونگی نوع پوشاک جوامع گذشته میتواند در بازسازی نظام اجتماعی و فرهنگی آنها نقش مهمی داشته باشد. شواهد باستانشناسی در دوره میانی اسلام همچون؛ نقاشیها و نگارههای موجود بر سفالینههای مینایی و زرینفام، میتواند نقشی ارزشمند در شناخت و بازتاب نحوه نگرش و تأثیرات ساختار اجتماعی و فرهنگی بر نوع پوشاک زنان این دوره داشته باشد. برآیند مطالعه نشان میدهد که در این دوره عوامل مختلفی از جمله نوع اقلیم منطقه، الگوپذیری از سبکهای کهن، سبکهای بومی و نوع تقاضا بر کیفیت و چگونگی شکل ظاهری لباس تأثیرگذاربوده است. نوع پوشش زنان این دوره نیز متناسب با فضای اجتماعی و مجالسی که در آن حضور پیدا میکردند. در حقیقت مضامین و نوع نقوش روی پوشاک زنان دوره سلجوقی میتواند بیانگر بخشی از فرهنگ و جایگاه و مرتبه اجتماعی زنان آن دوره باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - نگاره زن اشکانی بر روی آثار و یافتههای باستان شناسی
سارا ذوالفقاری بهمن فیروزمندی یعقوب محمدی فرهدف این پژوهش بررسی حضور، نمایش و جایگاه زن به مفهوم وسیع آن بر روی آثار و مواد فرهنگی باستانشناختی برجای مانده از دوران اشکانیان میباشد. جامعه پژوهش شامل نقش و نگار زنان بر روی آثار دوران اشکانی است. نمونه نگاره های زن بر اساس شواهد باستانشناختی میباشد. طرح تحقیق ت چکیده کاملهدف این پژوهش بررسی حضور، نمایش و جایگاه زن به مفهوم وسیع آن بر روی آثار و مواد فرهنگی باستانشناختی برجای مانده از دوران اشکانیان میباشد. جامعه پژوهش شامل نقش و نگار زنان بر روی آثار دوران اشکانی است. نمونه نگاره های زن بر اساس شواهد باستانشناختی میباشد. طرح تحقیق توصیفی-تحلیلی و بر پایه تطبیق دادهها بهصورت کیفی است. گردآوری اطلاعات به روش کتابخانهای و موزهای با استفاده از منابع مکتوب و دیجیتال انجام شدهاست. نتایج نشان میدهند که در این دوره بیشتر از ادوار پیشین به شمایل نگاری زنان توجه شده و نسبت به دورههای قبل از خود به کلی متفاوت است. محصولات هنری به شدت التقاطی هستند و هیچ سبک خاصی در آنها به چشم نمیخورد. نوع پوشش رایج زنان دوره اشکانی در مناطق مختلف متفاوت است. وجود آثار بهجا مانده از نگاره زنان و ملکهها بر روی سکهها، نقوشبرجسته، سردیسها، نیمتنهها، پیکرکها، مجسمهها، نقاشیهایدیواری، آرایههای معماری، زینتآلات، ظروف و ریتونها بیانگر نقش و حضور سیاسی و اجتماعی زنان در این دوره میباشد. از سویی دیگر مقایسه آنها با دورههای مختلف راه را برای شناخت هر چه بیشتر بافت اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و سیاسی در دوره اشکانی هموار میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - جایگاه زن در تمدن ساسانی براساس شواهد تاریخی و باستانشناختی
میلاد باغ شیخیهدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه زن در تمدن ساسانی از منظر شواهدِ تاریخی و باستانشناختی میباشد. جامعۀ پژوهش شامل نقوش زنان در آثار فرهنگی برجای مانده از دوران ساسانی است. نمونه پژوهش شامل نقش زن در مواد فرهنگی برجای مانده از عصر ساسانی براساس شواهد باستانشناختی است. طرح پ چکیده کاملهدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه زن در تمدن ساسانی از منظر شواهدِ تاریخی و باستانشناختی میباشد. جامعۀ پژوهش شامل نقوش زنان در آثار فرهنگی برجای مانده از دوران ساسانی است. نمونه پژوهش شامل نقش زن در مواد فرهنگی برجای مانده از عصر ساسانی براساس شواهد باستانشناختی است. طرح پژوهش توصیفی-تحلیلی بود. گردآوری اطلاعات بهصورت کتابخانهای و از طریق فیش-برداری انجام شد و پس از آن به بررسی شواهد برجای ماندۀ باستانشناختی از جایگاه زن در ایرانِ فرهنگی ساسانی پرداخته شد و اطلاعات به صورت کیفی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد نقش زن در هنرهای وابسته به معماری نظیر نقاشی، گچبری، پارچهبافی، موزاییک وغیره مشهود است و به لحاظِ جایگاه سیاسی، زنان از قدرت خوبی در جامعه برخوردار بودند و منابع تاریخی و شواهد باستانشناسی نظیر سکهها آن را تأیید مینماید؛ از طرفی دیگر یافت شدن تصویر زنان در میان اکثر مواد فرهنگی باستانشناسی نشان از آن دارد که احترام به زن و گستردگی فعالیتهای سیاسی، اقتصادی وغیره هنر، دیگر خاص دربار و در دستِ اعضای سلطنتی نیست، بلکه با بهبود یافتن قوانین اجتماعی، زنان از جایگاه و آزادی عمل بهتری در کنار با جامعۀ طبقاتی مردسالار داشتند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - حقوق مالی زن در تمدنهای کهن و ادیان توحیدی
زینب سودی فریبا حاجی علیهدف پژوهش حاضر بررسی حقوق مالی زن در تمدن های کهن و ادیان توحیدی است. جامعه پژوهش حقوق مالی ثبت شده در تمدن های دوره باستانی و ادیان توحیدی می باشد. نمونه مورد بررسی حقوق مالی زنان در تمدنهای پیشین، بعد از اسلام و ادیان توحیدی را شامل میشود. طرح پژوهش توصیفی است. برای چکیده کاملهدف پژوهش حاضر بررسی حقوق مالی زن در تمدن های کهن و ادیان توحیدی است. جامعه پژوهش حقوق مالی ثبت شده در تمدن های دوره باستانی و ادیان توحیدی می باشد. نمونه مورد بررسی حقوق مالی زنان در تمدنهای پیشین، بعد از اسلام و ادیان توحیدی را شامل میشود. طرح پژوهش توصیفی است. برای گردآوری اطلاعات از روش اسنادی و کتابخانه ای استفاده شد. تحلیل داده ها به روش کیفی انجام شد. یافته های به دست آمده نشان داد، حقوق مالی زنان در ادوار مختلف تاریخی وضعیت با ثبات و مشخصی نداشته و از تمدنی به تمدن دیگر و در ادیان مختلف فراز و نشیب فراوانی داشته است.در تمدنهای قبل از اسلام زنان از برخی حقوق بهرهمند و از برخی هم محروم بودهاند. اما در ادیان توحیدی ازجمله یهود، زن با ازدواج مالکیت بر اموال خود را از دست میدهد. در مسیحیت هم زن و اموال او در تملک مرد بوده و زن هیچ تسلطی بر اموال خود نداشته است. اما با ظهور اسلام، استقلال اقتصادی و حق تملک زن بر داراییهایش رسمیت یافت و نظام اقتصادی خانواده بهگونهای تدوین شد که از ابتدای تولد تا مرگ مرجع تأمین مالی زن وتمتع از اموالش کاملاً روشن و بر اساس انسانیت او مشخص شد. و با گذشت زمان زنان توانستند حقوق مالی و اقتصادی خود را متنا سب با شایستگی شان کسب کنند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - مطالعه زیورآلات مفرغی زنان لرستان در عصرآهن و بازتاب آن بر دست بافتههای امروزی
رضا رضالو علی کریمی کیا زهرا چراغی لیلا سرحدیهدف پژوهش حاضر مطالعه نقوش زیورآلات مفرغی زنان لرستان و دستبافتههای معاصر و انتقال آن از فرهنگهای پیشین می باشد. جامعه پژوهش شامل نقوش متنوع حیوانی، گیاهی، انسانی و هندسی در زیورآلات فلزی برجای مانده از عصر آهن می باشد که در این میان نقوش حیوانی بیشترین کاربرد را دار چکیده کاملهدف پژوهش حاضر مطالعه نقوش زیورآلات مفرغی زنان لرستان و دستبافتههای معاصر و انتقال آن از فرهنگهای پیشین می باشد. جامعه پژوهش شامل نقوش متنوع حیوانی، گیاهی، انسانی و هندسی در زیورآلات فلزی برجای مانده از عصر آهن می باشد که در این میان نقوش حیوانی بیشترین کاربرد را دارد. نمونه این پژوهش نقوش با موضوعات مختلف دست بافته های امروزی که زیورآلات مربوط به عصر آهن لرستان که از نظر فرم و کاربرد دوازده گونه متفاوت (دستبند، سرسنجاق سر، گوشواره، گردنبند، انگشتر، آویز، پیشانیبند، سنجاققفلی، دکمه، موبند، آینه، بازوبند و خلخال و یا پای آذین) را شامل می شود. طرح پژوهش توصیفی- تحلیلی است. ابزار گرد آوری اطلاعات بهصورت مطالعه موردی در منطقه پشتکوه لرستان با بررسیهای میدانی (تهیه گزارش میدانی) و مطالعات کتابخانهای بود. با توجه به بررسی ها انجام شده یافته ها نشان داد که ، نقوش روی زیورآلات مفرغی زنان لرستان برگرفته از آئینها و رسومی است که در طی قرون متمادی ویژگیهای منحصربه فرد خود را حفظ کرده و هرکدام از نقوش زیورآلات مفرغی در تمامی فرهنگها، دارای بار معنایی و مفهومی خاصی بوده که شناخت و مطالعه این اشیاء اعتقادات و باورهای مردمان آن دوره را آشکار میسازد. هم چنین با مطالعه و بررسی اشیاء مفرغی مشخص میشود که نقوش دست بافتههای لرستان برگرفته از نقوش اشیای مفرغی و فلزی عصر آهن میباشد و نقوش مورد استفاده در دستبافتههای امروزی، اندیشههای هنری، فکری و اعتقادی جوامع گذشته را به جوامع امروزی انتقال داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - تحلیلی بر جایگاه اجتماعی زنان روستایی دوره ایلخانی براساس نقش مایه سنگمزارات گورستان روستای هاس
مهدی کاظم پورهدف پژوهش حاضر تحلیلی بر جایگاه اجتماعی زنان روستایی دوره ایلخانی براساس نقش مایه سنگ مزارات گورستان روستای هاس می باشد. جهت انجام این پژوهش تعداد 200 سنگ مزار سالم بود که به روش نمونه گیری غیر احتمالی تعداد 20 نمونه سنگ مزاراتی که دارای بیشترین اطلاعات در خصوص حرفه زنا چکیده کاملهدف پژوهش حاضر تحلیلی بر جایگاه اجتماعی زنان روستایی دوره ایلخانی براساس نقش مایه سنگ مزارات گورستان روستای هاس می باشد. جهت انجام این پژوهش تعداد 200 سنگ مزار سالم بود که به روش نمونه گیری غیر احتمالی تعداد 20 نمونه سنگ مزاراتی که دارای بیشترین اطلاعات در خصوص حرفه زنان بوده اند، در این پژوهش انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. این پژوهش از نوع هدف، کیفی است و روش انجام آن از نوع توصیفی-تحلیلی است. جهت دستیابی به داده های این مطالعه، در مرحله اولیه براساس مطالعات میدانی، مستندنگاری های لازم از قبیل عکاسی، طراحی و خوانش کتیبه ها و نقوش صورت پذیرفت. پس از ارائه توصیفات واطلاعات کتابخانه ای به روش تحلیلی داده ها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که، با ورود مغولان به ایران، وضعیت زنان دگرگون شد و آنان توانستند آزادانه تر در کنار مردان در امور گوناگون جامعه به ایفای نقش بپردازند. منابع تاریخی و هم چنین شواهد هنری، جایگاه برجستۀ زنان درباری (به ویژه خاتون ها) در مناسبات سیاسی و اجتماعی را به نمایش گذاشته و در خصوص زنان روستایی این دوره، اطلاعاتی در دست نبود. این در حالی است که روی سنگ مزارات گورستان هاس، زنان و مردان روستایی به نمایش درآمده اند که در طول حیات خود، در یک جایگاه اجتماعی هر کدام به یک شغلی مشغول بوده اند و متناسب با حرفه خود جایگاه اجتماعی را کسب می کرده اند. این امر از جنس و ابعاد سنگ مزارات، تکنیک هنری، کتیبه ها، نقش مایه ها و هم چنین اشیاء روی سنگ مزارت قابل تشخیص بود. مردان حرفه هایی مانند کشاورز، دامدار، شکارورز، نوازنده و خدمتکار و زنان ورنی بافی را که در اقتصاد معیشتی جامعه آن دوره نقشی بارز را ایفا نموده اند از جایگاهی هم پای مردان برخوردار بوده اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - نقش زنان در ادوار هخامنشی، اشکانی و ساسانی بر اساس سکههای بازمانده
عزیزه یوسفی حسین علیزاده حسن درخشیهدف پژوهش حاضر مطالعهی نقش زنان در ادوار هخامنشی، اشکانی و ساسانی بر اساس سکههای بازمانده بود. جامعهی پژوهش شامل منابع مکتوب تاریخی و دیگر آثار مرتبط با موقعیت زنان در سلسلههای هخامنشی، اشکانی و ساسانی میباشد. نمونه پژوهش، سکههای برجای مانده از دوره هخامنشی، اشکان چکیده کاملهدف پژوهش حاضر مطالعهی نقش زنان در ادوار هخامنشی، اشکانی و ساسانی بر اساس سکههای بازمانده بود. جامعهی پژوهش شامل منابع مکتوب تاریخی و دیگر آثار مرتبط با موقعیت زنان در سلسلههای هخامنشی، اشکانی و ساسانی میباشد. نمونه پژوهش، سکههای برجای مانده از دوره هخامنشی، اشکانی و ساسانی بود. روش پژوهش توصیفی -تحلیلی است. گردآوری اطلاعات به شیوهی کتابخانهای و با استفاده از اسناد، مدارک مکتوب و منابع معتبر انجام گرفت. تحلیلدادهها با استفاده از روش تحلیلمحتوا صورتگرفت. یافتهها نشانداد که، اگر چه سکه ابزاری جهت مبادلات اقتصادی، نشانه استقلال و معرف ملیت هر قومی است، ولی درعینحال سند معتبری است که اطلاعات مفیدی در زمینههای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، تاریخ گذشته ملتها و جایگاه زنان را ارائه میدهد. تصاویر، نام و لقب زنان سلطنتی، تصاویر ایزدبانوان و نمادهای وابسته به آنان که بر روی سکههای اشکانی و ساسانی نقش بسته بیانگر جایگاه رفیع زن در این ادوار بود. اگرچه الواح هنری بهجامانده از دوره هخامنشی اطلاعات باارزشی در مورد زنان این عصر به-دست میدهد، ولی در سکههای این دوره مانند سایر آثار تصویر زن دیده نمیشود. زنان دربار هخامنشی، اشکانی و ساسانی بهعنوان مصداق زنان مقتدر و مدبر و با اراده در عرصه سیاست و اجتماع ایفای نقش کردهاند. در کل زنان در این ادوار به پایگاهی برابر پایگاه مردان (پادشاهان)، دست یافته و نام و نمودشان بر روی سکهها ماندگار شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - بررسی تن پوش های زنان دوره ساسانی
سارا صادقی زهرا میراضی فرزاد فیضیهدف پژوهش حاضر بررسی تن پوش های زنان دوره ساسانی بود. جامعه پژوهش شامل نقوش زنان در نقشبرجسته ها، سکه ها، فلزکاری، مهرها، نقاشی ها و گچ بری ها و موازییک کاری های ساسانی ها می باشد. نمونه پژوهش پوشش زنان ساسانی در داده های فرهنگی این دوره را شامل می شود. طرح پژوهش توصیف چکیده کاملهدف پژوهش حاضر بررسی تن پوش های زنان دوره ساسانی بود. جامعه پژوهش شامل نقوش زنان در نقشبرجسته ها، سکه ها، فلزکاری، مهرها، نقاشی ها و گچ بری ها و موازییک کاری های ساسانی ها می باشد. نمونه پژوهش پوشش زنان ساسانی در داده های فرهنگی این دوره را شامل می شود. طرح پژوهش توصیفی-تحلیلی بود. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای (اسنادی) با بهره گیری از منابع مکتوب، بهرهگیری از روش میدانی و از طریق ابزارهایی هم چون دوربین عکاسی و فیش برداری صورت گرفت. تجزیه و تحلیل نگاره ها از طریق تحلیلی بر اساس داده های باستانشناختی انجام شد. یافتههای باستان شناختی ساسانیان هم چون ظروف فلزی، نقش برجسته ها، سکه ها، مهرها و غیره به روشنی نشان داد، زنان ایرانی با وجود برخورداری از همه فعالیت های سیاسی و اقتصادی گسترده از پوشش و جامه ی ویژه ای استفاده میکردند که این پوشش برخاسته از هنر و فرهنگ شاهان و هنرمندان عصر ساسانی بوده که در اوستا نیز به آن اشاره شده و از همه مهم تر، فرهنگ پوشش ایرانیان در دوره ساسانی تا اندازه ی متفاوت تر از دوره های قبل خود بوده است، بهگونه ای انواع لباس های نازک و ابریشمی چین دار مانند پیراهن یا تونیک، شنل، کمربند جایگزین لباسهای خشن و ضخیم دوره های قبل خود شده است. در نهایت می توان گزارش کرد که زنان ساسانی هم چون الهه ها آناهیتا، ملکه و شاهزادگان به طبع از اوستا لباس هایی پوشیده تا مچ پا به تن داشتند و موهایی بافته شده با تاجی بر سر و مراوریدهایی بر گردن این هنر را در اکثر داده های باستان شناختی رعایت می کردند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - نقش مدیریت امالسلمه در جنگ جمل
رضا معینی رودبالی محمد کشاورز (بیضایی) علی نجارپوریانهدف پژوهش حاضر، نقش مدیریت امالسلمه در جنگ جمل بود. جامعه پژوهش کلیه متون مربوط به امالسلمه یکی از همسران پیغمبرمیباشد. نمونه پژوهش نقش مدیریتی امالسلمه درجنگ جمل بود. طرح پژوهش توصیفی- تاریخی است. گردآوری اطلاعات بر مبنای جمعآوری اطلاعات کتابخانهای، اسناد و فیشب چکیده کاملهدف پژوهش حاضر، نقش مدیریت امالسلمه در جنگ جمل بود. جامعه پژوهش کلیه متون مربوط به امالسلمه یکی از همسران پیغمبرمیباشد. نمونه پژوهش نقش مدیریتی امالسلمه درجنگ جمل بود. طرح پژوهش توصیفی- تاریخی است. گردآوری اطلاعات بر مبنای جمعآوری اطلاعات کتابخانهای، اسناد و فیشبرداری انجام شد. نتایج یافتهها نشان داد، امسلمه نه تنها در حوادث مهم دوران پیامبر؛ بلکه در دوران حضرت علی (ع) نیز به نقش مهم و حساس خود در بین مسلمانان آگاه بود. در دوران خلافت علی (ع) هم از ایشان حمایت کرد. او ضمن رد پیشنهادهای برپاکنندگان جنگ جمل در جنگ با حضرت علی(ع) با یادآوری این سخن پیامبر اسلام که علی (ع) ولیّ هر مؤمن و مؤمنهای است، درصدد برآمد عایشه را از رفتن به بصره باز دارد. ام سلمه با سخنرانی برای مهاجرین و انصار حمایت آنان را از حضرت علی(ع) تقاضا نمود و موفق شد گروههای زیادی را از همراهی با سپاهیان جمل منصرف نماید. گفتگوهای او با عایشه قبل و بعد از جنگ جمل از دوراندیشی او در جهت وحدت مسلمانان تأکید داشت. وی با نامهنگاری های متعدد با حضرت علی (ع) از دسایس و توطئه های آنان پرده برداشت. با استناد به سخنان رسولالله که به ماندن زنان در خانه و هنگامه جنگ سخن رفته بود، فرزندش عمرو بن ابی سلمه را هم به سوی حضرت فرستاد تا در جنگ با دشمنان او را یاری دهد. این موضوع باعث شد تا امسلمه هم مورد ستایش حضرت قرار بگیرد. پرونده مقاله