حقیقت محمّدیّه یکی از پیچیدهترین مضامین و آموزههای عرفانی اسلامی است که با تعابیر و مصادیقی متفاوت در متون عرفانی، فلسفی و ادبی بدان اشاره شده است. از این حقیقت با مصادیقی چون نور، عقل، کلمه، پیامبر خاتم(ص) و انسان کامل یاد شده است. اوصاف و ویژگی-های حقیقت محمّدیّه در چکیده کامل
حقیقت محمّدیّه یکی از پیچیدهترین مضامین و آموزههای عرفانی اسلامی است که با تعابیر و مصادیقی متفاوت در متون عرفانی، فلسفی و ادبی بدان اشاره شده است. از این حقیقت با مصادیقی چون نور، عقل، کلمه، پیامبر خاتم(ص) و انسان کامل یاد شده است. اوصاف و ویژگی-های حقیقت محمّدیّه در متون نظم و نثر عرفانی بازتاب فراوان داشته است و هر شاعر یا نویسنده براساس مشرب فکری و اعتقادی خویش به بیان این اوصاف و ویژگیها پرداخته است. در این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی و ابزار کتابخانه ای به بیان مصادیق و بارزترین اوصاف و ویژگیهای حقیقت محمّدیّه در متون عرفانی– فلسفی نظم و نثر پرداختهایم. یافتههای این جستار نشان میدهد صفاتی چون جامع جمیع مراتب وجودی، مخلوق به صورت حق، اوّل به قصد و آخر به ایجاد و شالودۀ هستی از مهمّترین بن مایههای مربوط به حقیقت محمّدیّه در متون عرفانی نظم و نثر است. این حقیقت همان نور محمّدی است که علّت ایجاد عالم و در عین حال سبب بقای آن است.
پرونده مقاله
شیخ محمود سنندجی متخلّص به عارف از شاعران و عارفان گمنام فارسی سرای در قرن سیزدهم هجری در شهر سنندج و در دورة قاجار بوده است. وی از پیروان طریقت نقشبندیّه بوده که در این طریقت به مقام خلافت و جانشینی مرشد و پیر طریقت رسیده است. شیخ محمود عارف، علاوه بر مقام بلند عرفانی چکیده کامل
شیخ محمود سنندجی متخلّص به عارف از شاعران و عارفان گمنام فارسی سرای در قرن سیزدهم هجری در شهر سنندج و در دورة قاجار بوده است. وی از پیروان طریقت نقشبندیّه بوده که در این طریقت به مقام خلافت و جانشینی مرشد و پیر طریقت رسیده است. شیخ محمود عارف، علاوه بر مقام بلند عرفانی و فقهی، شاعری توانا و زبر دست هم بوده و دیوان شعری از وی مشتمل بر ۶۹۳۲ بیت به یادگار مانده که تاکنون بررسی و تصحیح نشده است و از دید محقّقان و پژو هشگران ادبیّات فارسی پنهان مانده است. این دیوان در قالبهای گوناگون شعر فارسی مانند: قصیده، غزل، قطعه، ترجیعبند، تضمین، مستزاد، رباعی، تخمیس و فرد است. وی شاعری مسلّط به رموز و فنون شاعری است که به تعداد تمام حروف الفبا در دیوانش قافیه ساخته است. از دیوان شیخ محمود سه نسخه تاکنون شناسایی شده که یک نسخه در کتابخانه اوقاف شهر سلیمانیّه عراق، و دو نسخة دیگر در آرشیوها و مجموعههای شخصی داخل کشورمان نگهداری میشود. محتوای اشعار شیخ محمود عارف، مضامین صوفیانه، عرفانی و مباحث اخلاقی و دینی است. وی عارفی پاک باخته است که در دیوانش فقط یک صدا شنیده میشود آن هم صدای سخن عشق الهی و عرفانی است. این نوشتار برای اوّلین بار به بررسی سبکی قصاید و غزلیّات دیوان عارف از منظر سبک شناسی لایهای میپردازد.روش تحلیل در این نوشتار تحلیلی – توصیفی است وتلاش شده تا با بررسی شعر عارف به تجزیه و تحلیل سبکی آنها بپردازد. پس از بررسی اشعار عارف سنندجی مشخّص شد که در لایه واژگانی شاعر به خاطر تفکّر صوفیانه کاربرد واژگان ذهنی و خانقاهی زیاد است. در لایة اوایی، تأثیر پذیری از ساختار واژگانی زبان کردی که زبان مادری شاعر است، دیده می شود. در لایة بلاغی استفاده از تشبیه و استعاره و تلمیح بسیار زیاد است و شاعر با توجّه به تفکّر صوفیانه از زبان رمزی و استعاری بیشتر استفاده کرده است. در لایة نحوی، شاعر با توجّه به شیوة دورة بازگشت ادبی به تقلید از روش بزرگان سبکهای خراسانی و عراقی پرداخته است.
پرونده مقاله
زیبایی لازمة هنر است و با اعتقاد به اینکه شعر هم از اقسام هنر به شمار می رود، نیازمند زیبایی است. عناصر و عوامل زیبایی شعر متعدّدند و هر شاعری در هر دوره ای می کوشد تا شعرش آراسته به همین عناصر زیبایی باشد. موضوع اصلی این پژوهش بررسی زیباشناسی شعری مفتون امینی است. در ا چکیده کامل
زیبایی لازمة هنر است و با اعتقاد به اینکه شعر هم از اقسام هنر به شمار می رود، نیازمند زیبایی است. عناصر و عوامل زیبایی شعر متعدّدند و هر شاعری در هر دوره ای می کوشد تا شعرش آراسته به همین عناصر زیبایی باشد. موضوع اصلی این پژوهش بررسی زیباشناسی شعری مفتون امینی است. در این پژوهش با پرداختن به مؤلّفه های تصویرساز ابهام، کنایه، تشخیص، استعاره، حسآمیزی، متناقض نما، تشبیه تصاویر زیبایی شعری مفتون تشریح شده است. وی با به کارگیری تمام شگردهای عناصر خیال انگیز و با نگرشی نوین، شعر خود را از تصاویر تکراری شعر سنّتی رها کرده و با استفاده از صنایع بدیعی موفّق به خلق تصاویر بدیع و خلاّقانه شده است. در مجموعه های انارستان و فصل پنهان زبان شاعر به سوی نوعی ابهام شاعرانه و ایهام و ایجاز حرکت می کند. این پژوهش به روش کتابخانه ای بوده و با استفاده از کتاب ها، مقاله ها و شبکه الکترونیکی مطالب گردآوری و مورد بررسی قرار گرفته است.
پرونده مقاله
موضوع پژوهش حاضر، بررسی مرگ و زندگی در اشعار فروغ فرّخزاد بر اساس نظریّة اروس و تاناتوس فروید است. جدال میان مرگ و زندگی از بن مایه های مکرر شعر فروغ است. طبق نظریّة سائق (سوقدهنده، محرّک) فروید، تمام غریزهها در دو دسته اصلی قرار می گیرند: غریزة زندگی(اروس) و غریزة م چکیده کامل
موضوع پژوهش حاضر، بررسی مرگ و زندگی در اشعار فروغ فرّخزاد بر اساس نظریّة اروس و تاناتوس فروید است. جدال میان مرگ و زندگی از بن مایه های مکرر شعر فروغ است. طبق نظریّة سائق (سوقدهنده، محرّک) فروید، تمام غریزهها در دو دسته اصلی قرار می گیرند: غریزة زندگی(اروس) و غریزة مرگ(تاناتوس). اروس، در خدمت زندگی، بقا و نمو است و تاناتوس در خدمت مرگ و تخریب و هر آنچه آدمی را به مرگ نزدیک می کند. هدف این مقاله بررسی جدال دو غریزة اروس و تاناتوس در شعر فروغ فرّخزاد است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش بنیادین است که اروس و تاناتوس در شعر فروغ چگونه بازتاب پیدا کرده است و نیروی برتر از آن کدام یک از این دو سائق است؟ اهمّیّت این پژوهش از آن روست که با استناد بر نظریّات فروید در ارتباط با عمل کرد غرایز و تأثیر تضادّ و تنش آن ها بر روان انسان و نیز رابطة انسان و محیط پیرامونش، به نمودهایی از این رابطه دوسویه دست می یابد که در تحلیل شعر فروغ مؤثّر است. این مقاله با استفاده از روش تحقیق توصیفی– تحلیلی و با تأمل بر واژگان، صورخیال و فکر حاکم بر شعر فروغ به این نتیجه می رسد غریزة تاناتوس، غریزة غالب در روان شاعر است و از این رو، مرگ اندیشی تمامت روان او را احاطه کرده است.
پرونده مقاله
مقصود از ارتباط غیرکلامی، انتقال پیام و مفاهیم بدون استفاده از سخن و گفتار است. این ارتباط همۀ حرکات بدن را در برمیگیرد. هریک از مؤلّفههای ارتباط غیرکلامی با توجّه به بافت موقعیّتی و نیز فرهنگ جوامع ممکن است مفاهیم و پیامهای گوناگونی را منتقل کنند. با توجّه به پژوهش چکیده کامل
مقصود از ارتباط غیرکلامی، انتقال پیام و مفاهیم بدون استفاده از سخن و گفتار است. این ارتباط همۀ حرکات بدن را در برمیگیرد. هریک از مؤلّفههای ارتباط غیرکلامی با توجّه به بافت موقعیّتی و نیز فرهنگ جوامع ممکن است مفاهیم و پیامهای گوناگونی را منتقل کنند. با توجّه به پژوهشهای صورت گرفته توسّط پژوهشگران علم ارتباطات، در یک ارتباط درصد بالایی از پیام از طریق مؤلّفههای غیرکلامی منتقل میشود و سهم اندکی از این انتقال پیام توسّط کلام و گفتار صورت میپذیرد. در متون ادبی نیز شاعران و نویسندگان برای انتقال مفاهیم از حرکات بدنی و مؤلفهای مرتبط با آن بهره میبرند و این امر سبب درک و فهم بهتر خواننده از متن میگردد. آثار جامی از جمله متونی است که قابلیّت تجزیه و تحلیل از دیدگاه علم ارتباطات را دارد. این تحقیق میکوشد تا عناصر ارتباط غیرکلامی را در منظومۀ تحفةالاحرار جامی به روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار دهد و مؤلّفههای این نوع از ارتباط را استخراج و تحلیل کند. نتیجۀ حاصل از این پژوهش نشان میدهد که جامی از بیشتر مؤلّفههای ارتباط غیرکلامی در این منظومه استفاده کرده است و مؤلّفههایی که بیشترین کاربرد را داشتهاند، کارکردهای مربوط به حرکت دست با 71 مورد، حالت و وضع ظاهری 41 مورد، چشم و نگاه 39 مورد، حرکت کمر 34 نمونه و سرو گردن 32 مورد است. همچنین بررسیها نشان میدهد که مفاهیم و پیامهایی که از این روش منتقل شدهاند، با بافت متنی اثر مورد بررسی همخوانی کامل دارد و همه در راستای انتقال مفاهیم تعلیمی است.
پرونده مقاله
علم روانشناسی، افراد را از نظر شخصیّت به دو تیپِ متمایز تقسیم کرده است: افراد برونگرا و درونگرا. مرز این دو طبقه را میتوان از عملکرد ذهنِ افراد مشخّص کرد. فعالیّت ذهنِ هر فرد، مبنی بر چهار عملکرد استوار است: حس، شهود، تفکّر و احساس. حال اگر هر کدام از این عملکردها ب چکیده کامل
علم روانشناسی، افراد را از نظر شخصیّت به دو تیپِ متمایز تقسیم کرده است: افراد برونگرا و درونگرا. مرز این دو طبقه را میتوان از عملکرد ذهنِ افراد مشخّص کرد. فعالیّت ذهنِ هر فرد، مبنی بر چهار عملکرد استوار است: حس، شهود، تفکّر و احساس. حال اگر هر کدام از این عملکردها بر ذهن آدمی غالب شود، او از شخصیّتی برونگرا یا درونگرا برخوردار خواهد بود. در میانسالی با تحوّل روان، انسان به خودِ درونیِ خویش تمرکز میکند و از برونگرایی، به سمت درونگرایی متمایل میشود. مقالۀ حاضر با روش تحلیلی- توصیفی و به شیوۀ کتابخانهای انجام شده و با رویکرد نقد روانشناسی، درصدد واکاویِ شخصیّت نجمالدّین رازی در مرصادالعباد، براساس گرایشهای برونگرایی و درون گرایی است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که رازی، هر دو تیپ شخصیّتیِ برونگرا و درونگرا را در دورههای مختلف زندگی تجربه کرده است. ویژگیِ شخصیتیِ رازی براساس تیپهای روانشناختیِ هشتگانه، به تیپهای برونگرای متفکّر، برونگرای احساسی، برونگرای شهودی، درونگرای شهودی و درونگرای متفکّر نزدیکتر است. با در نظر گرفتنِ اینکه رازی یک عارف است، میتوان گفت که غلبۀ تیپ درونگرای شهودی در شکلگیریِ تمایلات عرفانیِ وی دخیل بوده است.
پرونده مقاله
رمان بلند بیوتن را با توجّه به نشانه هایی که به طور کلّی بر پسامدرنیسم دلالت دارد، می توان یک رمان بلند پس ت مدرن تلقّی کرد. پسامدرن، اگرچه به لحاظ تاریخی پس از مدرن و برای پاسخگویی به برخی از مدعاهای محقّق نشدۀ آن، به میدان آمد؛ ویژگی هایی دارد که آن را از مدرنیسم مت چکیده کامل
رمان بلند بیوتن را با توجّه به نشانه هایی که به طور کلّی بر پسامدرنیسم دلالت دارد، می توان یک رمان بلند پس ت مدرن تلقّی کرد. پسامدرن، اگرچه به لحاظ تاریخی پس از مدرن و برای پاسخگویی به برخی از مدعاهای محقّق نشدۀ آن، به میدان آمد؛ ویژگی هایی دارد که آن را از مدرنیسم متمایز میسازد. در رمان بیوتن که بر تقابل سنّت و مدرنیته بنا شد. شاهد حس و عاطفۀ نه چندان منسجم ارمیا، شخصیّت اصلی داستان، هستیم. از رهگذر پندار و کردار اوست که از درهم ریختگی اوضاع و پراکندگی اندیشۀ انسان پست‎مدرن، سطح نگری های او، تغییر نظام های ارزشی جامعه، پرهیز از هر آن چه انسجام، قطعیّت و معنای مشخّصی دارد آگاه می شویم. دادههای این پژوهش، با استفاده از روش کتابخانه ای گرد آمده است. دستاورد این پژوهش گویای این است که در رمان بیوتن، زبان در آفرینش معناهای تازه نقش اساسی دارد. گذشته از اینکه این معناها ممکن است به چیزهای ساده، سطحی و حتّی مبتذل باز گردد، زبان در این آفرینشها نقش خود را به درستی ایفا و به انتقال بسیاری از معناها کمک میکند. همچنین امیرخانی در این رمان، بازیهای زبانی بسیاری دارد و از رهگذر این بازیها معناهایی را میآفریند که بیانگر واقعیّتهای اجتماعی و سیاسی دو دیدگاه متقابل سنّتی و مدرن است.
پرونده مقاله
فرادهش متنی (فرامتنیّت) مناسباتی است که متن را خواه به صورت آشکار و خواه به صورت پنهان، در ارتباط با دیگر متون قرار میدهد. فرامتنیت مورد نظر ژنت، سطح وسیع تری از بینامتنیّت کریستیوایی است. کارکرد بینامتنیّت آن است که تصوّرات رابطهای بودن، ارتباط بینابینی و وابستگی متق چکیده کامل
فرادهش متنی (فرامتنیّت) مناسباتی است که متن را خواه به صورت آشکار و خواه به صورت پنهان، در ارتباط با دیگر متون قرار میدهد. فرامتنیت مورد نظر ژنت، سطح وسیع تری از بینامتنیّت کریستیوایی است. کارکرد بینامتنیّت آن است که تصوّرات رابطهای بودن، ارتباط بینابینی و وابستگی متقابل در حیات فرهنگی مدرن را برجسته میکند. واژۀ متن دال بر یک بافته، یک بافت درهم تنیده است و از اینرو بینامتنیّت، وابسته به انگارههای شبکۀ توری، بافت، و جامهای متنی درهم تنیده از تار و پود از پیش نوشتهها و از پیش خواندههاست. بنابراین هر متنی معنای خود را از رابطۀ دیگر متون بهدست میآورد که به شیوههای گوناگونی میتواند ترسیم شود. صادق چوبک؛ نویسندهای خلاق و آشنا با اصول و تکنیکهای نوین داستاننویسی آگاهانه و ناخودآگاه در رمان تنگسیر از شبکههای متنی پیچیده و مختلفی بهره برده است. هدف از پژوهش بررسی و تحلیل وجوه پنجگانه فرامتنیت ژنت در رمان تنگسیر صادق چوبک است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و به شیوۀ کتابخانهای است. یافتههای پژوهش نشان میدهد از وجوه پنجگانه نظریۀ فرامتنیّت ژنت، پیرامتنیّت و زبرمتنیّت در رمان تنگسیر بسامد قویتری داشته و از دیگر وجوه برجستهتر است.
پرونده مقاله