زبان، متن، فرامتن و معنا در رمان بیوتن

محورهای موضوعی : گروه ادبيات فارسي

آذردخت خطیبی ¹ ( گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشكده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.)
رحیم طاهر ² (گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشكده علوم انساني، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.)
رضا فهیمی ³ (گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.)

تاریخ دریافت : 1402/05/15 تاریخ پذیرش : 1402/09/06 تاریخ انتشار : 1402/11/01

کلید واژه: زبان, معنا, فرامتن, بیوتن, کلان روایت,

چکیده مقاله :

رمان بلند بیوتن را با توجّه به نشانه ‌هایی که به طور کلّی بر پسامدرنیسم دلالت دارد، می توان یک رمان بلند پس ت مدرن تلقّی کرد. پسامدرن، اگرچه به لحاظ تاریخی پس از مدرن و برای پاسخگویی به برخی از مدعاهای محقّق نشدۀ آن، به میدان آمد؛ ویژگی ‌هایی دارد که آن را از مدرنیسم متمایز می‌سازد. در رمان بیوتن که بر تقابل سنّت و مدرنیته بنا شد. شاهد حس و عاطفۀ نه چندان منسجم ارمیا، شخصیّت اصلی داستان، هستیم. از رهگذر پندار و کردار اوست که از درهم ریختگی اوضاع و پراکندگی اندیشۀ انسان پست‎مدرن، سطح‌ نگری‌ های او، تغییر نظام ‌های ارزشی جامعه، پرهیز از هر آن چه انسجام، قطعیّت و معنای مشخّصی دارد آگاه می شویم. داده‌های این پژوهش، با استفاده از روش کتابخانه‌ ای گرد آمده است. دستاورد این پژوهش گویای این است که در رمان بیوتن، زبان در آفرینش معناهای تازه نقش اساسی دارد. گذشته از اینکه این معناها ممکن است به چیزهای ساده، سطحی و حتّی مبتذل باز گردد، زبان در این آفرینش‌ها نقش خود را به درستی ایفا و به انتقال بسیاری از معناها کمک می‌کند. همچنین امیرخانی در این رمان، بازی‌های زبانی بسیاری دارد و از رهگذر این بازی‌ها معناهایی را می‌آفریند که بیانگر واقعیّت‌های اجتماعی و سیاسی دو دیدگاه متقابل سنّتی و مدرن است.

چکیده انگلیسی:

Bivatan's long novel can be considered a post-modern long novel according to the signs that indicate postmodernism in general. Postmodern, although historically post-modern and to respond to some of its unrealized claims, came to the fore; It has characteristics that distinguish it from modernism. In Bivatan's novel, which was based on the contrast between tradition and modernity. We witness the not-so-cohesive feelings of Jeremiah, the main character of the story. It is through his thoughts and actions that he is aware of the confusion of the situation and the dispersion of the post-modern man's thought, his superficial views, the change of the value systems of the society, the avoidance of anything that has coherence, certainty and specific meaning. Let's wash The data of this research was collected using the library method. The result of this research shows that in Bivatan's novel, language plays an essential role in the creation of new meanings. Apart from the fact that these meanings may refer to simple, superficial and even vulgar things, the language plays its role correctly in these creations and helps to convey many meanings. Also, Amirkhani has many language games in this novel, and through these games, he creates meanings that express the social and political realities of two mutual perspectives, traditional and modern

منابع و مأخذ:

الف) کتابنامه
1- آریان¬پور، امیرحسین، (1375)، فرویدیسم، چاپ دوم، تهران: جیبی.
2- آلن، گراهام، (1380)، بینامتنیّت، ترجمة پیام یزدان¬جو، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
3- احمدی، بابک، (1370)، ساختار و تأویل متن، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
4- اکو، اومبرتو، (1379)، پسامدرنیسم، طنز، اثر لذّت¬بخش، در کتاب «ادبیّات پسامدرن»، گزینش و ترجمه¬ پیام یزدان¬جو، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
5- امیرخانی، رضا، (1399)، بیوتن، چاپ شانزدهم، تهران: علم.
6- پاینده، حسین، (1392)، گشودن رمان، چاپ اوّل، تهران: نیلوفر.
7- تورات، عهد عتیق، (1987م)، ترجمه انجمن کتاب مقدّس، چاپ دوم، تهران: افست.
8- توکلّی، حمیدرضا، (1389)، بوطیقای روایت در مثنوی، چاپ اوّل، تهران: مروارید.
9- ساپیر، ادوارد، (1376)، زبان، درآمدی بر مطالعه¬ سخن¬گفتن، ترجمة‌ محمّدعلی حق-شناس، چاپ اوّل، تهران: سروش.
10- شمیسا، سیروس، (1391)، مکتب¬های ادبی، چاپ دوم، تهران: قطره.
11- صفوی، کوروش، (1376)، پست¬مدرنیسم در دانش‌نامه ادب فارسی، به سرپرستی حسن انوشه، چاپ اوّل، تهران: ارشاد اسلامی.
12- ضیمران، محمّد، (1381)، اندیشه¬های فلسفی در پایان هزاره¬ دوم، گفت¬وگو، چاپ اوّل، تهران: هرمس.
13- قنادان، رضا، (1395)، جای خالی معنا، مدرنیسم و پسامدرنیسم، چاپ اوّل، تهران: مهرویستا.
14- کالر، جاناتان، (1382)، نظریّه¬ ادبی، ترجمة‌ فرزانه طاهری، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
15- گیرو، پیر، (1380)، نشانه¬شناسی، ترجمة‌ محمّد نبوی، چاپ اوّل، تهران: آگه.
16- لاج، دیوید، (1392)، هنر داستان¬نویسی، ترجمة‌ رضا رضایی، چاپ سوم، تهران: نی.
17- مکاریک، ایرناریما، (1384)، دانشنامه¬ نظریّه¬های ادبی معاصر، ترجمة‌ مهران مهاجر و محمّد نبوی، چاپ اوّل، تهران: آگه.

ب) مقالات
18- شکریان، محمّدجواد و همکاران، (1395)، «استفاده از مؤلّفه‌ها‌ی فراداستانی در داستان کوتاه «مرثیه‌ای برای ژاله و قاتلش» نوشته ابوتراب خسروی»، پژوهشی در ادبیّات معاصر جهان، دورة 21، شمارة 1، پیاپی 1، صص: 59-74.
19- عبّاسی صاحبی، ربابه و همکاران، (1400)، «بررسی تقابل مفهومی در مثنوی مولوی (با تکیه بر حواس ظاهری و باطنی) بر ‌اساس نظریّة انسان‌شناسی کلود لوی ‌استروس»، دوره 18، شماره 54، پیاپی، صص: 1-22.
20- هوروش، مونا، (1389)، «سیّاره‌ای خارج از مدار: نگاهی به پسامدرنیسم در رمان همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها»، پژوهش‌ها‌ی ادبیّات معاصر جهان، دورة 15، شمارة 58، صص: 149-167.