بررسی زیباشناختی شعر مفتون امینی

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

علیرضا تایوغ ¹ , نجیبه هنرور ² , فرهاد فلاحت خواه ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، خوی، ایران.
2 - گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، خوی، ایران.
3 - گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، خوی، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/01/10 تاریخ پذیرش : 1402/03/08 تاریخ انتشار : 1402/11/01

کلید واژه: استعاره, کنایه, ابهام, تشخیص, مفتون امینی,

چکیده مقاله :

زیبایی لازمة هنر است و با اعتقاد به اینکه شعر هم از اقسام هنر به شمار می رود، نیازمند زیبایی است. عناصر و عوامل زیبایی شعر متعدّدند و هر شاعری در هر دوره ای می کوشد تا شعرش آراسته به همین عناصر زیبایی باشد. موضوع اصلی این پژوهش بررسی زیباشناسی شعری مفتون امینی است. در این پژوهش با پرداختن به مؤلّفه‌ های تصویرساز ابهام، کنایه، تشخیص، استعاره، حس‌آمیزی، متناقض‌ نما، تشبیه تصاویر زیبایی شعری مفتون تشریح شده است. وی با به کارگیری تمام شگردهای عناصر خیال انگیز و با نگرشی نوین، شعر خود را از تصاویر تکراری شعر سنّتی رها کرده و با استفاده از صنایع بدیعی موفّق به خلق تصاویر بدیع و خلاّقانه شده است. در مجموعه ‌های انارستان و فصل پنهان زبان شاعر به سوی نوعی ابهام شاعرانه و ایهام و ایجاز حرکت می ‌کند. این پژوهش به روش کتابخانه‌ ای بوده و با استفاده از کتاب ‌ها، مقاله ‌ها و شبکه الکترونیکی مطالب گردآوری و مورد بررسی قرار گرفته است.

منابع و مأخذ:

الف: کتابنامه

1. آل احمد، جلال، (1337)، ارزیابی شتابزده، چ اوّل، تهران: فردوس.


2. امینی، مفتون، (1344)، کولاک، چاپ اوّل، تبریز: شمس.


3. _______، (1389)، از پرسة خیال در اطراف وقت سبز، چ اوّل، تهران: امرود.


4. _______، (1379)، گزیدة ادبیّات معاصر، (مجموعه شعر)، چ اوّل، تهران: کتاب نیستان.


5. _______، (1383)، عصرانه در باغ رصدخانه، چاپ اوّل، تهران: نگاه.


6. _______، (1385)، من وخزان و تو، چاپ اوّل، تهران: امرود.


7. _______، (1376)، یک تاکستان احتمال، تهران: نگاه.


8. _______، (1370)، فصل پنهان، گزینه اشعار، چ اوّل. تهران: مرغ آمین.


9. انوشه، حسن، (1376)، فرهنگنامة ادبی فارسی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.


10. پورنامداریان، تقی، (1375)، سفر در مه، تهران: علمی و فرهنگی.


11. براهنی، رضا، (1371)، طلا در مس، چاپ اوّل، تهران: نویسنده.


12. چناری، عبدالامیر، (1374)، متناقض نمایی در شعر فارسی، تهران: فروزان روز.


13. حق‌شناس، علی‌محمّد، (1370)، مقالات ادبی- زبان شناختی، تهران: نیلوفر.


14. داد، سیما، (1380)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید .


15. راستگو، محمّد، (1384)، هنر سخن‌آرایی فن بدیع، تهران: سمت.


16. روزت ای، (1371)، روانشناسی تخیّل، ترجمة دکتر اصغر الهی و پروانه میلانی، تهران: گوتنبرگ.


17. شفیعی کدکنی، محمّدرضا، (1368)، موسیقی شعر، تهران: آگاه.


18. ـــــــــــــــــــــــ ، (1378)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.


19. ـــــــــــــــــــــــ ، (1382)، ادبیّات فارسی از عصر جامی تا روزگار ما، ترجمة حجت‌الله اصیل، چاپ دوم، تهران: نی.


20. شمیسا، سیروس، (1371)، بیان، چاپ دوم، تهران: فردوس.


21. ــــــــــــــ ، (1381)، بیان و معانی، چاپ هفتم، تهران: فردوس.


22. صبور، داریوش، (1378)، برکران بیکران، تهران: سخن.


23. فتوحی رود معجنی، محمود، (1385)، بلاغت تصویر، تهران: سخن .


24. کادن، جی، ای، (1386)، فرهنگ ادبیّات و نقد، ترجمة کاظم فیروزمند، چاپ دوم، تهران: شادگان.


25. گلی، احمد، (1387)، معانی و بیان، تبریز: آیدین.


26. وهبه، مجدی، (1977)، معجم مصطلحات الأدب، لنبان: بیروت.


27. محبّتی، مهدی، (1380)، بدیع نو، هنر ساخت و آرایش سخن، تهران: سخن.

 

ب: مقالات:

1. باقی‌نژاد، عبّاس، (1397)، «مؤلّفه‌های شعر مفتون امینی»، نشریّة زبان و ادبیّات فارسی، بهار و تابستان، پیاپی237، صص: 21-35.


2. شیری، قهرمان، (1390) «اهمّیّت و انواع ابهام در پژوهش‌ها»، فنون ادبی»، (علمی پژوهشی) سال 3، شمارة 2 (پیاپی 5)، دانشگاه اصفهان، صص: 15–


3. داهیم، ربابه؛ حمزه‌لو، زهره؛ مصطفی‌پور، روزیتا و مقصد حق، رویا، (1397)، «تجلیل محتوای مسائل سیاسی در دو مجموعه شعری کولاک و فصل پنهان مقتون امینی»، دومین همایش بین‌المللی زبان و ادبیّات فارسی، شماره ملّی مقاله: 046-02، 21 صفحه، https://civilica.com/doc/902509/


4. مرادی اصل بارکوسرائی، (1391)، «بررسی سبک شناختی گزیده‌ای از اشعار مفتون امینی»، استاد راهنما: دکتر نعمت‌الله ایران‌زاد و دکتر شیرزاد طایفی؛ دانشکدة زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی.


5. صمدزاده، علی؛ بهنام، رسول، (1394)، «کنکاشی در پوشیده گویی‌های «مفتون امینی» به عنوان یکی از مختصات سبکی»، نخبگان علوم و مهندسی، ماه مهر، شمارة 7، صص: 12-1.


6. نیک بخت، سیّده‌حمیرا؛ اصغری پهاب محلّه، رقیه، (1392)، «بررسی تصویر در اشعار مفتون امینی»، همایش بین‌المللی انجمن تروج زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه زنجان.