فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - بررسی عملکردهای سیاسی مردم کوفه ازسال 41تا132ق
  رضا قهرمانی امیر عبداللهی محبوب مهدویان
  رفتار سیاسی مردم کوفه منشعب از نگرش اعتقادی آنها بوده است. در دوره امویان چهار نگرش اعتقادی ویژه را می‌توان شناسایی کرد. اندیشه‌های برجسته‌ای که به نوعی پشتوانه رفتارهای سیاسی مخالف و موافق حاکمیت، در کوفه بودند؛ در دو طیف فعال و منفعل قابل تفکیک است. طیف فعال شامل شیعی چکیده کامل

  رفتار سیاسی مردم کوفه منشعب از نگرش اعتقادی آنها بوده است. در دوره امویان چهار نگرش اعتقادی ویژه را می‌توان شناسایی کرد. اندیشه‌های برجسته‌ای که به نوعی پشتوانه رفتارهای سیاسی مخالف و موافق حاکمیت، در کوفه بودند؛ در دو طیف فعال و منفعل قابل تفکیک است. طیف فعال شامل شیعیان حضرت علی(ع) هستند که با قیام‌های سیاسی خود امویان را به سقوط پیش بردند و بیشترین نقش را در کوفه ایفا نمودند؛ دیگری خوارج که پس از جنگ صفین شکل گرفتند و توانستند پیروانی برای خود بیابند. طیف منفعل شامل ارجاءخالص و جبر خالص بودند که اقدام سیاسی انجام ندادند. در این مقاله تلاش شده است با دیدگاه تاریخی و با روش توصیفی- تحلیلی عملکرد سیاسی مردم کوفه در دوره امویان بررسی شود. بدین روی مولفه‌های تاثیرگذار بر طیف‌های فکری بیان گردیده و اندیشه‌های نفعل کننده و فعال کننده رفتار سیاسی بیان گردیده است. هدف آن است که تاثیر اندیشه‌های فراگیر کوفه بر روی رفتار سیاسی نمایان شود و قیام‌های کوفه در دوره امویان دسته‌بندی گردد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - بررسی وضعیت فرهنگی و تمدنی شهر قم در دو دوره صفویه و قاجاریه
  زهرا سعیدی تبار
  هدف تحقیق حاضر به بررسی وضعیت فرهنگی وتمدنی شهرقم در دو دوره صفویه وقاجار و آثار ومصادیق مرتبط با آن میپردازد. با پیدایش حکومت صفویان بخاطر شرایط سیاسی – اجتماعی که بوجود آمد جمعیت تشیع به شدت افزایش یافت چنانکه در عهد صفویه جمعیت ایران به نفع شیعیان تغییر یافت و چکیده کامل

  هدف تحقیق حاضر به بررسی وضعیت فرهنگی وتمدنی شهرقم در دو دوره صفویه وقاجار و آثار ومصادیق مرتبط با آن میپردازد. با پیدایش حکومت صفویان بخاطر شرایط سیاسی – اجتماعی که بوجود آمد جمعیت تشیع به شدت افزایش یافت چنانکه در عهد صفویه جمعیت ایران به نفع شیعیان تغییر یافت و مذهب تشیع برای اولین بار صورت رسمی بخود گرفت. شهر قم در این دوره در زمینه‌های سیاسی اقتصادی و فرهنگی به اوج شکوفایی و آبادانی رسید بطوریکه اکثر آثار تاریخی و مدارس علمیه قم مربوط به همین دوره است. در واقع پس از تصرف این شهر توسط شاه اسماعیل صفوی اکثر پادشاهان این سلسله به قم آمده و مدتی را در آن می ماندندوهمین امر باعث رشددرابعاد مختلف فرهنگی وتمدنی شده است. در دوره قاجار در برخی از شاخصه های فرهنگی وتمدنی مانند مدارس سرعت پیشرفت کند میشود و بیشتر به تجدید بنا ویا ترمیم آثاروابنیه تاریخی محدود میشود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - تحلیل روابط سیاسی زیاریان با خلافت عباسی و حکومت های مرکزی ایران
  عباس ماهیگیر آبکنار اللهیار خلعتبری عباس پناهی
  ماهیت نظامی گری زیاریان و رویکرد مخالفت آمیزی که آنها با خلافت عباسی داشتند،چه نوع مناسباتی با خلافت عباسی و حکومت های مرکزی ایران برقرار نمودند. برای درک رفتارهای سیاسی و مذهبی زیاریان در عرصه سیاست داخلی و مناسباتشان با خلیفه عباسی باید فضای جغرافیایی سیاسی ای که آنها چکیده کامل

  ماهیت نظامی گری زیاریان و رویکرد مخالفت آمیزی که آنها با خلافت عباسی داشتند،چه نوع مناسباتی با خلافت عباسی و حکومت های مرکزی ایران برقرار نمودند. برای درک رفتارهای سیاسی و مذهبی زیاریان در عرصه سیاست داخلی و مناسباتشان با خلیفه عباسی باید فضای جغرافیایی سیاسی ای که آنها از آن نقطه در تاریخ سر بر آوردند مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. زیاریان در حقیقت رزمندگانی دیلمی بودند که در نتیجه همراهی طولانی با حکومت های محلی شمال ایران و اشتغال در نبردهای مداوم توانستند بر مخدومانشان چیره شده و در مدتی کوتاه بر بخش های بزرگی از شمال و مرکز ایران غلبه یابند. با وجود این که آنان در خدمت علویان و دیگر حاکمان شیعی شمال ایران رشد و نمو یافته بودند، اما رهبران آنان دارای گرایش های تجدید حیات ایرانی گری پیش از اسلام بودند.البته این دیدگاه از دوره وشمگیر زیاری به بعد کم رنگ گشت.به نظر می رسد مهمترین دلایل تغییرات مذهبی رهبران آن ریشه در تحولات سیاسی عصر آنان داشته است. با این وجود زیاریان پیش از بویهیان مهمترین دشمن خلافت بودند. اما بعدها به جهت منافع سیاسی و نظامی با آنان مصالحه نمودند. نگرش و رویکرد سیاسی آنان با حکومت های مرکزی ایران بر پایه مناسباتشان با خلافت عباسی قرار داشت. هدف از پژوهش حاضر،تجزیه و تحلیل دلایل واگرایی و همگرایی زیاریان با عباسیان و حکومت های مرکزی،نتایج این مناسبات بر ضعف و قدرت این دودمان مورد ارزیابی قرار گیرد. روش پژوهش در مطالعه حاضر با تکیه بر روش تبیینی تحلیلی انجام می پذیرد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - نگاهی تازه بر تامین امنیت اجتماعی دوران رضا‌شاه (با تاکید بر آزادی‌های اجتماعی- سیاسی)
  سیاوش شهریور سهیلا ترابی فارسانی علی رضا ابطحی
  دراین پژوهش به ناامنی اجتماعی در سیاست و عملکرد پهلوی اول به اختصار پرداخته شده است تلاش رضا شاه و سیاست های او برای تاسیس دولت مدرن و گسترش تجدد ونوسازی همه جانبه(اقنصادی، اجتماعی، سیاسی و...) یک مقطع اساسی و روشن در تاریخ ایران است که از طریق پیوند دادن دولت پهلوی اول چکیده کامل

  دراین پژوهش به ناامنی اجتماعی در سیاست و عملکرد پهلوی اول به اختصار پرداخته شده است تلاش رضا شاه و سیاست های او برای تاسیس دولت مدرن و گسترش تجدد ونوسازی همه جانبه(اقنصادی، اجتماعی، سیاسی و...) یک مقطع اساسی و روشن در تاریخ ایران است که از طریق پیوند دادن دولت پهلوی اول با ایدولوژی های نوین(ناسیونالیسم) و پیشینه های تاریخی(باستان گرایی) توانست اقدامات و سیاست های مهمی را در آن برش زمانی ایجاد کنند. این نوسازی و نوخواهی اگر چه توانست درحوزه امنیت و مولفه های آن در بخش سیاسی و اجتماعی کارکردهای مثبت داشته باشد اما زمینه ساز ناامنی های اجتماعی اساسی و خطرناک هم گردید که دراین مقاله درصدد تبیین و تحلیل آن هستیم. این نوشتار درصدد است تا علل ناامنی‌های اجتماعی که در برنامه‌های نوسازی پهلوی اول ایجاد شد را دریابد و به این سؤال پاسخ دهد که سیاست‌های عصر پهلوی اول چه پیامدهایی برای امنیت اجتماعی در‌برداشت و راهکارهای امنیت اجتماعی در عصر پهلوی اول چه بوده است. روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش روش توصیفی است تا از طریق آن بتوان اطلاعات تاریخی به دست آمده را بهتر تحلیل کرد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - زمینه و زمانه مشروطه خواهی در ایران
  علی سلیمانپور
  چکیده گفتمان مشروطه خواهی ایران به عنوان یک نظام معنایی که مجموعه متنوعی از عوامل سیاسی- اجتماعی و اقتصادی در فرآیند تکامل آن مؤثر بوده اند برای بازنمایی به شیوه ای که قابلیّت بررّسی علمی داشته باشد نیازمند توجّه به تمامی زمینه های آن در ترکیب روشن و قابل درکی با زمانه چکیده کامل

  چکیده گفتمان مشروطه خواهی ایران به عنوان یک نظام معنایی که مجموعه متنوعی از عوامل سیاسی- اجتماعی و اقتصادی در فرآیند تکامل آن مؤثر بوده اند برای بازنمایی به شیوه ای که قابلیّت بررّسی علمی داشته باشد نیازمند توجّه به تمامی زمینه های آن در ترکیب روشن و قابل درکی با زمانه پیدایش آن است. بررّسی عناصر مفهومی و متغیّرهای زمینه ساز و بستر تاریخی موجود در فضای مشروطه خواهی حاکی از این است که سالیان طولانی حکومت قاجاریه در ایران (به استناد شواهد و منابع مؤثقّ تاریخی) تماماً آکنده از بیدادگری، ستم و فساد حکومتی، فقر و عقب ماندگی اقتصادی، جهل و ناآگاهی و خرافه پرستی، حاکمیت سلطه خارجی، هرج و مرج و ناامنی عمومی بوده است که تماماً با تکیه بر تفسیرهای خرافی و ارتجاعی از دین در افکار عمومی و ذهن سوژه های انسانی همواره وضعیت طبیعی و مقدر شده جلوه می نمود صاحبنظران تاریخ معاصر ایران عمدتاً بر این عقیده اند نخستین تماس اندیشه گران ایرانی با دستأوردهای تمدن غربی و درک آگاهی نسبت به مای عقب مانده و آنهای پیشرفته سرآغاز پیدایش گفتمان مشروطه خواهی و تلاش برای تغییرات اساسی در نظام فکری و سیاسی- اجتماعی کشور بوده است که وجوه مختلف آن را می توان به شیوه تحلیل گفتمان بازنمایی و تجزیه و تحلیل نمود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - نقش اخلاق در پایبندی به معاهدات بین الملل در تاریخ معاصر ایران
  امید عمیق محمد ادیبی مهر علی پور قصاب امیری
  اخلاق در پایبندی به معاهدات بین الملل، همواره میان فلاسفه، دانشمندان و فقیهان، بویژه در تاریخ معاصر ایران، به عنوان یک ضرورت عقلی و از لوازم زندگی سالم اجتماعی مطرح بوده است. دولتها منطقا تمایل به ماندگاری سرمایه‌های مادی و معنوی خویش، بویژه اعتبار و وجهه بین المللی‌شان چکیده کامل

  اخلاق در پایبندی به معاهدات بین الملل، همواره میان فلاسفه، دانشمندان و فقیهان، بویژه در تاریخ معاصر ایران، به عنوان یک ضرورت عقلی و از لوازم زندگی سالم اجتماعی مطرح بوده است. دولتها منطقا تمایل به ماندگاری سرمایه‌های مادی و معنوی خویش، بویژه اعتبار و وجهه بین المللی‌شان هستند؛ و اخلاقِ تعهد و مسئولیت، کمک شایانی به افزایش سرمایه مزبور خواهد نمود. بنابراین رعایت اخلاق معاهده غالبا به عنوان راهی برای قانونمند ساختن افراد در جوامع بوده و به یک تضمین نامحسوس مستحکم در طول تضمین‌های قانونی و سیاسی، تبدیل گردیده. با بررسی آن در فقه و حقوق، علاوه بر تبیین میزان پایبندی دولتها به معاهدات و پیمان‌نامه‌ها بویژه در عرصه بین الملل که همواره دغدغه دولت‌ها در تاریخ ملل بوده است می‌تواند مورد توجه دستگاه‌های دیپلماسی کشور نیز قرار گیرد. از این رو، در این مقاله با بررسی نقش اخلاق در لزوم پایبندی به معاهدات بین الملل به عنوان یکی از اصول روابط خارجی دولت اسلامی و مبنای اخلاق اسلامی در معاهدات، وجه تمایز و اشتراک اخلاق و حقوق، با استناد به آیات، روایات، عقل و عرف بین‌الملل، در پی راه‌کارهای اساسی، به وظیفه اخلاق در حقوق معاهدات بین الملل در تاریخ معاصر ایران پرداخته می‌شود. چراکه نگارنده بر این باور است که اگر جایگاه اخلاق در اینگونه مراودات حسّاس بین المللی و رعایت آن به درستی تبیین گردد، بدان دست خواهند یازید. این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی با ابزار کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل مضامین فیش برداری شده و استنتاج گزاره‌های فقهی حقوقی، صورت پذیرفته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - مقوله‌های محوری توجه به پوشاک در سفرنامۀ ابن بطوطه
  معصومه فیض آبادی طاهره عظیم زاده طهرانی شهربانو دلبری
  پوشاک به عنوان یکی از مهم‌ترین جنبه‌های دیداری هر فرهنگ، بارزترین نماد فرهنگیِ اقوام و ملل است که می‌تواند در پیگیری تأثیر و تأثر فرهنگ‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد. گسترۀ جغرافیایی اسلام در سرزمین‌هایی با تفاوت‌های فرهنگیِ بسیار، اهمیت و لزوم پرداختن به موضوع پوشاک چکیده کامل

  پوشاک به عنوان یکی از مهم‌ترین جنبه‌های دیداری هر فرهنگ، بارزترین نماد فرهنگیِ اقوام و ملل است که می‌تواند در پیگیری تأثیر و تأثر فرهنگ‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد. گسترۀ جغرافیایی اسلام در سرزمین‌هایی با تفاوت‌های فرهنگیِ بسیار، اهمیت و لزوم پرداختن به موضوع پوشاک را در دیار اسلام آشکار می‌سازد.ابن‌بطوطه در سفرنامۀ خود ضمن پرداختن به طیف وسیعی از مسائل مختلف همچون اقتصادی،‌ اجتماعی...، اشاراتی نیز به مقولۀ پوشاک در قالب لباس، عمامه، پارچه آگاهی ذکر جنس و رنگ آن دارد. وی طی سفر خود غالباً با شاهان و درباریان در ارتباط بوده و از نقش تعیین‌کنندۀ پوشاک درباری سخن گفته است. با این وجود نسبت به زندگی اجتماعی عوام بی‌تفاوت نبوده و به شرح امور اجتماعی این قشر نیز پرداخته و اشاراتی به پوشاک مردم برخی مناطق داشته است.نوشتار حاضر سعی دارد به مطالعۀ مقوله‌های‌ محوری پوشاک در این سفرنامه از طریق ‌گزاره‌یابی و مفهوم‌یابی گزاره‌ها با رویکرد توصیفی_تحلیلی و بهره‌مندی از مستندات کتابخانه‌ای بپردازد. آنچه در رابطه با پوشاک در این سفرنامه حائز اهمیت است، توجه بیشتر ابن بطوطه به پوشاک درباریان و افراد خاص نسبت به مردم عادی است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - جغرافیای اقتصادی خراسان و نقش آن در مهاجرت اعراب در قرن نخست هجری
  اسلام کرامتی فریناز هوشیار فیض الله بوشاسب گوشه
  جغرافیای‌ اقتصادی منطقۀ خراسان از عوامل مهم جلب اعراب به این ناحیه بود. شهرهای مختلف خراسان به لحاظ تجاری، کشاورزی و وجود معادن نقش اقتصادی مهمی در ادوار مختلف ایفا می‌کردند. این پژوهش که به شیوه‌ی‌توصیفی‌ـ‌ تحلیلی صورت ‌گرفته است. در پی یافتن پاسخ به این پرسش است که جغ چکیده کامل

  جغرافیای‌ اقتصادی منطقۀ خراسان از عوامل مهم جلب اعراب به این ناحیه بود. شهرهای مختلف خراسان به لحاظ تجاری، کشاورزی و وجود معادن نقش اقتصادی مهمی در ادوار مختلف ایفا می‌کردند. این پژوهش که به شیوه‌ی‌توصیفی‌ـ‌ تحلیلی صورت ‌گرفته است. در پی یافتن پاسخ به این پرسش است که جغرافیای ‌اقتصادی خراسان چه نقشی در مهاجرت اعراب مسلمان درقرن نخست هجری داشت؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، خراسان به دلیل تنوع اقلیمی با ذائقۀ ‌اعراب سازگار و با وجود رودها و چشمه‌ها دارای محصولات کشاورزی‌ گوناگون بود و وجود صنایع‌مختلف همچون نساجی و صنایع-دستی و معادن گرانبها و قرارگرفتن در مسیرتجاری ابریشم سرزمینی‌مرفه بوده است، از این‌ جهت در مهاجرت قبایل عرب مسلمان که بسیاری از آنان علاوه‌ بر انگیزۀ دینی جهت تأمین معیشت درجنگها حضور داشتند نقشی بسیار مهم ایفا نمود و به همین منظور بسیاری از قبایل پس از فتوحات در قرن نخست هجری بدانجا کوچ‌کردند و سکونت گزیدند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  9 - رنگ و نقش مایه‌های پارچه‌های ایرانی در هفت قرن اول تمدن اسلامی
  افسانه حیدری امین مفتاحی سیامک ناظمی
  نساجی از مهم‌ترین هنر-صنعت‌های راهبردی در میان فعالیت‌های فرهنگی-اقتصادی اسلامی است. در طی دوران‌های مختلف ترکیب زیبای هنر و صنعت سبب بافت و تولید منسوجات با کاربردهای مختلفی بوده و با ورود دین اسلام، تغییر و تحول فراوانی در شاخصه‌های منسوجات ایرانی اعم از رنگ و نقش مشا چکیده کامل

  نساجی از مهم‌ترین هنر-صنعت‌های راهبردی در میان فعالیت‌های فرهنگی-اقتصادی اسلامی است. در طی دوران‌های مختلف ترکیب زیبای هنر و صنعت سبب بافت و تولید منسوجات با کاربردهای مختلفی بوده و با ورود دین اسلام، تغییر و تحول فراوانی در شاخصه‌های منسوجات ایرانی اعم از رنگ و نقش مشاهده می‌شود و بر همین اساس منسوجات هفت قرن اول قمری از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند. منسوجات ایرانی این دوران، تحت تأثیر مذاهب، عقاید و شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی از خصوصیات و شاخصه‌هایی بهره مند شده‌اند که آنها را منحصر به فرد کرده است. بر همین اساس استخراج و بررسی این شاخصه‌ها در حوزه‌های رنگ و نقش می‌تواند ظرفیت بالایی را برای شناخت بهتر و عمیق‌تر از منسوجات ایرانی- اسلامی برای توسعه صنعت پوشاک و نساجی کشور فراهم آورد. بدین منظور این تحقیق که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است به بررسی و تحلیل رنگ و نقشمایه‌های پارچه‌های ایرانی از زمان ورود اسلام تا آخر قرن هفتم هجری قمری پرداخته تا مبانی نظری لازم از منظر عقاید اسلامی جهت طراحی و تولید منسوجات نوین ایرانی را فراهم نماید. پرونده مقاله