• فهرست مقالات برنامه ریزی ریاضی

      • دسترسی آزاد مقاله

        1 - ارایه یک مدل برنامه ریزی ریاضی برای سنجش کارایی نسبی صنایع ایران
        محمدجواد اصغرپور میربهادر قلی آریا نژاد مصطفی شکری محمدعلی کرامتی
        در این پژوهش مدلی برای سنجش کارایی نسبی صنایع ایران از طریق توسعه مدل های برنامه ریزی ریاضی ارایه شده است. در مدل معرفی شده داده های مربوط به چهار نهاده و سه ستاده صنایع نه گانه ایران طی دوره 20 ساله 77-1358 به کار برده شده است. آزمون آماری اعتبار مدل را تأیید نموده. نت چکیده کامل
        در این پژوهش مدلی برای سنجش کارایی نسبی صنایع ایران از طریق توسعه مدل های برنامه ریزی ریاضی ارایه شده است. در مدل معرفی شده داده های مربوط به چهار نهاده و سه ستاده صنایع نه گانه ایران طی دوره 20 ساله 77-1358 به کار برده شده است. آزمون آماری اعتبار مدل را تأیید نموده. نتایج حاصل از این مدل حاکی از آن است که هیچ یک از شاخه های نه گانه صنایع موجود در ایران از نظر تعداد سال هایی که طی دوره مطالعه کارا بوده اند، برتری نسبت به دیگری ندارند. به عبارت دیگر تفاوت معنا داری بین این صنایع از لحاظ کارایی نسبی وجود ندارد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        2 - ارایه یک مدل برنامه ریزی ریاضی برای سنجش کارایی نسبی صنایع ایران
        محمد جواد اصغر پور محمد علی کرامتی
        در این پژوهش مدلی برای سنجش کارایی نسبی صنایع ایران از طریق توسعه مدل های برنامه ریزی ریاضی ارایه شده است . در مدل1358 به کار برده شده است . - معرفی شده داده های مربوط به چهار نهاده و سه ستانده صنایع نه گانه ایران طی دوره 20 ساله 77آزمون آماری اعتبار مدل را تایید نموده چکیده کامل
        در این پژوهش مدلی برای سنجش کارایی نسبی صنایع ایران از طریق توسعه مدل های برنامه ریزی ریاضی ارایه شده است . در مدل1358 به کار برده شده است . - معرفی شده داده های مربوط به چهار نهاده و سه ستانده صنایع نه گانه ایران طی دوره 20 ساله 77آزمون آماری اعتبار مدل را تایید نموده . نتایج حاصل از این مدل حاکی از آن است که هیچ یک از شاخه های نه گانه صنایع موجود درایران از نظر تعداد سالهایی که طی دوره مطالعه کار آ بوده اند؛ برتری نسبت به دیگری ندارند. به عبارت دیگر تفاوت معنا داری بین اینصنایع از لحاظ کارایی نسبی وجود ندارد پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        3 - رتبه بندی مجدد اعداد فازی LR و کاربرد آن در برنامه ریزی ریاضی فازی
        الهام دربان جعفری رقیه چامه سید هادی ناصری
        در دو دهه اخیر، رتبه ­بندی کمیت­های فازی یک طیف وسیعی از مطالعات در حوزه نظریه مجموعه­ های فازی را به خود اختصاص داده است. در بسیاری از مواقع، همچون برنامه ریزی ریاضی فازی تصمیم­ گیرنده نیازمند آن است که برای انعکاس نظر خود از اعداد فازی نوع LR استفاده ک چکیده کامل
        در دو دهه اخیر، رتبه ­بندی کمیت­های فازی یک طیف وسیعی از مطالعات در حوزه نظریه مجموعه­ های فازی را به خود اختصاص داده است. در بسیاری از مواقع، همچون برنامه ریزی ریاضی فازی تصمیم­ گیرنده نیازمند آن است که برای انعکاس نظر خود از اعداد فازی نوع LR استفاده کند. ولی در بیشتر روش­هایی که برای رتبه­ بندی اعداد فازی ارائه شده است، نویسندگان نوع خاصی از اعداد فازی را مثل اعداد فازی مثلثی، ذوزنقه­ای و یا موارد مشابه را در نظر گرفته­اند. ولی تا آنجا که ما می­دانیم در خصوص اعداد فازی نوع LR مطالعات کمی صورت گرفته است. از این­رو، در این مقاله روی این نوع اعداد متمرکز می­شویم و یک رویکرد جدید برای رتبه­ بندی آنها به­ عنوان تعمیمی از روشی که توسط ناصری در مرجع  ارائه داده است پیشنهاد می­کنیم. برای اعتبار سنجی روش پیشنهاد شده، این روش براساس مثال­های متعارف نمایان شده در ادبیات موضوع مورد آزمون قرار خواهد گرفت. علاوه بر این، خاطر نشان می­کنیم که روش پیشنهاد شده برای ارزیابی شرایط بهینگی در الگوریتم­ های سیمپلکس اولیه فازی، و الگوریتم­های دیگر مرتبط همچون الگوریتم سیمپلکس دوگان فازی، الگوریتم سیمپلکس دو مرحله ای فازی، مدل­های حمل و نقل فازی، و برنامه­ ریزی خطی بازه­ای فازی و موارد مشابه مفید خواهد بود. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        4 - بهینه سازی الگوی کشت محصولات کشاورزی در دشت شبستر تحت شرایط محدودیت آب
        آزاده فلسفیان علی پناهی
        پایداری کشاورزی دشت شبستر به عنوان یکی از قطب‌های کشاورزی استان آذربایجان شرقی بواسطه برداشت های بی رویه از منابع آب زیرزمینی تحت تاثیر قرار گرفته است. تعیین الگوی بهینه کشت متناسب با منابع و محدودیت‌های منطقه به عنوان یکی از راهکارهای تحول در نظام کشاورزی و حرکت به سمت چکیده کامل
        پایداری کشاورزی دشت شبستر به عنوان یکی از قطب‌های کشاورزی استان آذربایجان شرقی بواسطه برداشت های بی رویه از منابع آب زیرزمینی تحت تاثیر قرار گرفته است. تعیین الگوی بهینه کشت متناسب با منابع و محدودیت‌های منطقه به عنوان یکی از راهکارهای تحول در نظام کشاورزی و حرکت به سمت پایداری تعریف می شود. در این راستا، هدف از مطالعه حاضر بهینه سازی الگوی کشت محصولات کشاورزی در دشت شبستر با توجه به محدودیت آب می باشد. برای این منظور از الگوهای برنامه ریزی خطی و آرمانی تحت سناریوهای مختلف حداکثرسازی سود و حداقل سازی مصرف آب بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که اجرای الگوی بهینه کشت با هدف حداکثرسازی سود باعث ‌گردید که میزان سود کشاورز و مصرف آب به ترتیب 2/382 و 3/44 درصد افزایش و تحت هدف حداقل سازی مصرف آب، میزان سود کشاورز و مصرف آب به ترتیب 6/90 و 87/22 درصد کاهش یابد. اما در اجرای الگوی بهینه کشت با هدف دستیابی همزمان به حداکثر سود و حداقل مصرف آب، ملاحظه شد که میزان سود 1/1 درصد افزایش و میزان مصرف آب 71/4 درصد کاهش می‌یابد. نتایج الگوی بهینه کشت آرمانی با دستیابی همزمان به حداکثر سود و حداقل مصرف آب حکایت از آن دارد که سطح زیرکشت جو آبی و دیم و کلزا افزایش یافته که بیشترین افزایش سطح زیرکشت مربوط به محصول کلزا که یک محصول استراتژیک است، بوده و همچنان کشت گندم دیم نیز در منطقه حفظ شده که این امر در راستایی تامین امنیت غذایی کشور حاضر اهمیت می‌باشد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        5 - اثر تغییر اقلیم بر کاربری اراضی و عملکرد بخش کشاورزی استان مازندران
        علیرضا کیخا احمد خانلری احمد علی کیخا محمود صبوحی
        زمینه و هدف: تغییر اقلیم معضل امروز و بحران فردا است. در این تحقیق اثر تغییر اقلیم بر عملکرد محصولات منتخب و کاربری اراضی در چهار ناحیه از استان مازندران مورد مطالعه قرار گرفت. روش بررسی: برای این منظور ابتدا روند تغییرات سری زمانی متغیرهای دما و بارش طی سال های 1390- چکیده کامل
        زمینه و هدف: تغییر اقلیم معضل امروز و بحران فردا است. در این تحقیق اثر تغییر اقلیم بر عملکرد محصولات منتخب و کاربری اراضی در چهار ناحیه از استان مازندران مورد مطالعه قرار گرفت. روش بررسی: برای این منظور ابتدا روند تغییرات سری زمانی متغیرهای دما و بارش طی سال های 1390-1360 مورد مطالعه قرارگرفت. هم چنین با استفاده از تحلیل های رگرسیونی اثر متغیرهای متوسط دمای سالانه و بارش سالانه به عنوان شاخص های تغییر اقلیم بر عملکرد و سطح زیرکشت محصولات گندم، جو و برنج در سال های زراعی 1390-1360 مورد بررسی واقع گردید. در مرحله بعد با استفاده از نتایج تحلیل رگرسیونی و لحاظ نمودن آن ها در مدل برنامه ریزی ریاضی مثبتPMP، اثر سناریوی 1 درجه افزایش دما و 1 میلی متر کاهش بارش بر کاربری اراضی و عملکرد محصولات کشاورزی تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج تحلیل های رگرسیونی نشان داد که دمای هوا روند افزایشی محسوس و بارش روند کاهشی تقریباً محسوسی داشته، و تغییر اقلیم اثر معنی داری بر عملکرد برنج، گندم و جو دارد. نتایج تحلیل های مدل PMP مشخص کرد که کاربری در جهت افزایش کشت اراضی برنج و جو تغییر یافت. بحث و نتیجه گیری: یافته ها نشان داد که اثر تغییر اقلیم بر همه محصولات الزاماً منفی نیست و لذا می توان به جنبه های مثبت تغییر اقلیم نیز توجه داشت و از آن در جهت بهره برداری بهینه از منابع و امکانات منطقه استفاده کرد پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        6 - ارایه یک مدل برنامه ریزی ریاضی چند هدفه فازی برای طراحی شبکه زنجیره تامین حلقه بسته با در نظر گرفتن عوامل محیط زیستی
        محمد رضا فتحی احمد جعفرنژاد چقوشی حسین صفری عادل اذر
        زمینه و هدف: صنایع تولیدی از لحاظ قوانین تولیدی، نگرانی های محیط زیستی و منافع اقتصادی تحت فشار هستند. یک مدل زنجیره تامین، شبکه ای از تسهیلات و فعالیت هایی می باشد که در برگیرنده فرآیندهای مربوط به تهیه مواد از تامین کنندگان، تولید و توسعه محصولات در مراکز تولید و در ن چکیده کامل
        زمینه و هدف: صنایع تولیدی از لحاظ قوانین تولیدی، نگرانی های محیط زیستی و منافع اقتصادی تحت فشار هستند. یک مدل زنجیره تامین، شبکه ای از تسهیلات و فعالیت هایی می باشد که در برگیرنده فرآیندهای مربوط به تهیه مواد از تامین کنندگان، تولید و توسعه محصولات در مراکز تولید و در نهایت توزیع محصولات تولید شده در مقاصد نهایی مصرف می باشد. اما از آن جایی که اتخاذ تصمیمات استراتژیک و بلند مدت، مانند احداث تسهیلات در طول شبکه، سرمایه های مالی زیادی را به خود اختصاص می دهد لزوم دست یابی به برنامه بهینه در طراحی اجزا و تسهیلات شبکه زنجیره تامین بیش از پیش نمایان می شود. هدف اصلی این مقاله ارایه یک مدل برنامه ریزی ریاضی باشد که به دنبال حداقل کردن اثرات زیست محیطی در یک زنجیره تامین حلقه بسته باشد. روش بررسی: محقق از طریق مطالعات کتابخانه ای و تهیه پرسش نامه به برآورد پارامترهای دارای عدم قطعیت و داده های مرتبط با آن پارامترهای مورد نظر پرداخته و سپس از طریق مصاحبه، نظرات خبرگان در مورد حدود و شکل تغییرات پارامترهای مورد نظر تصمیم گیری را جمع اوری کرده است. سپس یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح مختلط چند هدفه فازی که به دنبال حداقل کردن هزینه ها، حداقل کردن اثرات محیط زیستی و حداقل کردن زمان رسیدن محصول به مشتری می باشد، ارایه کرده است. یافته ها: پس از حل مدل، مقادیر سه تابع هدف حداقل کردن هزینه کل، حداقل کردن اثرات محیط زیستی و حداقل کردن زمان رسیدن محصول به مشتری به ازای مقادیر مختلف درجه برقراری محدودیت بدست امدند. این مقادیر با استفاده از روش محدودیت اپسیلون در نرم افزار GAMS بدست آمده اند. براساس نتایج بدست آمده، دو تابع هدف اقتصادی (هزینه) و محیط زیستی با یکدیگر در تضاد هستند. به این معنا که حرکت هر یک به سمت مطلوب (ارضا بیش تر تابع هدف) مستلزم حرکت تابع هدف دیگر به سمت نامطلوب (ارضا کم تر) خواهد بود. بحث و نتیجه گیری: در این پژوهش مدل برنامه ریزی ریاضی پیشنهادی با یک روش حل دقیق حل شده است که نتایج آن نشان دهنده مکان و ظرفیت تسهیلات، میزان تولید در مراکز تولید، تعیین تکنولوژی می باشند. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        7 - دسته‌بندی داده‌های جریانی فازی با استفاده از تحلیل پوششی داده‌ها
        امینه توحیدی محمدامین ادیبی علیرضا علی نژاد
        در این تحقیق یک روش دسته‌ بندی داده‌های غیرقطعی از نوع فازی که از جمله چالش‌برانگیزترین حوزه‌های تحلیل داده محسوب می‌شود، ارائه شده است. در واقع حجم بالا و پیچیدگی روش‌های تحلیل داده مانع از توسعه روش‌هایی جهت تحلیل داده‌های فازی می‌شود. با این‌حال در برخی حوزه‌های دیگر چکیده کامل
        در این تحقیق یک روش دسته‌ بندی داده‌های غیرقطعی از نوع فازی که از جمله چالش‌برانگیزترین حوزه‌های تحلیل داده محسوب می‌شود، ارائه شده است. در واقع حجم بالا و پیچیدگی روش‌های تحلیل داده مانع از توسعه روش‌هایی جهت تحلیل داده‌های فازی می‌شود. با این‌حال در برخی حوزه‌های دیگر همچون برنامه‌ریزی ریاضی پیشرفت‌های چشمگیری در مدل سازی سیستم‌هایی که داده‌های فازی از آنها در اختیار است، بدست آمده است و لذا توجهات به سمت بهره‌ گیری از این فرصت در سال‌های اخیر جلب شده است. به منظور بهره برداری از یافته های تحقیقاتی پیرامون مدلهای ریاضی فازی، در این تحقیق یک روش جدید دسته‌بندی داده‌های فازی مبتنی بر تحلیل پوششی داده زمانی که داده‌ها به صورت جریانی وارد می‌شوند، ارائه می‌شود. روش پیشنهادی می‌تواند با استفاده از به‌هنگام‌ سازی معیارهایی پیش‌بینی دسته‌ی داده‌های فازی به دسته‌بندی داده‌هایی بپردازد که در طول زمان تغییراتی در الگوی رفتاری آنها بوجود می‌آید. روش جدید توسط داده‌های شبیه‌ سازی شده مورد آزمون قرار گرفته و نتایج نشان‌ دهنده‌ی قابلیت این روش در مواجه با شرایط غیرقطعی و متغیر است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        8 - A metaheuristic algorithm for optimizing strategic and tactical decisions in a logistics network design problem
        رضا بابازاده
        Todays, industries are seeking the ways to improve their competitiveness and responsiveness in order to achieve the most share of markets and customer satisfaction. Optimization of strategic and tactical decisions in a logistics network would improve total performance o چکیده کامل
        Todays, industries are seeking the ways to improve their competitiveness and responsiveness in order to achieve the most share of markets and customer satisfaction. Optimization of strategic and tactical decisions in a logistics network would improve total performance of the supply chain in a long term planning horizon. This paper presents a Mixed-integer linear programming (MILP) model to optimize logistics networks under real limitations such as demand, capacity, and budget constraints. Due to NP-hard nature of the proposed model a Differential Evolutionary (DE) algorithm is proposed to solve the large sizes of the presented model in reasonable time. Finally, the computational results obtained through the DE algorithm are compared with the solutions obtained by GAMS optimization software. The results reveal that the proposed methodology is an efficient tool to optimize large scale logistics networks. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        9 - Presenting a Mathematical Programming Model for Routing and Scheduling of Cross-Dock and Transportation in Green Reverse Logistics Network of COVID-19 Vaccines
        Pezhman Abbasi Tavallali محمدرضا فیلی زاده Atefeh Amindoust
        Cross-docking is the practice of unloading Coronavirus vaccines from inbound delivery vehicles and loading them directly onto outbound vehicles. Cross-docking can streamline supply chains and help them move Coronavirus vaccines to pharmacies faster and more efficiently چکیده کامل
        Cross-docking is the practice of unloading Coronavirus vaccines from inbound delivery vehicles and loading them directly onto outbound vehicles. Cross-docking can streamline supply chains and help them move Coronavirus vaccines to pharmacies faster and more efficiently by eliminating or minimizing warehouse storage costs, space requirements, and inventory handling. Regarding their short shelf-life, the movement of Coronavirus vaccine to cross-dock and their freight scheduling is of great importance. Achieving the goals of green logistics in order to reduce fuel consumption and emission of pollutants has been considered in this study. Accordingly, the present study developed a mixed-integer linear programming (MILP) model for routing and scheduling of cross-dock and transportation in green reverse logistics network of Coronavirus vaccines. The model was multi-product and multi-level and focused on minimizing the logistics network costs to increase efficiency, reduce fuel consumption and pollution, maximizing the consumption value of delivered Coronavirus vaccines and minimizing risk of injection complication due to Coronavirus vaccines corruption. Considering cost minimization (i.e., earliness and tardiness penalty costs of pharmacies order delivery, cost of fuel consumption and environmental pollution caused by outbound vehicles crossover, the inventory holding costs at the temporary storage area of the cross-dock and costs of crossover and use of outbound vehicles) as well as uncertainty in pharmacies demand for Coronavirus vaccines, the model was an NP-hard problem. In this model, the problem-solving time increased exponentially according to the problem dimensions; hence, this study proposed an efficient method using the NSGA II algorithm. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        10 - Agricultural Economic and Environmental Impacts of Water Resources Management Scenarios of Agricultural Sector in Qazvin Plain
        مهرنوش میرزایی سعید یزدانی محمدرضا نظری ابوالفضل محمودی غلامرضا یاوری محسن شوکت فدایی
        With the widening of the gap in water supply and demand in recent years and the schemes of the Ministry of Energy to restore and balance underground tables, the agricultural sector is projected to be under increasing pressure due to the rationing programs and the alloca چکیده کامل
        With the widening of the gap in water supply and demand in recent years and the schemes of the Ministry of Energy to restore and balance underground tables, the agricultural sector is projected to be under increasing pressure due to the rationing programs and the allocation of water resources to other sectors with higher economic efficiency in water use. We explored the economic impacts of non-pricing policy of limiting water supply and the policies of water pricing, taxing, and subsidization as per each m3 water use over or below the average gross requirement of the planting pattern on the components of the agricultural sector in Qazvin Province using the data and statistics for the 2013-2014 growing season and the expansion of positive mathematical programming model with the maximum entropy approach. The results showed that the non-pricing policy of 50% limitation of water supply would have the highest economic return per m3 water use. It is estimated to be 0.23$. The highest reduction of chemical fertilizer use would be accomplished in the scenario of 50% limitation of water availability and the integrated scenario of 30% water availability limitation + 50% higher price for water. According to the comparison of employment per unit area vis-à-vis the reference year under different scenarios, the scenario of 50% limitation of water supply (20% increase per ha versus the reference year) would be the best for employment creation followed by the integrated scenario of 30% limitation of water availability. Since the non-pricing policy of limiting water availability would be more effective than the pricing policies in improving water use status and changing planting pattern, it is recommended to apply a combination of these policies in the studied region. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        11 - Impacts of Iranian Agricultural Water Resources Conservation Policies (Case of Baft County in Dashtab Plain)
        شجاع موسی پور محمود هاشمی تبار مهدی صفدری
        Water scarcity has made water management one of the top priorities in the world because of climate change and population growth on the one hand and increasing demand for food on the other. The present study aimed to simulate the effects of conservation policies on water چکیده کامل
        Water scarcity has made water management one of the top priorities in the world because of climate change and population growth on the one hand and increasing demand for food on the other. The present study aimed to simulate the effects of conservation policies on water resources in the Dashtab plain, Iran, using the positive mathematical programming (PMP) method. Data were collected by a questionnaire for which 136 questionnaires were filled by randomly sampled experts of Agricultural Jihad Organization. The results showed that out of the three policies adopted in this study including limiting irrigation inputs, reducing irrigation input subsidies, and reducing crop prices, reducing subsidies on irrigation inputs were the best policy to protect irrigation resources and farmers' incomes. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        12 - مدلسازی ریاضی و شبیه سازی بهبود جریان انتقال محصولات پتروشیمی در یک زنجیره تأمین سبز
        حمیدرضا محمودی مرتضی بذرافشان محدثه احمدی پور
        در این تحقیق چارچوبی برای بهینه‌سازی زنجیره تامین میعانات نفتی با استفاده از برنامه‌ریزی ریاضی برای طراحی و اتخاذ تصمیم‌های استراتژیک و تاکتیکی مدل‌سازی می‌شود. بر اساس این چارچوب، هزینه های سرمایه گذاری و عملیاتی و انتشار گازهای گلخانه ای برای خطوط انتقال نفت و گاز را چکیده کامل
        در این تحقیق چارچوبی برای بهینه‌سازی زنجیره تامین میعانات نفتی با استفاده از برنامه‌ریزی ریاضی برای طراحی و اتخاذ تصمیم‌های استراتژیک و تاکتیکی مدل‌سازی می‌شود. بر اساس این چارچوب، هزینه های سرمایه گذاری و عملیاتی و انتشار گازهای گلخانه ای برای خطوط انتقال نفت و گاز را می توان به حداقل رساند تا نیازهای فشار و شبکه انتقال برآورده شود. همچنین می‌توانیم تولید آلاینده‌ها را در بخش‌های مرتبط با زنجیره به حداقل برسانیم. با بکارگیری یک مورد مطالعه واقعی، تمام تصمیمات ممکن برای در نظر گرفتن جنبه های زیست محیطی زنجیره تامین در نظر گرفته می شود. بنابراین ساختار و تصمیمات زنجیره تامین عموما بر دو کارکرد هدف شامل کاهش هزینه های انتقال و نگهداری و آلودگی در تصفیه خانه ها و مراکز توزیع استوار است. مدل پیشنهادی با دقت مطلوبی قابل اعتماد است که در مقایسه با مدل سازی شبیه سازی و الگوریتم فراابتکاری NSGA-II قرار گرفته است و می تواند اهداف را بخوبی برآورد کند. استفاده از مدل پیشنهادی هزینه ها را تا 31 درصد و انتشار گازهای گلخانه ای را تا 51 درصد کاهش می دهد. همچنین افزایش 8 درصدی ظرفیت میادین و پالایشگاه ها و افزایش 65 درصدی صادرات رخ خواهد داد. با استفاده از نتایج به دست آمده از حل مدل می توان سهم هر فرآورده نفتی را در بهای تمام شده و هر قسمت از زنجیره را در تولید گازهای گلخانه ای تعیین کرد. پرونده مقاله