کنترل پوسیدگی نرم باکتریایی هویج با استفاده از اکتینومیست ها
محورهای موضوعی : بیماری شناسی گیاهی
فاطمه سمیعی
1
*
,
زینب فتوحیان
2
1 - استادیار، گروه گیاه¬پزشکی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران
2 - استادیار، گروه گیاه¬پزشکی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران
کلید واژه: پوسیدگی نرم, باکتری, متابولیت های فرار, کنترل زیستی,
چکیده مقاله :
پوسیدگی نرم باکتریایی از بیماری‌های شایع محصولات کشاورزی است که باعث ایجاد بافت آلوده، آبکی، نرم و پوسیده میشود. کنترل زیستی با استفاده از میکروارگانیسمهای مفید خاک، روشی برای مهار عامل بیماریزا با هدف کنترل طولانی مدت بیماری و جایگزین روشهای کنترل شیمیایی و کاهش مصرف سموم کشاورزی میباشد. در پژوهش حاضر امکان کنترل زیستی باکتری عامل پوسیدگی نرم هویج، توسط جدایههای اکتینومایست بررسی شد. ابتدا نمونههای هویج آلوده از مناطق مختلف شهرستان جیرفت جمعآوری و باکتری Erwinia carotovora از آنها جداسازی گردید. سپس جدایههای اکتینومایست از ریزوسفر خاک هویج سالم، جداسازی و روی باکتری بیمارگر اثر داده شد. نـتایـج نـشـان داد میـانگـین بازدارنـدگی رشد باکـتری بیمارگر، توسط اکتینومایست، در شرایط آزمایشگاهی 38 درصد و میانگین درصد بازدارندگی از رشد متابولیتهای فرار و غیرفرار جدایه اکتینومایست علیه عامل پوسیدگی هویج به ترتیب به میزان صفر درصد و 100 درصد بود. نتایج حاصل از بررسی میزان آنزیم کاتالاز و پراکسیداز در نمونههای هویج تیمار شده با اکتینومایست، نشان از افزایش میزان هر دو آنزیم داشت. میزان آنزیم پراکسیداز و کاتالاز به ترتیب پنج و نه درصد افزایش نسبت به نمونه شاهد داشتند که این تفاوت در سطح احتمال 5% معنیدار بود. در شرایط انبار، علائم پوسیدگی در نمونه شاهد بعد از گذشت یک هفته ظاهر شد؛ اما علایم آلودگی در نمونه هویج تلقیح شده با عوامل آنتاگونیست بعد از گذشت سه هفته نمایان گشت. بنابراین بر اساس نتایج پژوهش حاضر در شرایط آزمایشگاه و انبار، از بین جدایههای اکتینومیست، جدایهA11، توانست به‌خوبی مانع از رشد باکتری عامل پوسیدگی هویج گردد.
Bacterial soft rot is one of the common diseases of agricultural products that causes watery, soft and rotten infected tissue. Biological control using beneficial soil microorganisms is a method to control the disease agent with the aim of long-term control of the disease and to replace chemical control methods and reduce the consumption of agricultural pesticides. In this study, the biocontrol of carrot soft rot bacteria was investigated by actinomycete isolates. First, carrot samples were collected from Jiroft city and Ervinia cartuvara bacteria was isolated from them. Then, actinomycete isolates were isolated from the rhizosphere of healthy carrot soil and tested on pathogenic bacteria. The results showed that the average growth inhibition of pathogenic bacteria by actinomycetes was 38% in laboratory conditions. Also, the average inhibition percentage of the growth of volatile and non-volatile metabolites of actinomycete isolate against carrot rot agent was 0% and 100%, respectively. The results of examining the amount of catalase and peroxidase enzymes in carrot samples treated with actinomycetes showed an increase in the amount of both enzymes. The enzyme peroxidase and catalase increased by five and nine percent, respectively, compared to the control sample, and this difference was significant at the 5% level. In storage conditions, rotting symptoms appeared in the control sample after one week, but contamination symptoms appeared in the carrot sample inoculated with antagonist agents after three weeks. Therefore, based on the results of the present research, in laboratory and storage conditions, among the actinomycete isolates, isolate A11 was able to effectively prevent the growth of the bacteria responsible for carrot rot.
تقی¬زاده، ز.، محمدی، ص. و علایی، ح.1393. تأثیر ترکیبات فرار و غیر¬فرار جدایه¬های Trichoderma spp. در جلوگیری از رشد پرگنه قارچ Fusarium solani عامل پوسیدگی خشک فوزاریومی سیب¬زمینی. تحقیقات نوین در گیاهپزشکی6 (3): 265-278.
تقینسب، م. و کریمی، ا. 1391. گیاهان حساس به باکتریهای مولد پوسیدگی نرم در ایران. دانش بیماریشناسی گیاهی 1 (2):53-64.
تقی¬نسب، م.، خادملو، ا. و رحیمیان، ح. 1378. Pectobacterium carotovorum، عامل پوسیدگی پیاز و ساقه گلایول در محصولات. هجدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران. گرگان.
خداکرمیان، غ. و میرزایی، س. 1393. ارزیابی توانایی باکتری¬های ریزوسفر هویج در القای رشد و کنترل بیماری پوسیدگی نرم. پایان¬نامه کارشناسی ارشد بیماری¬شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا همدان.
رفعتی، ص. و شهنواز، ب. 1396. جداسازی و شناسایی اکتینومیست¬های خاک به¬عنوان عوامل مؤثر در کنترل زیستی برخی بیمارگر¬های گیاهی. مجله گیاهپزشکی 40 (1): 65-79.
کریمی علویجه، م.، عبادی، ع.، موسوی، ا. و سلامی، ع. 1394. بررسی تغییرات آنزیم¬های کاتالاز و پراکسیداز و پروتئین کل در پاسخ به تنش سرما در برخی از ارقام انگور. نشریه علوم باغبانی 1(29): 103-110.
مرتضی¬نیا، ح.، روحانی، ح. و صاحبانی، ن. 1389. ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﻧﺰﻳﻢ ﭘﺮاﻛﺴﻴﺪاز اﻟﻘﺎء ﺗﻮﺳط تریکودرما هاریزانوم در گیاهچه خیار و اثر آن در کنترل آلودگی پوسیدگی ریشه و طوقه در اثر Pythium aphanidermatum. حفاظت گیاهان 24 (3): 258-268.
مخـتاری، س.، صاحبانی، ن. و اعـتـباریان، ح. 1388. بررسـی کنترل بـیولوژیـک و القـای سیسـتمیک فـعـالیـت آنـزیم پراکسـیداز در گـیاه گوجـه¬فرنـگی آلـوده به نـمـاتد مـولـد گره ریشه توسط باکتری انتاگونیستCHAO Pseudomonas fluorescens. مجله کشاورزی 1(11): 151-161.
میجانی، ر.، شهپری، غ.، عقیقی، س. و صادقی، ا. 1400. ارزیابی تأثیر استـرپتومیسـس¬های خاک برد بر شـاخص¬های رشدی گیاه گوجه¬فرنگی در شرایط تنش زیستی ناشی از شبه قارچ Phytophtora nicotiana. زیست-شناسی میکروارگانیسم¬ها 38: 57-70.
Alblooshi, A.A., Purayil, G.P., Saeed, E.E., Ramadan, G.A., Tariq, S., Altaee, A.S., El-Tarabily, K.A. and AbuQamar, S.F. 2022. Biocontrol potential of endophytic actinobacteria against Fusarium solani, the causal agent of sudden decline syndrome on date palm in the UAE. Journal of Fungi 8(1): 8. http://doi.org/10.3390/jof8010008.
Basik, A.A., Juboi, H., Shamsul, S.S.G., Sanglier, J.J. and Yeo, T.C. 2020. Actinomycetes isolated from wetland and hill paddy during the warm and cool seasons in Sarawak, East Malaysia. Journal of Microbiology, Biotechnology and Food Sciences 9(4): 774-780. https://doi.org/10.15414/jmbfs.2020.9.4.774-780.
Chandrashekar, B.S. 2017. Studies on etiology and management of bacterial soft rot of carrot. M. Sc. Thesis, University Agriculture Science, Bangalore, 124 pp.
Chaurasia, A., Meena, B. and Tripathi, A. 2018. Actinomycetes: an unexplored microorganisms for plant growth promotion and biocontrol in vegetable crops. World Journal of Microbiology and Biotechnology 34(9): 132. http://doi.org/10.1007/s11274-018-2517-5.
Cao, L., Gao, Y., Yu, J., Niu, S., Zeng, J., Yao, Q., Wang, X., Bu, Z., Xu, T., Liu, X. and Zhu, Y. 2021. Streptomyces hygroscopicus OsiSh-2-induced mitigation of Fe deficiency in rice plants. Plant Physiology and Biochemistry 158: 275-283. http://doi.org/10.1016/i.plaphy.2020.11.013.
Doolotkeldieva, T., Bobusheva, S. and Suleymankisi, A. 2016. Biological control of Erwinia carotovoa ssp. carotovora by Streptomyces species. Advance in Microbiology 6: 104-114. http://dx.doi.org/10.4236/aim.2016.62-11.
Doumbou, C.L., Hamby Salove, M.K., Crawford, D.L. and Beaulieu, C. 2024. Actinomycetes, promising tools to control plant diseases and to promote plant growth. Phytoprotection 82: 85-102. https://doi.org/10.7202/706219ar.
Duncan, D. B. 1955. Multiple range and multiple F tests. Biometrics 11: 1-42.
Gebily, D.A.S., Ghanem, G.A.M., Ragab, M.M., Ali, A.M., Soliman, N.E.K. and Abd El-Moity, T.H. 2021. Characterization and potential antifungal activities of three Streptomyces spp. as biocontrol agents against Sclerotinia sclerotiorum de Bary infecting green bean. Egyptian Journal of Biological Pest Control 31: 33. http://doi.org/10.1186/s41938-021-00373-x.
Maehly, A.C. and Chance, B. 1954. The assay of catalases and peroxidases. Methods of Biochemical Analysis 1:357-424. http://doi.org/10.1002/9780470110171.ch14.
Meena, L.I., Rajeswari, E., Ahiladevi, P., Kamalakannan, A. and Kalaiselvi, T. 2022. Antifungal potential of Streptomyces rameus GgS 48 against mungbean root rot Rhizoctonia bataticola. Journal Bioscience 47: 10. PMID: 35092412.
Salem, E.A. and Abd el-Shafea, Y.M. 2018. Biological control of potato soft rot caused by Erwinia carotovora subsp. carotovora. Egyptian Journal of Biological Pest Control 28: 94. https://doi.org/10.1186/s41938-018- 0100-x.
Sarwar, A., Latif, Z., Zhang, S., Zhu, J., Zechel, DL. and Bechthold, A. 2018. Biological control of potato common scab with rare Isatropolone C compound produced by plant growth promoting Streptomyces A1RT. Frontiers in Microbiology 9: 1126. https://doi.org/10.3389/fmicb.2018.01126.
Torres-Rodriguez, J., Evangelina, EJ., Quiñones-Aguilarand, E. and Hernandez-Montiel, L. 2022. Actinomycete potential as biocontrol agent of phytopathogenic fungi: mechanisms, source, and applications. Plants 11(23): 3201. https://doi.org/10.3390/plants11233201.
کنترل پوسیدگی نرم باکتریایی هویج با استفاده از اکتینومیستها
کنترل پوسیدگی نرم باکتریایی هویج با استفاده از اکتینومیستها
Control of bacterial soft rot of carrots using actinomycetes
فاطمه سمیعی1* و زینب فتوحیان2
دریافت: 1/3/1404 پذیرش: 11/5/1404
چكيده
پوسیدگی نرم باکتریایی از بیماری‌های شایع محصولات کشاورزی است که باعث ایجاد بافت آلوده، آبکی، نرم و پوسیده میشود. کنترل زیستی با استفاده از میکروارگانیسمهای مفید خاک، روشی برای مهار عامل بیماریزا با هدف کنترل طولانی مدت بیماری و جایگزین روشهای کنترل شیمیایی و کاهش مصرف سموم کشاورزی میباشد. در پژوهش حاضر امکان کنترل زیستی باکتری عامل پوسیدگی نرم هویج، توسط جدایههای اکتینومایست بررسی شد. ابتدا نمونههای هویج آلوده از مناطق مختلف شهرستان جیرفت جمعآوری و باکتری Erwinia carotovora از آنها جداسازی گردید. سپس جدایههای اکتینومایست از ریزوسفر خاک هویج سالم، جداسازی و روی باکتری بیمارگر اثر داده شد. نـتایـج نـشـان داد میـانگـین بازدارنـدگی رشد باکـتری بیمارگر، توسط اکتینومایست، در شرایط آزمایشگاهی 38 درصد و میانگین درصد بازدارندگی از رشد متابولیتهای فرار و غیرفرار جدایه اکتینومایست علیه عامل پوسیدگی هویج به ترتیب به میزان صفر درصد و 100 درصد بود. نتایج حاصل از بررسی میزان آنزیم کاتالاز و پراکسیداز در نمونههای هویج تیمار شده با اکتینومایست، نشان از افزایش میزان هر دو آنزیم داشت. میزان آنزیم پراکسیداز و کاتالاز به ترتیب پنج و نه درصد افزایش نسبت به نمونه شاهد داشتند که این تفاوت در سطح احتمال 5% معنیدار بود. در شرایط انبار، علائم پوسیدگی در نمونه شاهد بعد از گذشت یک هفته ظاهر شد؛ اما علایم آلودگی در نمونه هویج تلقیح شده با عوامل آنتاگونیست بعد از گذشت سه هفته نمایان گشت. بنابراین بر اساس نتایج پژوهش حاضر در شرایط آزمایشگاه و انبار، از بین جدایههای اکتینومیست، جدایهA11، توانست به‌خوبی مانع از رشد باکتری عامل پوسیدگی هویج گردد.
واژگان كليدي: پوسیدگی نرم، باکتری، متابولیتهای فرار، کنترل زیستی
مقدمه
در چند سال گذشته پژوهشگران توجه زيادي به کاربرد عوامل کنترل زیستی بر علیه بيمارگرهاي گياهي معطوف داشته‌اند. علاوه بر مقرون به صرفه بودن، استفاده از عوامل کنترل زیستی، کاهش خطرات ناشی از مصرف بی‌رویه و نادرست سموم شیمیایی را هم به دنبال دارد (Sarwar et al., 2018). باکتریهای عامل پوسیدگی نرم (مانند پکتوباکتریوم، اروینیا و.. ) باکتریهای گرم منفی و لاکتوز منفی هستند (تقینسب و کریمی، 1391). بیماری پوسیدگی نرم باکتریایی Erwinia carotovora در سبزیجات بسیار شایع است و باعث آسیب رساندن به محصولاتی مانند هویج میگردد. هویج Daucus carota subs. sativus از پرمصرف‌ترین سبزیجات میباشد که برای کنترل آسیب بیمارگرهای گیاهی بر روی آن از سموم مختلف کشاورزی استفاده میشود. اما در بحث کنترل زیستی، بهترین راه مدیریت بیمارگرهای گیاهی، یافتن عامل آنتاگونیستی زیستی برعلیه عامل بیمارگر، از منطقه‌ای است که بیماری گسترش یافته و شروع شده است، چرا که قاعـدتاً در ریزوسفر خاک، ارگانیـسم‌هـایی هستـند که بـه‌طور طبـیـعی توانایی جلوگیری از رشد عامل بیمارگر را دارند و بایستی رشـد آنها را تقویـت کـرد تا بتواننـد بهطور طـبیعی در اکوسـیسـتم عمل کنند (تقی نسب و
1- استادیار، گروه گیاهپزشکی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران
2- استادیار، گروه گیاهپزشکی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران
نویسنده مسئول مکاتبات: fa_samiee@yahoo.com
همکاران، 1387). اما متأسفانه استفاده از سموم شیمیایی قوی علاوه بر مضراتی که به آن اشاره شد، بر روی ارگانیسم‌هایی با خاصیت آنتاگونیستی نیز اثر گذاشته و آنها را از بین می‌برد (میجانی و همکاران، 1400). در پژوهش پیش‌رو باکتری بیمارگر (عامل پوسیدگی نرم هویج) جداسازی و بعد از اثبات بیماریزایی، تحت تأثیر باکتریهای گرم مثبت رشتهای از خانواده اکتینومایست‌های جدا شده از خاک قرار گرفتند و اثرات بازدارندگی اکتینومیستها روی باکتری عامل پوسیدگی با استفاده از شاخصهای مختلف ارزیابی شد. در این تحقیق جداسازی اکتینومایستها با خاصیت آنتاگونیستی برتر، انجام گرفت. سپس اثربخشی اکتینومایست آنتاگونیست بر روی باکتری عامل پوسیدگی نرم بررسی گردید.
مواد و روشها
در این پژوهش از سه انبار مختلف شهرستان جیرفت نمونههای هویج آلوده به پوسیدگی نرم باکتریایی جمعآوری و بعد از تأئید بیماری پوسیدگی نرم، جداسازی و خالصسازی باکتری عامل پوسیدگی به روش خداکرمـیان و هـمکاران (1393) انجام شـد. سپـس از سوسـپانسـیون تهیـه شـده باکتـری بر روی محـیط کشـت EMB کـشت داده و رشـد باکتری بررسی شد و کشت خالص تک کلون انجام گردید. به‌منظور اطمینان از بیـماری‌زا بودن باکتریهای جداسازی شده، تست بیماریزایی انجام گرفت. جهت شناسایی باکتری تست‌های کاتالاز و اکسیداز، رنگ‌آمیزی گرم، TSI= Triple Sugar Iron Test، محیط سیمون سیترات آگار SCA=Simmons Citrate Agar، محیط SIM= Sulfide Indole Motility و آزمون MR-VP= Methyl Red-Voges-Praukauer استفاده گردید. با استفاده از محیط کشت SIM (محیط نیمه جامد افتراقی جهت تشخیص تولید سولفید)، تولید انـدول و حـرکت باکتـریها بـررسـی شـد. در مرحـله بعـد تولیـد سـولفیـد هیـدروژن تـوسـط باکتـری با ایجـاد رسـوب در محـیطTSI انجام شد (Chandrashekar, 2017). جداسازی و خالصسازی جدایههای اکتینومیست با نمونه‌برداری از خاک کشاورزی از مناطق مختلف شهرستان جیرفت انجام گردید (خداکرمیان و میرزایی، 1393). بدین منظور سریال رقت از خاک جهت جداسازی ایزولههای اکتینومایست تهیه و از رقت‌های 4-10، 6-10 و 2-10 سوسپانسیون خاک در محیط نشاسته کازئین آگار کشت انجام شد و کلنی‌های اکتینومایست ارزیابی شدند (رفعتی و شهنواز، 1396). جهت بررسی تأثیر اکتینومایستها بر روی باکتریهای بیمارگر در شرایط آزمایشگاه از روش کشت متقاطع استفاده شد، سپس هاله عدم رشد باکتریهای بیمارگر مطابق فرمول زیر انـدازه‌گیری و نـتایج آن بررسـی گردیـد. در فـرمـول C، رشـد شـعاعـی در شاهـد و T رشـد شـعـاعی در تـیمار است (Doolotkeldieva et al., 2016).
|
تأثیر اکتینومایستها بر روی باکتریهای بیمارگر در شرایط انبار
برای این منظور سه تیمار و پنج تکرار با نمونههای هویج سالم ضدعفونی در نظرگرفته شد. درتیمار اول، هویج ها با جدایههای باکتری بیمارگر، تیمار دوم با جدایههای اکتینومیست و تیمار سوم با مخلوط اکتینومیست و باکتری بیمارگر تلقیح شدند؛ سپس نمونههای هویج به مدت یک هفته در شرایط انبار قرار گرفتند و بهطور روزانه از لحاظ تغییرات، ارزیابی شدند (Doolotkeldieva et al., 2016). نمونههای هویج آلوده به پوسیدگی نرم باکتریایی بعد از تهیه سوسپانسیون باکتری Erwinia carotovora، بر روی محیطEMB= The Eosin Methylene Blue آگار کشت و خالصسازی شدند. به منظور انتخاب باکتری های بیماریزا، آزمون بیماریزایی در ارتباط با تمامی جدایهها انجام شد.
تأثیر ترکیبات فرار جدایههای اکتینومایست بر روی جدایههای بیمارگر
در این بخش ابتدا در محیط کشتNSA= Nutrient Starch Agar که از قبل ساخته و استریل شده بود، ایزولههای اکتینومایست بهطور جداگانه بهصورت سطحی کشت داده شدند. سپس پلیت‌های کشت داده شده به مدت پنج روز در دمای 28 درجه سلسیوس قرار گرفتند تا ایزولههای اکتینومایست به خوبی رشد کنند. سپس باکتریهای بیمارگر در محیط کشت TSA= Tryptic Soy Agar بهصورت خطی کشت شد، درب پلیت‌های کشت (پلیت‌های کشت اکتینومایست و پلیت‌های کشت باکتریهای بیمارگر) برداشته شده و دو پلیت کشت داده شـده بر روی یکدیـگر قـرار گرفـت و با پارافیلم به‌خوبی مسدود شدند. کلیه نمونه‌ها به مـدت یـک هـفته در دمای 30 درجـه سـلسیـوس انـکوبه شـدند و سپس باکتریهای بیمارگر از لحاظ رشـد ارزیابی گردیدند و درصد بازدارندگی از رشـد مـطابـق فـرمـول مـحـاسـبه شد (Salem and Abd el-Shafae, 2018).
تأثیر ترکیبات غیرفرار جدایههای اکتینومایست بر روی جدایههای بیمارگر
هـدف از این آزمـون بررسـی تأثـیر ترشـحـات مـایـع خـارج سـلـولـی (ترکیـبـات غـیرفرار) جدایههای اکتینومایست در جـلوگیـری از رشد باکتریهای بیمارگر (عامل پوسیدگی نرم در هویج) بود. ابتدا محیط کشت PGM= Peptone Glucose Molasses در ارلن‌های 250 میلی‌لیتری به اندازه 100 میلی‌لیتر تهیه و استریل شد. سپس اکتینومایست‌های آنتاگونیست بهطور جداگانه به ارلن‌های حاوی محیط کشت تلقیح شده و به مدت یک هفته در سانتریفیوژ شیکردار با 90 دور در دقیقه در دمای 28 درجه سلسیوس قرار گرفتند. برای تهیه ترشحات مایع، نمونههای کشت داده شده از کاغذ صافی استریل عبور داده شدند (تقیزاده و همکاران، 1393). در این آزمون برای هر جدایه آنتاگونیست اکتینومایست، دو تیمار پنج و ده میلی‌لیتری از عصـاره در نظـر گرفـته شد. عصاره‌ها و محـیط کشت SDA= Sabouraud Dextrose Agar سترون با درجه حرارت مناسب به پلیت‌ها اضافه شد. بعد از بستن محیط کشت حاوی عصاره‌های جدایههای آنتـاگونیـست برتـر، از باکتـری بیـمارگـر به میـزان 20 میـکـرولیـتر در پنـج تکرار با غلظت 5/0 مک‌فارلند در مرکز محیط قرار داده شد و بعد از انکوباسیون به مدت 24 سـاعت در دمـای 30 درجـه سـلسیوس، تعداد کلـنی‌های رشـد یافـته مـحاسـبـه گـردید. سپس درصد بازدارندگی از رشد مطابق فرمول محاسبه شد (تقیزاده و همکاران، 1393).
تأثیر جدایههای اکتینومایست بر میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز در هویج
ابتدا نمونههای هویج سالم توسط اتانول 70 درصد ضدعفونی شده و سپس توسط ایزوله برتر مایه‌زنی و درون ظروف سترون قرار داده شدند. سپس سطح آنها با کیسه پلاستیکی پوشانیده و به مدت 11 روز در دمای 20 درجه سلسیوس نگهداری شدند. بررسی فعالیت آنزيم پراکسیداز با استفاده از روشMaehly and Chance (1954) انجام گرفت. به منظور تهیه عصاره آنزیمی برای سنجش فعالیت آنزیم پراکسیداز، از بافر فسفات سدیم 100 میلی‌مولار (اسیدیته 7) استفاده شد. بدین منظور پس از پودر کردن 350 میلی‌گرم از هویج در حضور ازت مایع، 1500 میکرولیتر از بافر فسفات سدیم 100 میلی‌مولار حاوی دو درصد PVPP= Polyvinylpolypyrrolidone و 3/1 میلـی‌مولار EDTA= Ethylenediaminetetraacetic acid به آن افزوده شد و پس از ورتکس، نمونه‌ها به مدت 15 دقیقه در g20000 سانترفیوژ شدند. به‌منظور سنجش فعالیت آنزیمی 600 میکرولیتر بافر فسفات‌سدیم 100 میلی‌مولار به همراه 270 میکرولیتر گوئیکول دو درصد و 170 میکرولیتر پراکسید هیدروژن یک درصد به مدت نُه دقیقه در بن‌ماری 25 درجه سلسیوس قرار گرفت و سپس 150 میکرولیتر از عصاره آنزیمی به مخلوط واکنش افزوده و بهوسیله دستگاه اسپکتروفتومتر، افزایش جذب نوری در طول مدت سه دقیقه ثبت شد. (مرتضی نیا و همکاران، 1389).
تأثیر جدایههای اکتینومایست بر میزان فعالیت آنزیم کاتالاز در هویج
ابتدا نمونههای هویج سالم ضدعفونی و توسط جدایه برتر اکتینومایست مایه‌زنی و درون ظروف پلاستیکی قرار داده شدند، سپس سطح آنها با کیسه پلاستیکی پوشانیده و بهمدت 11 روز در دمای 20 درجه سلسیوس نگهداری شد. بررسی فعالیت آنزيم کاتالاز با استفاده از روش اَبی اندازهگیری گردید. ابتدا به 350 میلی‌گرم از بافت پودر شده، 1500 ماکرولیتر از بافر فسفات‌سدیم 100 میلی‌مولار حاوی دو درصد PVPP و 3/1 میلی‌مولار EDTA، افزوده شد و پس از ورتکس، نمونه‌ها بهمدت 15 دقیقه در 15000 دور در دقیقه سانترفیوژ شدند و مایع رویی برای سنجش آنزیم به‌کار گرفته شد. مخلوط واکنش دارای 30 میلی‌مولار پراکسید‌هیدروژن در بافر فسفات 50 میلی‌مولار (با اسیدیته 7) و 100 میکرولیتر عصاره آنزیم در حجم نهایی 1000 ماکرولیتر بود. فعالیت آنزیم کاتالاز بر اساس مصرف پراکسید هیدروژن در واکنش و کاهش جذب نوری در طول موج 240 نانومتر سنجیده شد (مرتضی نیا و همکاران، 1389).
آنالیز دادهها
دراین مطالعه از طرح کامل تصادفی برای تمامی تیمارها استفاده شد. دادهها جمعآوری و شاخصهای مورد مطالعه از لحاظ نرمال بودن و منحنی توزیع یکنواختی بررسی گردید؛ سپس تجزیه و تحلیل دادهها به روش تجزیه واریانس یک طرفه با استفاده از برنامه آماری SPSS انجام شد. برای مقایسه میانگین دادهها از آزمون چند دامنهایی دانکن استفاده شد (Duncan, 1995). برای رسم جداول و نمودارها از نرمافزار Excel و Word استفاده گردید.
نتایج
هفت جدایه قادر به ایجاد بیماری پوسیدگی نرم در هویج از مناطق مختلف بهدست آمد. کدهای باکتریایی C1، C5، C7، C10، C11، C12 وC14 بیماریزا بودند و میزان و سرعت بیماریزایی باکتری C7 از بقیه بیشتر بود که جهت آزمون‌های بعدی انتخاب شد. نتایج شناسایی باکتری عامل پوسیدگی نرم در هویج در جدول 1 آورده شده است.
جدول 1- نتایج شناسایی باکتری کد C7
Table 1- Results of identification of bacteria code C7
رنگ‌آمیزی گرم Gram Stain | مورفولوژی میکروسکوپی Microscopic Morphology | اکسیداز Oxidase | کاتالاز Catalase | SIM | TSI | SCA | MR-VP | باکتری Bacteria |
منفی Negative | کوکوباسیل Cocobacillus | منفی Negative | مثبت Positive | حرکت مثبت/اندول منفی/H2S منفی | تولید H2S H2S Production | مثبت Positive | -/+ | Erwinia |
باکتری شناسایی شده در این تحقیق گونه Erwinia carotovora بود. 22 نمونه اکتینومایست از 10 نمونه خاک از مکانهای مختلف جمعآوری و جداسازی گردید. اکتینومایستها، گرم مثبت و رشتهای هستند. در بررسی تأثیر اکتینومایستها بر روی باکتریهای بیمارگر در شرایط آزمایشگاه، اثر آنتاگونیستی تمامی 22 جدایه اکتینومایست بر علیه هفت باکتری بیماریزا مورد بررسی قرار گرفت.
تأثیر اکتینومایستها بر روی باکتریهای بیمارگر در شرایط آزمایشگاه
در این روش از کشت متقابل استفاده شد و اثر آنتاگونیستی تمامی 22جدایه اکتینومایست بر علیه هفت باکتری بیماریزا مورد بررسی قرار گرفت. قطر هاله عدم رشد ایجاد شده بعد از پنج روز انکوباسیون در دمای 28 درجه سلسیوس در جدول 2 ارائه شده است. بر اساس نتایج، اکتینومایستها با کد A1، A2، A3، A4، A5، A8، A11، A13، A14، A15، A17، A19، A20 و A22 دارای خاصیت آنتاگونیستی بودند. در میان باکتریهای بیمارگر، باکتری با کد C7 دارای بیشترین میزان بیماری بود که درصد بازدارندگی از رشد آن توسط تمامی ایزولههای اکتینومایست که بر روی کد C7 اثر داشتند، محاسبه و در جدول 3 ارائه شده است. با توجه جدول 3، درصد بازدارندگی از رشد باکتری بیمارگر C7 توسط اکتینومایست A11، برابر با 38 درصد بود.
تأثیرترکیبات فرار ایزولههای اکتینومایست بر روی ایزولههای بیمارگر
ترکیبات فرار حاصل از جدایه برتر اکتینومایست A11، علیه باکتری بیمارگر با کد C7 که قدرت بیماریزایی بیشتری نسبت به بقیه جدایههای بیمارگر داشت، مورد آزمون قرار گرفت. در این آزمون جدایه باکتریایی C7 مانند نمونه شاهد بعد از 24 ساعت در دمای 28 درجه سلسیوس رشد داشت و ترکیبات فرار اکتینومایست A11 توانایی جلوگیری از رشد باکتری بیمارگر را نداشتند.
جدول 2- قطر هاله عدم رشد جدایههای عامل پوسیدگی نرم در هویج در برابر جدایههای اکتینومایست (قطر هاله بر اساس میلی‌متر است).
Table 2. Diameter of the growth inhibition zone of soft rot isolates in carrots against actinomycetes isolates (diameter of the zone is in millimeters)
کد باکتری Bacteria code | C1 | C3 | C4 | C5 | C6 | C7 | C9 |
A1 | 6 | - | 10 | 2 | - | 5 | 9 |
A2 | - | - | - | 5 | - | - | - |
A3 | 1 | - | - | 2 | 1 | - | - |
A4 | 4 | - | 1 | - | 1 | 6 | 4 |
A5 | - | - | 2 | 1 | - | - | - |
A6 | - | - | - | - | - | - | - |
A7 | - | - | - | - | - | - | - |
A8 | - | - | 5 | 5 | 1 | 13 | 2 |
A9 | - | - | - | - | - | - | - |
A10 | - | - | - | - | - | - | - |
A11 | - | - | 12 | 15 | 16 | 20 | 15 |
A12 | - | - | - | - | - | - | - |
A13 | - | - | 2 | - | - | 5 | - |
A14 | 1 | - | - | - | - | 2 | - |
A15 | - | - | - | 5 | 8 | 11 | 4 |
A16 | - | - | - | - | - | - | - |
A17 | 4 | - | 6 | 2 | 8 | 13 | 7 |
A18 | - | - | - | - | - | - | - |
A19 | 5 | 2 | 1 | - | 8 | 12 | 9 |
A20 | 1 | - | - | 4 | 5 | 6 | 1 |
A21 | - | - | - | - | - | - | - |
A22 | - | - | - | - | - | 2 | - |
جدول 3- قطر هاله بازدارندگی ایجاد شده توسط جدایههای اکتینومایست روی باکتری بیمارگر C7
Table 3. Inhibition zone diameters formed by actinomycetes isolates on the pathogenic bacterium C7
کد باکتری Bacteria Code | قطر هاله بازدارندگی (میلی‌متر) Diameter of the deterrent halo( mm) | درصد بازدارندگی Percentage of deterrence |
A1 | 5 | 27 |
A4 | 6 | 29 |
A8 | 13 | 37 |
A11 | 15 | 38 |
A13 | 5 | 27 |
A14 | 2 | 19 |
A15 | 11 | 35 |
A17 | 13 | 37 |
A19 | 12 | 36 |
A20 | 6 | 29 |
A22 | 2 | 19 |
تأثیرترکیبات غیرفرار ایزولههای آنتاگونیست اکتینومایستها بر روی ایزولههای بیمارگر
نتایج مربوط به اثربخشی ترکیبات غیرفرار ایزوله برتر آنتاگونیست اکتینومایست (A11) بر علیه باکتری عامل پوسیدگی نرم در هویج (C7) که آزمون‌های مربوط به آن در دمای 28 درجه سلسیوس و در محدوده زمانی پنج روز انجام گرفت، نشان داد که ترکیبات غیرفرار اکتینومایست A11 بهطور کامل در جلوگیری از رشد باکتری بیمارگر C7 موفق بوده است و درصد بازدارندگی از رشد 100 درصد بود.
تأثیر جدایههای اکتینومایست بر میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز در هویج
میانگین جذب نوری آنزیم پراکسیداز در نمونه شاهد و نمونه تیمار شده با اکتینومایست در جدول 4 ارائه شده است. در شکل 1 جذب نوری دو نمونه شاهد و تیمار مقایسه شده که در تیمار هویج با اکتینومایست میزان آنزیم پراکسیداز بالا رفته است. میانگین جذب نوری آنزیم پراکسیداز در نمونه شاهد و نمونه تیمار شده با اکتینومایست اختلاف معنیدار داشت. میانگین هر سه دقیقه در هر تیمار محاسبه و مشخص شد که آنزیم پراکسیداز در تیمار هویج تلقیح شده با اکتینومایست، پنج درصد افزایش داشته است.
جدول 4- میانگین جذب نوری آنزیم پراکسیداز در نمونه شاهد و نمونه تیمار شده با اکتینومایست
Table 4. Average optical absorbtion of peroxidase enzyme in control sample and actinomycetes treated sample
نمونه Sample | دقیقه اول 1st minute | دقیقه دوم 2st minute | دقیقه سوم 3st minute |
نمونه شاهد (هویج) Control sample (carrot) | 0.341 | 0.345 | 0.349 |
تیمار اکتینومایست و هویج Actinomycete and carrot treatment | 0.392 | 0.394 | 0.399 |
شکل 1- مقایسه جذب نوری آنزیم پراکسیداز دو نمونه شاهد و تیمار شده هویج با اکتینومایست (1: شاهد 2: تیمارشده)
Fig.1. Comparison of the optical absorption of peroxidase enzyme of two control and treated carrot samples whit actinomycetes (1: control 2: treated)
تأثیر جدایههای اکتینومایست بر میزان فعالیت آنزیم کاتالاز در هویج
میانگین جذب نوری آنزیم کاتالاز در نمونه شاهد و نمونه تیمار شده با اکتینومایست در جدول 5 ارائه شده است.
جدول 5- میانگین جذب نوری آنزیم کاتالاز در نمونه شاهد و نمونه تیمار شده هویج با اکتینومایست
Table 5. Average optical absorption of catalase enzyme in the control sample and carrot sample treated with actinomycetes
نمونه Sample | دقیقه اول 1st minute | دقیقه دوم 2st minute | دقیقه سوم 3st minute |
نمونه شاهد (هویج) Control sample (carrot) | 0.201 | 0.206 | 0.209 |
تیمار اکتینومایست و هویج Actinomycete and carrot treatment | 0.291 | 0.295 | 0.299 |
در شکل 2 طی مقایسه میزان جذب نوری دو نمونه شاهد و تیمار شده مشاهده میگردد که میزان آنزیم کاتالاز در حالت هویج تیمار شده با اکتینومایست بالا رفته است. بر این اساس میانگین جذب نوری آنزیم کاتالاز در نمونه شاهد و نمونه تیمار شده با اکتینومایست اختلاف معنیدار داشت. طی میانگین هر سه دقیقه در هر تیمار مشخص شد که آنزیم کاتالاز در تیمار هویج تلقیح شده با اکتینومایست، نه درصد افزایش داشته است.
شکل2- مقایسه جذب نوری آنزیم کاتالاز دو نمونه شاهد و تیمار شده هویج با اکتینومایست(1: شاهد 2: تیمارشده)
Fig. 2. Comparison of the optical absorption of catalase enzyme in two control and treated carrot samples with actinomycetes (1: control 2: treated)
بحث
در این مطالعه، هویج‌های آلوده به پوسیدگی نرم باکتریایی از سه انبار مختلف شهرستان جیـرفت جـمع‌آوری شدند و جهت جداسازی باکتری عامل پوسیدگی مورد بررسی قرار گرفتند. کلـنی‌های خالص انتخاب و جداسازی شدند. 14 جدایه باکتریایی بهدست آمد و طی تست بیماریزایی آنها بر روی نمونههای هویج، جدایه C7 که دارای قدرت بیماریزایی بیشتری بود، برای انجام مراحل بعدی تحقیق، انتخاب شد. در پژوهـشی توسـط خداکرمیان و میرزایی (1393) توانایی باکتریهای ریزوسفر هویج در کنترل عامل پوسیدگی نرم در هویج بررسی شد. در این تحقیق بعد از شناسایی نمونههای هویج آلوده به بیماری پوسیدگی نرم، 44 جدایـه باکتریایـی بیمـاریزا از جـمله سویـه‌هایی از Pectobacterium گزارش شدند. در مرحله بعد جدایههای خانواده اکتینومایست از خاک ریزوسفر جهت غربالگری جدایه برتر آنتاگونیست بر علیه باکتری عامل پوسیدگی نرم در هویج جداسازی گردید. نمونه خاک از 10 منطقه کشاورزی جیرفت جمعآوری و برای جداسازی اکتینومیستها به آزمایشگاه ارسال شد. برای جداسازی اکتینومایستها از محیط کشت انتخابی نشاسته کازئین‌آگار استفاده شد و در مجموع 22 جدایه اکتینومایست جداسازی و شناسایی گردید. جهت شناسایی باکتریهای خانواده اکتینومایست ابتدا به مورفولوژی کلنی آنها توجه شد. کلنی‌های خانواده اکتینومایست به محیط کشت می‌چسبند و رنگ سفید گچی، زرد، آبی یا قهو‌ه‌ای دارند و بـوی خـاک می‌دهنـد که شـناسایی با توجـه به مقالات مرتبط انجام گردید (Basik et al., 2020). در تحقیق حاضر، جـدایـه‌هـای اکـتینومـایسـت شـناسـایی شده عـبارت بـودنـد از جـنسهای Actinomyces و Streptomyces، که با نتـایج مـطالعات پیـشین منطبق بود (خداکرمیان و میرزایی، 1393؛ Cao et al., 2021). در مـطالعـهایـی کنتــرل بـیـماری پوســیدگی سـیـبزمیـنـی نـاشـی از Erwinia carotovora بـا اسـتـفـاده از عوامـل بیـولوژیکی، Streptomyces spp.، Bacillus subtilis و Pseudomonas aeruginosa بررسی شـد؛ نـتـایـج این تحـقـیـق نشـان داد که .Streptomyces spp بـهترین کارایـی را در مـهـار باکـتریهای بیماریزا داشت (Salem and Abd el-Shafea, 2018). در تحقیق حاضر، تمامی باکتریهای بیمارگر جدا شـده در تـقابل با جدایـه‌های اکتـینومایست قرار گـرفت و کـشت متقـاطع انجام شد. سپس قطر هاله عدم رشد برحسب میلی‌متر اندازهگیری شد و درصد بازدارندگی محاسبه گردید. جدایه اکتینومایست با کد A11 به دلیل بازدارندگی بیشتر بهعنوان جدایه برتر انتخاب گردید و باکتری بیمارگر با کد C7 که قدرت بیماریزایی بیشتری داشت، در مقابل این ایزوله بیشترین قطر هاله عدم رشد برابر با 20 میلی‌متر (38 درصد بازدارندگی از رشد) را ایجاد کرد.
پراکسیداز آنزیمی با حضور گسترده در طبیعت است و تقریباً در تمامی اندامکهای سلولی گیاهان، مخمرها، جلبک‌ها، باکتری‌ها و جانوران وجود دارد. این آنزیم یکی از آنزیمهای مهم در بافت‌های گیاهی است ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺮاﮐﺴﯿﺪ ﻫﯿﺪروژن (آب اﮐﺴﯿﮋﻧﻪ) ﺗﺮﮐﯿﺐ و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻤﭙﻠﮑﺲ ﻓﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠـﺎم واﮐـﻨـﺶ ﺑﺎ ﺑـﺴـﯿﺎري از ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي دﻫﻨﺪه اﻟﮑﺘـﺮون ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ. ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾـﻦ ﻏـﯿـﺮﻓﻌـﺎلﺳﺎزي آن ﻣﯽﺗـﻮاﻧﺪ زﻣﺎن مانـدگاری سـبزیجات را بـالا ببرد (Gebily et al., 2021). در بررسی تأثیر جدایههای اکتینومایست بر میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز در هویج، میانگین جذب نوری آنزیم پراکسیداز در نمونه شاهد و نمونه تیمار شده با اکتینومایست اندازهگیری شد. نتایج نشان داد، در حالت تیمار هویج با اکتینومایست، میزان آنزیم پراکسیداز بالا رفته است و اکتینومایست تأثیری بر کاهش این آنزیم در تیمار با هویج نداشت. آنزیم دیگری که در تحقیق بررسی شد کاتالاز بود؛ کاتالاز آنزیمی است که آب اکسیژنه را به اکسیژن و آب تجزیه می‌کند. این آنزیم نیز در تمامی سلول‌ها وجود دارد و سلول را از آب اکسیژنه که یک ماده سمی برای آن است، حفاظت می‌کند. در بررسی تأثیر جدایههای اکتینومایست بر میزان فعالیت آنزیم کاتالاز در هویج تیمار شده با اکتینومایست، میزان این آنزیم نیز افزایش یافت که بر این اساس میانگین جذب نوری آنزیم کاتالاز در نمونه شاهد و نمونه تیمار شده با اکتینومایست اختلاف معنی‌داری داشت. مختاری و همکاران (1388) میزان آنزیم پراکسیداز در ریشه گوجهفرنگی تیمار شده با قارچ Trichoderma و باکتری Pseudomonas را اندازه گرفتند. میزان آنزیم پراکسیداز در روز اول افزایش نشان داد و در روز چهارم به اوج خود رسید و در روزهای بعد فعالیت نیز تغییرات آنزیم کاتالاز پراکسیداز را در برخی ارقام انگور در تیمارهای پاسخ به سرما بررسی کرده بودند که در این تحقیق کاهش دما بر روی فعالیت آنزیمی اثر گذاشته بود. در تحقیق دیگری، اکتینومایست‌های کنترلگر زیستی تعدادی از بیماری‌های گیاهی مانند باکتریهای عـامل پوسیـدگی نـرم مـطالعه گردید (Chaurasia et al., 2018). در این تحقیق جدایههای اکتینومایست حاصل از خاک و ریزوسفر گیاهان بر روی باکتریهای عامل پوسیدگی نرم اثر داده شد و تأثیر مثبتی در جلوگیری از رشد باکتری عامل پوسیدگی نرم داشتند که با نتایج این تحقیق مطابقت دارد.
با توجه به اینکه استفاده از سموم شیمیایی در کشاورزی از حد مجاز خود تجاوز کرده است و با مصرف آنها، سموم شیمیایی وارد چرخه غذایی انسانها میشوند و خطرات جـبـرانناپـذیری بـر سـلامـتی وارد مـیآورند، لذا استفاده از عوامل کنـترل زیستی در کنترل آفـات و بیـماریهـای گـیاهی بسیـار مهـم و حیـاتی هستنـد، یـکی از عوامل کنتـرل زیستی باکتریهای اکتینومـیـست هـسـتـند، اکتـینـومایست‌ها در خاک زندگی می‌کننـد و دارای مـتابولیـت‌های ضدمـیـکروبی هـستند و با بررسـی و شناخت این متابولیتها می‌توان از آنها برای کنترل عوامل بیماریزای مختلف استفاده کـرد. نتایج رضایت بخـشی از کاربرد اکـتینـومایـست‌ها بر عـلیه برخی از بیمارگرهای گیاهی به دست آمده است (Torres-Rodriguez et al., 2022).
نتیجهگیری
متابولیت های ضدمیکروبی و محرک رشد اکتینومیستها پتانسیل بالایی برای کاربردهای تجاری دارند، توسعه محصولاتی مانند کودهای زیستی از این متابولیتها میتواند جایگزینی سازگار با محیط زیست برای آفتکشهای شیمیایی باشد و به حفاظت از محصول و بهرهوری در شرایط مزرعه و کشاورزی پایدارکمک شایانی نماید. مطالعات آتی باید بر توسعه، فرمول‌بندی، آزمایش‌های میدانی و تعیین خصوصیات ثانویه این ترکیبات متمرکز شوند. در این تحقیق جدایههای اکتینومایست که از خاک و ریزوسفر گیاهان بهدست آمدند و بر روی باکتریهای عامل پوسیدگی نرم اثر داده شدند، تأثیر مثبت و قابل قبولی در جلوگیری از رشد باکتری عامل پوسیدگی نرم داشتند. امید است بتوان از این جدایهها در کنترل پوسیدگی محصولات کشاورزی در مزرعه و انبار استفاده نمود. با توجه به اینکه تولید محصول بر پایه باکتری مستلزم انجام تحقیقات فراتری است، لذا در تحقیقات تکمیلی پیشنهاد میشود، برهمکنش باکتری با سایر میکروارگانیسمهای خاک و دامنه فعالیت ضدمیکروبی باکتری علیه سایر قارچها و باکتریهای بیماریزای گیاهی بررسی شود و اثرات فاکتورهای محیطی در شرایط مزرعه و انبار بر کنترل زیستی پوسیدگی باکتریایی با استفاده از اکتینومیستها ارزیابی گردد.
منابع References
تقیزاده، ز.، محمدی، ص. و علایی، ح.1393. تأثیر ترکیبات فرار و غیرفرار جدایههای Trichoderma spp. در جلوگیری از رشد پرگنه قارچ Fusarium solani عامل پوسیدگی خشک فوزاریومی سیبزمینی. تحقیقات نوین در گیاهپزشکی6 (3): 265-278.
تقینسب، م. و کریمی، ا. 1391. گیاهان حساس به باکتریهای مولد پوسیدگی نرم در ایران. دانش بیماریشناسی گیاهی 1 (2):53-64.
تقینسب، م.، خادملو، ا. و رحیمیان، ح. 1378. Pectobacterium carotovorum، عامل پوسیدگی پیاز و ساقه گلایول در محصولات. هجدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران. گرگان.
خداکرمیان، غ. و میرزایی، س. 1393. ارزیابی توانایی باکتریهای ریزوسفر هویج در القای رشد و کنترل بیماری پوسیدگی نرم. پایاننامه کارشناسی ارشد بیماریشناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا همدان.
رفعتی، ص. و شهنواز، ب. 1396. جداسازی و شناسایی اکتینومیستهای خاک بهعنوان عوامل مؤثر در کنترل زیستی برخی بیمارگرهای گیاهی. مجله گیاهپزشکی 40 (1): 65-79.
کریمی علویجه، م.، عبادی، ع.، موسوی، ا. و سلامی، ع. 1394. بررسی تغییرات آنزیمهای کاتالاز و پراکسیداز و پروتئین کل در پاسخ به تنش سرما در برخی از ارقام انگور. نشریه علوم باغبانی 1(29): 103-110.
مرتضینیا، ح.، روحانی، ح. و صاحبانی، ن. 1389. ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﻧﺰﻳﻢ ﭘﺮاﻛﺴﻴﺪاز اﻟﻘﺎء ﺗﻮﺳط تریکودرما هاریزانوم در گیاهچه خیار و اثر آن در کنترل آلودگی پوسیدگی ریشه و طوقه در اثر Pythium aphanidermatum. حفاظت گیاهان 24 (3): 258-268.
مخـتاری، س.، صاحبانی، ن. و اعـتـباریان، ح. 1388. بررسـی کنترل بـیولوژیـک و القـای سیسـتمیک فـعـالیـت آنـزیم پراکسـیداز در گـیاه گوجـهفرنـگی آلـوده به نـمـاتد مـولـد گره ریشه توسط باکتری انتاگونیستCHAO Pseudomonas fluorescens. مجله کشاورزی 1(11): 151-161.
میجانی، ر.، شهپری، غ.، عقیقی، س. و صادقی، ا. 1400. ارزیابی تأثیر استـرپتومیسـسهای خاک برد بر شـاخصهای رشدی گیاه گوجهفرنگی در شرایط تنش زیستی ناشی از شبه قارچ Phytophtora nicotiana. زیستشناسی میکروارگانیسمها 38: 57-70.
Alblooshi, A.A., Purayil, G.P., Saeed, E.E., Ramadan, G.A., Tariq, S., Altaee, A.S., El-Tarabily, K.A. and AbuQamar, S.F. 2022. Biocontrol potential of endophytic actinobacteria against Fusarium solani, the causal agent of sudden decline syndrome on date palm in the UAE. Journal of Fungi 8(1): 8. http://doi.org/10.3390/jof8010008.
Basik, A.A., Juboi, H., Shamsul, S.S.G., Sanglier, J.J. and Yeo, T.C. 2020. Actinomycetes isolated from wetland and hill paddy during the warm and cool seasons in Sarawak, East Malaysia. Journal of Microbiology, Biotechnology and Food Sciences 9(4): 774-780. https://doi.org/10.15414/jmbfs.2020.9.4.774-780.
Chandrashekar, B.S. 2017. Studies on etiology and management of bacterial soft rot of carrot. M. Sc. Thesis, University Agriculture Science, Bangalore, 124 pp.
Chaurasia, A., Meena, B. and Tripathi, A. 2018. Actinomycetes: an unexplored microorganisms for plant growth promotion and biocontrol in vegetable crops. World Journal of Microbiology and Biotechnology 34(9): 132. http://doi.org/10.1007/s11274-018-2517-5.
Cao, L., Gao, Y., Yu, J., Niu, S., Zeng, J., Yao, Q., Wang, X., Bu, Z., Xu, T., Liu, X. and Zhu, Y. 2021. Streptomyces hygroscopicus OsiSh-2-induced mitigation of Fe deficiency in rice plants. Plant Physiology and Biochemistry 158: 275-283. http://doi.org/10.1016/i.plaphy.2020.11.013.
Doolotkeldieva, T., Bobusheva, S. and Suleymankisi, A. 2016. Biological control of Erwinia carotovoa ssp. carotovora by Streptomyces species. Advance in Microbiology 6: 104-114. http://dx.doi.org/10.4236/aim.2016.62-11.
Doumbou, C.L., Hamby Salove, M.K., Crawford, D.L. and Beaulieu, C. 2024. Actinomycetes, promising tools to control plant diseases and to promote plant growth. Phytoprotection 82: 85-102. https://doi.org/10.7202/706219ar.
Duncan, D. B. 1955. Multiple range and multiple F tests. Biometrics 11: 1-42.
Gebily, D.A.S., Ghanem, G.A.M., Ragab, M.M., Ali, A.M., Soliman, N.E.K. and Abd El-Moity, T.H. 2021. Characterization and potential antifungal activities of three Streptomyces spp. as biocontrol agents against Sclerotinia sclerotiorum de Bary infecting green bean. Egyptian Journal of Biological Pest Control 31: 33. http://doi.org/10.1186/s41938-021-00373-x.
Maehly, A.C. and Chance, B. 1954. The assay of catalases and peroxidases. Methods of Biochemical Analysis 1:357-424. http://doi.org/10.1002/9780470110171.ch14.
Meena, L.I., Rajeswari, E., Ahiladevi, P., Kamalakannan, A. and Kalaiselvi, T. 2022. Antifungal potential of Streptomyces rameus GgS 48 against mungbean root rot Rhizoctonia bataticola. Journal Bioscience 47: 10. PMID: 35092412.
Salem, E.A. and Abd el-Shafea, Y.M. 2018. Biological control of potato soft rot caused by Erwinia carotovora subsp. carotovora. Egyptian Journal of Biological Pest Control 28: 94. https://doi.org/10.1186/s41938-018- 0100-x.
Sarwar, A., Latif, Z., Zhang, S., Zhu, J., Zechel, DL. and Bechthold, A. 2018. Biological control of potato common scab with rare Isatropolone C compound produced by plant growth promoting Streptomyces A1RT. Frontiers in Microbiology 9: 1126. https://doi.org/10.3389/fmicb.2018.01126.
Torres-Rodriguez, J., Evangelina, EJ., Quiñones-Aguilarand, E. and Hernandez-Montiel, L. 2022. Actinomycete potential as biocontrol agent of phytopathogenic fungi: mechanisms, source, and applications. Plants 11(23): 3201. https://doi.org/10.3390/plants11233201.