Control of bacterial soft rot of carrots using actinomycetes

Subject Areas : Plant Pathology

Fatemeh Samiei ^{1 *} , Zeinab Fotoohiyan ²

1 - Assistant Professor, Department of Plant Protection, Ro.C., Islamic Azad University, Roudehen, Iran
2 - Assistant Professor, Department of Plant Pathology, Ji.C., Islamic Azad University, Jiroft, Iran

Received: 2025-05-22 Accepted : 2025-08-02 Published : 2025-09-16

Keywords: Biocontrol, Bacteria, Soft rot, Volatile metabolites,

Abstract :

Bacterial soft rot is one of the common diseases of agricultural products that causes watery, soft and rotten infected tissue. Biological control using beneficial soil microorganisms is a method to control the disease agent with the aim of long-term control of the disease and to replace chemical control methods and reduce the consumption of agricultural pesticides. In this study, the biocontrol of carrot soft rot bacteria was investigated by actinomycete isolates. First, carrot samples were collected from Jiroft city and Ervinia cartuvara bacteria was isolated from them. Then, actinomycete isolates were isolated from the rhizosphere of healthy carrot soil and tested on pathogenic bacteria. The results showed that the average growth inhibition of pathogenic bacteria by actinomycetes was 38% in laboratory conditions. Also, the average inhibition percentage of the growth of volatile and non-volatile metabolites of actinomycete isolate against carrot rot agent was 0% and 100%, respectively. The results of examining the amount of catalase and peroxidase enzymes in carrot samples treated with actinomycetes showed an increase in the amount of both enzymes. The enzyme peroxidase and catalase increased by five and nine percent, respectively, compared to the control sample, and this difference was significant at the 5% level. In storage conditions, rotting symptoms appeared in the control sample after one week, but contamination symptoms appeared in the carrot sample inoculated with antagonist agents after three weeks. Therefore, based on the results of the present research, in laboratory and storage conditions, among the actinomycete isolates, isolate A11 was able to effectively prevent the growth of the bacteria responsible for carrot rot.

References:

تقی¬زاده، ز.، محمدی، ص. و علایی، ح.1393. تأثیر ترکیبات فرار و غیر¬فرار جدایه¬های Trichoderma spp. در جلوگیری از رشد پرگنه قارچ Fusarium solani عامل پوسیدگی خشک فوزاریومی سیب¬زمینی. تحقیقات نوین در گیاهپزشکی6 (3): 265-278.
تقی‌نسب، م. و کریمی، ا. 1391. گیاهان حساس به باکتری‌های مولد پوسیدگی نرم در ایران. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 1 (2):53-64.
تقی¬نسب، م.، خادملو، ا. و رحیمیان، ح. 1378. Pectobacterium carotovorum، عامل پوسیدگی پیاز و ساقه گلایول در محصولات. هجدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران. گرگان.
خداکرمیان، غ. و میرزایی، س. 1393. ارزیابی توانایی باکتری¬های ریزوسفر هویج در القای رشد و کنترل بیماری پوسیدگی نرم. پایان¬نامه کارشناسی ارشد بیماری¬شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا همدان.
رفعتی، ص. و شهنواز، ب. 1396. جداسازی و شناسایی اکتینومیست¬های خاک به¬عنوان عوامل مؤثر در کنترل زیستی برخی بیمارگر¬های گیاهی. مجله گیاه‌پزشکی 40 (1): 65-79.
کریمی علویجه، م.، عبادی، ع.، موسوی، ا. و سلامی، ع. 1394. بررسی تغییرات آنزیم¬های کاتالاز و پراکسیداز و پروتئین کل در پاسخ به تنش سرما در برخی از ارقام انگور. نشریه علوم باغبانی 1(29): 103-110.
مرتضی¬نیا، ح.، روحانی، ح. و صاحبانی، ن. 1389. ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﻧﺰﻳﻢ ﭘﺮاﻛﺴﻴﺪاز اﻟﻘﺎء ﺗﻮﺳط تریکودرما هاریزانوم در گیاهچه خیار و اثر آن در کنترل آلودگی پوسیدگی ریشه و طوقه در اثر Pythium aphanidermatum. حفاظت گیاهان 24 (3): 258-268.
مخـتاری، س.، صاحبانی، ن. و اعـتـباریان، ح. 1388. بررسـی کنترل بـیولوژیـک و القـای سیسـتمیک فـعـالیـت آنـزیم پراکسـیداز در گـیاه گوجـه¬فرنـگی آلـوده به نـمـاتد مـولـد گره ریشه توسط باکتری انتاگونیستCHAO Pseudomonas fluorescens. مجله کشاورزی 1(11): 151-161.
میجانی، ر.، شهپری، غ.، عقیقی، س. و صادقی، ا. 1400. ارزیابی تأثیر استـرپتومیسـس¬های خاک برد بر شـاخص¬های رشدی گیاه گوجه¬فرنگی در شرایط تنش زیستی ناشی از شبه قارچ Phytophtora nicotiana. زیست-شناسی میکروارگانیسم¬ها 38: 57-70.
Alblooshi, A.A., Purayil, G.P., Saeed, E.E., Ramadan, G.A., Tariq, S., Altaee, A.S., El-Tarabily, K.A. and AbuQamar, S.F. 2022. Biocontrol potential of endophytic actinobacteria against Fusarium solani, the causal agent of sudden decline syndrome on date palm in the UAE. Journal of Fungi 8(1): 8. http://doi.org/10.3390/jof8010008.
Basik, A.A., Juboi, H., Shamsul, S.S.G., Sanglier, J.J. and Yeo, T.C. 2020. Actinomycetes isolated from wetland and hill paddy during the warm and cool seasons in Sarawak, East Malaysia. Journal of Microbiology, Biotechnology and Food Sciences 9(4): 774-780. https://doi.org/10.15414/jmbfs.2020.9.4.774-780.
Chandrashekar, B.S. 2017. Studies on etiology and management of bacterial soft rot of carrot. M. Sc. Thesis, University Agriculture Science, Bangalore, 124 pp.
Chaurasia, A., Meena, B. and Tripathi, A. 2018. Actinomycetes: an unexplored microorganisms for plant growth promotion and biocontrol in vegetable crops. World Journal of Microbiology and Biotechnology 34(9): 132. http://doi.org/10.1007/s11274-018-2517-5.
Cao, L., Gao, Y., Yu, J., Niu, S., Zeng, J., Yao, Q., Wang, X., Bu, Z., Xu, T., Liu, X. and Zhu, Y. 2021. Streptomyces hygroscopicus OsiSh-2-induced mitigation of Fe deficiency in rice plants. Plant Physiology and Biochemistry 158: 275-283. http://doi.org/10.1016/i.plaphy.2020.11.013.
Doolotkeldieva, T., Bobusheva, S. and Suleymankisi, A. 2016. Biological control of Erwinia carotovoa ssp. carotovora by Streptomyces species. Advance in Microbiology 6: 104-114. http://dx.doi.org/10.4236/aim.2016.62-11.
Doumbou, C.L., Hamby Salove, M.K., Crawford, D.L. and Beaulieu, C. 2024. Actinomycetes, promising tools to control plant diseases and to promote plant growth. Phytoprotection 82: 85-102. https://doi.org/10.7202/706219ar.
Duncan, D. B. 1955. Multiple range and multiple F tests. Biometrics 11: 1-42.
Gebily, D.A.S., Ghanem, G.A.M., Ragab, M.M., Ali, A.M., Soliman, N.E.K. and Abd El-Moity, T.H. 2021. Characterization and potential antifungal activities of three Streptomyces spp. as biocontrol agents against Sclerotinia sclerotiorum de Bary infecting green bean. Egyptian Journal of Biological Pest Control 31: 33. http://doi.org/10.1186/s41938-021-00373-x.
Maehly, A.C. and Chance, B. 1954. The assay of catalases and peroxidases. Methods of Biochemical Analysis 1:357-424. http://doi.org/10.1002/9780470110171.ch14.
Meena, L.I., Rajeswari, E., Ahiladevi, P., Kamalakannan, A. and Kalaiselvi, T. 2022. Antifungal potential of Streptomyces rameus GgS 48 against mungbean root rot Rhizoctonia bataticola. Journal Bioscience 47: 10. PMID: 35092412.
Salem, E.A. and Abd el-Shafea, Y.M. 2018. Biological control of potato soft rot caused by Erwinia carotovora subsp. carotovora. Egyptian Journal of Biological Pest Control 28: 94. https://doi.org/10.1186/s41938-018- 0100-x.
Sarwar, A., Latif, Z., Zhang, S., Zhu, J., Zechel, DL. and Bechthold, A. 2018. Biological control of potato common scab with rare Isatropolone C compound produced by plant growth promoting Streptomyces A1RT. Frontiers in Microbiology 9: 1126. https://doi.org/10.3389/fmicb.2018.01126.
Torres-Rodriguez, J., Evangelina, EJ., Quiñones-Aguilarand, E. and Hernandez-Montiel, L. 2022. Actinomycete potential as biocontrol agent of phytopathogenic fungi: mechanisms, source, and applications. Plants 11(23): 3201. https://doi.org/10.3390/plants11233201.

Full-Text:



 کنترل پوسیدگی نرم باکتریایی هویج با استفاده از اکتینومیست­ها

 

کنترل پوسیدگی نرم باکتریایی هویج با استفاده از اکتینومیست­ها

Control of bacterial soft rot of carrots using actinomycetes

 

فاطمه سمیعی1* و زینب فتوحیان2

 

دریافت: 1/3/1404                                            پذیرش: 11/5/1404

 

چكيده

پوسیدگی ‌نرم باکتریایی از بیماری‌های شایع محصولات کشاورزی است که باعث ایجاد بافت آلوده، آبکی، نرم و پوسیده می‌شود. کنترل ‌‌زیستی با استفاده از میکروارگانیسم‌های مفید خاک، روشی برای ‌مهار عامل ‌بیماریزا با هدف کنترل طولانی‌ مدت بیماری و جایگزین روش­های کنترل شیمیایی و کاهش مصرف سموم کشاورزی می­باشد. در پژوهش ‌حاضر امکان کنترل‌ زیستی باکتری عامل پوسیدگی ‌نرم ‌هویج، توسط جدایه‌های اکتینومایست بررسی شد. ابتدا نمونه‌های هویج‌ آلوده از مناطق مختلف شهرستان جیرفت جمع‌آوری و باکتری Erwinia carotovora از آنها جداسازی ‌گردید. سپس جدایه­‌های اکتینومایست از ریزوسفر ‌خاک هویج سالم، جداسازی و روی باکتری‌ بیمارگر اثر داده ‌شد. نـتایـج نـشـان ‌داد میـانگـین بازدارنـدگی رشد باکـتری بیمارگر، توسط اکتینومایست، در شرایط آزمایشگاهی 38 درصد و میانگین درصد بازدارندگی از رشد ‌متابولیت‌های فرار و غیر­فرار جدایه اکتینومایست علیه عامل پوسیدگی هویج به ترتیب به میزان صفر درصد و 100 درصد بود. نتایج حاصل از بررسی میزان آنزیم کاتالاز و پراکسیداز در نمونه‌های ‌هویج تیمار ‌شده با اکتینومایست، نشان از افزایش میزان هر دو آنزیم داشت. میزان آنزیم پراکسیداز و کاتالاز به ترتیب پنج و نه درصد افزایش نسبت به نمونه شاهد داشتند که این تفاوت در سطح احتمال 5% معنی­دار بود. در شرایط انبار، علائم پوسیدگی در نمونه شاهد بعد از گذشت یک هفته ظاهر‌ شد؛ اما علایم آلودگی در نمونه هویج تلقیح شده با عوامل آنتاگونیست بعد از گذشت سه ‌هفته نمایان گشت. بنابراین بر اساس نتایج پژوهش ‌حاضر در شرایط ‌آزمایشگاه و انبار، از بین جدایه­های اکتینومیست، جدایهA11، توانست به‌خوبی مانع از رشد باکتری‌ عامل پوسیدگی ‌هویج گردد.

واژگان كليدي: پوسیدگی نرم، باکتری، متابولیت­های فرار، کنترل زیستی

 

مقدمه

در چند سال گذشته پژوهشگران توجه زيادي به کاربرد عوامل کنترل زیستی بر علیه بيمارگر­هاي گياهي معطوف داشته‌اند. علاوه بر مقرون ‌به صرفه بودن، استفاده از عوامل کنترل زیستی، کاهش خطرات ناشی از مصرف بی‌رویه و نادرست سموم شیمیایی را هم به دنبال دارد (Sarwar et al., 2018). باکتری­های عامل پوسیدگی نرم (مانند پکتوباکتریوم، اروینیا و.. ) باکتری­های گرم منفی و لاکتوز منفی هستند (تقی­نسب و کریمی، 1391). بیماری پوسیدگی نرم باکتریایی Erwinia carotovora در سبزیجات بسیار شایع است و باعث آسیب رساندن به محصولاتی مانند هویج می‌گردد. هویج Daucus carota subs. sativus از پر­مصرف‌ترین سبزیجات می­باشد که برای کنترل آسیب بیمارگر­های گیاهی بر روی آن از سموم مختلف کشاورزی استفاده می‌شود. اما در بحث کنترل زیستی، بهترین راه مدیریت بیمارگر­های گیاهی، یافتن عامل آنتاگونیستی زیستی بر­علیه عامل بیمارگر، از منطقه‌ای است که بیماری گسترش یافته و شروع شده است، چرا که قاعـدتاً در ریزوسفر خاک، ارگانیـسم‌هـایی هستـند که بـه­‌طور طبـیـعی توانایی جلوگیری از رشد عامل بیمارگر را دارند و بایستی رشـد آنها را تقویـت کـرد تا بتواننـد به‌طور طـبیعی در اکوسـیسـتم عمل کنند (تقی نسب و 

1- استادیار، گروه گیاه­پزشکی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

2- استادیار، گروه گیاه­پزشکی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران

نویسنده مسئول مکاتبات: [e-mail]

همکاران، 1387). اما متأسفانه استفاده از سموم شیمیایی قوی علاوه بر مضراتی که به آن اشاره شد، بر روی ارگانیسم‌هایی با خاصیت آنتاگونیستی نیز اثر گذاشته و آنها را از بین می‌برد (میجانی و همکاران، 1400). در پژوهش پیش‌رو باکتری بیمارگر (عامل پوسیدگی نرم هویج) جداسازی و بعد از اثبات بیماریزایی، تحت تأثیر باکتری‌های گرم مثبت رشته‌ای از خانواده اکتینومایست‌های جدا شده از خاک قرار گرفتند و اثرات بازدارندگی اکتینومیست­ها روی باکتری عامل پوسیدگی با استفاده از شاخص­های مختلف ارزیابی شد. در این تحقیق جداسازی اکتینومایست‌ها با خاصیت آنتاگونیستی برتر، انجام گرفت. سپس اثر­بخشی اکتینومایست آنتاگونیست بر روی باکتری عامل پوسیدگی نرم بررسی گردید.

 

مواد و روش­ها

در این پژوهش از سه انبار مختلف شهرستان جیرفت نمونه‌های هویج آلوده به پوسیدگی نرم باکتریایی جمع‌آوری و بعد از تأئید بیماری پوسیدگی نرم، جداسازی و خالص‌سازی باکتری عامل پوسیدگی به روش خداکرمـیان و هـمکاران (1393) انجام شـد. سپـس از سوسـپانسـیون تهیـه شـده باکتـری بر روی محـیط کشـت EMB کـشت داده و رشـد باکتری بررسی شد و کشت خالص تک کلون انجام گردید. به‌منظور اطمینان از بیـماری‌زا بودن باکتری‌های جداسازی شده، تست بیماری‌زایی انجام گرفت. جهت شناسایی باکتری تست‌های کاتالاز و اکسیداز، رنگ‌آمیزی گرم، TSI= Triple Sugar Iron Test، محیط سیمون سیترات آگار SCA=Simmons Citrate Agar، محیط SIM= Sulfide Indole Motility و آزمون MR-VP= Methyl Red-Voges-Praukauer استفاده گردید. با استفاده از محیط کشت SIM (محیط نیمه جامد افتراقی جهت تشخیص تولید سولفید)، تولید انـدول و حـرکت باکتـری­ها بـررسـی شـد. در مرحـله بعـد تولیـد سـولفیـد هیـدروژن تـوسـط باکتـری با ایجـاد رسـوب در محـیطTSI  انجام شد (Chandrashekar, 2017). جداسازی و خالص­سازی جدایه­های اکتینومیست با نمونه‌­برداری از خاک کشاورزی از مناطق مختلف شهرستان جیرفت انجام گردید (خداکرمیان و میرزایی، 1393). بدین منظور سریال رقت از خاک جهت جداسازی ایزوله‌های اکتینومایست تهیه و از رقت‌های 4-10، 6-10 و 2-10 سوسپانسیون خاک در محیط نشاسته کازئین آگار کشت انجام شد و کلنی‌های اکتینومایست ارزیابی شدند (رفعتی و شهنواز، 1396). جهت بررسی تأثیر اکتینومایست‌ها بر روی باکتری‌های بیمارگر در شرایط آزمایشگاه از روش کشت متقاطع استفاده شد، سپس هاله عدم رشد باکتری‌های بیمارگر مطابق فرمول زیر انـدازه‌گیری و نـتایج آن بررسـی گردیـد. در فـرمـول C، رشـد شـعاعـی در شاهـد و T رشـد شـعـاعی در تـیمار است (Doolotkeldieva et al., 2016).

 

 

 

تأثیر اکتینومایست‌ها بر روی باکتری‌های بیمارگر در شرایط انبار

برای این منظور سه تیمار و پنج تکرار با نمونه‌های هویج سالم ضدعفونی در نظرگرفته شد. درتیمار اول، هویج ها با جدایه­های باکتری بیمارگر، تیمار دوم با جدایه­های اکتینومیست و تیمار سوم با مخلوط اکتینومیست و باکتری بیمارگر تلقیح شدند؛ سپس نمونه‌های هویج به ‌مدت یک هفته در شرایط انبار قرار گرفتند و به‌طور روزانه از لحاظ تغییرات، ارزیابی شدند (Doolotkeldieva et al., 2016). نمونه­های هویج آلوده به پوسیدگی نرم باکتریایی بعد از تهیه سوسپانسیون باکتری Erwinia carotovora، بر روی محیطEMB= The Eosin Methylene Blue  آگار کشت و خالص­سازی شدند. به منظور انتخاب باکتری های بیماریزا، آزمون بیماریزایی در ارتباط با تمامی جدایه­ها انجام شد.

تأثیر ترکیبات فرار جدایه‌های اکتینومایست بر روی جدایه‌های ‌بیمارگر

در این بخش ابتدا در محیط کشتNSA= Nutrient Starch Agar  که از قبل ساخته و استریل شده بود، ایزوله‌های اکتینومایست به‌طور جداگانه به­صورت سطحی کشت داده شدند. سپس پلیت‌های کشت داده شده به مدت پنج روز در دمای 28 درجه ‌سلسیوس قرار گرفتند تا ایزوله‌های اکتینومایست به خوبی رشد کنند. سپس باکتری‌های بیمارگر در محیط کشت TSA= Tryptic Soy Agar به­صورت خطی کشت شد، درب پلیت‌های کشت (پلیت‌های کشت اکتینومایست و پلیت‌های کشت باکتری‌های بیمارگر) برداشته شده و دو پلیت کشت داده شـده بر روی یکدیـگر قـرار گرفـت و با پارافیلم به‌خوبی مسدود شدند. کلیه نمونه‌ها به مـدت یـک هـفته در دمای 30 درجـه‌ سـلسیـوس انـکوبه شـدند و سپس باکتری‌های بیمارگر از لحاظ رشـد ارزیابی گردیدند و درصد بازدارندگی از رشـد مـطابـق فـرمـول مـحـاسـبه شد (Salem and Abd el-Shafae, 2018).

تأثیر ترکیبات غیرفرار جدایه‌های اکتینومایست بر روی جدایه­های ‌بیمارگر 

هـدف از این آزمـون بررسـی تأثـیر ترشـحـات مـایـع خـارج سـلـولـی (ترکیـبـات غـیر­فرار) جدایه‌های اکتینومایست در جـلوگیـری از رشد باکتری‌های بیمارگر (عامل پوسیدگی نرم در هویج) بود. ابتدا محیط کشت PGM= Peptone Glucose Molasses در ارلن‌های 250 میلی‌لیتری به اندازه 100 میلی‌لیتر تهیه و استریل شد. سپس اکتینومایست‌های آنتاگونیست به­طور جداگانه به ارلن‌های حاوی محیط کشت تلقیح شده و به مدت یک هفته در سانتریفیوژ شیکردار با 90 دور در دقیقه در دمای 28 درجه سلسیوس قرار گرفتند. برای تهیه ترشحات مایع، نمونه‌های کشت داده شده از کاغذ صافی استریل عبور داده شدند (تقی‌زاده و همکاران، 1393). در این آزمون برای هر جدایه آنتاگونیست اکتینومایست، دو تیمار پنج و ده میلی‌لیتری از عصـاره در نظـر گرفـته شد. عصاره‌ها و محـیط کشت SDA= Sabouraud Dextrose Agar سترون با درجه حرارت مناسب به پلیت‌ها اضافه شد. بعد از بستن محیط کشت حاوی عصاره‌های جدایه‌های آنتـاگونیـست برتـر، از باکتـری بیـمارگـر به میـزان 20 میـکـرولیـتر در پنـج تکرار با غلظت 5/0 مک‌فارلند در مرکز محیط قرار داده شد و بعد از انکوباسیون به مدت 24 سـاعت در دمـای 30 درجـه سـلسیوس، تعداد کلـنی‌های رشـد یافـته مـحاسـبـه گـردید. سپس درصد بازدارندگی از رشد مطابق فرمول محاسبه شد (تقی‌زاده و همکاران، 1393).

تأثیر جدایه‌های اکتینومایست بر میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز در هویج

ابتدا نمونه­های هویج سالم توسط اتانول 70 درصد ضدعفونی شده و سپس توسط ایزوله برتر مایه‌زنی و درون ظروف سترون قرار داده شدند. سپس سطح آنها با کیسه پلاستیکی پوشانیده و به مدت 11 روز در دمای 20 درجه سلسیوس نگهداری شدند. بررسی فعالیت آنزيم پراکسیداز با استفاده از روشMaehly and Chance (1954)  انجام گرفت. به منظور تهیه عصاره آنزیمی برای سنجش فعالیت آنزیم پراکسیداز، از بافر فسفات سدیم 100 میلی‌مولار (اسیدیته 7) استفاده شد. بدین منظور پس از پودر کردن 350 میلی‌گرم از هویج در حضور ازت مایع، 1500 میکرولیتر از بافر فسفات سدیم 100 میلی‌مولار حاوی دو درصد PVPP= Polyvinylpolypyrrolidone و 3/1 میلـی‌مولار EDTA= Ethylenediaminetetraacetic acid به آن افزوده شد و پس از ورتکس، نمونه‌ها به مدت 15 دقیقه در g20000 سانترفیوژ شدند. به‌منظور سنجش فعالیت آنزیمی 600 میکرولیتر بافر فسفات‌سدیم 100 میلی‌مولار به همراه 270 میکرولیتر گوئیکول دو درصد و 170 میکرولیتر پراکسید ‌هیدروژن یک درصد به مدت نُه دقیقه در بن‌ماری 25 درجه ‌سلسیوس قرار گرفت و سپس 150 میکرولیتر از عصاره آنزیمی به مخلوط واکنش افزوده و به­وسیله دستگاه اسپکتروفتومتر، افزایش جذب نوری در طول مدت سه دقیقه ثبت شد. (مرتضی نیا و همکاران، 1389).

تأثیر جدایه‌های اکتینومایست بر میزان فعالیت آنزیم کاتالاز در هویج

ابتدا نمونه­های هویج سالم ضدعفونی و توسط جدایه برتر اکتینومایست مایه‌زنی و درون ظروف پلاستیکی قرار داده شدند، سپس سطح آنها با کیسه پلاستیکی پوشانیده و به­مدت 11 روز در دمای 20 درجه سلسیوس نگهداری شد. بررسی فعالیت آنزيم کاتالاز با استفاده از روش اَبی اندازه‌گیری گردید. ابتدا به 350 میلی‌گرم از بافت پودر شده، 1500 ماکرولیتر از بافر فسفات‌سدیم 100 میلی‌مولار حاوی دو درصد PVPP و 3/1 میلی‌مولار EDTA، افزوده شد و پس از ورتکس، نمونه‌ها به‌مدت 15 دقیقه در 15000 دور در دقیقه سانترفیوژ شدند و مایع رویی برای سنجش آنزیم به‌کار گرفته شد. مخلوط واکنش دارای 30 میلی‌مولار پراکسید‌هیدروژن در بافر فسفات 50 میلی‌مولار (با اسیدیته 7) و 100 میکرولیتر عصاره آنزیم در حجم نهایی 1000 ماکرولیتر بود. فعالیت آنزیم کاتالاز بر اساس مصرف پراکسید هیدروژن در واکنش و کاهش جذب نوری در طول موج 240 نانومتر سنجیده شد (مرتضی نیا و همکاران، 1389).

آنالیز داده­ها

دراین مطالعه از طرح کامل تصادفی برای تمامی تیمار­ها استفاده شد. داده­ها جمع­آوری و شاخص­های مورد مطالعه از لحاظ نرمال بودن و منحنی توزیع یکنواختی بررسی گردید؛ سپس تجزیه و تحلیل داده­ها به روش تجزیه واریانس یک طرفه با استفاده از برنامه آماری SPSS انجام شد. برای مقایسه میانگین داده­ها از آزمون چند دامنه­ایی دانکن استفاده شد (Duncan, 1995). برای رسم جداول و نمودار­ها از نرم­افزار Excel و Word استفاده گردید.

 

نتایج

هفت جدایه قادر به ایجاد بیماری پوسیدگی نرم در هویج از مناطق مختلف به­دست آمد. کد­های باکتریایی C1، C5، C7، C10، C11، C12  وC14  بیماریزا بودند و میزان و سرعت بیماریزایی باکتری C7 از بقیه بیشتر بود که جهت آزمون‌های بعدی انتخاب شد. نتایج شناسایی باکتری عامل پوسیدگی نرم در هویج در جدول 1 آورده شده است.

 

جدول 1- نتایج شناسایی باکتری کد C7

Table 1- Results of identification of bacteria code C7

رنگ‌آمیزی گرم Gram Stain	مورفولوژی میکروسکوپی Microscopic Morphology	اکسیداز Oxidase	کاتالاز Catalase	SIM	TSI	SCA	MR-VP	باکتری Bacteria
منفی Negative	کوکوباسیل Cocobacillus	منفی Negative	مثبت Positive	حرکت ‌مثبت/اندول منفی/H2S منفی	تولید H2S H2S Production‍‍‍‍‌‎‏	مثبت Positive	-/+	Erwinia

 

باکتری شناسایی شده در این تحقیق گونه Erwinia carotovora بود. 22 نمونه اکتینومایست از 10 نمونه خاک از مکان­های مختلف جمع­آوری و جداسازی گردید. اکتینومایست­ها، گرم مثبت و رشته­ای هستند. در بررسی تأثیر اکتینومایست­ها بر روی باکتری­های بیمارگر در شرایط آزمایشگاه، اثر آنتاگونیستی‌ تمامی 22 جدایه اکتینومایست بر علیه هفت باکتری بیماری‌زا مورد بررسی قرار گرفت.

تأثیر اکتینومایست­ها بر روی باکتری­های بیمارگر در شرایط آزمایشگاه

 در این روش از کشت متقابل استفاده شد و اثر آنتاگونیستی تمامی 22جدایه اکتینومایست بر علیه هفت باکتری بیماری‌زا مورد بررسی قرار گرفت. قطر هاله عدم رشد ایجاد شده بعد از پنج روز انکوباسیون در دمای 28 درجه سلسیوس در جدول 2 ارائه شده است. بر اساس نتایج، اکتینومایست‌ها با کد A1، A2، A3، A4، A5، A8، A11، A13، A14، A15، A17، A19، A20 و A22 دارای خاصیت آنتاگونیستی بودند. در میان باکتری‌های بیمارگر، باکتری با کد C7 دارای بیشترین میزان بیماری بود که درصد بازدارندگی از رشد آن توسط تمامی ایزوله‌های اکتینومایست که بر روی کد C7 اثر داشتند، محاسبه و در جدول 3 ارائه شده است. با توجه جدول 3، درصد بازدارندگی از رشد باکتری بیمارگر C7 توسط اکتینومایست A11، برابر با 38 درصد بود.

تأثیرترکیبات فرار ایزوله­های اکتینومایست بر روی ایزوله­های بیمارگر

ترکیبات فرار حاصل از جدایه برتر اکتینومایست A11، علیه باکتری بیمارگر با کد C7 که قدرت بیماریزایی بیشتری نسبت به بقیه جدایه‌های بیمارگر داشت، مورد آزمون قرار گرفت. در این آزمون جدایه باکتریایی C7 مانند نمونه شاهد بعد از 24 ساعت در دمای 28 درجه سلسیوس رشد داشت و ترکیبات فرار اکتینومایست A11 توانایی جلوگیری از رشد باکتری‌ بیمارگر را نداشتند.

جدول 2- قطر هاله عدم رشد جدایه‌های عامل پوسیدگی نرم در هویج در برابر جدایه‌های اکتینومایست (قطر هاله بر اساس میلی‌متر است).

Table 2. Diameter of the growth inhibition zone of soft rot isolates in carrots against actinomycetes isolates (diameter of the zone is in millimeters)

کد باکتری Bacteria code	C1	C3	C4	C5	C6	C7	C9
A1	6	-	10	2	-	5	9
A2	-	-	-	5	-	-	-
A3	1	-	-	2	1	-	-
A4	4	-	1	-	1	6	4
A5	-	-	2	1	-	-	-
A6	-	-	-	-	-	-	-
A7	-	-	-	-	-	-	-
A8	-	-	5	5	1	13	2
A9	-	-	-	-	-	-	-
A10	-	-	-	-	-	-	-
A11	-	-	12	15	16	20	15
A12	-	-	-	-	-	-	-
A13	-	-	2	-	-	5	-
A14	1	-	-	-	-	2	-
A15	-	-	-	5	8	11	4
A16	-	-	-	-	-	-	-
A17	4	-	6	2	8	13	7
A18	-	-	-	-	-	-	-
A19	5	2	1	-	8	12	9
A20	1	-	-	4	5	6	1
A21	-	-	-	-	-	-	-
A22	-	-	-	-	-	2	-

 

جدول 3- قطر هاله بازدارندگی ایجاد شده توسط جدایه‌های اکتینومایست روی باکتری بیمارگر C7

Table 3. Inhibition zone diameters formed by actinomycetes isolates on the pathogenic bacterium C7

 

کد باکتری Bacteria Code	قطر هاله بازدارندگی (میلی‌متر) Diameter of the deterrent halo( mm)	درصد بازدارندگی Percentage of deterrence
A1	5	27
A4	6	29
A8	13	37
A11	15	38
A13	5	27
A14	2	19
A15	11	35
A17	13	37
A19	12	36
A20	6	29
A22	2	19

تأثیرترکیبات غیر­فرار ایزوله­های آنتاگونیست اکتینومایست‌ها بر روی ایزوله­های بیمارگر

نتایج مربوط به اثر­بخشی ترکیبات غیر­فرار ایزوله‌ برتر آنتاگونیست اکتینومایست (A11) بر علیه باکتری‌ عامل پوسیدگی نرم در هویج (C7) که آزمون‌های مربوط به آن در دمای 28 درجه سلسیوس و در محدوده زمانی پنج روز انجام گرفت، نشان داد که ترکیبات غیر­فرار اکتینومایست A11 به­طور کامل در جلوگیری از رشد باکتری بیمارگر C7 موفق بوده است و درصد بازدارندگی از رشد 100 درصد بود.

تأثیر جدایه­های اکتینومایست بر میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز در هویج

میانگین جذب نوری آنزیم پراکسیداز در نمونه شاهد و نمونه تیمار شده با اکتینومایست در جدول 4 ارائه شده است. در شکل 1 جذب نوری دو نمونه شاهد و تیمار مقایسه شده که در تیمار هویج با اکتینومایست میزان آنزیم پراکسیداز بالا رفته است. میانگین جذب نوری آنزیم پراکسیداز در نمونه شاهد و نمونه تیمار شده با اکتینومایست اختلاف معنی‌دار داشت. میانگین هر سه دقیقه در هر تیمار محاسبه و مشخص شد که آنزیم پراکسیداز در تیمار هویج تلقیح شده با اکتینومایست، پنج درصد افزایش داشته است.

 

جدول 4- میانگین جذب نوری آنزیم پراکسیداز در نمونه شاهد و نمونه تیمار شده با اکتینومایست

Table 4. Average optical absorbtion of peroxidase enzyme in control sample and actinomycetes treated sample

 

نمونه                         Sample	دقیقه اول 1st minute	دقیقه دوم 2st minute	دقیقه سوم 3st minute
نمونه شاهد (هویج) Control sample (carrot)	0.341	0.345	0.349
تیمار اکتینومایست و هویج Actinomycete and carrot treatment	0.392	0.394	0.399

 

 

شکل 1- مقایسه جذب نوری آنزیم پراکسیداز دو نمونه شاهد و تیمار شده هویج با اکتینومایست (1: شاهد 2: تیمارشده)

Fig.1. Comparison of the optical absorption of peroxidase enzyme of two control and treated carrot samples whit actinomycetes (1: control 2: treated)

 

تأثیر جدایه­های اکتینومایست بر میزان فعالیت آنزیم کاتالاز در هویج

میانگین جذب نوری آنزیم کاتالاز در نمونه شاهد و نمونه تیمار شده با اکتینومایست در جدول 5 ارائه شده است.

 

جدول 5- میانگین جذب نوری آنزیم کاتالاز در نمونه شاهد و نمونه تیمار شده هویج با اکتینومایست

Table 5. Average optical absorption of catalase enzyme in the control sample and carrot sample treated with actinomycetes

 

نمونه                           Sample	دقیقه اول 1st minute	دقیقه دوم 2st minute	دقیقه سوم 3st minute
نمونه شاهد (هویج) Control sample (carrot)	0.201	0.206	0.209
تیمار اکتینومایست و هویج Actinomycete and carrot treatment	0.291	0.295	0.299

در شکل 2 طی مقایسه میزان جذب نوری دو نمونه شاهد و تیمار شده مشاهده می­گردد که میزان آنزیم کاتالاز در حالت هویج تیمار شده با اکتینومایست بالا رفته است. بر این اساس میانگین جذب نوری آنزیم کاتالاز در نمونه شاهد و نمونه تیمار شده با اکتینومایست اختلاف معنی‌دار داشت. طی میانگین هر سه دقیقه در هر تیمار مشخص شد که آنزیم کاتالاز در تیمار هویج تلقیح شده با اکتینومایست، نه درصد افزایش داشته است.

 

 

شکل2- مقایسه جذب نوری آنزیم کاتالاز دو نمونه شاهد و تیمار شده هویج با اکتینومایست(1: شاهد 2: تیمارشده)

Fig. 2. Comparison of the optical absorption of catalase enzyme in two control and treated carrot samples with actinomycetes (1: control 2: treated)

 

بحث

در این مطالعه، هویج‌های آلوده به پوسیدگی نرم باکتریایی از سه انبار مختلف شهرستان جیـرفت جـمع‌آوری شدند و جهت جداسازی باکتری عامل پوسیدگی مورد بررسی قرار گرفتند. کلـنی‌های خالص انتخاب و جداسازی شدند. 14 جدایه باکتریایی به­دست آمد و طی تست بیماریزایی آنها بر روی نمونه‌های هویج، جدایه C7 که دارای قدرت بیماریزایی بیشتری بود، برای انجام مراحل بعدی تحقیق، انتخاب شد. در پژوهـشی توسـط خداکرمیان و میرزایی (1393) توانایی باکتری‌های ریزوسفر هویج در کنترل عامل پوسیدگی نرم در هویج بررسی شد. در این تحقیق بعد از شناسایی نمونه‌های هویج آلوده به بیماری پوسیدگی نرم، 44 جدایـه باکتریایـی بیمـاریزا از جـمله سویـه‌هایی از Pectobacterium گزارش شدند. در مرحله بعد جدایه‌های خانواده اکتینومایست از خاک ریزوسفر جهت غربالگری جدایه برتر آنتاگونیست بر علیه باکتری عامل پوسیدگی نرم در هویج جداسازی گردید. نمونه خاک از 10 منطقه کشاورزی جیرفت جمع­آوری و برای جداسازی اکتینومیست­ها به آزمایشگاه ارسال شد. برای جداسازی اکتینومایست‌ها از محیط کشت انتخابی نشاسته کازئین‌آگار استفاده شد و در مجموع 22 جدایه اکتینومایست جداسازی و شناسایی گردید. جهت شناسایی باکتری‌های خانواده اکتینومایست ابتدا به مورفولوژی کلنی آنها توجه شد. کلنی‌های خانواده اکتینومایست به محیط کشت می‌چسبند و رنگ سفید گچی، زرد، آبی یا قهو‌ه‌ای دارند و بـوی خـاک می‌دهنـد که شـناسایی با توجـه به مقالات مرتبط انجام گردید (Basik et al., 2020). در تحقیق حاضر، جـدایـه‌هـای اکـتینومـایسـت شـناسـایی شده عـبارت بـودنـد از جـنس­های Actinomyces و Streptomyces، که با نتـایج مـطالعات پیـشین منطبق بود (خداکرمیان و میرزایی، 1393؛ Cao et al., 2021). در مـطالعـه­ایـی کنتــرل بـیـماری پوســیدگی سـیـب­زمیـنـی نـاشـی از Erwinia carotovora بـا اسـتـفـاده از عوامـل بیـولوژیکی، Streptomyces spp.، Bacillus subtilis و Pseudomonas aeruginosa  بررسی شـد؛ نـتـایـج این تحـقـیـق نشـان داد که .Streptomyces spp بـهترین کارایـی را در مـهـار باکـتری­های بیماریزا داشت (Salem and Abd el-Shafea, 2018). در تحقیق حاضر، تمامی باکتری‌های بیمارگر جدا شـده در تـقابل با جدایـه‌های اکتـینومایست قرار گـرفت و کـشت متقـاطع انجام شد. سپس قطر هاله عدم رشد بر­حسب میلی‌متر اندازه‌گیری شد و درصد بازدارندگی محاسبه گردید. جدایه اکتینومایست با کد A11 به دلیل بازدارندگی بیشتر به­عنوان جدایه‌ برتر انتخاب گردید و باکتری بیمارگر با کد C7 که قدرت بیماریزایی بیشتری داشت، در مقابل این ایزوله بیشترین قطر هاله عدم رشد برابر با 20 میلی‌متر (38 درصد بازدارندگی از رشد) را ایجاد کرد.

در مطالعه­ای کنترل بیولوژیک Erwinia carotovora با استفاده از سویه­های Streptomyces مورد مطالعه قرار گرفت (Doolotkeldieva et al., 2016). در این بررسی جهت مـطالعـه میـزان کـنتـرل بیولـوژیک Streptomyces، ابتدا Streptomyces در محیط NGA= Nutrient Glucose Agar به­صورت یک خط کشت داده شد؛ سپس بیمارگر­‌های جداسازی شده به­صورت عمود بر Streptomyces کشت داده شدند و رشد قطر هاله عدم رشد اندازه­گیری گردید. جدایه برتر در این پژوهش Sk6 نام داشت که بر­علیه باکتری عامل پوسیدگی نرم در سیب‌زمینی با کد EcPo2 اثر آنتاگونیستی نشان داد و هاله عدم رشد آن، چهار میلی‌متر (34 درصد بازدارندگی از رشد) گزارش شد. ترکیبات فرار ایزوله A11 بر­علیه باکتری بیمارگر C7 مورد بررسی قرار گرفت و در نتیجه رشد کامل باکتری در پلیت، مشخص شد که ترکیبات فرار ایزوله A11 تأثیری بر روی باکتری بیمارگر نداشتند و رشد باکتری در نمونه شاهد و نمونه تیمار مشابه یکدیگر بود که با توجه به فرار بودن ترکیبات، احتمال تأثیر کم یا بدون اثر بودن این ترکیبات مفروض است که در مطالعات سایر محققان نیز بدان اشاره شده است ((Doumbou et al., 2024. در بررسی ترکیبات غیر­فرار جدایه اکتینوماست A11 مشخص شد که این ترکیبات به­طور کامل مانع از رشد باکتری بیمارگر شدند و درصد بازدارندگی از رشد 100 درصد بود، از این ترکیبات می‌توان در بیوکنترل باکتری بیمارگر استفاده کرد که نتایج به­دست آمده با سایر محققین منطبق می­باشد (Meena et al., 2022؛ Alblooshi et al., 2022).

پراکسیداز آنزیمی با حضور گسترده در طبیعت است و تقریباً در تمامی اندامک­های سلولی گیاهان، مخمر­ها، جلبک‌ها، باکتری‌ها و جانوران وجود دارد. این آنزیم یکی از آنزیم‌های مهم در بافت‌های گیاهی است ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺮاﮐﺴﯿﺪ ﻫﯿﺪروژن (آب اﮐﺴﯿﮋﻧﻪ) ﺗﺮﮐﯿﺐ و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻤﭙﻠﮑﺲ ﻓﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠـﺎم واﮐـﻨـﺶ ﺑﺎ ﺑـﺴـﯿﺎري از ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي دﻫﻨﺪه اﻟﮑﺘـﺮون ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ. ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾـﻦ ﻏـﯿـﺮ­ﻓﻌـﺎلﺳﺎزي آن ﻣﯽﺗـﻮاﻧﺪ زﻣﺎن مانـدگاری سـبزیجات را بـالا ببرد (Gebily et al., 2021). در بررسی تأثیر جدایه­های اکتینومایست بر میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز در هویج، میانگین جذب نوری آنزیم پراکسیداز در نمونه شاهد و نمونه تیمار شده با اکتینومایست اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد، در حالت تیمار هویج با اکتینومایست، میزان آنزیم پراکسیداز بالا رفته است و اکتینومایست تأثیری بر کاهش این آنزیم در تیمار با هویج نداشت. آنزیم دیگری که در تحقیق بررسی شد کاتالاز بود؛ کاتالاز آنزیمی است که آب ‌اکسیژنه را به اکسیژن و آب تجزیه می‌کند. این آنزیم نیز در تمامی سلول‌ها وجود دارد و سلول را از آب اکسیژنه که یک ماده سمی برای آن است، حفاظت می‌کند. در بررسی تأثیر جدایه­های اکتینومایست بر میزان فعالیت آنزیم کاتالاز در هویج تیمار شده با اکتینومایست، میزان این آنزیم نیز افزایش یافت که بر این اساس میانگین جذب نوری آنزیم کاتالاز در نمونه شاهد و نمونه تیمار شده با اکتینومایست اختلاف معنی‌داری داشت. مختاری و همکاران (1388) میزان آنزیم پراکسیداز در ریشه گوجه­فرنگی تیمار شده با قارچ Trichoderma و باکتری Pseudomonas را اندازه گرفتند. میزان آنزیم پراکسیداز در روز اول افزایش نشان داد و در روز چهارم به اوج خود رسید و در روز­های بعد فعالیت نیز تغییرات آنزیم کاتالاز پراکسیداز را در برخی ارقام انگور در تیمار­های پاسخ به سرما بررسی کرده بودند که در این تحقیق کاهش دما بر روی فعالیت آنزیمی اثر گذاشته بود. در تحقیق دیگری، اکتینومایست‌های کنترل­گر زیستی تعدادی از بیماری‌های گیاهی مانند باکتری‌های عـامل پوسیـدگی نـرم مـطالعه گردید (Chaurasia et al., 2018). در این تحقیق جدایه‌های اکتینومایست حاصل از خاک و ریزوسفر گیاهان بر روی باکتری‌های عامل پوسیدگی نرم اثر داده شد و تأثیر مثبتی در جلوگیری از رشد باکتری عامل پوسیدگی نرم داشتند که با نتایج این تحقیق مطابقت دارد.

با توجه به اینکه استفاده از سموم شیمیایی در کشاورزی از حد مجاز خود تجاوز کرده است و با مصرف آنها، سموم شیمیایی وارد چرخه غذایی انسان­ها می­شوند و خطرات جـبـران­ناپـذیری بـر سـلامـتی وارد مـی­آورند، لذا استفاده از عوامل کنـترل زیستی در کنترل آفـات و بیـماری­هـای گـیاهی بسیـار مهـم و حیـاتی هستنـد، یـکی از عوامل کنتـرل زیستی باکتری­های اکتینومـیـست هـسـتـند، اکتـینـومایست‌ها در خاک زندگی می‌کننـد و دارای مـتابولیـت‌های ضد­مـیـکروبی هـستند و با بررسـی و شناخت این متابولیت‌ها می‌توان از آنها برای کنترل عوامل بیماریزای مختلف استفاده کـرد. نتایج رضایت‌ بخـشی از کاربرد اکـتینـومایـست‌ها بر عـلیه برخی از بیمارگرهای گیاهی به دست آمده است (Torres-Rodriguez et al., 2022). 

 

نتیجه­گیری

متابولیت های ضد­میکروبی و محرک رشد اکتینومیست­ها پتانسیل بالایی برای کاربرد­های تجاری دارند، توسعه محصولاتی مانند کود­های زیستی از این متابولیت­ها می­تواند جایگزینی سازگار با محیط زیست برای آفت­کش­های شیمیایی باشد و به حفاظت از محصول و بهره­وری در شرایط مزرعه و کشاورزی پایدارکمک شایانی نماید. مطالعات آتی باید بر توسعه، فرمول‌بندی، آزمایش‌های میدانی و تعیین خصوصیات ثانویه این ترکیبات متمرکز شوند. در این تحقیق جدایه‌های اکتینومایست که از خاک و ریزوسفر گیاهان به­دست آمدند و بر روی باکتری‌های عامل پوسیدگی نرم اثر داده شدند، تأثیر مثبت و قابل قبولی در جلوگیری از رشد باکتری عامل پوسیدگی نرم داشتند. امید است بتوان از این جدایه­ها در کنترل پوسیدگی محصولات کشاورزی در مزرعه و انبار استفاده نمود. با توجه به اینکه تولید محصول بر پایه باکتری مستلزم انجام تحقیقات فراتری است، لذا در تحقیقات تکمیلی پیشنهاد می­شود، برهمکنش باکتری با سایر میکروارگانیسم­های خاک و دامنه فعالیت ضد­میکروبی باکتری علیه سایر قارچ­ها و باکتری­های بیماریزای گیاهی بررسی شود و اثرات فاکتور­های محیطی در شرایط مزرعه و انبار بر کنترل زیستی پوسیدگی باکتریایی با استفاده از اکتینومیست­ها ارزیابی گردد.

 

منابع                                                                                                      References

تقی­زاده، ز.، محمدی، ص. و علایی، ح.1393. تأثیر ترکیبات فرار و غیر­فرار جدایه­های Trichoderma spp. در جلوگیری از رشد پرگنه قارچ Fusarium solani عامل پوسیدگی خشک فوزاریومی سیب­زمینی. تحقیقات نوین در گیاهپزشکی6 (3): 265-278.

تقی‌نسب، م. و کریمی، ا. 1391. گیاهان حساس به باکتری‌های مولد پوسیدگی نرم در ایران. دانش بیماری‌شناسی گیاهی 1 (2):53-64.

تقی­نسب، م.، خادملو، ا. و رحیمیان، ح. 1378. Pectobacterium carotovorum، عامل پوسیدگی پیاز و ساقه گلایول در محصولات. هجدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران. گرگان.

خداکرمیان، غ. و میرزایی، س. 1393. ارزیابی توانایی باکتری­های ریزوسفر هویج در القای رشد و کنترل بیماری پوسیدگی نرم. پایان­نامه کارشناسی ارشد بیماری­شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا همدان.

رفعتی، ص. و شهنواز، ب. 1396. جداسازی و شناسایی اکتینومیست­های خاک به­عنوان عوامل مؤثر در کنترل زیستی برخی بیمارگر­های گیاهی. مجله گیاه‌پزشکی 40 (1): 65-79.

کریمی علویجه، م.، عبادی، ع.، موسوی، ا. و سلامی، ع. 1394. بررسی تغییرات آنزیم­های کاتالاز و پراکسیداز و پروتئین کل در پاسخ به تنش سرما در برخی از ارقام انگور. نشریه علوم باغبانی 1(29): 103-110.

مرتضی­نیا، ح.، روحانی، ح. و صاحبانی، ن. 1389. ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﻧﺰﻳﻢ ﭘﺮاﻛﺴﻴﺪاز اﻟﻘﺎء ﺗﻮﺳط تریکودرما هاریزانوم در گیاهچه خیار و اثر آن در کنترل آلودگی پوسیدگی ریشه و طوقه در اثر Pythium aphanidermatum. حفاظت گیاهان 24 (3): 258-268.

مخـتاری، س.، صاحبانی، ن. و اعـتـباریان، ح. 1388. بررسـی کنترل بـیولوژیـک و القـای سیسـتمیک فـعـالیـت آنـزیم پراکسـیداز در گـیاه گوجـه­فرنـگی آلـوده به نـمـاتد مـولـد گره ریشه توسط باکتری انتاگونیستCHAO  Pseudomonas fluorescens. مجله کشاورزی 1(11): 151-161.

میجانی، ر.، شهپری، غ.، عقیقی، س. و صادقی، ا. 1400. ارزیابی تأثیر استـرپتومیسـس­های خاک برد بر شـاخص­های رشدی گیاه گوجه­فرنگی در شرایط تنش زیستی ناشی از شبه قارچ Phytophtora nicotiana. زیست­شناسی میکروارگانیسم­ها 38: 57-70.

Alblooshi, A.A., Purayil, G.P., Saeed, E.E., Ramadan, G.A., Tariq, S., Altaee, A.S., El-Tarabily, K.A. and AbuQamar, S.F. 2022. Biocontrol potential of endophytic actinobacteria against Fusarium solani, the causal agent of sudden decline syndrome on date palm in the UAE. Journal of Fungi 8(1): 8. http://doi.org/10.3390/jof8010008.

Basik, A.A., Juboi, H., Shamsul, S.S.G., Sanglier, J.J. and Yeo, T.C. 2020. Actinomycetes isolated from wetland and hill paddy during the warm and cool seasons in Sarawak, East Malaysia. Journal of Microbiology, Biotechnology and Food Sciences 9(4): 774-780. https://doi.org/10.15414/jmbfs.2020.9.4.774-780.

Chandrashekar, B.S. 2017. Studies on etiology and management of bacterial soft rot of carrot. M. Sc. Thesis, University Agriculture Science, Bangalore, 124 pp.

Chaurasia, A., Meena, B. and Tripathi, A. 2018. Actinomycetes: an unexplored microorganisms for plant growth promotion and biocontrol in vegetable crops. World Journal of Microbiology and Biotechnology 34(9): 132. http://doi.org/10.1007/s11274-018-2517-5.

Cao, L., Gao, Y., Yu, J., Niu, S., Zeng, J., Yao, Q., Wang, X., Bu, Z., Xu, T., Liu, X. and Zhu, Y. 2021. Streptomyces hygroscopicus OsiSh-2-induced mitigation of Fe deficiency in rice plants. Plant Physiology and Biochemistry 158: 275-283. http://doi.org/10.1016/i.plaphy.2020.11.013.

Doolotkeldieva, T., Bobusheva, S. and Suleymankisi, A. 2016. Biological control of Erwinia carotovoa ssp. carotovora by Streptomyces species. Advance in Microbiology 6: 104-114. http://dx.doi.org/10.4236/aim.2016.62-11.

Doumbou, C.L., Hamby Salove, M.K., Crawford, D.L. and Beaulieu, C. 2024. Actinomycetes, promising tools to control plant diseases and to promote plant growth. Phytoprotection 82: 85-102. https://doi.org/10.7202/706219ar.

Duncan, D. B. 1955. Multiple range and multiple F tests. Biometrics 11: 1-42.

Gebily, D.A.S., Ghanem, G.A.M., Ragab, M.M., Ali, A.M., Soliman, N.E.K. and Abd El-Moity, T.H. 2021. Characterization and potential antifungal activities of three Streptomyces spp. as biocontrol agents against Sclerotinia sclerotiorum de Bary infecting green bean. Egyptian Journal of Biological Pest Control 31: 33. http://doi.org/10.1186/s41938-021-00373-x.

Maehly, A.C. and Chance, B. 1954. The assay of catalases and peroxidases. Methods of Biochemical Analysis 1:357-424. http://doi.org/10.1002/9780470110171.ch14.

Meena, L.I., Rajeswari, E., Ahiladevi, P., Kamalakannan, A. and Kalaiselvi, T. 2022. Antifungal potential of Streptomyces rameus GgS 48 against mungbean root rot Rhizoctonia bataticola. Journal Bioscience 47: 10. PMID: 35092412.

Salem, E.A. and Abd el-Shafea, Y.M. 2018. Biological control of potato soft rot caused by Erwinia carotovora subsp. carotovora. Egyptian Journal of Biological Pest Control 28: 94. https://doi.org/10.1186/s41938-018- 0100-x. 

Sarwar, A., Latif, Z., Zhang, S., Zhu, J., Zechel, DL. and Bechthold, A. 2018. Biological control of potato common scab with rare Isatropolone C compound produced by plant growth promoting Streptomyces A1RT. Frontiers in Microbiology 9: 1126. https://doi.org/10.3389/fmicb.2018.01126.

Torres-Rodriguez, J., Evangelina, EJ., Quiñones-Aguilarand, E. and Hernandez-Montiel, L. 2022. Actinomycete potential as biocontrol agent of phytopathogenic fungi: mechanisms, source, and applications. Plants 11(23): 3201. https://doi.org/10.3390/plants11233201.

19