مناسبات حفظ مصلحت نظام وحفظ جان با رویکردی به دیدگاه امام خمینی (ره)

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

لیلا صمدزاده خامنه ¹ , ابراهیم یاقوتی ² , سیدابوالقاسم نقیبی ³

1 - دانشجوى دکترى گروه فقه و مبانی حقوق اسلامى، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامى، تهران، ایران. [e-mail]
2 - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامى، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامى، تهران، ایران. (نویسنده مسئول): [e-mail]
3 - دانشیار دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران. [e-mail]

تاریخ دریافت : 1401/02/10 تاریخ پذیرش : 1401/03/19 تاریخ انتشار : 1401/04/01

کلید واژه: ضمانت اجرا, امام خمینی (ره), تزاحم, حفظ مصلحت نظام, حفظ جان,

چکیده مقاله :

مصلحت عنصر زیر بنایی فقه اسلامی و در بردارنده روح مشترک تمام احکام است. نادیده گرفتن مصالح طبیعی و شرعی افراد با اصل تشریع سازگار نبوده و مورد رضایت شارع نیست، مساله حفظ نظام به عنوان واجب شرعی، در ابواب مختلف فقهی مورد تأکید قرار گرفته است و بر این حکم همه ادله و مبانی اصلی و فرعی شرعی دلالت دارد. هدف این پژوهش بیان مناسبات حفظ مصلحت نظام و حفظ جان است. این اثر در پی آن است تا با تحلیل مناسبات بین حفظ مصلحت نظام و حفظ جان به این مهم دست یابد که آیا تقدیم حفظ نظام بر سایر مصالح همچون مصلحت حفظ جان همیشگی و دایمی می باشد یا نه و اگر تقدیم در هر شرایطی است این تقدیم از چه بابی است و اینکه چنانچه مصلحت مهم تر مقدم دانسته نشود ضمانت اجرایی آن چیست.. مصلحت گاه عدول از احکام اولیه را ایجاب می کند، گاه ایجاب می کند که احکام دیگر در مقام تزاحم مغلوب حفظ نظام شوند البته این عدول در هر حال جنبة استثنایی دارد حفظ نظام بر اساس قواعدی چون قاعده اهم و مهم، قاعده حفظ نظام، جلو گیری از اخلال در نظام بر مصلحت حفظ جان مقدم است. روش پژوهش حاضر توصیف و تحلیل گزاره های فقهی می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

The religious government seeks the help of special rules in governing its society and political system, including expediency.Ignoring the natural and religious interests of individuals is not compatible with the principle of legislation and is not satisfied by the lawgiver, the issue of maintaining the system as a religious obligation has been emphasized in various jurisprudential chapters,and this ruling is indicated by all the main and secondary arguments and principles of the Sharia. One of the findings of this article is that maintaining the system and the obligation to save lives is the intention of the Shari'a (religious lawgiver),but in the position of obedience and in times of conflict, the most important interest is carefully preferred to the goals of the Shari'a. The legitimate ruler recognizes the most important thing,which is more expedient,and implements it in the form of government decrees.Maintaining the system based on rules such as the most important rule,the rule of maintaining the system,preventing disruption of the system takes precedence over the expediency of saving lives.This article has been done with the aim of recognizing the relations between the expediency of maintaining system and saving lives in the shadow of describing and analyzing jurisprudential proposition.