تحلیل تطبیقی عشق در خمسۀ نظامی و مثنوی مولانا

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

نرگس خانی ¹ , عنایت الله شریف پور ^{2 *} , علی اصغر باباصفری ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران
2 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرماندانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
3 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان

تاریخ دریافت : 1399/02/20 تاریخ پذیرش : 1399/05/03 تاریخ انتشار : 1399/05/15

کلید واژه: عشق, مثنوی, مولوی, خمسه, نظامی‌گنجه‌ای,

چکیده مقاله :

عشق محرک کائنات و اساس و پایۀ خلقت است که در همۀ ذرّات عالم جاری است و به واسطۀ آن، همۀ موجودات به سوی حق تعالی در حرکت هستند. عشق انواع مختلفی دارد و در جهان هستی به دو صورت تجلّی دارد: حقیقی و مجازی. عشق حقیقی مخصوص خداست و کفایت کردن به او که همۀ مظاهر جهان هستی از اوست. عشق مجازی به آنچه غیر خداست و عشق به مظاهر هستی و کائنات است. در آثار نظامی و مولانا، عشق عنصری کلیدی است که باید به آن توجّه خاصّی کرد. هدف از این پژوهش، تبیین عشق حقیقی در خمسۀ نظامی و مثنوی مولانا است که در آن به روش تحلیل محتوا، به بررسی انواع عشق، تفاوت عشق حقیقی و مجازی و ارتباط عشق مجازی با عشق حقیقی پرداخته شده است. مطابق نتایج، در بین ویژگی‌هایی که این دو شاعر برای عشق برشمرده‌اند، اشتراکات و تفاوت‌هایی وجود دارد. اهمیّت این تحقیق از این جهت است که دیدگاه‌های این دو سخنور ارزشمند را دربارۀ عشق بیان می‌کند و نشان می‌دهدکه مولانا و نظامی، هردو، عشق را یک حقیقت جاری و ساری در کائنات و عامل اتّحاد هستی می‌دانند و عقیده دارند که عشق حقیقی، به خدا اختصاص دارد و عشق مجازی را وسیله‌ای برای دستیابی به عشق حقیقی می‌دانند.

چکیده انگلیسی:

Love is the motive of the universe and the foundation and basis of creation, while being present in all the particles of the universe, through which all creatures are moving towards God. Love has different forms, manifesting in the universe in two ways: real and virtual. True love is just for God, and sufficient for Him who is the origin of all manifestations of the universe, and virtual love is for what is non-God, i.e., love for manifestations of existence and the universe. In the works of Nizami and Rumi, love is a key element that should be given certain attention. This study is aimed at explaining true love in Khamsa of Nizami and Masnavi of Rumi and to do so, content analysis method has been used to investigate the types of love, the difference between true and virtual love, as well as the relationship between virtual love and true love. Based on the results, there are some commonalities between the attributes considered by these two poets for love. The importance of this research is that it expresses the viewpoints of these two valuable lecturers (poets) on love and shows that both Rumi and Nizami believe in love as a current and sublime truth in the universe and the unity factor of the universe. They believe that the true love belongs to God and that virtual love is a means of reaching true love.