کارکرد عناصر معنادرمانی در رمان «همنوایی شبانۀ ارکستر چوبها» اثر رضا قاسمی بر اساس نظریۀ ویکتور فرانکل
محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی
1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران.
2 - گروه آموزش زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
کلید واژه: رمان فارسی, رضا قاسمی, ویکتور فرانکل, معنادرمانی.,
چکیده مقاله :
جستجوی هدف، ابزاری برای رسیدن به معنا و آرامش در مکتب روانشناسی معنادرمانی به شمار می‌آید. این مکتب مبتنی بر آرا و اندیشه‌های ویکتور فرانکل است و مطمح نظر بسیاری از نویسندگان و ادبای معاصر قرار گرفته است. رضا قاسمی، نویسندۀ معروف ایرانی نیز با نگاه فیلسوفانه و ادیبانه‌اش در آثار ادبی خویش به معنادرمانی و مفهوم زندگی در سایة مؤلفه‌های فلسفی آن توجه داشته است. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی و به کمک منابع کتابخانه‌ای، درصدد پاسخ به این سؤال است که معنادرمانی چه جایگاهی در این رمان دارد. برای این منظور ابتدا به تعریف معنادرمانی ویکتور فرانکل و مؤلفه‌های معنابخش آن در زندگی پرداخته شده، سپس رمان «همنوایی شبانۀ ارکستر چوبها» اثر رضا قاسمی را با توجه به دلالت‌های مستقیم و غیر مستقیم آن، بر اساس نظریۀ معنادرمانی ویکتور فرانکل بررسی شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که رضا قاسمی از تجربه‌های انسانی، ارزش‌های اخلاقی، رنج‌ها و دیگر مؤلفه‌های معنابخش زندگی برای مقابله با تکانه‌های روحی و فائق آمدن بر نابرابری‌ها و ناعدالتی‌های زندگی تعریف کرده؛ کما اینکه نیل به آرامش در مواجهه با مرگ را از دریچۀ اندیشۀ توحیدی و اعتقاد به معاد تعریف کرده است.
The search for purpose, as a means of achieving meaning and peace in the school of psychoanalysis based on the ideas and thoughts of Viktor Frankl, has been the focus of many contemporary writers and writers, especially contemporary Arabic literature. Reza Ghasemi, a famous Iranian writer, has also paid attention to psychoanalysis and the concept of life in the light of its philosophical components in his literary works with his philosophical and literary perspective. The present study, using a descriptive-analytical method and with the help of library resources, seeks to answer the question of what place semantic therapy has in this novel. For this purpose, it first defines Viktor Frankl's semantic therapy and its meaningful components in life. Then, it examines the novel "The Night Harmony of the Wood Orchestra" by Reza Ghasemi, considering its direct and indirect implications, based on Viktor Frankl's semantic therapy theory. The results of the research indicate that Reza Ghasemi defined human experiences, moral values, suffering, and other meaningful components of life in order to confront spiritual impulses and overcome life's inequalities and injustices; he also defined achieving peace in the face of death through the lens of monotheistic thought and belief in resurrection.
آزادی‌خواه، مطهره و همکاران (1401). واکاوی مؤلفه‌های نظریۀ معنادرمانی ویکتور فرانکل در اشعار فروغ فرخزاد. پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت. 11 (4)، 109-129.
احمدی، پریسا و همکاران (1402). نشانه‌شناسی فرهنگی رمان‌های همنوایی شبانۀ ارکستر چوبها و واحۀ غروب خوانشی تطبیقی بر پایۀ الگوی طبیعت و فرهنگ یوری لوتمان. کاوش‌نامه ادبیات تطبیقی. 13 (49)، 1-18.
اونامونو، میگل (۱۳۹۶). درد جاودانگی. ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی. تهران: ناهید.
ایرانمنش، علی؛ اکبری، سعید (1402). ویژگی‌های مکتب معنادرمانی ویکتور فرانکل. عرفان و زندگی آگاهانه. 2 (5)، 30-53.
ثنایی، حشمت (۱۳۹۶). در جست وجودی معنا. تهران: گروه بین‌الملل طرفه.
حامدی، فرهاد (1400). بررسی رمان همنوایی شبانۀ ارکستر چوبها براساس نظریۀ یادگیری شناختی-اجتماعی آلبرت بندورا. فصل‌نامۀ ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد. 17 (27)، 1-8.
شمیسا، سیروس (13۷4). نگاهی به فروغ فرخزاد. تهران: مروارید.
عابد کهخا ژاله، علی و همکاران (1401). معنادرمانی در غزلیات نادم قیصاری بر اساس نظریة ویکتور فرانکل. پژوهشنامه ادب غنایی. 20 (39)، 210-193.
فرانكل، ويكتور (۱۳۶۶). پزشک روح. ترجمۀ فرخ سیف بهزاد. تهران: درسا.
فرانكل، ويكتور (۱۳۷۱). فریاد ناشنیده برای معنی. ترجمۀ مصطفی تبریزی و علی علوی نیا. تهران: یادآوران.
فرانكل، ويكتور (۱۳۹۰الف). انسان در جست و جوی معنا. ترجمۀ مهین میلانی و صالحیان. تهران: درسا.
فرانكل، ويكتور (۱۳۹۰ب). معنادرمانی، مبانی و کاربردهای معنادرمانی. ترجمۀ مهین میلانی. تهران: درسا.
فرانکل، ویکتور (۱۳۹۹). آری به زندگی. ترجمۀ شهاب الدین عباسی. تهران: پارسه.
قاسمی، رضا (۱۳۸۲). همنوایی شبانۀ ارکستر چوبها. تهران: اختران.
محمدپور، احمدرضا (۱۳۸۵). ویکتور امیل فرانکل بنیان‌گذار معنادرمانی. تهران: دانژه.
یحیی‌زاده جلودار، سلیمان؛ متولیان، سید مهدی (1400). تحلیل روانشناختی شخصیت اسکیزوفرنیا در رمان پست‌مدرن با تأکید بر کولی کنار آتش و همنوایی ارکستر شبانۀ چوبها. پژوهشنامۀ مکتب‌های ادبی. 5 (14)، 70-87.