اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر خودکارآمدی و اشتیاق تحصیلی دانش آموزان دختر با درماندگی آموخته شده

محورهای موضوعی : زن و خانواده

الناز احدی ¹ , غلامحسین انتصار فومنی ² , قمر کیانی ³

1 - دانشجوی دکترای روان‌شناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
2 - استادیار گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران (نویسنده مسؤل) [e-mail]
3 - استادیار گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

تاریخ دریافت : 1399/12/15 تاریخ پذیرش : 1400/02/18 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: دانش آموزان, خودکارآمدی تحصیلی, راهبردهای شناختی و فراشناختی, درماندگی آموخته شده, اشتیاق تحصیلی,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر خودکارآمدی و اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان دختر با درماندگی آموخته‌شده بود. این پژوهش به شیوه نیمه آزمایشی و با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانش‌آموزان پایه یازدهم مدارس شهر مراغه در سال تحصیلی 99-1398 به تعداد 581 نفر بود که پس از اجرای پرسشنامه درماندگی آموخته‌شده کوینلس و نلسون (1988) تعداد 136 نفر از آنان دارای درماندگی آموخته‌شده تشخیص داده شد. برای نمونه‌گیری از روش هدفمند استفاده شد. بنابراین تعداد 40 نفر داوطلب واجد شرایط به‌صورت تصادفی به 2 گروه (20 نفر در گروه آزمایش و 20 نفر در گروه گواه) تقسیم و وارد مطالعه شدند. آزمودنی‌های هر دو گروه، پرسشنامه‌های خودکارآمدی تحصیلی اون و فرامن (1988) و اشتیاق تحصیلی اسکاوفیلی و همکاران (2002) را در مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون تکمیل کردند. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه تحت مداخله آموزشی راهبردهای شناختی و فراشناختی کرمی و همکاران (1393) قرار گرفت. سطح معنی‌داری برای همه آزمون‌ها 05/0 لحاظ گردید. نتایج نشان داد آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی در مرحله پس‌آزمون باعث افزایش نمره خودکارآمدی تحصیلی (001/0>P) و اشتیاق تحصیلی (001/0>P) دانش‌آموزان با درماندگی آموخته‌شده در گروه آزمایش شد. با توجه به یافته‌های پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که دانش‌آموزان با درماندگی آموخته‌شده بر این باورند که رویدادها غیرقابل‌کنترل هستند. چنانچه این گروه از دانش‌آموزان در معرض آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی قرار گیرند، خودکارآمدی و اشتیاق تحصیلی آنان افزایش پیدا می‌کند.

چکیده انگلیسی:

The aim of this study was to determine the effectiveness of teaching cognitive and metacognitive strategies on self-efficacy and academic engagement of female students with learned helplessness.This research was conducted in a quasi-experimental manner including a pretest-posttest design with a control group. The statistical population of the study included all 11th grade students of Maragheh schools in the academic year of 2019-2020 with a number of..number of 581 people. After the implementation of the Queens and Nelson (1988) learned helplessness questionnaire, 136 of them were diagnosed as learned helplessness. Purposeful method was used for sampling. Therefore, 40 eligible volunteers were randomly divided into 2 groups (20 in the experimental group and 20 in the control group) and entered the study. Subjects in both groups completed the academic self-efficacy questionnaires of Owen and Framan (1988) and the academic motivation of Scavofili et al. (2002) in the pre-test and post-test stages. The experimental group underwent educational intervention on cognitive and metacognitive strategies of Karami et al. (2014) for 8 sessions. Significance level was considered 0.05 for all tests. The results showed that teaching cognitive and metacognitive to the participants in the experimenta group, increased their scores……of academic self-efficacy (P<0.001) and academic motivation (P<0.001) in the post-test According to the research findings, it can be concluded that students with learned helplessness believe that events are uncontrollable. If they are exposed to the teaching of cognitive and metacognitive strategies, their self-efficacy and academic motivation will increase..  

منابع و مأخذ:

امیری، اعظم؛ زارع، مهدی؛ حیدری، حسن و داودی، حسین. (1398). نقش میانجی­گر انگیزش تحصیلی در تبیین روابط بین خودکارآمدی تحصیلی و خودتنظیمی تحصیلی با فرسودگی تحصیلی در دانش­آموزان دختر. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 62(4)، 1573-1562.

تقی­زاده، محمداحسان؛ یارالهی، نعمت­اله و بهرامی، زهرا. (1397). بررسی اثربخشی مدل شبیه­سازی ذهن بر کاهش استرس و افزایش انعطاف­پذیری شناختی بزرگسالان مبتلا به لکنت زبان. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، 5(2)، 80-67.

خوانساری، مینا؛ تاجری، بیوک؛ سرداری­پور، مهران؛ حاتمی، محمد و حسین­زاده، مرجان. (1398). مقایسه اثربخشی آموزش گروهی شفقت و تئوری انتخاب بر احساس درماندگی آموخته شده و خودکارآمدپنداری دانش­آموزان. مجله علوم روانشناختی، 18(73)، 27-17.

فرخی، حسین؛ کرمی، امیر و میردریکوند، فضل­اله. (1397). تأثیر آموزش راهبردهای فراشناختی در بهبود پیشرفت تحصیلی و کاهش اضطراب امتحان دانشجویان پرستاری. مجله توسعه و آموزش پزشکی، 13(1)، 41-31.

قناعتی، عاطفه و ناستی، ناصر. (1398). بررسی رابطه بین ویژگی­های استاد مطلوب و درگیری تحصیلی با میانجی­گری سرزندگی تحصیلی دانشجویان تحصیلات تکمیلی. مجله توسعه آموزش در علوم پزشکی، 12(33)، 53-43.

کشاورزی، محمدحسن؛ صفری، الهه؛ شکرابی، مهدی؛ فراهانی، علیرضا؛ تقوی­نیا، منصوره و ذبیحی، عاطفه. (1398). تأثیر آموزش راهبردهای شناختی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان پزشکی. مجله راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی، 6(2)، 9-1.

کرمی، بختیار؛ اله­کرمی، آزاد و هاشمی، نظام. (1393). اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر خلاقیت، انگیزه پیشرفت و خودپنداره تحصیلی. مجله ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 2(4)،  139-121.

مومنی، خدامرد؛ عباسی، مسلم؛ پیرانی، ذبیح و بگیان، محمدجواد. نقش هیجان­پذیری و جو عاطفی خانواده در پیش­بینی اشتیاق تحصیلی دانش­آموزان. دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 5(8)، 182-159.

نریمانی، محمد؛ محمدامینی، زرار؛ زاهد، عادل و ابوالقاسمی، عباس. (1394). مقایسه اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان و حل مسأله بر انگیزش تحصیلی دانش­آموزان اهمال­کار. مجله روان­شناسی مدرسه، 4(1)، 155-139.

یارمحمدیان، احمد؛ قمرانی، امیر؛ سیفی، زهرا و ارفع، مریم. (1394). اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی بر حافظه، عملکرد خواندن و سرعت پردازش اطلاعات دانش­آموزان نارساخوان. مجله علمی پژوهشی ناتوانی­های یادگیری، 4(4)، 117-101.

Ansong, D., Eisensmith, O., Gina, A. (2019). The importance of self-efficacy and educational aspirations for academic achievement in resource-limited countries: Evidence from Ghana. Journal of Adolescence, 70(25), 13-23.

Archambault, I., Janosz, M., Fallu,  J.S., Pagani,  L,S. (2009). Student engagement and itsrelationship with early high school dropout. Journal of Adolescence, 32(3), 651-670.

Blane, A., Lee, H.C., Falkmer, T., Willstrand, T.D. (2017). Assessing cognitive ability and simulator-based driving performance in poststroke adults. Journal of Behavioural Neurology, 1, 1-9.

Datu, J.A.D., King, R.B. (2018). Subjective well-being is reciprocally associated with academic engagement: A two-wave longitudinal study. Journal of School Psychology, 69, 100-110.

Firth, A.M., Cavallini, I., Sutterlin, S., Lugo, R. (2019). Mindfulness and self-efficacy in pain perception, stress and academic performance. The influence of mindfulness on cognitive processes. Journal of Psychol Res Behav Manag, 12(2), 565-574.

King, R.B., Areepattamannil, S. (2014). What students feel in school influences the strategies they use for learning: Academic emotions and cognitive/meta-cognitive strategies. Journal of Pacific Rim Psychology, 8(1), 18-27.

Landry, N., Gifford, R., Milfont, T.L., Weeks, A., Arnocky, S. (2018). Learned helplessness moderates the relationship between environmental concern and behavior. Journal of Environmental Psychology, 55, 18-22.

Metzger, I.S., Cooper, S.M., Griffin, C.B., Golden, A.R., Opera, I. (2020). Parenting profiles of academic and racial socialization: Associations with academic engagement and academic self-beliefs of African American adolescents. Journal of School Psychology, 82, 36-48.

Owen, S.V., Froman, R.D. (1988). Development of a college academic self-efficacy scale. New Orleans. LA: Annual meeting of the National Council on Measurement in Education. 

Puspita, R., Sugiharto, D.Y., Sugiyo, S. (2020). Group counseling with cognitive therapy group and extinction techniques to reduce academic procrastination. Journal of Bimbingan Konseling, 9(1), 24-28.

Roick, J., Ringeisen, T. (2018). Students' math performance in higher education: Examining the role of self-regulated learning and self-efficacy. Journal of Learning and Individual Differences, 65, 148-158.

Schafeli, W.B., Salanova, M., Gonzalez-Roma, V., Baker, A.B. (2002). The measurement of engagement and burnout. Journal of Happiness Studies, 3, 71-92.

Sengsavang, S., Krettenauer, T. (2015). Children's moral self-concept: The role of aggression and parent–child relationships. Journal of Merrill-Palmer, 61(2), 213-235.

Shen, C.Z. (2018). Does school-related Internet Information seeking improve academic self-efficacy? The moderating role of internet information seeking styles. Journal of Computers in Human Behavior, 86, 91-98.

Solomon, L.J., Rothblum, E.D. (1984). Academicprocrastination: frequency and cognitive-behavioral correlates. Journal of Counseling Psychology, 31(4), 503-509.

Smithers, L.G., Sawyer, A.C., Chittleborough, C.R., Davies, N.M., Smith, G.D., Lynch, J.W. (2018). A systematic review and meta-analysis of effects of early life non-cognitive skills on academic, psychosocial, cognitive and health outcomes. Journal of Nature Human Behaviour, 2(11), 867-880.

Trindade, I.A., Mendes, A.L., Ferreira, N.B. (2020). The moderating effect of psychological flexibility on the link between learned helplessness and depression symptomatology: A preliminary study. Journal of Contextual Behavioral Science, 15, 68-72.

Trouillet, R., Gana, K., Lourei, M., Fort, I. (2009). Predictive value of age for coping: the role of self-efficacy, social support satisfaction and perceived stress. Journal of Aging & Mental Health, 13(3), 357-366.

Zimmerman, B.J. (2011). Motivational Sources and Outcomes of Self-Regulated Learning and Performance: Graduate Center of City University of New York. In: Handbook of self-regulation of learning and performance. Routledge.

 

 

Amiri, A., Zare, M., Heydari, H., Davodi, H. (2019). The mediating role of academic motivation in explaining the relationship between academic self-efficacy and academic self-regulation with academic burnout in female students. Journal of Mashhad University of Medical Sciences, 62(4), 1562-1573.

Ansong, D., Eisensmith, O., Gina, A. (2019). The importance of self-efficacy and educational aspirations for academic achievement in resource-limited countries: Evidence from Ghana. Journal of Adolescence, 70(25), 13-23.

Archambault, I., Janosz, M., Fallu,  J.S., Pagani,  L,S. (2009). Student engagement and itsrelationship with early high school dropout. Journal of Adolescence, 32(3), 651-670.

Blane, A., Lee, H.C., Falkmer, T., Willstrand, T.D. (2017). Assessing cognitive ability and simulator-based driving performance in poststroke adults. Journal of Behavioural Neurology, 1, 1-9.

Datu, J.A.D., King, R.B. (2018). Subjective well-being is reciprocally associated with academic engagement: A two-wave longitudinal study. Journal of School Psychology, 69, 100-110.

Farrokhi, H., Karami, A., Mirdrikvand, F. (2018). The effect of teaching metacognitive strategies on improving academic achievement and reducing nursing students' exam anxiety. Journal of Medical Development and Education, 13(1), 31-41.

Firth, A.M., Cavallini, I., Sutterlin, S., Lugo, R. (2019). Mindfulness and self-efficacy in pain perception, stress and academic performance. The influence of mindfulness on cognitive processes. Journal of Psychol Res Behav Manag, 12(2), 565-574.

Ghenaati, A., Nasti, N. (2019). Investigating the relationship between desirable teacher characteristics and academic engagement mediated by the academic vitality of graduate students. Journal of Education Development in Medical Sciences, 12(33), 43-53.

Karami, B., Alahkarami, A., Hashemi, N. (2014). The effectiveness of teaching cognitive and metacognitive strategies on creativity, achievement motivation and academic self-concept. Journal of Innovation and Creativity in the Humanities, 2(4), 121-139.

Khansari, M., Tajeri, B., Sardaripour, M., Hatami, M., Hossinzadeh, M. (2019). Comparison of the effectiveness of group compassion training and choice theory on learned helplessness and self-efficacy of students. Journal of Psychological Sciences, 18(73), 17-27.

Keshavarzi, M.H., Safari, E., Shakarabi, M., Farahani, A., Taghaviniya, M., Zabihi, A. (2019). The effect of teaching cognitive strategies on the academic achievement of medical students. Journal of Development Strategies in Medical Education, 6(2), 1-9.

King, R.B., Areepattamannil, S. (2014). What students feel in school influences the strategies they use for learning: Academic emotions and cognitive/meta-cognitive strategies. Journal of Pacific Rim Psychology, 8(1), 18-27.

Landry, N., Gifford, R., Milfont, T.L., Weeks, A., Arnocky, S. (2018). Learned helplessness moderates the relationship between environmental concern and behavior. Journal of Environmental Psychology, 55, 18-22.

Metzger, I.S., Cooper, S.M., Griffin, C.B., Golden, A.R., Opera, I. (2020). Parenting profiles of academic and racial socialization: Associations with academic engagement and academic self-beliefs of African American adolescents. Journal of School Psychology, 82, 36-48.

Momeni, Kh., Abasi, M., Pirani, Z., Bakiyan, M.J. (2017). The role of family excitement and emotional atmosphere in predicting students' academic achievement. Journal of Cognitive Strategies in Learning, 5(8), 159-182.

Narimani, M., Mohamadamini, Z., Zahed, Adel., Abolghasemi, A. (2015). Comparing the effectiveness of teaching self-directed and problem-solving learning strategies on the academic motivation of procrastinating students. Journal of School Psychology, 4(1), 139-155.

Owen, S.V., Froman, R.D. (1988). Development of a college academic self-efficacy scale. New Orleans. LA: Annual meeting of the National Council on Measurement in Education. 

Puspita, R., Sugiharto, D.Y., Sugiyo, S. (2020). Group counseling with cognitive therapy group and extinction techniques to reduce academic procrastination. Journal of Bimbingan Konseling, 9(1), 24-28.

Roick, J., Ringeisen, T. (2018). Students' math performance in higher education: Examining the role of self-regulated learning and self-efficacy. Journal of Learning and Individual Differences, 65, 148-158.

Schafeli, W.B., Salanova, M., Gonzalez-Roma, V., Baker, A.B. (2002). The measurement of engagement and burnout. Journal of Happiness Studies, 3, 71-92.

Sengsavang, S., Krettenauer, T. (2015). Children's moral self-concept: The role of aggression and parent–child relationships. Journal of Merrill-Palmer, 61(2), 213-235.

Shen, C.Z. (2018). Does school-related Internet Information seeking improve academic self-efficacy? The moderating role of internet information seeking styles. Journal of Computers in Human Behavior, 86, 91-98.

Solomon, L.J., Rothblum, E.D. (1984). Academicprocrastination: frequency and cognitive-behavioral correlates. Journal of Counseling Psychology, 31(4), 503-509.

Smithers, L.G., Sawyer, A.C., Chittleborough, C.R., Davies, N.M., Smith, G.D., Lynch, J.W. (2018). A systematic review and meta-analysis of effects of early life non-cognitive skills on academic, psychosocial, cognitive and health outcomes. Journal of Nature Human Behaviour, 2(11), 867-880.

Taghizadeh, M.E., Yarolahi, N., Bahrami, Z. (2018). Evaluation of the effectiveness of mind simulation model on reducing stress and increasing cognitive flexibility in adults with stuttering. Journal of Cognitive Psychology and Psychiatry, 5(2), 67-80.

Trindade, I.A., Mendes, A.L., Ferreira, N.B. (2020). The moderating effect of psychological flexibility on the link between learned helplessness and depression symptomatology: A preliminary study. Journal of Contextual Behavioral Science, 15, 68-72.

Trouillet, R., Gana, K., Lourei, M., Fort, I. (2009). Predictive value of age for coping: the role of self-efficacy, social support satisfaction and perceived stress. Journal of Aging & Mental Health, 13(3), 357-366.

Yarmohamadiyan, A., Ghamrani, A., Seyfi, Z., Arfa, M. (2015). The effectiveness of teaching cognitive strategies on memory, reading performance and information processing speed of dyslexic students. Journal of Learning Disabilities, 4(4), 101-117.

Zimmerman, B.J. (2011). Motivational Sources and Outcomes of Self-Regulated Learning and Performance: Graduate Center of City University of New York. In: Handbook of self-regulation of learning and performance. Routledge.