تأملی بر روایت‌های متفرد محمد بن سنان در کتب اربعه حدیثی شیعه
محورهای موضوعی : نشریه پژوهشنامه معارف اهل بیت علیه السلام
سجاد سلامی
1
,
مژگان سرشار
2
*
,
محمد شریفانی
3
1 - دانشجوی علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران ایران
2 - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشکده حقوق و علوم سایسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - دانشیار دانشکده الهیات، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
کلید واژه:
چکیده مقاله :
یکی از راویان پر حدیث در کتب اربعه حدیثی شیعه، محمد بن سنان زاهری (م.220ق) است. تعداد زیادی از بزرگان رجالی همچون ابن‌الغضائری در الضعفاء، ابن‌نجاشی در الرجال، شیخ طوسی در الفهرست و التهذیبین، شهیدثانی در الروضه البهیه و خوئی در معجم رجال‌الحدیث وی را تضعیف کرده‌اند و بعضاً معتقدند که وی متهم به غلو، ارتفاع و ضعف است، لذا به ویژه روایت‌های مفرد او را از حیز اعتبار ساقط کرده‌اند و در مقابل گروهی دیگر همانند سید‌بن‌طاووس در فلاح‌السائل، شیخ حر عاملی در وسائل‌الشیعۀ، مجلسی اول در روضۀ‌المتقین، مجلسی دوم در المرآۀالعقول و الوجیزه، سید بحرا‌لعلوم در الفوائد‌الرجالیۀ او را توثیق کرده‌اند. در این نوشتار کوشش شده است تا با بررسی 8 روایت مفرد محمدبنسنان در الکافی، الفقیه و التهذیب و استناد به قرائن مختلف به بررسی ویژگی‌های تضعیفی نامبرده بپردازیم تا به اطلاعات جامعی از احوال او دست یابیم. متن این روایت‌ها را با توجه به مخالفت آن‌ها با قرآن، مقایسه با سایر احادیث صحیح متشابه یا مخالف، میزان سازش آن‌ها با عقل، نظرات مفسران و مانند این معیارها ارزیابی کرده‌ایم. مهم‌ترین نتیجه پژوهش این است که با توجه به بررسی و تحلیل متن روایت‌های متفرد ابن‌‌‌سنان، روایت‌های وی به دلیل برخورداری از ویژگی‌های تضعیفی متعددی همچون اختلال، اضطراب غلو، ارتفاع و افراط دارای ضعف هستند و در نتیجه آرای بزرگان رجالی در باب ضعیف بودن شخصیت محمدبنسنان و روایت‌های مفرد وی صحیح است.
Moḥammad ibn Sinān Zāhari (d. 220 AH) is one of the prolific narrators who has had a significant impact on the Jurisprudence and Hadith of the Imāmiyyah. Many prominent schʾolars of Hadith criticism, such as Ibn al-Ghadhāʾīri in al-Dhuʿafā, Ibn Najāshi in al-Rijāl, Sheikh Tūsi in al-Fihrist and al-Tahdhibain, Shahid Thāni in al-Rawḍāt al-Bahīyyah, and Khoei in Muʿjam Rijāl al-Hadith, have criticized him and some believe that he is accused of exaggeration, elevation, and weakness. Consequently, especially his solitary narrations have been deemed unreliable. This paper endeavors to examine 8 solitary narrations of Mohammad ibn Sinān in al-Kāfi and al-Tahdhīb, by referring to evidence and real testimonies, as well as the statements of eminent scholars of Hadith criticism, to delve into the attributes of weakness attributed to his narrations in order to achieve a more comprehensive understanding of his status. The texts of these narrations have been evaluated considering their tendency towards exaggeration and lack of rational consistency. The most significant finding of this research is that upon scrutinizing and analyzing some of Ibn Sinan's narrations, the narrations are weakened due to possessing numerous characteristics such as exaggeration, elevation, and extremism, rendering them unreliable and contrary to reason. Therefore, the opinions of prominent scholars in regard to the weakness of Mohammad ibn Sinan's character and the rejection of his solitary narrations are deemed accurate and valid.