تحلیل گفتمان انتقادی شاخه ای از علم زبان شناسی است که به بررسی رابطۀ متن و نحوۀ تولید ایدئولوژی می پردازد. نورمن فرکلاف در الگوی پیشنهادی خود برای تحلیل متن، سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین را درنظر می گیرد. مقالۀ حاضر با روش توصیفی-تحلیلی سعی دارد به بررسی دیدگاه مولوی درب چکیده کامل
تحلیل گفتمان انتقادی شاخه ای از علم زبان شناسی است که به بررسی رابطۀ متن و نحوۀ تولید ایدئولوژی می پردازد. نورمن فرکلاف در الگوی پیشنهادی خود برای تحلیل متن، سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین را درنظر می گیرد. مقالۀ حاضر با روش توصیفی-تحلیلی سعی دارد به بررسی دیدگاه مولوی دربارۀ مراحل سیر و سلوک عرفانی بپردازد. این پژوهش در سطح توصیف، کاربرد واژگان هسته ای و روابط معنایی واژگانی و فرآیندها را در مثنوی بررسی کرد. در سطح تفسیر گفتمان های ترک تعلقات، برتری کشف و شهود، انکار عقل جزوی، تدریجی بودن سیر و سلوک و لزوم متابعت از پیر به عنوان گفتمان های غالب مشخص شد. در سطح تبیین نیز این نتیجه به دست آمد که مولوی گفتمان های مسلط عصر خود را در این باره باز تولید کرده و دیدگاه وی در این زمینه با ایدئولوژی غالب روزگار خود همسو است.
پرونده مقاله
تذییل از مقوله‌های علم معانی است که معمولاً در جمله و شبه جمله به کار می‌رود و از انواع اطناب است. اطناب یکی از مهم‌ترین صنایعی است که کلام را بلیغ، رسا و مؤثر می‌سازد و آن را به‌مقتضای حال مخاطب و مناسب با احوال و درخور موضوع بحث می‌گرداند. بیشترین موارد کاربرد تذییل د چکیده کامل
تذییل از مقوله‌های علم معانی است که معمولاً در جمله و شبه جمله به کار می‌رود و از انواع اطناب است. اطناب یکی از مهم‌ترین صنایعی است که کلام را بلیغ، رسا و مؤثر می‌سازد و آن را به‌مقتضای حال مخاطب و مناسب با احوال و درخور موضوع بحث می‌گرداند. بیشترین موارد کاربرد تذییل در مثنوی، مربوط به تمثیل‌هایی است که مولانا برای تأیید مطالبش به آوردن آن‌ها اقدام کرده است، زیرا غرض اصلی وی توضیح و تبیین یک مطلب است که زنجیرۀ حکایت‌های پی‌درپی او در مثنوی، هرکدام استدلال و تأییدی برای همان موضوع اوّلیه است و بدین ترتیب است که بسیاری از عرفا و مثنوی‌شناسان، سراسر مثنوی را یک مطلب واحد می‌دانند که از تسلسل حکایات حاصل شده است. نویسنده در این پژوهش به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای درصدد آن است تا به بررسی موضوع تذییل در علم معانی بر مبنی کتاب مثنوی شریف بپردازد و همچنین برآن است تا دریابد هنر مولانا در کاربرد تذییل چیست و علت استفاده مولانا از آن و مقاصد و معانی مورد نظر وی در کاربرد آنچه بوده است؟
پرونده مقاله
سجع و جناس در بلاغت سنّتی، دو آرایۀ لفظی‌اند که با ایجاد موسیقی و آهنگ در کلام، باعث زیبایی سخن می¬شود. عبدالقادر جرجانی، ارزش جناس را در گرو معنا دانسته و معتقد است که جناس، زمانی مقبول طبع واقع می‌شود که معنی کلام، آن را اقتضا کند. توجّه به بدیع و دان چکیده کامل
سجع و جناس در بلاغت سنّتی، دو آرایۀ لفظی‌اند که با ایجاد موسیقی و آهنگ در کلام، باعث زیبایی سخن می¬شود. عبدالقادر جرجانی، ارزش جناس را در گرو معنا دانسته و معتقد است که جناس، زمانی مقبول طبع واقع می‌شود که معنی کلام، آن را اقتضا کند. توجّه به بدیع و دانش‌های آن، سبب به کار‌گیری و استفاده از آرایۀ جناس و سجع در اشعارش شد؛ اما شیوۀ ارتباط این آرایۀ لفظی با معنوی، ویژگی خاصی به سروده¬هایش داده که به‌عنوان نمونه می‌توان در تقابل‌های دوگانۀ واژگانی به وضوح دید که از صنعت سجع و یا جناس بهره دارد. بر این اساس، بسیاری از تقابل‌های دوگانه در اشعار جبلی، کلمات مسجّع یا متجانس هستند و در برابر هم قرار گرفتن تباین معنا و توازن لفظ، به بلاغت سخن شاعر افزوده است. در این تحقیق، تلاش شده است تا اول رویکرد ساختارگرایانۀ زبان‌شناسی و نقد ادبی در استخراج تقابل‌های دوگانه، مد نظر قرار گیرد و بعد، تقابل‌های واژگانی بر اساس جناس و سجع، تقسیمبندی گردد. نگارنده در این پژوهش درصدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع اسنادی کتابخانه‌ای به زیباشناسی سروده‌های عبدالواسع جبلی از منظر سجع و جناس بپردازد. شواهد بیانگر آن است که جبلی در اشعارش، نمونه‌های بلاغی زیبایی در زمینۀ سجع و جناس آفریده و همین امر به زیبایی کلام او افزوده و تأثیرگذاری آن بر خوانندگانش را افزایش داده است.
