فهرست مقالات آرش تافته


  • مقاله

    1 - بررسی تأثیر عوامل مؤثر بر راندمان کاربرد آب آبیاری نواری در شرایط عمق توسعه ریشه موجود و قابل توسعه گندم در اراضی حمیدیه (خوزستان)
    حفاظت منابع آب و خاک (علمی - پژوهشی) , شماره 2 , سال 6 , تابستان 1396
    این پژوهش به‌منظور بررسی تغییرات ابعاد نوار و عمق توسعه ریشه گندم در منطقه حمیدیه خوزستان بر تغییر راندمان کاربرد آب انجام شد، خاک منطقه دارای بافت سنگین clay loam بوده و آزمایش در سه مزرعه آزمایشی بر اساس کار معمول زارع و اندازه‌گیری مستقیم جهت واسنجی مدل SRFR 4.1.3 WI چکیده کامل
    این پژوهش به‌منظور بررسی تغییرات ابعاد نوار و عمق توسعه ریشه گندم در منطقه حمیدیه خوزستان بر تغییر راندمان کاربرد آب انجام شد، خاک منطقه دارای بافت سنگین clay loam بوده و آزمایش در سه مزرعه آزمایشی بر اساس کار معمول زارع و اندازه‌گیری مستقیم جهت واسنجی مدل SRFR 4.1.3 WIN- در سال 1393 انجام شد. عمق مؤثر توسعه ریشه گندم رقم چمران 100 روز پس از کاشت (اوایل اسفند ماه در زمان پس از گل‌دهی) 40 سانتی‌متر اندازه‌گیری و راندمان کاربرد آب در آبیاری نواری در شرایط زارع حدود 30 درصد تعیین شد. نتایج شبیه‌سازی شده با این مدل در شرایط عمق توسعه ریشه 40 سانتی‌متر و عمق خالص آب آبیاری 50 میلی‌متر نشان داد که با دبی ورودی 18 لیتر بر ثانیه، زمان آبیاری 3 تا 5/3 ساعت، و ابعاد نوار با طول 180 و عرض 10 متر امکان افزایش راندمان کاربرد آب تا 40 درصد فراهم می‌باشد. چنانچه عمق توسعه ریشه به 50 سانتی‌متر و عمق خالص آب آبیاری 70 میلی‌متر افزایش یابد (در شرایط بهبود وضعیت خاک) در شرایط پیشنهادی که 33 درصد افزایش نسبی به شرایط زارع دارد، می‌توان راندمان کاربرد آب را به 50 درصد افزایش داد. بنابراین با انجام عملیات مناسب شخم و بهسازی خاک و نیز اصلاح ابعاد نوار و مدیریت آبیاری امکان افزایش نسبی راندمان کاربرد آب نسبت به شرایط زارع در حدود 66 درصد میسر می‌گردد. پرونده مقاله

  • مقاله

    2 - بررسی توابع تولید محصول برای برآورد عملکرد گیاه کلزا در بازههای زمانی مختلف
    حفاظت منابع آب و خاک (علمی - پژوهشی) , شماره 1 , سال 7 , بهار 1397
    هدف از این تحقیق ارزیابی توابع تولید حاصلضرب اصلاح شده ریس ) Rase, 2004 ( و حاصلضربی اصلاح شده Tafteh et al.(2013) در برآورد عملکرد گیاه کلزاتحت شرایط کمآبیاری در بازههای ماهانه، مراحل چهارگانه رشد و کل دوره رشد در منطقه قزوین میباشد. بدین منظور از دادههای طرح بلوک کامل چکیده کامل
    هدف از این تحقیق ارزیابی توابع تولید حاصلضرب اصلاح شده ریس ) Rase, 2004 ( و حاصلضربی اصلاح شده Tafteh et al.(2013) در برآورد عملکرد گیاه کلزاتحت شرایط کمآبیاری در بازههای ماهانه، مراحل چهارگانه رشد و کل دوره رشد در منطقه قزوین میباشد. بدین منظور از دادههای طرح بلوک کامل تصادفی باتیمارهای زمان آبیاری ) 60 ، 90 ، 120 و 150 میلیمتر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A ( با سه تکرار طی سالهای زراعی 1389 تا 1391 استفاده گردید. نتایج نشان دادکه تیمارهای T12 و T11 به ترتیب با 2390 و 1320 کیلوگرم در هکتار حداکثر و حداقل عملکرد خشک را دارند. نتایج نشان داد که در بازه های زمانی مختلف بهتریننتیجه در بازه زمانی کل دوره رشد به دست آمده و سایر بازه های زمانی از دقت مدل می کاهد. در هر دو روش مورد ارزیابی کمترین خطا در بازه زمانی کل دوره رشدبه دست آمده است. بررسی شاخصهای آماری حاکی از آن است که روش Tafteh et al.(2013) در بازه کل دوره رشد با کمترین مقدار ریشه مربعات خطای استاندارد( RMSE (، ریشه مربعات خطای استاندارد نرمال شده ) NRMSE ( به ترتیب به مقدار 423 و 211 / 0 و بیشترین مقدار شاخص توافق ) d ( و ضریب تبیین ) R2 ( به ترتیب برابر با 76 / 0 و 645 / 0 در برآورد عملکرد گیاه کلزا روش مناسبتری میباشد. پرونده مقاله

  • مقاله

    3 - برآورد ضرایب واکنش عملکرد به‌ تنش آبی در گیاه سیر تحت شرایط کم‌آبیاری
    حفاظت منابع آب و خاک (علمی - پژوهشی) , شماره 2 , سال 11 , تابستان 1401
    زمینه و هدف: نظر به اهمیت تعیین رفتار گیاهان در شرایط کمبود آب لازم است تا ضرایب حساسیت گیاه به آب در مراحل مختلف رشد گیاهان تعیین شود. کمبود آب در دشت سیستان، یک مسئله جدی و دارای اهمیت است به‌گونه‌ای که عدم تأمین آب رودخانه مرزی هیرمند که تنها منبع تأمین آب منطقه است چکیده کامل
    زمینه و هدف: نظر به اهمیت تعیین رفتار گیاهان در شرایط کمبود آب لازم است تا ضرایب حساسیت گیاه به آب در مراحل مختلف رشد گیاهان تعیین شود. کمبود آب در دشت سیستان، یک مسئله جدی و دارای اهمیت است به‌گونه‌ای که عدم تأمین آب رودخانه مرزی هیرمند که تنها منبع تأمین آب منطقه است منجر به نابودی کشاورزی می‌شود. پایین بودن امکان افزایش منابع جدید آب و ضرورت افزایش تولیدات کشاورزی از منابع آب محدود در این منطقه، استفاده از روش‌های علمی مناسب برای افزایش بهره‌وری آب کشاورزی را می‌طلبد. همچنین تغییر الگوی کشت و جایگزینی محصولات پردرآمد در سال‌های اخیر در مناطق خشک بسیار موردتوجه کشاورزان قرارگرفته است. هدف از این پژوهش بررسی اثرات تنش آبی بر رفتار گیاه سیر در شرایط کم‌آبی است تا با واسنجی تابع تولید این گیاه ضرایب واکنش عملکرد در شرایط کمبود آب به دست آید.روش پژوهش: در این مطالعه گیاه سیر در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال‌های 1398 و 1399 در استان سیستان و بلوچستان اجرا شد. تیمارها بر اساس سطح تنش نسبت به شاهد 30، 35، 40، 45، 50، 60 و 70 درصد نیاز آبی اعمال شدند. این ایستگاه در 20 کیلومتری جنوب شرقی شهر زابل واقع در طول جغرافیای 61 درجه و 41 دقیقه و عرض جغرافیای 30 درجه و 54 دقیقه در منطقه سیستان قرار دارد. ارتفاع ایستگاه از سطح دریا 483 متر، میانگین بارندگی سالیانه 55 میلی‌متر و میزان تبخیر سالیانه 4500 تا 5000 میلی‌متر است و این منطقه دارای اقلیم بسیار خشک با تابستان بسیار گرم و زمستان ملایم می‌باشد. مساحت قطعه آزمایشی برابر 750 مترمربع (15×50) انتخاب گردید برای کاشت سیر رقم چینی قبل از کاشت بستر با کود حیوانی تقویت شد و پس از گاو رو شدن بر اساس آزمون خاک کود به میزان 300 کیلوگرم فسفات پتاسیم، 200 کیلوگرم فسفات تریپل و 100 کیلوگرم اوره به خاک اضافه گردید. سپس شخم و دیسک و درنهایت تسطیح شد. در دهه دوم مهرماه جهت کاشت سیر رقم چینی شیارهایی به فاصله 20 سانتیمتر و عمق 5 سانتیمتر با بیلچه ایجاد و غده سیرها به فاصله 8 سانتیمتر بر روی ردیف‌های کشت گردید. اطلاعات گیاهی شامل دوره‌های رشد، قطر غده، تعداد حبه، ارتفاع گیاه و مقادیر عملکرد سیر نیز اندازه‌گیری شد. سپس بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده دو تابع تولید تافته و ریس موردبررسی قرار گرفتند و ضرایب حساسیت گیاه در دوره رشد تعیین شد.یافته‌ها: بیشترین عملکرد سیر در مطالعه 8240 کیلوگرم در هکتار بوده است که برای تولید آن 833 میلی‌متر آب مصرف شد. برای واسنجی ضریب حساسیت گیاه سیر از داده‌های سال اول استفاده شد و پس از واسنجی دو تابع تولید ریس (Raes) و تافته (Tafteh)، مقادیر ضریب حساسیت گیاه سیر ارائه شد. این ضریب در بازه 5/0 تا 2/1 در دوره‌های مختلف رشد گیاه سیر متفاوت بود که منحنی تغییرات آن ارائه شد. ارزیابی روش ریس در سال دوم با مقدار ریشه میانگین مربعات خطا 1302 کیلوگرم در هکتار و مقدار نرمال شده آن حدود 23 درصد بود.نتایج: در مقایسه دو روش مورداستفاده درروش تافته و همکاران، مقدار ریشه میانگین مربعات خطا 485 کیلوگرم در هکتار و مقدار نرمال شده آن حدود 11 درصد به دست آمد. ازاین‌رو، روش تافته در تعیین عملکرد سیر در شرایط تنش آبی توصیه می‌شود. پرونده مقاله

  • مقاله

    4 - بررسی نتایج داده های روزانه، ده روزه و ماهانه تصاویر ماهواره در تخمین مقدار بارش با استفاده از سامانهGoogle Earth Engineدر استان خوزستان
    حفاظت منابع آب و خاک (علمی - پژوهشی) , شماره 1 , سال 9 , بهار 1399
    با توجه به عدم توزیع ایستگاه های باران سنجی در سطح کشور و نیاز به تعیین و تخمین بارش در مزارع آبیاری جهت برنامه ریزی آبیاری، ابزار هایی که بتوانند در تعیین بارش در سطح مزارع کمک نمایند از اهمیت بالایی برخوردار می باشند. در این مطالعه از ابزار گوگل ارث انجین و اطلاعات ما چکیده کامل
    با توجه به عدم توزیع ایستگاه های باران سنجی در سطح کشور و نیاز به تعیین و تخمین بارش در مزارع آبیاری جهت برنامه ریزی آبیاری، ابزار هایی که بتوانند در تعیین بارش در سطح مزارع کمک نمایند از اهمیت بالایی برخوردار می باشند. در این مطالعه از ابزار گوگل ارث انجین و اطلاعات ماهواره‌ای CHIRPS ، TRMM و GPM به ترتیب در بازه‌های زمانی مختلف استفاده شد. با استفاده از این ابزار مقدار بارش در بازه های روزانه، دهه و ماهانه در ایستگاه اهواز و ایذه در بازه 1393-1394 و 1396 -1397 مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت با استفاده از اطلاعات 9 ایستگاه ارزیابی نهایی انجام شد. نتایج نشان داد که سامانه در بازه ماهانه از شاخص کارایی بالایی برخوردار است (99/0) و مقدار خطای نرمال شده آن حدود 36 درصد می باشد. ارزیابی نشان داد که به طور متوسط 51 درصد خطا در برآورد بارش وجود دارد و به میزان 1/3 میلی متر به طور متوسط مقدار بارش کمتر برآورد می شود. شاخص توافق و کارایی مدل قابل قبول بود همچنین از نظر آزمون F-Test تفاوت معنی داری بین داده های برآورد شده و اندازه گیری شده مشاهده نشد ولی جهت افزایش دقت آن می بایست از روش های مختلف پهنه بندی مانند کوکریجینگ استفاده نمود و از آن به عنوان پارامتر کمکی به همراه نقشه رقوم ارتفاعی استفاده کرد. پرونده مقاله

  • مقاله

    5 - بررسی تغییرات عمق توسعه ریشه گیاه گندم در شرایط شور
    حفاظت منابع آب و خاک (علمی - پژوهشی) , شماره 4 , سال 11 , پاییز 1400
    ازآنجایی‌که در بررسی راندمان آبیاری و معادله اصلی آن عمق توسعه ریشه به‌صورت عامل مهم و غیرقابل‌اغماض در نظر گرفته‌شده است. لذا تعیین دقیق عمق توسعه ریشه در مراحل مختلف رشد گیاه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این تحقیق با استفاده از حفر پروفیل به‌صورت مستقیم عمق تغییر چکیده کامل
    ازآنجایی‌که در بررسی راندمان آبیاری و معادله اصلی آن عمق توسعه ریشه به‌صورت عامل مهم و غیرقابل‌اغماض در نظر گرفته‌شده است. لذا تعیین دقیق عمق توسعه ریشه در مراحل مختلف رشد گیاه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این تحقیق با استفاده از حفر پروفیل به‌صورت مستقیم عمق تغییرات ریشه گندم در مناطق حمیدیه، کوثر، عتابیه، یاسمین فردوس، داریون، ویس، شادگان و هندیجان با خاک هایی بترتیب با شوری‌های مختلف 3/7، 1/23، 8/12، 7/12، 9/4، 24، 7/10و 22/14 دسی زیمنس بر متر در عمق 0 تا 60 سانتی متری مورد اندازه گیری قرار گرفت. همچنین شوری آب در هر یک از پایلوت های فوق بترتیب 8/1، 9/1، 5/2، 2/2، 7/1، 4/2، 4/6 و 2/3 دسی زیمنس بر متر بود. بافت غالب خاک این مناطق بترتیب Clay Loam و Silty Clay Loam می باشد. همانطور که نتایج نشان می دهد بافت این پایلوت ها سنگین بوده و نتایج این تحقیق در همین رنج بافت خاک قابل تعمیم می باشد. در این راستا مدل عمق توسعه ریشه رابطه بورگ و گریمز (1986) بر اساس اطلاعات FAO و اطلاعات بومی به‌دست‌آمده از منطقه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اطلاعات FAO موجب ایجاد خطای زیادی در حدود 176 درصد می باشد و استفاده از رابطه های بومی در کلاس های مختلف شوری خاک نشان می دهد که با استفاده از این معادلات با خطای متوسط 18 درصد می توان برآورد مناسب تری از تغییرات عمق ریشه در این مناطق داشت. پرونده مقاله

  • مقاله

    6 - بررسی اثر تغییرات فراوانی و شدت بارش روزانه در روند سالانه و فصلی آن در استان کردستان
    حفاظت منابع آب و خاک (علمی - پژوهشی) , شماره 48 , سال 12 , تابستان 1402
    زمینه و هدف: اکثر مطالعاتی که به منظور بررسی الگوی تغییرات زمانی و مکانی بارش در مناطق مستعد دیم انجام گرفته است، در نهایت به تعیین روند بارش کل سالانه، فصلی و ماهانه در مناطق مورد نظر منتج شده اند. این در حالی است که تغییرات فراوانی و شدت بارش نیز جزو پارامترهای مهمی ه چکیده کامل
    زمینه و هدف: اکثر مطالعاتی که به منظور بررسی الگوی تغییرات زمانی و مکانی بارش در مناطق مستعد دیم انجام گرفته است، در نهایت به تعیین روند بارش کل سالانه، فصلی و ماهانه در مناطق مورد نظر منتج شده اند. این در حالی است که تغییرات فراوانی و شدت بارش نیز جزو پارامترهای مهمی هستند که هم در روند مقدار بارش و هم در مکان یابی و برنامه ریزی مناسب این مناطق تاثیر زیادی دارند. هدف از این مطالعه بررسی اثر تغییرات فراوانی و شدت بارش روزانه در روند بارش سالانه و فصلی در استان کردستان است.روش پژوهش: بدین منظور از داده های بارش سی ساله (1367 تا 1396) چهار ایستگاه سینوپتیک سنندج، بیجار، قروه و سقز، واقع در استان کردستان استفاده شد. بعد از تست همگنی داده ها، روند تغییرات سری های زمانی فراوانی و مقدار بارش ها از طریق آزمون ناپارامتریک من -کندال و تخمینگر شیب Sen محاسبه شد.یافته‌ها: نتایج بدست آمده حاکی از روند کاهشی بین 25 تا 31 درصد بارش کل سالانه نسبت به میانگین دوره مورد مطالعه در چهار ایستگاه بودند و این کاهش در اکثر موارد مربوط به فصل های بهار، تابستان و زمستان بود. روند بارش در فصل پاییز تغییر معنی داری را نداشت. با وجود اینکه، روند تغییرات تعداد روز های بارانی در ایستگاه های سنندج و قروه به ترتیب افزایش معنی داری برابر 54/0 و 63/0 روز در سال داشته اند ولی نتایج نشان دادند که این افزایش مربوط به بارش های بهاری با شدت کمتر از پنج میلی متر بوده است که در تامین نیاز آبی گیاه نمی تواند چندان تاثیر گذار باشد. نکته قابل توجه این بود که، شدت بارش در همه ایستگاه ها کاهش داشته است و طبق این نتایج دلیل اصلی کاهش بیش از 40 درصدی مقدار بارش فصل بهار و زمستان ایستگاه های سنندج، قروه و سقز در طول دوره مطالعاتی بوده است.نتایج : به طور کلی، افزایش فراوانی بارش های با شدت کم و کاهش شدت بارش ها در مناطق دیم می تواند تهدید جدی برای کاهش عملکرد باشد. بنابراین، بررسی روند تغییرات فراوانی و شدت بارش، در کنار مقادیر آن جهت تعیین الگوی توزیع بارش سالانه و فصلی در اراضی مستعد دیم ضروری می باشد. پرونده مقاله

  • مقاله

    7 - بررسی عملکرد، بهره‌وری آب و شاخص درجه ـ روز درجه رشد (GDD) و ارزیابی ضریب حساسیت گیاه گلرنگ تحت تیمارهای مختلف آبی
    حفاظت منابع آب و خاک (علمی - پژوهشی) , شماره 51 , سال 13 , پاییز 1402
    زمینه و هدف: گیاه گلرنگ به دلیل دارا بودن بیش از 90 درصد اسیدهای چرب غیراشباع می تواند نقش مهمی در گسترش سطح زیر کشت گیاهان روغنی و تأمین دانه های روغنی در کشور داشته باشد. با توجه به کمبود آب و لزوم بررسی رفتار گیاه گلرنگ درشرایط کم آبیاری ها لازم است تا برآورد مناسبی چکیده کامل
    زمینه و هدف: گیاه گلرنگ به دلیل دارا بودن بیش از 90 درصد اسیدهای چرب غیراشباع می تواند نقش مهمی در گسترش سطح زیر کشت گیاهان روغنی و تأمین دانه های روغنی در کشور داشته باشد. با توجه به کمبود آب و لزوم بررسی رفتار گیاه گلرنگ درشرایط کم آبیاری ها لازم است تا برآورد مناسبی از عملکرد آن در شرایط تنش آبی وجود داشته باشد. این گیاه دانه روغنی به مناطقی با بارندگی زمستانه و بهاره اندک در طول دوره گلدهی نیاز دارد و متحمل به خشکی به شمار می‌رود و دارای ریشه‌های طویل با توانایی بالا در جذب آب از پروفیل‌های عمیق‌تر خاک می‌باشد.روش پژوهش: به‌منظور تخمین تابع تولید عملکرد و اجزای عملکرد گیاه گلرنگ رقم سینا در شرایط تنش آبی آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی واقع در استان کرمانشاه اجرا شد. این پژوهش با استفاده از داده های برداشت شده در دو سال زراعی در یک مزرعه تحقیقاتی در کرمانشاه انجام شد. عامل تنش آبی در سه سطح 70 ، 60 و 30 درصد نیاز آبی بر اساس بیلان رطوبتی خاک در سه تکرار اجرا گردید. بر اساس داده‌های سال اول دو تابع تولید ریس و تافته ضرایب حساسیت گیاه تعیین شد و با استفاده از داده‌های سال دوم مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای محاسبه روز درجه رشد (GDD) از دو روش محاسبه مستقیم و میانگین اصلاح شده استفاده شد. مقدار بیشینه دمای ممکن برای رشد حدود 30 درجه و دمای حداقل رشد صفر درجه به‌عنوان حد پایین قابل توصیه و قابل‌قبول (بدون ترند) گزارش‌شده است که در این تحقیق مقدار بیشینه 30 و مقدار دمای پایه 4 درجه از بانک اطلاعات سامانه نیاز آب‌گرفته شد. سپس دوره‌های مختلف فنولوژی با این شاخص واسنجی شد. همچنین رابطه شاخص GDD با ضرایب تبخیر-تعرق و ضرایب حساسیت و نیاز آبیاری بررسی شد.یافته ها: یافته ها نشان داد که ضریب حساسیت گیاه گلرنگ به تنش آبی بین 5/0 تا 2/1 در دوره‌های مختلف رشد متغیر است و بیشترین حساسیت در دوره گلدهی و دوره میانی این گیاه می باشد. همچنین نتایج بررسی دو تابع تولید نشان داد مقادیر شاخص های آماری در مورد هر دو تابع مقدار خطای نرمال 5 درصد و مقدار کارایی هر دو تابع حدود 97 درصد می باشد. نتایج نشان‌دهنده آن است که کمترین تبخیر-تعرق به طور متوسط در تیمارهای مختلف مربوط به تیمار 30 درصد نیاز آبی با 8/189 میلی متر و بیشترین مربوط به تیمار 100 درصد نیاز آبی با 7/632 میلی متر بود.نتایج: بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، گیاه گلرنگ رقم سینا در مراحل میانی و گلدهی، بیشترین حساسیت به کم آبی را دارد و ضریب حساسیت در این مرحله به ماکزیمم خود می رسد (حدود 2/1) و تنش آبی در این مرحله به‌هیچ‌وجه توصیه نمی شود. از طرفی، تابع ریس و تافته با ضرایب حساسیت ارائه‌شده می توانند در بررسی تنش های آبی، نتایج را به خوبی دو با دقت قابل قبول بر اساس ضرایب ارائه شده برآورد نمایند. از طرف دیگر در صورت عدم وجود داده گیاهی و داده‌های هواشناسی کامل تنها با استفاده از شاخص GDD می‌توان مقادیر ضریب گیاهی و ضریب حساسیت گیاه به تنش آبی و نیاز آبیاری گیاه را با دقت مناسب برآورد نمود. پرونده مقاله

  • مقاله

    8 - برآورد مقدار آب آبیاری گیاه گندم به روش حل معکوس توابع تولید تحت شرایط تنش آبی با استفاده از سامانه نیاز آب
    حفاظت منابع آب و خاک (علمی - پژوهشی) , شماره 49 , سال 13 , بهار 1402
    زمینه و هدف: عوامل مختلفی در افزایش تولید محصول گندم مؤثر می باشند که یکی از مهم ترین آن ها، آب است. تعیین آب مصرفی واقعی گندم در مناطق خشک و نیمه خشک از اهمیتی خاص برخوردار بوده و استفاده اقتصادی از آب یک مسئله جدی و بسیار مهم برای کشاورزان و محققانی است که گندم را به چکیده کامل
    زمینه و هدف: عوامل مختلفی در افزایش تولید محصول گندم مؤثر می باشند که یکی از مهم ترین آن ها، آب است. تعیین آب مصرفی واقعی گندم در مناطق خشک و نیمه خشک از اهمیتی خاص برخوردار بوده و استفاده اقتصادی از آب یک مسئله جدی و بسیار مهم برای کشاورزان و محققانی است که گندم را به صورت آبی کشت و تولید می کنند . فصل کشت گندم به دلیل تغییر الگوی انرژی موثر بر تبخیر-تعرق، اثر مستقیمی بر نیاز آبی آن دارد و به طور قطع در فصل زمستان، نیاز آبی کمتری نسبت به بهار و تابستان خواهد داشت. این پژوهش به منظور بررسی سامانه نیاز آب در تعیین مقدار واقعی آب آبیاری و عملکرد گیاه گندم بر اساس حل معکوس تابع تولید در شرایط تنش آبی برای گندم رقم الوند در استان قزوین انجام شد.روش پژوهش: این پژوهش در سال های زراعی 1396- 1398 در استان قزوین در زمینی به مساحت 600 متر مربع در ایستگاه تحقیقاتی اسماعیل آباد (49º 52' N, 36º15' E, 1285 MSL) انجام شد. طرح آزمایشی به صورت کرت های خرد شده و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بود. به طوری که عامل اصلی مدیریت آبیاری شامل تأمین نیاز آبی 20 (I1)، 40 (I2)، 60 (I3)، 80 (I4) و 100 درصد (I5) و تیمار فرعی شامل آبیاری تا پایان مرحله گلدهی (S1) و مرحله خمیری شدن دانه (S2) بود. سامانه نیاز آبی کشور که توسط موسسه تحقیقات خاک و آب کشور ارائه شده است، سامانه ای است برای تعیین نیاز آبی محصولات زراعی و باغی که توانایی برآورد و تعیین نیاز آبی، آب مصرفی و برنامه‌ریزی آبیاری گیاهان را در سطح منطقه، شهرستان، حوضه آبریز، دشت دارد. یکی از نکات برجسته این سامانه، مکان محور بودن آن است و استفاده‌ کننده در هر مکان با مراجعه به سامانه، نیازهای منطقه‌ای خود را استخراج می‌کند و می‌تواند آب مصرفی برای الگوی کشت را تحت گزینه‌های مختلف کاربری به ذی نفعان بخش آب کشاورزی با قابلیت به‌روزرسانی ارائه نماید.یافته ها: نتایج نشان داد که ریشه میانگین مربعات خطا در روش تافته، پاسکوئله و رئس به ترتیب با 122، 83 و 126 میلی متر در روز بود که در این میان، روش پاسکوئله نسبت به سایر روش ها، دارای برآورد بهتری بود. در روش پاسکوئله بهترین ریشه میانگین مربعات خطای نرمال با 18/0 درصد مشاهده شد. شاخص توافق یا سازگاری در روش تافته، پاسکوئله و رئس به ترتیب با 95/0، 98/0 و 95/0 درصد و ضریب کارایی مدل به ترتیب با 77/0، 91/0 و 73/0 بود. همچین نتایج آنالیز آماری نشان داد که مقادیر اندازه گیری و شبیه سازی شده به خط یک به یک نزدیک و ارتباط مناسبی دارند و مقادیر ضریب تبیین در سال های مورد مطالعه را 98/0 نشان داد. نتایج برآورد میزان تبخیر- تعرق گیاه گندم با استفاده از سیستم نیاز آب در دشت قزوین با روش‌های تافته و همکاران. (2013)، پاسکوئله و همکاران. (2017) و رئس و همکاران، (98/0=R2) بالا بوده و ریشه میانگین مربعات خطا در روش های تافته، پاسکوئله و رئس به ترتیب 120، 83 و 126 میلی متر در روز بود که در این روش روش پاسکوئله برآورد بهتری نسبت به روش‌های دیگر داشت.نتیجه‌گیری: به طور کلی و با توجه به نتایج آماری، تقریب خوبی بین داده های واقعی و استفاده از سیستم نیاز آب در تعیین میزان آب آبیاری در شرایط تنش آبی مشاهده شد که بیانگر ارزیابی مناسب سیستم نیاز آبی و توانایی شبیه سازی است. تابع عملکرد گندم در رابطه با تیمارهای مختلف آبیاری بود و این سیستم می تواند به عنوان ابزار مناسبی در برآورد نیاز آبی برای بهبود مدیریت آب در گندم استفاده شود. پرونده مقاله

  • مقاله

    9 - تحلیل بهره‌وری اقتصادی آب و کود نیتروژن در آبیاری جویچه‌ای یک در میان برای کشت کلزا
    حفاظت منابع آب و خاک (علمی - پژوهشی) , شماره 4 , سال 1 , پاییز 1390
    حفاظت از منابع آب و خاک از ضروری‌ترین ارکان تولید در بخش کشاورزی و حفاظت زیست بوم است. لذا با توجه به محدودیت منابع آب و خاک در کشور، بررسی روش‌های نوین که بتوانند مصرف آب و کود را برای کشت گیاهان مختلف بهینه کنند از اهمیت فراوانی برخوردارند. در این پژوهش، روش چکیده کامل
    حفاظت از منابع آب و خاک از ضروری‌ترین ارکان تولید در بخش کشاورزی و حفاظت زیست بوم است. لذا با توجه به محدودیت منابع آب و خاک در کشور، بررسی روش‌های نوین که بتوانند مصرف آب و کود را برای کشت گیاهان مختلف بهینه کنند از اهمیت فراوانی برخوردارند. در این پژوهش، روش آبیاری جویچه‌ای یک در میان که روشی جدید برای کاهش مصرف آب می‌باشد برای کشت گیاه کلزا مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور برای آبیاری گیاه کلزا طی دوره رشد، از سه روش آبیاری جویچه‌ای معمولی، جویچه‌ای یک در میان متغیر وجویچه‌ای یک در میان ثابت استفاده شد. برای هر روش آبیاری، چهار تیمار کودی شامل صفر، 100، 200 و 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار نیز اعمال شد. نتایج نشان داد که بیشترین بازده اقتصادی کاربرد آب مربوط به روش جویچه‌ای یک در میان متغیر با مصرف کود نیتروژن 200 کیلوگرم در هکتار است. بنابراین در منطقه مورد مطالعه، این تیمار آب-نیتروژن برای کشت کلزا پیشنهاد می‌شود. پرونده مقاله

  • مقاله

    10 - ارزیابی مدل آکواکراپ به منظور کاهش تاثیر تنش آبی ناشی از تغییر تاریخ کاشت در زراعت گندم
    زراعت و اصلاح نباتات , شماره 5 , سال 13 , زمستان 1396
    تاریخ کشت از عوامل مؤثر در عملکرد محصولات کشاورزی می‌باشد که انتخاب مناسب آن موجب افزایش عملکرد گیاهان زراعی می‌گردد. یکی از مدل‌های پیشرفته و کاربردی مناسب در حوزه آب، خاک و گیاه مدل آکواکراپ هست که قابلیت و توانایی بالایی در شبیه‌سازی عملکرد در شرایط محیطی مختلف دارد. چکیده کامل
    تاریخ کشت از عوامل مؤثر در عملکرد محصولات کشاورزی می‌باشد که انتخاب مناسب آن موجب افزایش عملکرد گیاهان زراعی می‌گردد. یکی از مدل‌های پیشرفته و کاربردی مناسب در حوزه آب، خاک و گیاه مدل آکواکراپ هست که قابلیت و توانایی بالایی در شبیه‌سازی عملکرد در شرایط محیطی مختلف دارد. در این راستا با استفاده از آمار و اطلاعات هواشناسی بلندمدت 14 ساله (1379 الی 1393) تأثیر تاریخ‌های کشت متفاوت(در بازه 7 روزه) گیاه گندم در منطقه حمیدیه استان خوزستان با استفاده از مدل آکواکراپ بررسی شد. به‌منظور اعتبارسنجی، نتایج شبیه‌سازی مدل آکواکراپ با نتایج عملکرد اندازه‌گیری شده در دو پایلوت منتخب مورد مقایسه و ارزیابی واقع شد. نتایج حاصل از اندازه‌گیری عملکرد در دو پایلوت در سال زراعی 94-93 نشان داد که چنانچه گندم در محدوده دهه دوم آبان ماه کشت گردد، عملکرد از حدود 2 به 6/2 تن در هکتارقابل ‌افزایش است. نتایج حاصل از مدل و مقادیر اندازه‌گیری نشان داد که مدل آکواکراپ توانایی و قابلیت بالایی در پیش‌بینی عملکرد در تاریخ‌های کشت ‌شده داشته و می‌توان در شرایط مشابه و با دقت مناسب (ریشه میانگینمربعات خطا 26/0 کیلوگرم در هکتار و خطای مطلق 11 درصد) از این مدل در پیش‌بینی عملکرد گندم استفاده نمود. پرونده مقاله

  • مقاله

    11 - بررسی و ارزیابی مدل آکواکراپ در برآورد عملکرد گندم در مدیریت های مختلف حاصلخیزی
    پژوهش نامه کشاورزی , شماره 2 , سال 10 , تابستان 1397
    عملکرد محصول گندم به دلیل عدم تأمین کود موردنیاز در زمان و به مقدار کافی و متناسب با سطح زیر کشت تحت تاثیر قرارمی‌گیرد. مدل آکواکراپ یکی از مدل‌های گیاهی است که از قابلیت و کارایی مناسبی نسبت به سایر مدل‌های گیاهی از بعد آبیاری و حاصلخیزی برخوردار است. در این پژوهش دو م چکیده کامل
    عملکرد محصول گندم به دلیل عدم تأمین کود موردنیاز در زمان و به مقدار کافی و متناسب با سطح زیر کشت تحت تاثیر قرارمی‌گیرد. مدل آکواکراپ یکی از مدل‌های گیاهی است که از قابلیت و کارایی مناسبی نسبت به سایر مدل‌های گیاهی از بعد آبیاری و حاصلخیزی برخوردار است. در این پژوهش دو مدیریت مختلف کودی برای گندم درنظر گرفته شده و با نتایج شبیه سازی شده توسط مدل اکواکراپ مورد مقایسه و ارزیابی واقع شد. در سال اول تحقیق تاثیر شرایط حاصلخیزی خاک(شرایط بهینه تغذیه‌ای) و شرایط موجود در منطقه حمیدیه در سه پایلوت اندازه گیری و سپس توسط مدل آکواکراپ واسنجی و شبیه سازی شد. در سال دوم، دو مدیریت کود دهی شامل مدیریت زارع و شرایط مناسب حاصلخیزی بمنظور اعتبارسنجی شد. متوسط عملکرد گندم در پایلوت های منتخب در شرایط زارع (کود‌دهی معمول) 7/2 تن در هکتار بوده و متوسط مقدار شبیه سازی آن با مدل آکواکراپ 6/2 تن در هکتار گردیده است. با توجه به نتایج مذکور مقادیر شبیه سازی شده عملکرد گندم با مدل آکواکراپ قرابت و همخوانی بالایی با مقادیر عملکرد اندازه گیری شده در شرایط زارع دارد. نتایج حاصل از اعتبار سنجی در سال دوم نشان داد که در شرایط مناسب حاصلخیزی متوسط عملکرد دانه گندم اندازه گیری شده و شبیه سازی شده بترتیب 5/4 و 3/4 تن در هکتار می باشد(5 درصد خطا) و بیانگر این است که مدل آکواکراپ از قابلیت و کارایی بالایی در شبیه سازی عملکرد دانه گندم در مدیریت های مختلف کودی دارد. پرونده مقاله