بررسی میزان غلظت عناصر سنگین در کمپوست، خاک پوششی و قارچ‌های خوراکی دکمه‌ای گلخانه‌های استان کردستان

محورهای موضوعی : علوم و صنایع غذایی

مهرداد چراغی ¹ ( دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان، استادیار گروه محیط زیست، همدان، ایران )
بهاره لرستانی ² ( دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان، استادیار گروه محیط زیست، همدان، ایران )
ندا مردوخ روحانی ³ ( 2- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان، دانش آموخته گروه محیط زیست، همدان، ایران. )

تاریخ دریافت : 1391/06/07 تاریخ پذیرش : 1392/04/22 تاریخ انتشار : 1391/12/01

کلید واژه: کود شیمیایی, فلزات سنگین, گلخانه, قارچ دکمه‏ای, کردستان,

چکیده مقاله :

آلودگی به فلزات سنگین یکی از مشکلات مهم زیست محیطی و یکی از نگرانی‌های مهم بهداشت مواد غذایی است. این تحقیق با هدف تعیین غلظت عناصر سنگین آرسنیک، کادمیوم، سرب، روی و مس در محصول قارچ خوراکی تولید شده در گلخانه های استان کردستان صورت گرفته است. برای این منظور از کمپوست، خاک و محصول قارچ خوراکی چهار گلخانه در استان کردستان با پنج تکرار برای هر یک نمونه برداری به عمل آمد. در کل در این بررسی تعداد 60 نمونه مورد ارزیابی قرار گرفت. نمونه ها با استفاده از روش هضم اسیدی، هضم شدند. سپس غلظت عناصر توسط دستگاه نشر اتمی قرائت گردید. میانگین غلظت آرسنیک در قارچ های خوراکی 742/89 میلی‌گرم در کیلوگرم، کادمیوم 32/0 میلی‌گرم در کیلوگرم، مس 868/48 میلی‌گرم در کیلوگرم، سرب 152/3 میلی‌گرم در کیلوگرم و روی 072/24 میلی‌گرم در کیلوگرم به دست آمد. یافته های پژوهش نشان داد که میانگین غلظت آرسنیک، سرب و مس در کلیه نمونه های قارچ خوراکی بالاتر از حد استاندارد WHO ( عنصر آرسنک 5/0 میلی گرم در کیلوگرم، سرب 2 میلی گرم در کیلوگرم و مس 40 میلی گرم در کیلوگرم در مواد غذایی) بوده است. این در حالی است که کلیه نمونه های قارچ از لحاظ عناصر روی و کادمیوم کاملا سالم بودند. همچنین غلظت کلیه عناصر در خاک و کمپوست به جز آرسنیک پایین تر از حد استاندارد EPA تشخیص داده شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که مصرف زیاد کودهای شیمیایی در گلخانه های استان کردستان باعث افزایش غلظت این عناصر شده است.

چکیده انگلیسی:

   Heavy metal pollution is among the major problems of environmental and food safety concerns. This study investigated the concentration of heavy metals i. e., arsenic (As), cadmium (Cd), lead (Pb), zinc (Zn) and copper (Cu) in mushroom crops produced in Kurdistan greenhouses. For this purpose, compost, mushroom crop and soil of four greenhouses with five repetitions for each sample were obtained. A total number of 60 sample was analyzed. The samples were digested using acid digestion method and the concentrations of the metals were determined by atomic emission technique. According to the results, average as concentrations in mushroom was estimated at 89.742 mg/kg, Cd 0.32 mg/kg, Cu 48.868 mg/kg, Pb 3.152 mg/kg and Zn 24.072 mg/kg. The findings showed that the mean concentrations of As, Pb and Cu in all mushroom samples were higher than WHO standards (0.5, 2 and 40 mg/kg for As, Cu and Pb, respectively). However, the concentrations of Zn and Cd in the mushroom samples were in the acceptable limit. Data showed that except for As, the concentrations of all elements in soil and compost samples were lower than the EPA standard. It was concluded that excessive application of chemical fertilizers had resulted in the increasing of heavy metal concentrations in the soil, compost and mushroom crops produced in Kurdistan greenhouses.

منابع و مأخذ:

• اطهر، محمد و وهورا، ب.شاشی (1386). فلزات سنگین و محیط زیست. ترجمه: اکبرپور، افشین.، نصری، فریبرز.، شمس، بهنام. انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، صفحه40-9.


• ·    بوداغی، هاجر.، یونسیان، مسعود.، محوی، امیرحسین.، محمدی، محمودعلی.، دهقانی، محمدهادی و نظم‌آرا، شاهرخ (1390). بررسی میزان آرسنیک، کادمیوم، و سرب در خاک و آب زیرزمینی و ارتباط آن با کود شیمیایی در شهرستان قائم شهر (مطالعه موردی در منطقه کشاورزی وحدت)، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، سال بیست و یکم، شماره 86، صفحه 29 تا21.


• بهرامی، بهرام و محمدی، محمد (1387). نشریه ترویجی پرورش قارچ صدفی در منزل، صفحه 8 - 6.


• خرقانی، مهدی.، دهرآزما، بهناز.، سرقینی، جعفر و رحیمی، مرتضی (1389). ارزیابی مقایسه‏ای تأثیرگذاری معادن زغال طرزه و تخت بر کیفیت و توزیع غلظت عناصر B و Br در منابع آبی منطقه، نشریه معدن و توسعه، دوره 7، شماره 381، صفحه 157 تا 7.


• سیاره، علیرضا.، فنودی، محمد و دادستان، احمد (1386). بررسی زمین‌شناسی زیست محیطی در منطقه قروه - بیجار، گزارش مقدماتی، گروه زمین شناسی زیست محیطی.


• کرباسی، عبدالرضا و بیاتی، آیدا (1386). ژئوشیمی زیست محیطی، انتشارات کاوش قلم، صفحه 86 تا 40.


• کفیل‌زاده، فرشید.، کارگر، محمد و کدیور، الهام (1385). بررسی غلظت کادمیوم، روی، مس، آهن و نیکل در رودخانه خشک شیراز و برخی محصولات کشاورزی مجاور، علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره هشتم، شماره 4، صفحه 67 تا 75.


• کیانی صدر، مریم.، برنا، الهام و سعیدی‌فرد، مرتضی (1387). بررسی کودهای شیمیایی از دیدگاه زیست محیطی، دومین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست، تهران.


• مردانی، گشتاسب.، صادقی، مهربان و آهنکوب، مریم (1389). بررسی آلودگی خاکهای منطقه جنوب تهران در مسیر رواناب های سطحی به فلزات سنگین، مجله آب و فاضلاب، دوره 21، شماره 3، صفحه 113-108.


• ملکوتیان، محمد.، مصرقانی، مریم و دانش پژوه، محمد (1390). بررسی میزان سرب، کروم، نیکل و مس در چای سیاه مصرفی تهران، مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، دوره دهم، شماره دوم، صفحه 139-138.


• مهاجر، رضا.، صالحی، محمدحسن.، محمدی، جهانگرد و تومانیان، نورایر (1389). تأثیر کودهای حاوی فلزات سنگین بر سلامتی انسان و مسیرهای انتقال این فلزات در زنجیره غذایی، اولین کنگره چالش‌های کود در ایران، تهران.

 

• Athar, M. and Vahoura, B. (2007). Heavy metal and the environment. Akbar pour, A., Nasri, F. & Shams, B. Islamic Azad University Press. Sanandaj Brnch, pp. 9-40]In Farsi.[


• Bahrami, B. and Mohammadi, M. (2008). Journal of promotional oyster mushrooms at home, pp. 6-8 ]In Farsi.[


• Boudaghi, H., Younesian, M., Mahvi, A.H., Mohammadi, M.A., Dehghani, M.H. and Nazm ara, Sh. (2011). Determination of arsenic, cadmium and lead in soil and groundwater and its relationship with chemical fertilizer in Ghaem shahr city (case study farm in Vahdat). Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 21^th, 86: 21-29]In Farsi.[


• Honte, V. and Gerabeh, K. (1996). Edible mushrooms. Kashi, A. Educational publishing, pp. 472 ]In Farsi[.


• J. C. Copplestone (Petrochem). C. M. Kirk (Taranaki Polytechnic). S.L. Death. N.G. Betteridge. S.M. (2010). Fellows (all of Petrochem). Healther Wansbrough. Chemicals-A-Ammonia and Urea, pp. 1-10


• Karbasi, A. and Bayati, A. (2007). Environmental Geochemistry. Publications Explore Pen. Tehran. Iran. pp 80-148 ]In Farsi[.


• Kharghani, M., Dahar azma, B., Sarghini, J. and Rahimi, M. (2010) Comparative evaluation of impact on the quality and distribution of coal beds Trz.h B and Br concentrations in the water. Mining & Development Publication, 7(381): 7-15 ]In Farsi[.


• Kafil zadeh, F., Karegar, M. & Kadivar, A. (2006). Concentrations of cadmium, zinc, copper, iron and nickel in Dry River Shiraz and some crops adjacent agricultural. Journal of Environmental science and technology, 5(4): 69- 80]In Farsi.[


• Kiani sadr, M., Borna, A. and Saeedi fard, M. (2008). From the perspective of environmental chemical fertilizers. Conferences and  Exhibition of E nvironmental Engineering, pp. 1-9 [In Farsi].


• Malakoutian, M., Mesraghani, M. and Danesh pazhouh, M. (2011). Survey of lead, chromium, nickel and copper in tea consumption  Tehran. Journal of Rafsanjan University of Medical sciences, 1(2): 138- 139 ]In Farsi.[


• Mardani, G., Sadeghi, M. and Ahankoub, M. (2010). Soil contamination by heavy metals in surface runoff in the direction of south Tehran. Journal of Water and Wastewater, 3: 111]In Farsi[.


• Mohajer, R., Salehi, M.H., Mohammadi, J. and Toumanian, L. (2010). Fertilizers containing  heavy metals on human health effects and transmission routes of these metals in the food chain. The 1^st Iranian Fertilizer Challenges Congress:Half a Century of the Fertilizer Consumption. Iran. Tehran, pp. 1-9 ]In Farsi].


• Sarpong, K., Darety, E., Boateng, G.O., Dapaah, H., Profile of hazardous metals in twenty selected medicinal  plant samples sold at Kumasi central market. Ashanti region. Ghana. (2012). Global Advanced Research journal of Educational Research and Review, 1: 004-009.


• Sayyareh, A.R., Fenoudi, M. and Dadsetan, A. (2007). Environmental geology of the area Qorveh- Bijar. Preliminary Report. Environmental Geology,pp.1-17]In Farsi].


• Shalchi, W. (2005). Determination of traces in natural gaz. Science-Chemistry, pp. 1-32.


• Stihi, C., Radulescu, C., Busuioc, G., Popescu, I.V., Gheboianu, A. and Ene, A. (2011). Studies on accumulation of heavy metals from substrate to edible wild, Romanian Journal of Physics, 56(1–2): 257–264.


• Zhu, F., Qu, L., Fan, W., Qiao, M., Hao, H. and Wang, X. (2011). Assessment of heavy metals in some wild edible mushrooms collected from Yunnan province, china, Spring Siences, Environmet Monitoring and Assess ment, 179(1-4): 191-199.